Shpjegues i Programit të Orientuar të Provimeve me Zgjedhje të Maturës Shtetërore

Size: px

Start display at page:

Download "Shpjegues i Programit të Orientuar të Provimeve me Zgjedhje të Maturës Shtetërore"

Quentin Dickerson
5 years ago
Views:

1 REPUBLKA E SHQPËRSË MNSTRA E ARSMT DHE E SHKENCËS AGJENCA QENDRORE E VLERËSMT TË ARRTJEVE TËNXËNËSVE Shpjegues i Programit të Orientuar të Provimeve me Zgjedhje të Maturës Shtetërore Lënda: Tiranë, Janar 2011

2 Struktura e testit të fizikës për provimin me zgjedhje të Maturës 2010 Testi i fizikës do të përmbajë 20 ushtrime. Formati i tij do të përfshijë 10 ushtrime me zgjedhje të shumëfishtë dhe 10 ushtrime do të jenë me zhvillim. Vlerësimi maksimal i testit të fizikës do të jetë 40 pikë. Nga kjo rrjedh se për dhjetë ushtrimet e para vlerësimi do të jetë me dhjetë pikë, ndërsa për 10 ushtrimet e dyta vlerësimi maksimal do të jetë me 30 pikë. Shpërndarja e pyetjeve në test do të bëhet sipas linjave të programit dhe peshës që zë secila linjë në programin e vlerësimit.. Në përmbajtje ë testit përfshihen njohuritë, konceptet dhe aftësitë më të rëndësishme të lëndës së fizikës për shkollën e mesme. Objektivi kryesor i testit do të jetë vlerësimi i arritjeve të nxënësve në lëndën e fizikës, të zhvilluar gjatë procesit mësimor të shkollës së mesme. Ky objektiv do të realizohet sipas niveleve të aftësive të shprehura si më poshtë: Njohja dhe të kuptuarit 40% Zbatim në situata të ndryshme 40% Analizë, sintezë 20% Për të patur një ide më të qartë se ku duhet të përqëndrohet nxënësi në programin e vlerësimit të fizikës është vendosur tabela 2 me linjat që do të jenë baza e hartimit të testit. Në tabelë, në krahun e djathtë për çdo linjë janë vendosur dhe pesha që zënë linjat në pragramin e përgjithshëm. Më konkretisht: Linja e Mekanikës dhe e Elektromagnetizmit kanë një peshë përkatësisht 34% dhe 24%. Kjo do të thotë se dhe numri i pikëve në testin e përgjithshëm që do të zënë këto linja do të jetë më i madh, krahasuar me linjat e tjera. Gjithashtu për ato linja të cilat përfaqësohen me një peshë të vogël në programin e vlerësimit, por dhe që kërkojnë kohë të gjatë në zgjidhjen e ushtrimit, për vetë karakterin e linjës, do të trajtohen si kërkesa me alternativa në trajtën e koncepteve fizike. Kryesisht këtu përfshihet linja e Relativitetit dhe s bërthamore. Për linjat e tjera do të ketë një kombinim të kërkesave me alternativa dhe atyre me zhvillim. Kjo shpërndarje paraqitet në tabelen 3, e cila ndihmon nxënësin për të patur një ide më të qartë në lidhje me formatin e testit. Tabela 1 tregon shpërndarjen e pikëve në test sipas linjave dhe peshave për linjë. Tab 1 Nr. Linjat e përmbajtjes Përqindja Pikë për linjë 1 Mekanika Fizika molekulare dhe termodinamika Elektriciteti dhe magnetizimi Lëkundjet dhe valët Optika gjeometrike Relativiteti Fizika kuantike dhe bërthamore 8 4 Gjithsej Tab 2 Linjat e programit dhe pesha e secilës linjë të përmbajtjes: Nr. Linja Përqindja Mekanika Lëvizja mekanike. Kinematika. 2. Dinamika. Ligjet e Njutonit. 3. Forcat dhe baraspesha e trupave. MASH, janar

3 4. Puna e forcave dhe energjia mekanike. Fizika molekulare dhe termodinamika Bazat e teorisë molekulare të lëndës. Gazi i përsosur. 6. Termodinamika. Elektriciteti dhe magnetizimi Fusha elektrike konstante. 8. Rryma elektrike konstante. 9. Fusha magnetike konstante 10 nduksioni elektromagnetik Lëkundjet dhe valët Lëkundjet 12 Valët Optika gjeometrike 7 13 Ligjet e pasqyrimit dhe të përthyerjes së dritës. 14 Pasqyrat sferike dhe thjerat Relativiteti 3 15 Teoria e relativitetit Fizika kuantike dhe bërthamore 8 16 Fizika kuantike 17 Fizika bërthamore Gjithsej 100 Më poshtë paraqitet tabela 3 që përfaqëson strukturën e testit sipas linjave dhe peshave që zënë linjat në programin e vlerësimit. Në tabelë përkrah linjave janë vendosur modele ushtrimesh që ndihmojnë nxënësin për tu orientuar në lidhje me formatin që do të kenë kërkesat që do të përmbajë testi. Përbri kërkesave është vendosur numri romak që përfaqëson nivelin e kërkesës. Kjo vendosje e ndihmon nxënësin që të orientohet jo vetëm për llojin e kërkesës që do përfaqësohet në test, por edhe se kujt nivel i përket kërkesa. Nga tabela nxënësi orientohet jo vetëm se cilat nënëlinja përfaqësohen nga dy llojet e formateve (me alternatva, me zhvillim), por edhe se në cilin nivel aftësish përfshihet kërkesa. Tabela tregon se kërkesat me alternativa përfshihen në nivelin e parë të aftësive. Kjo për faktin se këto kërkesa kërkojnë një kohë të shkurtër zgjidhjeje dhe përfshihen në pyetjet objektive dhe kanë vetëm një çelës të përgjigjes. Në kërkesat me zhvillim përfshihen të tria llojet e niveleve të aftësive. Tab 3 Linjat Mekanika Kinematika Nivelet e aftësive Modeli i pyetjes për linjë Trupi që lëviz me shpejtësi konstante gjatë 6s ka përshkruar zhvendosjen Δx 1 =30m. Më pas ai lëviz me nxitim konstant, duke përshkruar zhvendosjen Δx 2=100m edhe për 10s të tjera. Përcaktoni: a) Shpejtësinë e trupit për 6s e para të lëvizjes. b) Nxitimin e trupit gjatë 10s të tjera të lëvizjes. c) Bëj paraqitjen grafike të varësisë së shpejtësisë nga koha për të dyja intervalet kohore të lëvizjes. Në figurë paraqitet grafiku i varësisë së shpejtësisë nga koha për një trup që lëviz në një sipërfaqe horizontale. a) Ç lloj lëvizje kryhen trupi në intervalet (0-6s, 6-12s)? b) Gjeni nxitimin për çdo interval kohor. c) Ndërtoni grafikun e nxitimit a në varësi të kohës t. MASH, janar

Dinamika Një trup lëshohet vertikalisht poshtë nga lartësia e një ndërtese me shpejtësi fillestare 25m/s dhe prek sipërfaqen e tokës mbas 2s. Sa do të jetë lartësia e ndërtesës?

Rruga që përshkon trupi gjatë 2s të para të lëvizjes është: A) 16m B) 20m C) 32m D) 18m Forca konstante që vepron mbi trupin me masë M=5kg, e detyron trupin me masë m=4kg të lëvizë me nxitim 2m/s 2.

4 Dinamika Një trup lëshohet vertikalisht poshtë nga lartësia e një ndërtese me shpejtësi fillestare 25m/s dhe prek sipërfaqen e tokës mbas 2s. Sa do të jetë lartësia e ndërtesës? (g=10m/s 2 ) A) 20m B) 30m C) 40m D) 70m Ekuacioni i shpejtësisë së lëvizjes së një trupi ka formën V = 10 2t. Rruga që përshkon trupi gjatë 2s të para të lëvizjes është: A) 16m B) 20m C) 32m D) 18m Forca konstante që vepron mbi trupin me masë M=5kg, e detyron trupin me masë m=4kg të lëvizë me nxitim 2m/s 2. Koefiçenti i fërkimit ndërmjet trupit me masë M dhe rrafshit horizontal është μ=0.2. Fija është e pazgjatëshme. Masa e fijes dhe e rrotullës është e papërfillshme, (g=10m/s 2 ). Përcaktoni: a) Vlerën e forcës F b) Tensionin e fijes. Një trup me masë 100g, lihet i lirë të bjerë nga lartësia 40m pa shpejtësi fillestare. mpulsi i trupit kur ai ndodhet në gjysmën e lartësisë do të jetë: A. 1.5 kg m/s B. 1.8 kg m/s C. 2. kg m/s D. 4.5 kg m/s Një bllok dururi me masë M=20 kg lëviz me shpejtësi V 1 =3 m/s në një sipërfaqe horizontale të lëmuar. Përballë bllokut lëviz sfera me masë m=5 kg dhe shpejtësi V 2 =5 m/s. Sfera godet bllokun dhe mbetet në të. Përcaktoni shpejtësinë e bllokut pas goditjes me sferën Sfera me masë 1kg lëshohet nga pika A pa shpejtësi fillestare dhe lëviz pa fërkim sipas trajektores si në figurë. a) Njehsoni energjinë mekanike në pikëna. b) Energjinë kinetike në pikën B. c) A do të arrijë sfera në pikën C? Dy planetë A dhe B kanë të njëjtin nxitim afër sipërfaqes së së tyre, por planeti B ka masën dy herë më të madhe se planeti A. Në qoftë se rrezja e planetit A është R, sa do të jetë rrezja e planetit B? A) R B) 2R C) R 2 D) 4R Një njeri me masë 100kg qëndron brënda një ashensori dhe sipër një peshoreje. Ashensori lëviz poshtë me nxitim 0.5m/s 2. Sa do të jetë pesha e njeriut? A) 950N B) 1000N C) 1050N D) 2000N MASH, janar

5 Fizika molekulare dhe termodina mika Gazi i përsosur Vëllimi i gazit ideal dyfishohet në trysni konstante. Cila do të jetë temperatura përfundimtare, nëse ajo fillestare është 27 o C? A) 400K B) 580K C) 600K D) 750K Një sasi prej 10 mol gazi një atomik zgjerohet në një shtypje konstante 2 atm nga vëllimi V 1 =2 litra në V 2 = 6 litra. Të njehsohet: a) temperatura përfundimtare kur dihet se temperatura fillestare ka qenë C. b) puna që kryen gazi. c) ndryshimi i energjisë së brëndshme të gazit dhe nxehtësia që ka marrë ai nga mjedisi. Termodinamika. Elektriciteti dhe magnetizmi Fusha elektrike konstante Një sasi gazi ideal ndodhet në trysni 200kPa dhe në temperaturën 27 o C. Gazi nëpërmjet izoproçeseve kryhen një cikël të mbyllur. AB është izotermë. Njehsoni: a) Vëllimin e gazit në pikën B. b) Temperaturën e gazit në pikën C. c) Ndryshimin e energjisë së brëndshme gjatë këtij cikli të mbyllur. Një sasi gazi ideal zgjerohet në temperaturë konstante.sa do të jetë sasia e nxehtësisë që mer gazi, kur A=300J? A. -300J B. 600J C. 300J D. 0J Një masë gazi ideal ngjishet në mënyrë adiabatike dhe puna që kryhet mbi të është 200J. Sa do të jetë ndryshimi i energjisë së brendshme të gazit? A) 100J B) 200J C) -200J D) 0 Sa është rendimenti i një makine termike ideale që punon me temperaturë të ngrohësit 500 K dhe të ftohësit 27 0 C? A) 30 % B) 40 % C) 50 % D) 0,6 Në qoftë se rendimenti i një motori termik do të jetë 100%, atëhere temperatura e ftohësit do të jetë: A) 0 o C B)100 o C C) nfinit D) Zero absolute Dy ngarkesa pikësore q 1 =10-8 C dhe q 2 = C, ndodhen në largësinë r=12cm. a) Gjeni pikën në segmentin që bashkon ngarkesat, ku intesiteti i fushës elektrike të jetë zero. b) Njehsoni forcën që vepron mbi ngarkesën C të vendosur në mesin e ngarkesave (k= Nm 2 /C 2 ) q 1 q 2 MASH, janar

6 Katër ngarkesa të njëjta me vlerë 1C, janë vendosur në kulmet e një drejtkëndëshi si në figurë. Sa do të jetë vlera e potencialit në qëndrëndrejtkëndëshit, në qoftë se a=4cm dhe b=3cm Rryma elektrike konstante A) V B) V C) 25V D) Zero Fusha magnetike konstante nduksioni elektromagnetik Duke u nisur nga qarku elektrik, njehsoni: a) Rezistencën ekuivalente të qarkut. b) Rrymën që kalon në njërën prej rezistencave të lidhura në paralel. c) Fuqinë termike të rezistencës 10Ω. Në qarkun e figurës rezistenca R është 6Ω. Sa do të jetë sasia e nxehtësisë që çlirohet në rezistencë mbas 1 minute? A. 720 J B J C J D J Thërmija me ngarkesë q= C dhe masë m= kg, hyn në një fushë magnetike të njëtrajtshme pingul me vijat e forcës së kësaj fushe me shpejtësi V= 10 7 m/s si në figurë. Gjeni: a) Drejtimin kahun dhe vlerën numerike të vektorit të induksionit të f ushës magnetike. b) Periodën e rrotullimit të thërmijës së ngarkuar. Një përcjellës me gjatësi 50cm, në të cilin rrjedh rryma 20A, vendoset pingul me vijat e forcës së fushës magnetike. Forca magnetike që vepron mbi përcjellësin ka vlerën 3N. nduksioni i fushës magnetike do të ketë vlerën: A) 0.5T B) 0.3T C) 1.5T D) 2.5T Shufra përcjellëse CD me gjatësi 20cm dhe rezistencë R, lëviz me shpejtësi v= 5m/s duke rrëshqitur pa fërkim ndërmjet dy shinave paralele si në figurë. Fusha magnetike e njëtrajtëshme është pingul me planin e figurës dhe vlera e induksionit është B=2T. Rezistenca e pjesëve të tjera të qarkut është papërfillshme. Fija është e pazgjatshme, masa e fijes dhe e rrotullës është e papërfillshme. Masa e trupit të varur në fije është m=80g dhe g=10m/s 2. Përcaktoni: a) Kahun dhe intesitetin e rrymës së induktuar që kalon në shufrën CD. b) Rezistencën e kësaj shufre përcjellëse. MASH, janar

7 Fluksi magnetik përmes një spire ndryshon gjatë 10s. Sa do të jetë ndryshimi i fluksit në qoftë se f.e.m që induktohet është 0.2V? A) 0.02Wb B) 0.2Wb C) 2Wb D) 5Wb Lëkundjet dhe valet Lëkundjet Valët Në përcjellësin me gjatësi 0,2 m që lëviz me shpejtësi 0,6 m/s në një fushë magnetike homogjene lind forca elektromotore e induktuar. Sa është vlera e kësaj force Në qarkun RLC me rrymë alternative, janë lidhur në seri me një burim rryme me tension maksimal 200V, rezistenca aktive R = 40Ω, rezistenca kapacitive X C = 30Ω dhe rezistenca induktive X L =60Ω,. Njehsoni: a) vlerën maksimale të rrymës. b) vlerën efektive të rrymës që kalon në qark. Duke rritur dy herë amplitudën e lëkundjeve të lavjerësit sustë, energjia mekanike e sistemit lëkundës: A). Do të rritet dy herë B) Do të rritet tre herë C) Do të rritet katër herë D) Nuk ndryshon Gjatë një korde të tendosur përhapen valë harmonike me shpejtësi v= 15m/s. Ekuacioni i lëvizjes lëkundëse të burimit është y = 2sin100πt t (në cm). Sa do të jetë gjatësia e valës? A) 0.5 m B) 0.4 m C) 0.3 m D) 0.1 m Vala përhapet sipas drejtimit të boshtit x me frekuencë 25Hz si në figurë. Përcaktoni vlerat e mëposhtme: a) Amplitudën e valës. b) Gjatësinë e valës. c) Shpejtësinë e përhapjes së valës. Optika Kur një rreze drite kalon nga ajri në ujë, cila nga madhësitë e mëposhtme nuk ndryshon? A) Gjatësia e vales B) Shpejtësia C) Drejtim D) Frekuenca. Drejtëza MN paraqet boshtin optik kryesor të një thjere. AB është objekti dhe A B është shëmbëllimi që jep thjera. Të përcaktohen me anë të ndërtimit: a) Qëndra optike e thjerës b) Vatra e thjerës c) Lloji i thjerës që është përdorur për shëmbëllimin. MASH, janar

8 Të ndërtohet shëmbëllimi i një pike që ndodhet në boshin optik kryesor të pasqyrës së lugët. Relativiteti Fizika kuantike, dhe fizika bërthamore Fizika kuantike, Një objekt vendoset midis f dhe 2f në boshtin optik kryesor të një thjere përmbledhëse. Shëmbëllimi që formohet në këtë rast do të ndodhet: A) Midis f dhe 2f B) Në largësinë 2f C) Në largësi f D) Në distancën më të madhe se 2f nga thjera Treguesi i përthyerjes së mjedisit të parë është n 1 =2.4, ndërsa treguesi i përthyerjes së mjedisit të dytë është n 2 =1.2. Këndi rënies në kufirin e ndarjes së dy mjediseve është 30 o. Me këto të dhëna këndi përthyerjes në mjedisin e dytë është: A. 30 o B. 45 o C. 60 o D. 90 o Një vizore me gjatësi l lëviz me një shpejtësi që i afrohet shpejtësisë së dritës. Masa e vizores e matur nga një observator në prehje, A) Shkon drejt infinitit B) Shkon drejt zeros C) Nuk ndryshon D) Rritet gradualisht nga pak Një anije kozmike që fluturon drejt Tokës me shpejtësi v, lëshon sinjale drite në drejtim të lëvizjes së saj. Shpejtësia e fotoneve në lidhje me Tokën do të jetë: A) c + v B) c v C) c D) 2v Gjatësia e valës së pragut të fotoefektit për zinkun është 300nm. Përcaktoni: a) Frekuencën e pragut për zinkun b) Punën e daljes së elektroneve nga zinku Rrezatimi dritor me gjatësi vale 300nm, bie mbi një pllakë metalike me punë dalje A= J. (h= J s, m e = kg ). Në këto kushte njehsoni: a) Energjinë kinetike të fotoelektroneve që shkëputen nga pllaka metalike. b) Shpejtësinë maksimale të fotoelektroneve. c) Frekuencën e pragut për të cilën ndodh fotoefekti. Fizika bërthamore Energjia kinetike e fotoelektronit është 5eV. Sa do të jetë frekuenca e pragut të fotoefektit në qoftë se energjia e fotonit është 4 herë më e madhe se energjia kinetike e fotoelektroneve? (h= J.s) MASH, janar

9 Fotonit me gjatësi λ i korespondon një nga vlerat e mëposhtme për impulsin: h h hυ A) h υ B) C) D). υ λ c Çfarë kanë të njëjta bërthamat e elementëve A. Numrin e neutroneve B. Numrin e protoneve C. Numrin e nukloneve D. Asnjë nga alternativat 235 X dhe Y 92? Nga bërthama e një elementi me numër të ngarkesës 88, largohet një thërmijë α. Numri i ngarkesës së bërthamës së re do të jetë: A) 80 B) 84 C) 86 D) 88 + Kur nga bërthama e një atomi emetohet një thërmijë, β numri i masës A. Rritet me një njësi B. Zvogëlohet me një njësi C. Nuk ndryshon Asnjë nga alternativat e mësipërme Në bërthamën e është: A. 41,52,93 B. 41, 52, 52 C. 41, 52, 41. D. 41, Nb numri i protoneve, neutroneve dhe elektroneve MASH, janar

PROVIMI ME ZGJEDHJE REPUBLIKA E SHQIPËRISË MINISTRIA E ARSIMIT DHE E SHKENCËS AGJENCIA QENDRORE E VLERËSIMIT TË ARRITJEVE TË NXËNËSVE

PROVIMI ME ZGJEDHJE REPUBLIKA E SHQIPËRISË MINISTRIA E ARSIMIT DHE E SHKENCËS AGJENCIA QENDRORE E VLERËSIMIT TË ARRITJEVE TË NXËNËSVE KUJDES! Lënda: MOS Fizikë DËMTO BARKODIN BARKODI REPUBLIKA E SHQIPËRISË MINISTRIA E ARSIMIT DHE E SHKENCËS AGJENCIA QENDRORE E VLERËSIMIT TË ARRITJEVE TË NXËNËSVE I MATURËS SHTETËRORE 2009 LËNDA: FIZIKË