Leksioni 6 ELEKTROKARDIOGRAFIA II Derivacionet bipolare (Derivacionet I, II, III) Ligji i Eintovenit Boshti mesatar elektrik në rrafshin frontal

Transcription

1 Leksionet e Fiziologjisë për punë me pajisjen Biopac PC running Windows 98SE, Me, 2000 Pro, XP Pro/Home/Media Leksioni 6 ELEKTROKARDIOGRAFIA II Derivacionet bipolare (Derivacionet I, II, III) Ligji i Eintovenit Boshti mesatar elektrik në rrafshin frontal Revizioni i praktikumit PL Richard Pflanzer, Ph.D. Associate Professor Indiana University School of Medicine Purdue University School of Science J.C. Uyehara, Ph.D. Biologist BIOPAC Systems, Inc. William McMullen Vice President BIOPAC Systems, Inc. - - Lead I + - Përkthimi në gjuhën shqipe: Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci, Prof. Ass. Dr.sc. Natyra Karahoda-Gjurgjeala, Prof. Dr. Pranvera Zejnullahu, Ass. RA Lead II + Lead III + LA BIOPAC Systems, Inc. 42 Aero Camino, Goleta, CA (805) , Fax (805) info@biopac.com Web Site: LL BIOPAC Systems, Inc

2 Faqe 2 Pajisja Biopac I. HYRJE Në vitin 1901, Willem Einthoven konstruktoi një galvanometër me Spanjë me të cilin mund të regjistrohej aktiviteti elektrik i zemrës. Edhe pse ai nuk ishte aparati i parë regjistrues, megjithatë ishte zbulim i madh për atë se ishte mjaft i përshtatshëm për të përsëritur rezultatet te i njëjtin person. Puna e Eintovenit vendosi një konfigurim standard për regjistrimin e EKG dhe i solli atij çmimin Nobel në vitin Që nga atëherë EKG është bërë mjet i fuqishëm për diagnostikimin e çrregullimeve në zemër. [Duhet të ceket se interpretimi klinik i EKG është mjaft empirik në praktikë, dhe është zhvilluar nga referimet për një kohë të gjatë për lidhshmërinë e saj me çrregullimet njohura të zemrës] Willem Einthoven I lindur në Semarang, Java Mjek gjerman Profesor, Univerziteti i Leiden, Çmimi Nobel : 1924 Aktiviteti elektrik i zemrës fillon në nyjën sinoatriale dhe përhapet nëpër atriume deri në nyjën atrioventrikulare (shih Leksionin 5 për sqarime të detajuara). Përhapja e sinjalit shkakton paraqitjen e ngarkesave negative, të cilat shkaktojnë depolarizimin. Depolarizimi i atriumeve në EKG regjistrohet si valë P. Pas një vonese në nyjën AV sinjali elektrik përcillet poshtë në tufën AV, nëpër degën e majtë dhe të djathtë të Hisit, e pastaj kalon në septumin interventrikular. Depolarizimi vazhdon poshtë në septum duke u shpërndarë nëpër ventrikuj përmes fijeve të Purkinjeut. Depolarizimi i ventrikujve në EKG regjistrohet në formë të kompleksit QRS. Pas depolarizimit komplet të ventrikujve, ventrikujt fillojnë të repolarizohen, proces i cili në EKG regjistrohet si valë T. Pasi që rryma përhapet përgjatë rrugëve të specializuara dhe shkakton depolarizim të një pas njëshëm, aktiviteti elektrik në zemër ka orientim hapësinor ose bosht elektrik. Nga që sasia e sinjalit elektrik është proporcionale me sasinë e indit të depolarizuar, dhe ventrikujt formojnë pjesën më të madhe të indit muskulor në zemër, diferenca më e madhe në potencial reflekton depolarizimin e ventrikujve. Veç kësaj, meqenëse ventrikuli i majtë është më i madh se sa ventrikuli i djathtë, pjesa më e madhe e kompleksit QRS reflekton depolarizimin e ventrikulit të majtë. Trupi i njeriut përmban lëngje të cilat në përbërje të tyre kanë jone të cilat mundësojnë përcjelljen e rrymës elektrike. Kjo bën që aktiviteti elektrik në zemër dhe përreth saj të mund të regjistrohet nga sipërfaqja e lëkurës (duke pasur parasysh se me vendosjen e elektrodave është realizuar kontakt i mirë elektrik me lëngjet trupore). Në këtë mënyrë mundësohet që këmbët dhe duart të veprojnë si zgjatime të thjeshta të pikave të caktuara të trungut trupor. Vlerat që fitohen nga matjet në këmbë janë të përafërta me vlerat që ekzistojnë në ije, ndërsa ato që fitohen nga duart janë të përafërta me vlerat në shpatullat përkatëse. Në mënyrë ideale, për shkak të rehatisë më të mirë të personit, për regjistrimin e EKG elektrodat vendosen në kyçin e këmbës dhe në kyçin e dorës. Me qëllim që aparati për regjistrimin e EKG të punoj si duhet, nevojitet në trupin e njeriut të ekziston një pikë referente për tokëzim. Tokëzimi bëhet duke përdorur një elektrodë të vendosur në mbi kyçin e këmbës së djathtë.

3 Leksioni 6: EKG II Faqe 3 Për të paraqitur trupin në tri dimensione, për elektrokardiografi janë definuar tri rrafshe Fig. 6.1). Fig. 6.1 Sagittal Frontal Fjala derivacion paraqet vendosjen hapësinore të dy elektrodave në trupin e njeriut. Njëra anë është e shënuar si + (pozitive) ndërsa ana tjetër (negative). Vendosja e elektrodave përcakton drejtimin e regjistrimit të derivacionit, i cili quhet bosht i derivacionit ose kënd. Boshti determinohet në drejtim duke shkuar nga elektroda negative në elektrodën pozitive. Elektrokardiografi në mënyrë kompjuterike regjistron diferencën (madhësinë) në mes të elektrodës pozitive dhe elektrodës negative. Vegël shumë e mirë matematikore për paraqitjen e matjeve në një derivacion është vektori. Vektori definohet si një shigjetë e orientuar në drejtim pozitiv. Gjatësia e shigjetës është proporcionale me madhësinë e derivacionit. Trekëndëshi i Eintovenit definohet si konfiguracion i tri derivacioneve, me polaritet të paraqitur në Fig. 6.2: Derivacioni i I është i drejtuar nga shpatulla e djathtë kah shpatulla e majtë, Derivacioni i II nga shpatulla e djathtë kah regjioni i ijëve dhe Derivacioni i III nga shpatulla e majtë kah regjioni i ijëve. Për të thjeshtësuar kalkulimet, trekëndëshi është paramenduar të jetë një trekëndësh brinjënjëshëm. Meqenëse këmbët dhe krahët veprojnë si zgjatime të thjeshta të pikave të caktuara të trungut trupor, poashtu derivacionet mund ti ridefinojmë si vijon:

4 Faqe 4 Pajisja Biopac - - Lead II Lead I + - Derivacioni I Krahu i djathtë (KD) elektroda Krahu i majtë (KM) elektroda + + Lead III + Derivacioni II Krahu i djathtë (KD) elektroda Këmba e majtë (KM) elektroda + Dereivacioni III Krahu i majtë (KM) elektroda Këmba e majtë (KM) elektroda + right arm left arm right leg (ground) left leg Fig. 6.2 Gjatë regjistrimit të EKG duhet kushtuar vëmendje drejtimit të derivacioneve. Konfiguracioni i derevacioneve në figurën quhen derivacione standarde bipolare nga ekstremitetet. Ligji Eintovenit matematikisht paraqitet kështu: Derivacioni I + Derivacioni III = Derivacioni II. Prandaj nëse në një kohë të caktuar dihen vlerat nga dy derivacione, derivacioni i tretë mund të përcaktohet në mënyrë matematikore. Figura 6.3 paraqet mënyrë tjetër për të analizuar trekëndëshin e Eintovenit. Ju mund të lëvizni çdo bosht horizontalisht ose vertikalisht dhe përsëri të keni të njëjtin paraqitje. Kjo e bën të mundur vizuelizimin më të lehtë të boshtit elektrik i zemrës.

5 Leksioni 6: EKG II Faqe 5 Lead II - - Lead III - - Lead II Lead I Lead I + Lead III Fig. 6.3 Aktiviteti elektrik i zemrës në çdo moment mund të paraqitet me vektor. Boshti mesatar elektrik i zemrës është shumë e të gjithë vektorëve të cilët paraqiten gjatë ciklit kardiak. Meqenëse intervali QRS i cili paraqitet si pasojë e depolarizimit të ventrikujve paraqet aktivitetin kryesor elektrik të zemrës, Ju mund të llogaritni përafërsisht boshtin mesatar elektrik duke shikuar vetëm në këtë interval. Llogaritja tjetër mund të bëhet duke shikuar në kulmin e valës R, e cila paraqet amplitudën më të madhe gjatë ciklit kardiak. Për të përcaktuar boshtin mesatar elektrik në mënyrë precize duhet të përcaktoni këtë në tri dimensione (X, Y, dhe Z). Në praktikë kjo bëhet duke përdorur 12 derivacionet standarde. Tri nga këto janë ato që u cekën më parë dhe mundësojnë kalkulimin e boshtit elektrik në rrafshin frontal. Ky leksion fokusohet vetëm në përcaktimin e boshtit elektrik në këtë rrafsh. magnitude of R wave from leads 0,0 I Mean Electrical Axis III Mean Electrical Axis

6 Faqe 6 Pajisja Biopac Fig. 6.4 Siç u cek më herët një mënyrë për të llogaritur boshtin mesatar elektrik në rrafshin frontal është të vizatohet amplituda e valës R nga derivacioni I dhe derivacioni i III (Fig. 6.4). Për të bërë këtë veproni si vijon: 1. Vizatoni një drejtëz perpendikulare nga fundi i vektorëve ( kënde të drejta me boshtin e derivacionit) 2. Përcaktoni pikën ku priten këto dy drejtëza. 3. Vizatoni një vektor të ri nga pika 0,0 deri te vendi ku priten këto drejtëza Drejtimi i vektorit rezultant paraqet boshtin elektrik mesatar të zemrës. Gjatësia e vektorit paraqet potencialin mesatar të zemrës. Një metodë më e përshtatshme për llogaritjen e boshtit elektrik mesatar është metoda kur në mënyrë algjebrike shtohen potencialet e valës Q, R dhe S të një derivacioni, në vend që të përdoret vetëm madhësia e valës R. Procedura tjetër do të jetë e ngjashme me atë të përshkruar më parë. Është me rëndësi të ceket se meqenëse trupi i njeriut nuk është përçues perfekt i rrymës dhe elektrodat nuk janë në kontakt perfekt me lëkurën (në mesin e shumë shkaqeve tjera), vlerat e EKG nga sipërfaqja e trupit paraqesin vetëm vlerën mesatare të aktivitetit elektrik aktual të zemrës. II. OBJEKTIVAT E USHTRIMIT 1) Regjistroni EKG në derivacionin I dhe III në këto kondita: në pozitë të shtrirë, ulur dhe duke marrë frymë thellë derisa jeni të ulur. 2) Rishikoni EKG në derivacionin II. 3) Krahasoni drejtimin e kompleksit QRS (+ ose ) me drejtimin e boshtit të derivacionit. 4) Llogaritni boshtin mesatar elektrik të kompleksit QRS duke përdorur dy metodat. III. MATERIALI Kompleti i përçuesve BIOPAC (SS2L) Qty -2 Elektrodat BIOPAC nga vinili për një përdorim (EL503), 6 elektroda për çdo individ Shtrat ose tavolinë laboratori dhe jastëku Këndmatës Dy lapsa me ngjyra të ndryshme Geli për elektroda BIOPAC (GEL1) dhe tampon abraziv (ELPAD) ose pastruesi i lëkurës apo alkooli. Sistemi kompjuterik Pajisja Biopac 3.7 për kompjuterë personalë me Windows Njësia për pranimin e të dhënave BIOPAC (MP35/30)

7 Leksioni 6: EKG II Faqe 7 Transformatori BIOPAC (AC100A) Përçues serik BIOPAC (CBLSERA) ose përçues për USB (USB1W) nëse përdoret porti për USB IV. METODA E PUNËS Pas kompletimit të metodës së punës (përgatitja, kalibrimi dhe regjistrimi) dhe analizës së të dhënave, ju do të duhet të përdorni veglat shtesë / ose opsionet e ekranit. Dritarja në ekran që tregohet më poshtë është vetëm një shembull referent ai nuk tregon asnjë të dhënë specifike të ndonjë leksioni. Shembulli i ekranit tregon tri kanale për të dhëna dhe katër katrorë për matje, por dukja e ekranit mund të ndryshon në leksione të ndryshme dhe në momente të caktuara brenda të njëjtit leksion. Katrorët e kanaleve për matje kanalit lloji i matjes rezultati Katrorët për kanale ) Shënuesit Veglat e shënuesit (Mënyra e analizimit të të dhënave Emërtimi i shënuesve Shkalla vertikale Emërtimi i kanaleve Shiriti rrëshqitës vertikal (amplituda) Shiriti rrëshqitës horizontal (koha) Shkalla horizontale Vegla për selektim Kursori I Vegla për zmadhim Shënuesit dhe emërtimet paraqiten në kulmin e dritares. Shumica paraqiten në mënyrë automatike. Shënuesit e gjendjeve të caktuara paraqiten nën shiritin e emërtimeve si trekëndësha të verdhë të kthyer mbrapsht. Ata futen dhe emërtohen me dorë ose gjenerohen nga softweri për të përshkruar cilat të dhëna janë duke u regjistruar. Shënuesit shtesë paraqiten mbi shiritin e emërtimeve si diamante të kaltër. Ata gjenerohen nga softueri në fillim të regjistrimit të të dhënave për të shënuar fillimin e çdo segmenti të ri. Çelësi i simboleve Simbolet e shënuara më poshtë janë përdorur si udhëzues i shpejtë gjatë punës eksperimentale dhe analizës së të dhënave. Nëse hasni në ndonjë problem ose ju nevojitet ndonjë shpjegim shtesë për ndonjë koncept, për më shumë detaje drejtohuni në Kapitullin Orientues. Të dhënat e mbledhura në hapin vijues duhet të regjistrohen në protokollin e të dhënave ( pjesa e shënuar me simbolin alfa (α). Ju mund të regjistroni të dhënat individualisht me dorë ose të zgjedhni opsionin Edit > Journal > Paste measurements, në mënyrë që të vendosni të dhënat në protokoll për referim të mëvonshëm.

8 Faqe 8 Pajisja Biopac Ju duhet t i futni me dorë shënuesit e gjendjeve dhe çelësin në një emërtimi ngjashëm si teksti në thonjëza. Gjatë pranimit të të dhënave mund të futni një shënues të gjendjeve duke shtypur tastin F9 ose mund t i futni apo paraqitni shënuesit dhe emërtimet pas pranimit të të dhënave. Secila pjesë e këtij leksioni është e paraqitur në formë të dy shtyllave, si është paraqitur më poshtë. UDHËZIME TË SHKURTËRA PËR PËRGATITJE Kjo anë e leksionit (në anën e majtë, shtylla e hijezuar) paraqet UDHËZIME TË SHKURTËRA nëpër leksion dhe përmban sqarimet themelore të secilit hap. UDHËZIME TË DETAJUARA PËR PËRGATITJE Kjo anë e leksionit përmban informata të detajuara për të sqaruar hapat dhe/ose konceptet në UDHËZIMET E DETAJUARA, dhe mund të përmbaj diagrame, ilustrime dhe imazhe në ekran.

9 Leksioni 6: EKG II Faqe 9 A. PËRGATITJA UDHËZIME TË SHKURTËRA PËR PËRGATITJE UDHËZIME TË DETAJUARA PËR PËRGATITJE 1. Kyçeni kompjuterin. Në monitor duhet të paraqitet desktopi. Nëse nuk paraqitet, atëherë duhet të kërkoni ndihmë nga asistenti. 2. Sigurohuni se njësia BIOPAC MP35/30 është në opsionin OFF. Lidheni pajisjen si vijon: Kompleti i përçuesve (SS2L) CH 1 Kompleti i përçuesve (SS2L) CH 3 Lead I plugs into CHannel 1 Lead III plugs into CHannel 3 SS2L Electrode Leads 3. Kyçeni njësinë BIOPAC MP35/30 në opsionin ON. 4. Vendosni tri elektroda te i ekzaminuari si në figurën Fig above right wrist Fig above left wrist 2 above right ankle 1 above left ankle Fig. 6.6 Vendosja e elektrodave Vendosni gjashtë elektroda si në Fig. 6.6: - dy elektroda në këmbën e djathtë, mbi nyje - një elektrodë mbi nyje në këmbën e majtë, - dy elektroda në nyjën e dorës së majtë (në faqen e njëjtë të

10 Faqe 10 Pajisja Biopac Vazhdim Lidhni kompletin e përçuesve (SS2L) nga kanali 1 deri te elektrodat duke përcjellur Fig dorës si shuplaka e dorës). - një elektrodë në nyjën e dorës së djathtë (në faqen e njëjtë të dorës si shuplaka e dorës). Vërejtje: Për puthitje optimale të elektrodave, elektrodat duhet të vendosen në lëkurë së paku 5 minuta para se të fillon procedura e kalibrimit. Pjesa përfundimtare e lidhëseve në fund të përçuesit duhet të lidhet në elektrodën specifike. Përçuesit kanë ngjyra të ndryshme dhe ju duhet të përcillni Fig. 6.7 për të vërtetuar se e keni lidhur secilin përçues në elektrodën e duhur. Pjesa përfundimtare e lidhëseve funksionon si kapëse e vogël e rrobave, por rri e varur në pjesën e dalur të elektrodës në njërën anë të lidhëses. Kur elektrodat janë lidhur në mënyrë të rregullt atëherë do të kemi konfiguracionin e elektrodave për regjistrim në derivacioni e I. - Lead I + right forearm WHITE lead left forearm RED lead right leg BLACK lead (Ground) Fig. 6.7 Lidhja e përçuesve (Derivacioni I) Vëni re: Për regjistrim të derivacionit I, elektrodat në këmbën e djathtë dhe në dorën e majtë duhet të jenë të vendosura mbi elektrodat tjera. Vazhdim

11 Leksioni 6: EKG II Faqe Vendosni kompletin e dytë të përçuesve (SS2L) nga kanali 3 në elektroda duke përcjellur Fig Përcillni Fig. 6.8 për t u siguruar se keni lidhur secilin përçues në elektrodën e duhur. Kur elektrodat janë lidhur në mënyrë të rregullt atëherë do të kemi konfiguracionin e elektrodave për regjistrim në derivacionin e III. Lead III + - left forearm WHITE lead right leg BLACK lead (Ground) left leg RED lead 6. Udhëzojeni Personin të shtrihet dhe relaksohet. Fig. 6.8 Lidhja e përçuesve (Derivacioni III) Veni re: Për regjistrim në derivacionin e III elektrodat në këmbën e djathtë dhe dorën e majtë duhet të vendosen nën elektrodat e para. Vendosni përçuesit në atë mënyrë që të mos mund të shkapen lehtë nga elektrodat. Lidhni kapësen e përçuesve (vendi ku përçuesit me ngjyra të ndryshme bashkohen) në vend të përshtatshëm ( mund të jetë në rrobat e personit ). Kjo do të pengon pështjelljen e përçuesve. Personi nuk duhet të jetë në kontakt me ndonjë metal në afërsi (rubinet, gyp etj) dhe duhet të largojë bylyzykët nga duart ose nga këmbët. 7. Filloni programin në pajisjen BIOPAC. 8. Zgjedhni leksionin 6 (L06-ECG-2). 9. Shtypeni emrin e personit Përdorni emër identifikues të veçantë. 10. Shtypni OK. Përfundimi i PËRGATITJES Këtu përfundon procedura e PËRGATITJES

12 Faqe 12 Pajisja Biopac B. KALIBRIMI Procedura e kalibrimit rregullon parametrat e brendshëm të pajisjes së harduerit siç janë përforcimi i sinjalit, startimi dhe shkallëzimi dhe është e rëndësishëme për performancë optimale. Ne vazhdim, kushtoni vëmendje të posaçme udhëzimeve për kalibrimit. HAPAT E SHPEJTË TË KALIBRIMIT 1. Shtypni elektrodat dhe sigurohuni se Personi është i relaksuar. UDHEZIMET E DETAJUARA PËR KALIBRIM Sigurohuni se elektrodat janë të puthitura mirë për lëkurë. Nëse ato fillojnë të shkapen nuk mund të regjistroni sinjal të mirë në EKG. Shtypni elektrodat dhe sigurohuni se Personi është i relaksuar. Duart dhe këmbët e personit duhet të jenë të relaksuara ashtu që sinjalet nga muskujt (EMG) të mos e dëmtojnë sinjalin e EKG. 2. Shtypni butonin Calibrate. Butoni për kalibrim është në këndin e sipërm të majtë të dritares për Përgatitje. Kalibrimi nuk do të fillojë përderisa nuk e shtypni butonin OK. Personi duhet të qëndrojë i relaksuar gjatë tërë kohës së kalibrimit. 3. Pritni që procedura e kalibrimit të ndërpritet. 4. Rishikoni të dhënat e kalibrimit: Nëse janë të ngjashme, vazhdoni pjesën e regjistrimit të të dhënave. Procedura e kalibrimit do të ndërpritet automatikisht pas 8 sekondave. Në fund të kalibrimit tetë sekondash në ekrani do të duhej të paraqiten valët e dukshme të EKG me lëkundje jo shumë të mëdha nga vija bazë izoelektrike. Nëse janë të ndryshme, shtypni Redo Calibration. Fig. 6.9 Fi PËRFUNDIMI I KALIBRIMIT Nëse të dhënat tuaja duken sikur ato në Fig. 5.8 (me ndryshime të lejueshme në boshtin vertikal), atëherë vazhdoni me hapat për regjistrimin e të dhënave. Nëse të dhënat tregojnë lëkundje të mëdha nga vija izoelektrike, duhet të vërtetoni nëse elektrodat janë në kontakt të mirë me lëkurën dhe duhet të përsëritni në tërësi procedurën e kalibrimit duke shtypur butoni Redo Calibration.

13 Leksioni 6: EKG II Faqe 13 C. REGJISTRIMI I TË DHËNAVE HAPAT E SHPEJË TË REGJISTRIMIT UDHEZIMET E DETAJUARA PËR REGJISTRIM 1. Përgatituni për të regjistruar. Ju do të regjistroni në dy segmente, njëri kur personi është i shtrirë dhe segmenti tjetër në pozitë të ulur. Me qëllim që të punoni si duhet, lexoni tërë këtë pjesë në mënyrë që të dini se çka duhet bërë në çdo pjesë të segmentit që duhet të regjistroni. Verifikoni pjesën përfundimtare të protokollit dhe vazhdoni se sa kohë ju ka mbetur në dispozicion për të regjistruar. Ndaleni regjistrimin në secilin segment sa më herët që është e mundur në mënyrë që të mos humbni kohë në regjistrim (koha është memorie e kompjuterit). Udhëzime për fitimin e të dhënave optimale: a) Personi nuk duhet të flasë ose të qeshë gjatë regjistrimit. b) Personi duhet të jetë në gjendje të relaksuar gjatë secilit segment të regjistrimit dhe në pozitën të caktuar për secilin segment. c) Kur kërkohet nga personi të ulet, ai duhet të ulet në karrige me duart e relaksuara në pjesët anësore të karriges (nëse ato janë në karrige). d) Regjistrimi duhet të ndërpritet para se të përgatitet personi për regjistrimin e segmentit tjetër. e) Personi duhet të marrë frymë normalisht derisa regjistrohet EKG në mënyrë që të minimizohet sinjali i EMG nga regjioni i kraharorit. f) Sigurohuni se elektrodat nuk janë shkapur Segment 1 Pozitë e shtrirë 2. Shtypni butonin Record. Kur shtypni butonin Record, do të fillojë regjistrimi dhe automatikisht do të insertohet një shënues shtesë që është i emërtuar si Lying down. 3. Regjistroni për 20 sekonda. Personi duhet të qëndrojë i shtrirë dhe relaksuar. 4. Shtypni butonin Suspend. Regjistrimi duhet të ndalet për të pasur kohë për të rishikuar të dhënat dhe për t u përgatitur për regjistrimin e segmentit të ri. 5. Rishikoni të dhënat në ekran. Nëse janë të ngjashme kaloni në hapin 7. Nëse çdo gjë është në rregull, të dhënat tuaja duhet të jenë të ngjashme me Fig Regjistrimi vazhdon

14 Faqe 14 Pajisja Biopac Fig Segment 1 (Pozitë e shtrirë) Nëse të dhënat duken ndryshe, kaloni në hapin 6. Të dhënat do të duken ndryshe nëse: a) Butoni Suspend është shtypur para kohe. b) Një elektrodë është shkapur nga lëkura duke shkaktuar lëkundje të mëdha nga vija bazë, maje, ose humbje të sinjalit. a) Personi ka masë të madhe muskulore (artefakt nga EMG. Veni re: Lëkundjet e vogla nga vija zero kur personi inspiron dhe ekspiron janë normale dhe nuk paraqesin të dhëna jo korrekte. 6. Nëse të dhënat duken ndryshe, shtypni butonin Redo. Në këtë rast duhet të përsëritni regjistrimin duke shtypur butonin Redo dhe përsëritur hapat 1-5. Veni re se nëse një herë shtypni butonin Redo, të dhënat që sapo i keni regjistruar do të fshihen. Segment 2 Pas ngritjes 7. Udhëzojeni personin të ngritët shpejtë dhe të ulet në karrige me duar të relaksuara. 8. Shtypni butonin Resume sa më herët që është e mundur pas uljes dhe relaksimit të Personit. 9. Pas regjistrimit për 10 sekonda, personi duhet të inspirojë dhe ekspirojë një herë sa që frymëmarrja të jetë e dëgjueshme dhe regjistruesi të insertojë shënjuesit e gjendjeve: a) në fillim të inspirimit. breathe in b) në fillim të ekspirimit. breathe out Personi duhet të ulet në karrige me duar të relaksuara, është e preferuar në kërrigë me mbështetëse. Me qëllim që të regjistrohen ndryshimet në frekuencën e zemrës është me rëndësi që të rifilloni regjistrimin posa të ulet personi, sa më shpejtë që është e mundur. Megjithatë, është me rëndësi që të mos shtypni butonin Resume derisa Personi është duke u ulur sepse mund të fitoni artefakt nga lëvizja. Kur shtypni butonin Resume, do të fillojë regjistrimi dhe automatikisht do të insertohet një shënues shtesë që është i emërtuar si After sitting up. Pas regjistrimit për 10 sekonda, Personi duhet udhëzohet nga regjstruesi të inspirojë dhe ekspirojë një herë sa që frymëmarrja të jetë e dëgjueshme Vëni re: Personi nuk duhet të inspirojë shumë thellë sepse kjo do të shkaktonte lëkundje të mëdha nga vija bazë të shkaktuara nga EMG. Për të insertuar një shënues të gjendjeve, shtypni tastin F9. Vëni re: Mos u brengosni nëse nuk keni kohë për të shtypur shënuesin e emërtimeve derisa jeni duke regjistruar. Emërtimet mund të futen ose paraqiten pasi t i regjistroni të dhënat Regjistrimi duhet të vazhdojë për rreth 20 sekonda. 10. Shtypni butonin Suspend.. Regjistrimi duhet të ndalet për të pasur kohë që të rishikoni të dhënat për segmentin tjetër. 11. Rishikoni të dhënat në ekran. Nëse janë të ngjashme vazhdoni në hapin 13. Nëse çdo gjë vazhdonin në rregull të dhënat tuaja duhet të jenë të ngjashme me Fig

15 Leksioni 6: EKG II Faqe 15 Regjistrimi vazhdon Nëse janë të ndryshme kaloni në hapin 12. Fig Segmenti 2 (Pas ngritjes) Të dhënat do të duken ndryshe nëse: c) Butoni Suspend është shtypur para kohe. d) Një elektrodë është shkapur nga lëkura duke shkaktuar lëkundje të mëdha nga vija bazë izoelektrike, maje, ose humbje të sinjalit. b) Personi ka masë të madhe muskulore (artefakt nga EMG. Veni re: Lëkundjet e vogla nga vija zero kur personi inspiron dhe ekspiron janë normale dhe nuk paraqesin të dhëna jo korrekte. 12. Nëse janë të ndryshme shtypni butonin Redo. Nëse të dhënat janë të ndryshme, duhet të përsëritni regjistrimin duke shtypur butonin Redo dhe përsëritur hapat Vëni re, nëse një herë shtypni butonin Redo, të dhënat që sapo i keni regjistruar do të fshihen. 13. Shtypni butonin Done. Kur shtypni butonin Done, një dritare për dialog me disa opsione do të paraqitet në ekran. Zgjedhni dhe vazhdoni sipas udhëzimeve. Nëse zgjedhni opsioni Record from another Subject : a) Vendosni elektrodat si në hapin 6 për përgatitje dhe vazhdoni tërë leksionin nga hapi 11. b) Secili person duhet të ketë emër të posaçëm identifikues. 14. Largoni elektrodat. Largoni lidhëset e përçuesve dhe elektrodat. Hidhni poshtë elektrodat (elektrodat BIOPAC janë elektroda për një përdorim). Pastroni nga lëkura mbeturinat e gelit për elektroda duke përdorur sapun dhe ujë. Elektrodat mund të lënë një unazë në lëkurë për disa orë, gjë e cila është krejtësisht normale. FUNDI I REGJISTRIMIT

16 Faqe 16 Pajisja Biopac V. ANALIZA E TË DHËNAVE HAPAT E SHPEJË PËR ANALIZËN E TË DHËNAVE 1. Hyni në opsionin Review Saved Data. Veni re destinimin e numrit të kanalit (CH). Kanali Paraqitja CH 1 CH 3 CH 40 Dervacioni I Derivacioni III Derivacioni II UDHEZIMET E DETAJUARA PËR ANALIZËN E TË DHËNAVE Hyni në opsionin Review Saved Data. Vëni re: Pasi të shtypni butonin Done në seksionin e kaluar, programi do të përdor Ligjin e Eintovenit për të llogaritur në mënyrë matematikore derivacionin e II nga derivacioni i I dhe i III. Pra nga regjistrimi fillestar në dy kanale do të keni regjistrimet në tri kanale pasi të hyni në opsionin Review Saved Data (si në Fig. 6.12). 2. Vëni re në secilin derivacion se vala R është pozitive apo negative. A 3. Rregulloni dritaren në ekran për pamje optimale të derivacionit të I dhe derivacionit të III. Kanali CH 1 CH 3 Derivacioni Derivacioni I Derivacioni III 4. Rregulloni dritaren në ekran për pamje optimale të të dhënave të segmentit të parë. Analiza e të dhënavevazhdim... Fig Kjo është vetëm një verifikim vizual se vala R shkon lartë (pozitive) apo zbret poshtë (negative). Për të fshehur një kanal, shtypni në katrorin e kanalit derisa e mbani të shtypur tasin Ctrl (për kontroll). Kjo do të ndryshoj të dhënat nga ato të fshehura në ato të dukshme. (Mund të merr një kohë derisa ekrani juaj të freskohet). Poashtu keni opsionin për të paraqitur rrjetën në ekran. Kjo aktivizohet me opcionion Display Preferences nga menyja File. Segmenti i parë i të dhënave është fusha nga shënuesi shtesë Lying down nga 0 sekonda deri tek shënuesi shtesë me radhë. Shkalla horizontale Shiriti rrëshqitës horizontal (koha) Shkalla në formë të valës Shiriti rrëshqitës vertikal (Amplituda) Vegla për zmadhim Zmadhimi i segmentit paraprak Nëse çdo gjë ka shkuar në rregull, dritarja duhet të duket si në Fig

17 Leksioni 6: EKG II Faqe 17 Fig Rregulloni katrorët për matje si në vijim (Fig 6.14): Kanali Matjet Katrorët për matje janë mbi fushat e shënuesve në dritaren e të dhënave. Secila matje ka tri pjesë: numrin e kanalit, llojin e matjes, dhe rezultatin. Dy pjesët e para janë meny që shfletohen teposhtë të cilat aktivizohen kur të shtypni në to. CH 1 CH 3 max max max: Vlera e amplitudës maksimale brenda regjionit të zgjedhur me anë të kursorit I (duke përfshirë pikat përfundimtare). 6. Rregulloni dritaren e të dhënave të paraqet një cikël kardiak në segmentin Lying down. Segmenti Lying down fillon në shënuesin e parë shtesë dhe paraqet kohën derisa personi ka qenë i shtrirë, duke marrë frymë normalisht dhe i relaksuar (Fig. 6.14). Fig Përdorni kursorin I për të zgjedhur dhe matur kompleksin QRS. B Fig Ju do të përdorni matjet e regjistruara për të konstruktuar paraqitjen grafik të boshtit mesatar elektrik në protokollin e të dhënave. 8. Vendosni një shënues të gjendjeve për të treguar vendin se ku është bërë matja e QRS. Insertoni një shënues të gjendjeve menjëherë mbi valën R. Për të vendosur një shënues të gjendjeve pas regjistrimit të të dhënave, shtypni me kursor në regjionin e shënuesve të gjendjeve nën shiritin e emërtimeve (mbi kanalin e të dhënave). Do të paraqitet një trekëndësh i përmbysur, i cili pasi të zgjedhnihet do të ketë ngjyrë të verdhë.

18 Faqe 18 Pajisja Biopac Shtypni Measurement 1 për të shënuar emërtimin. 9. Përsëritni hapat 6 dhe 7 për ciklin kardiak për segmentin After sitting. B 10. Përsëritni hapat 6 dhe 7 për ciklin kardiak në segmentin breathe in. B Përdorni shënuesin shtesë për të gjetur segmentin e duhur të të dhënave. Mos e përdorni segmentin në mes të shënuesve të emërtime breathe in dhe breathe out. Përdorni shënuesit e gjendjeve për të gjetur segmentin e duhur të dhënave. Analiza e të dhënavevazhdim Përsëritni hapat 6 dhe 7 për cikli kardiak në segmentin breathe out. B 12. Rregulloni katrorët për matje si në vijim: Kanali Matja CH 1 Δ CH 3 Δ 13. Kthehuni në shënuesin Measurement 1 të krijuar në hapin Matni dhe regjistroni amplitudën e valës Q, R, dhe S në Derivacionin e I dhe Derivacionin e III. C Përdorni shënuesit e gjendjeve për të gjetur segmentin e duhur të dhënave. Matja Delta Amplituda (Δ) llogarit diferencën e amplitudës në mes të pikës së parë dhe të fundit të regjionit të zgjedhur. Kjo është e rëndësishme për të bërë matje të në EKG sepse vija bazë nuk mund të jetë çdo herë në vlerën zero në mënyrë që të sigurohen matje të sakta dhe të shpejta. Vëni re: Duhet të keni kujdes të shikoni polaritetin e matjes Δ dhe si e zgjedhni fushën në të cilën do të bëni matjet. Polariteti i matjes Δ bazohet në (pika e parë pika e fundit). Pika e parë është pika ku ju filloni të zgjedhni; pika e fundit është pika ku ju e lëshoni miun për të përfunduar selektimin. Ky është regjioni QRS i njëjtë i matur dhe shënuar në hapat 7 dhe 8. Ky regjion paraqet ciklin e QRS të regjistruar në pozitë të shtrirë dhe i relaksuar. Përdorni veglat për shënim për të lëvizur në shënuesit e ndryshëm. Në tërësi duhet të regjistroni 6 matje. Ndoshta dëshironi që në një kohë të caktuar të shikoni në një kanal ndërsa t i mbuloni kanalet tjera duke përdorur katrorët për kanale. Për të matur lartësinë, shkoni nga vija bazë (vija izoelektrike) deri te kulmi i valës. Baseline R-Wave peak Fig Shembull i matjes së lartësisë së valës R

19 Leksioni 6: EKG II Faqe Ruani ose shtypni të dhënat. Të dhënat mund t i ruani në disk, t i shtypni ose t i ruani në 16. Dilni nga programi. PËRFUNDIMI I ANALIZËS SË TË DHËNAVE protokollin e të dhënave. FUNDI I LEKSIONIT 6 Në vazhdim plotësoni të dhënat nga leksioni 6.

20 Faqe 20 Pajisja Biopac Leksioni 6 ELEKTROKARDIOGRAFIA II Derivacionet bipolare (Derivacioni I, II, III), Ligji i Eintovenit,dhe boshti mesatar elektrik në rafshin frontal Te dhënat e përgjithshme: PROTOKOLLI I TË DHËNAVE Emri dhe mbiemri i studentit: Njësia laboratorike: Data: Emri dhe mbiemri: Mosha: Gjatësia: Pesha: Gjinia: Mashkull / Femër I. Të dhënat A. Drejtimi i valës R në derivacione të ndryshme Vendosni një tik në shtyllë për të treguar se vala R është pozitive + apo negative - në secilin derivacion: Tabela 6.1 Vala R Derivacioni + Derivacioni I Derivacioni II Derivacioni III B. Boshti elektrik mesatar dhe madhësia e tij Vlerësim grafik Përdorni tabelën 6.2 për të regjistruar matjet nga sekcioni Data Analysis: Tabela 6.2 KONDITA Pozitë e shtrirë Pas ngritjes Inspirim Ekspirim QRS Derivacioni I [CH 1] max Derivacioni III [CH 3] max

21 Leksioni 6: EKG II Faqe 21 Një mënyrë për të llogaritur boshtin mesatar elektrik në rrafshin frontal është vizatimi i një vale R nga derivacioni I dhe derivacioni III, siç është treguar në Hyrje (Fig. 6.4). 1. Vizatoni një drejtëz perpendikulare nga fundi i vektorëve (kënde të drejta në boshtin e derivacionit) duke përdorur këndmatësin. 2. Determinoni pikën ku priten dy drejtëzat perpendikulare. 3. Vizatoni një vektor të ri nga pika 0,0 deri te vendi ku priten këto drejtëza. Drejtimi i këtij vektori rezultant paraqet vlerën e boshtit mesatar elektrik të zemrës. Gjatësia e vektorit paraqet vlerën mesatare të potencialit në zemër. Formoni dy vizatime në secilin nga grafikonet, duke përdorur të dhënat nga tabela 6.2. Përdorni lapsa me ngjyra të ndryshme për secilin vizatim. Grafikoni 1: Pozitë e shtrirë dhe pas ngritjes 0,0 mv Lead I mv Lead III Lead II Nga grafikonet e më sipërme gjeni vlerat në vijim: Kondita Madhësia mesatare e boshtit elektrik Pozitë e shtrirë Pas ngritjes Boshti mesatar elektrik Sqaroni dallimin (nëse ka) në boshtin mesatar elektrik dhe në madhësinë elektrike në kondita të ndryshme:

22 Faqe 22 Pajisja Biopac Grafikoni 2: Inspirim /Ekspirim 0,0 mv Lead I mv Lead III Lead II Nga grafikonet e më sipërme gjeni vlerat në vijim: Kondita Inspirim Ekspirim Madhësia mesatare e boshtit elektrik Boshti mesatar elektrik Sqaroni dallimin (nëse ka) në boshtin mesatar elektrik dhe në madhësinë elektrike në kondita të ndryshme:

23 Leksioni 6: EKG II Faqe 23 C. Boshti mesatar elektrik dhe madhësia e tij Mënyrë tjetër më e përshtatshme për llogaritje Shënoni potencialet e valës Q, R, dhe S për të llogaritur neto-potencialet. Pozitë e shtrirë: Derivacioni I Q R S Derivacioni III Q R S QRS Neto 1 QRS Neto 2 Grafikoni 3: Pozitë e shtrirë 0,0 mv Lead I mv Lead III Lead II Nga grafikoni i më sipërm gjeni vlerat e shënuara më poshtë: Kondita Madhësia mesatare e boshtit elektrik Pozitë e shtrirë Boshti mesatar elektrik Sqaroni dallimet e të dhënave të madhësisë mesatare të boshtit elektrik dhe boshtit elektrik për pozitën e shtrirë në grafikonin 3 dhe në grafikonin 1.

24 Faqe 24 Pajisja Biopac II. PYETJE D. Definoni EKG. E. Definoni ligjin e Eintovenit. F. Definoni trekëndëshin e Eintovenit. G. Cilët faktorë ndikojnë në drejtimin e boshtit mesatar elektrik? H. Duke ju referuar tabelës 6.2 përgjigjuni në pyetjet: Si ndërron amplituda e dervacionit të I dhe derivacionit të III gjatë inspirimit dhe ekspirimit? A ndërron boshti i zemrës dhe madhësia e tij? I. Cilët faktorë ndikojnë në amplitudën e valës R të regjistruar në derivacione të ndryshme? J. Krahasoni boshtin mesatar elektrik dhe madhësinë e fituar kur: i. përdorni vetëm matjen e amplitudës së valës R me rastin kur përdorni neto-potencialet ii. Regjstroni në pozitë të shtrirë krahasuar me gjendjen pas ngritjes. Fund i protokollit të të dhënave të leksionit 6