Linux cho ngu ò i dùng. Tác gia : Kostromin V. A. Di ch bo i: Phan Vĩnh Thi nh

Transcription

1 Linux cho ngu ò i dùng Tác gia : Kostromin V. A. Di ch bo i: Phan Vĩnh Thi nh

2 Mu c lu c 1 HD H Linux: li ch su và các ba n phân phô i 2 2 Cài d ă t HD H Linux trên cùng máy tính vó i Windows Chuaˆ n bi cài d ă t Phòng xa và nhũ ng lò i khuyên Phân vùng trên d ĩa và quá trình kho i d oˆ ng Thḙ nào là caˆ u trúc "hình hȯc cu a d ĩa" Phân vùng và ba ng phân vùng cu a d ĩa Quá trình kho i d oˆ ng HD H công ty Microsoft Vaˆ n d ḙ` vó i các d ĩa ló n Lu a chȯn trình kho i d oˆ ng Trình kho i d oˆ ng LILO cu a HD H Linux Các trình kho i d oˆ ng khác Các phu o ng án kho i d oˆ ng Chuaˆ n bi các phân vùng trên d ĩa Lò i khuyên khi tȧo phân vùng Chu o ng trình d ḙ phân chia oˆ d ĩa Windows NT và Linux: kho i d oˆ ng qua OS Loader cu a NT Su du ng trình kho i d oˆ ng LILO Cài d ă t và caˆ u hình LILO Cài d ă t các hḙ d iḙ`u hành khác sau Linux Chuyḙ n thu mu c /boot lên phân vùng DOS Kho i d oˆ ng Linux tù MS-DOS bằng loadlin.exe Bash Hḙ vo là gì? Các ký tu d ă c biḙ t Thu c thi các câu lḙ nh Thao tác ; Thao tác & Thao tác && và D aˆ`u vào/d aˆ`u ra tiêu chuaˆ n Dòng dũ liḙ u vào-ra Lḙ nh echo Lḙ nh cat Chuyḙ n hu ó ng d aˆ`u vào/d aˆ`u ra, d u ò ng oˆ ng và d aˆ`u lȯc Su du ng >, < và >>

3 MU C LU C iii Su du ng D aˆ`u lȯc Tham biḙ n và các biḙ n soˆ. Môi tru ò ng cu a hḙ vo Các dȧng tham biḙ n khác nhau Daˆ u nhă c cu a hḙ vo Biḙ n môi tru ò ng PATH Biḙ n môi tru ò ng IFS Thu mu c hiḙ n thò i và thu mu c cá nhân Câu lḙ nh export Khai triḙ n biḙ u thú c Khai triḙ n daˆ u ngoă c Thay thḙ daˆ u ngã (Tilde Expansion) Phép thḙ các tham biḙ n và biḙ n soˆ Phép thḙ các câu lḙ nh Phép thḙ soˆ hȯc (Arithmetic Expansion) Phân chia tù (word splitting) Khai triḙ n các maˆ u tên taˆ p tin và thu mu c (Pathname Expansion) Xóa các ký tu d ă c biḙ t Shell - moˆ t ngôn ngũ laˆ p trình Toàn tu if và test (hoă c [ ]) Toán tu test và d iḙ`u kiḙ n cu a biḙ u thú c Toán tu case Toán tu select Toán tu for Toán tu while và until Các hàm soˆ Tham soˆ Script cu a hḙ vo và lḙ nh source Câu lḙ nh sh

4 Danh sách ba ng 2.1 Caˆ u trúc cu a sector kho i d oˆ ng chính Nhu caˆ`u su du ng không gian d ĩa cu a HD H Các câu lḙ nh d aˆ`u lȯc Thay thḙ các tham biḙ n d ă c biḙ t Ký tu xác d i nh dȧng daˆ u nhă c Các ký tu tȧo maˆ u

5 DANH SÁCH BA NG 1 Lò i nói d ầu D ây là ba n di ch cuoˆ n "Linux cho ngu ò i dùng" (sêri sách tu hȯc) cu a Kostromin Victor Alexeevich coˆ ng thêm moˆ t vài (râ t ít) kinh nghiḙ m su du ng Linux cu a teppi. Ba n goˆ c d u ȯ c viḙ t trên tiḙ ng Nga. Theo yêu caˆ`u cu a Kostromin A. V., xin d u ȯ c d u a ra các liên kḙ t tó i ba n goˆ c d ây: Lò i ca m o n Xin ca m o n các bác sau d ã giúp d õ : Kostromin V. A. d ã viḙ t moˆ t cuoˆ n sách vḙ` Linux cho ngu ò i dùng mó i tuyḙ t vò i; Tru o ng Mȧnh Cu ò ng d ã dành cho teppi moˆ t khoa ng không trên d ḙ d ă t cuoˆ n sách này; hai bác Nguyê n D ȧi Quý và Nguyê n D ă ng Hoàng Tuân d ã giúp trong viḙ c su du ng L A TEX. Bác Nguyê n D ȧi Quý d ã d ȯc và su a cho phiên ba n 0.9. Xin hãy gu i thu nhă c teppi tȧi teppi@vnlinux.org nḙ u nhu teppi có quên ai d ó. Ba n quyền Cuoˆ n "Bash cho ngu ò i dùng" này su du ng ba n quyḙ`n GPL. Nói moˆ t cách ngă n gȯn, bȧn có thḙ làm baˆ t ký thú gì: in, tă ng, bán, d oˆ t,... nhu ng xin hãy thêm hai d u ò ng daˆ n sau vào các ba n sao cu a mình: Tác gia Kostromin V. A. cũng nhu ngu ò i di ch không chi u trách nhiḙ m vḙ` haˆ u qua do viḙ c su du ng cuoˆ n sách này gây ra. Phiên ba n và câ p nhâ t Phiên ba n 0.9 Caˆ p nhaˆ t cuoˆ i cùng Ngày 9 tháng 2 năm 2005 Mȯi d ḙ` nghi su a d oˆ i, thông báo loˆ i chính ta, loˆ i kiḙ n thú c cu a ba n di ch cũng nhu d ḙ` nghi giúp d õ di ch xin gu i cho Phan Vĩnh Thi nh theo d i a chı teppi@vnlinux.org.

6 Chu o ng 1 HD H Linux: li ch su và các ba n phân phô i

7 Chu o ng 2 Cài d ă t HD H Linux trên cùng máy tính vó i Windows Vȧn su kho i d aˆ`u nan Trung Quoˆ c Thông thu ò ng trên các d ĩa cu a ba n phân phoˆ i Linux d ã có hu ó ng daˆ n ngă n gȯn cách cài d ă t Linux. Ngoài ra, trên Internet bȧn có thḙ tìm thaˆ y raˆ t nhiḙ`u cuoˆ n sách nó vḙ` vaˆ n d ḙ` này. Và taˆ t ca các ba n phân phoˆ i ló n (Debian, Slackware, Fedora, Mandrake,...) d ḙ`u d ã có cuoˆ n hu ó ng daˆ n cài d ă t raˆ t chi tiḙ t, cho mȯi tình huoˆ ng su du ng. Hãy chò d ȯ i và hy vȯng trong tu o ng lai không xa sẽ có ba n di ch Tiḙ ng Viḙ t cu a nhũ ng cuoˆ n sách này. Chính vì vaˆ y trong cuoˆ n sách này, tác gia sẽ không d u a ra các bu ó c cu thḙ cu a viḙ c cài d ă t, mà xin bȧn d ȯc hãy tìm các cuoˆ n hu ó ng daˆ n tu o ng ú ng. Thay vào d ó là nhũ ng gì bȧn caˆ`n biḙ t và chuaˆ n bi tru ó c khi cài d ă t, d oˆ`ng thò i, tác gia sẽ d i cu thḙ và chi tiḙ t vào nhũ ng gì d ă c biḙ t khi cài d ă t Linux trên máy tính d ã có moˆ t trong các hḙ d iḙ`u hành Windows cũng nhu viḙ c kho i d oˆ ng nhiḙ`u hḙ d iḙ`u hành. Vaˆ n d ḙ` o choˆ, phaˆ`n ló n ngu ò i dùng Viḙ t Nam tru ó c khi bă t d aˆ`u hȯc Linux d ã làm quen và raˆ t có thḙ d ã có kinh nghiḙ m su du ng các HD H dòng Windows nhu Windows 98, Windows 2000 và Windows XP. Và trên thu c tḙ thì tȧm thò i Linux khó có thḙ là HD H d aˆ`u tiên mà ngu ò i dùng làm quen. Nhu thḙ, moˆ t cách tu nhiên, nḙ u ngu ò i dùng d ã làm viḙ c vó i HD H Windows và quyḙ t d i nh thu nghiḙ m vó i Linux, thì hȯ không muoˆ n maˆ t d i môi tru ò ng làm viḙ c quen thuoˆ c cu a mình, cùng vó i nhũ ng gì d ã tȧo ra và d ã caˆ u hình du ó i du ó i Windows. Raˆ t may là không nhaˆ t thiḙ t pha i d ánh maˆ t taˆ t ca nhũ ng thú d ó. Bo i vì trên moˆ t máy tính có thḙ cùng "chung soˆ ng hòa bình hai HD H và thaˆ m chí nhiḙ`u ho n nũ a (nḙ u có d u choˆ trên d ĩa!). Chính vì thḙ, o phía du ó i sẽ nói cách cài d ă t HD H Linux trên máy tính d ã cài d ă t moˆ t trong các hḙ d iḙ`u hành cu a hãng Microsoft. 2.1 Chuâ n bi cài d ă t Có thḙ cài d ă t Linux bằng moˆ t trong các cách sau: Tù oˆ d ĩa CD-ROM Tù ba n sao chép Linux trên oˆ d ĩa cú ng Tù máy chu taˆ p tin cu a mȧng noˆ i qua NFS; boˆ Tù máy tính khác trong mȧng noˆ i qua SMB; boˆ

8 4 Cài d ă t HD H Linux trên cùng máy tính vó i Windows Tù máy tính o xa (ví du tù Internet) qua giao thú c FTP; Tù moˆ t máy chu WWW qua giao thú c HTTP. Theo ý kiḙ n cá nhân cu a tác gia thì thuaˆ n tiḙ n và có tính thu c tḙ nhaˆ t là cài d ă t Linux tù CD-ROM, ho n nũ a viḙ c mua các d ĩa CD bây giò không gây khó khăn gì. Tru ó c khi bă t d aˆ`u cài d ă t, hãy thu thaˆ p (hãy viḙ t lên moˆ t tò giaˆ y) taˆ t ca nhũ ng thông tin caˆ u hình caˆ`n thiḙ t cu a máy tính. Nḙ u nhu máy tính cu a bȧn tȧm thò i vaˆ n còn làm viḙ c du ó i HD H Windows 95/98/2000/XP, thì bȧn sẽ tìm thaˆ y raˆ t nhiḙ`u thông tin nḙ u nhaˆ n chuoˆ t pha i vào biḙ u tu ȯ ng My Computer, chȯn lḙ nh Properties. O d ây bȧn có thḙ tìm thaˆ y gaˆ`n hḙ t taˆ t ca thông tin caˆ`n thiḙ t. Nḙ u nhu bȧn không thaˆ y thông tin nào d ó, thì caˆ`n tìm kiḙ m theo các cách khác, kḙ ca viḙ c mo vo máy và d ȯc nhũ ng dòng chũ trên thiḙ t bi. D ḙ giúp bȧn d ȯc, xin d u ȯ c d u a ra d ây danh sách nhũ ng thông tin caˆ`n thu thaˆ p. Xin d ù ng lu ò i biḙ ng và hãy coˆ gă ng ghi càng nhiḙ`u dũ liḙ u vḙ` moˆ t thiḙ t bi càng toˆ t (taˆ t ca nhũ ng thông tin có thḙ tìm thaˆ y), nhũ ng dũ liḙ u này sẽ caˆ`n d ḙ n khi cài d ă t và caˆ u hình, khi mà viḙ c tìm kiḙ m chúng sẽ khó khăn ho n. BIOS: nhà sa n xuaˆ t; soˆ hiḙ u phiên ba n. Controller oˆ d ĩa cú ng: loȧi (IDE hay SCSI) và dung lu ȯ ng cu a oˆ d ĩa (nḙ u nhu bȧn d ȯc dùng d ĩa IDE, thì caˆ`n kiḙ m tra xem BIOS có hoˆ trȯ viḙ c truy caˆ p o chḙ d oˆ LBA hay không): hda (Master trên controller soˆ 1 hay Primary Master); hdb (Slave trên controller soˆ 1 hay Primary Slave); hdc (Master trên controller soˆ 2 hay Secondary Master); hdd (Slave trên controller soˆ 2 hay Secondary Slave). nhà sa n xuaˆ t và soˆ maˆ u mã cu a adapter SCSI (nḙ u có). Dung lu ȯ ng cu a boˆ nhó (tính bằng Kilobyte CD-ROM: Chuoˆ t: Giao diḙ n (IDE, SCSI, hay giao diḙ n khác); d oˆ i vó i các oˆ d ĩa CD-ROM không pha i IDE, cũng nhu SCSI - nhà sa n xuaˆ t và soˆ maˆ u mã. loȧi chuoˆ t (serial, PS/2, hay bus mouse); giao thú c (Microsoft, Logitech, MouseMan, v.v... ); soˆ nút; d oˆ i vó i chuoˆ t că m vào coˆ ng noˆ i tiḙ p thì caˆ`n soˆ thú tu cu a coˆ ng d ó. Cȧc màn hình

9 2.2 Phòng xa và nhũ ng lò i khuyên 5 nhà sa n xuaˆ t; soˆ maˆ u mã (hay chipset su du ng) dung lu ȯ ng boˆ nhó ; Màn hình nhà sa n xuaˆ t soˆ maˆ u mã; các giá tri gió i hȧn (min, max) cu a taˆ`n soˆ làm mó i theo chiḙ`u dȯc và theo chiḙ`u ngang (nhũ ng giá tri này bȧn d ȯc chı có thḙ tìm thaˆ y trong tài liḙ u d i kèm vó i màn hình, Windows không hiḙ n thi nhũ ng giá tri này, và chúng raˆ t quan trȯng trong khi caˆ u hình giao diḙ n d oˆ` hȯa). Nḙ u nhu bȧn d ȯc muoˆ n kḙ t noˆ i mȧng (mà UNIX nói chung là HD H dành cho mȧng), thì hãy ghi lȧi nhũ ng dũ liḙ u sau: nhà sa n xuaˆ t và soˆ maˆ u mã cȧc mȧng; d i a chı IP cu a mình; tên cu a máy tính trong mȧng; mă t nȧ mȧng con (subnet mask); d i a chı IP cu a gateway; d i a chı IP cu a các máy chu tên miḙ`n (DNS server); d i a chı IP cu a máy chu WINS(Windows Internet Name Service); tên miḙ`n cu a công ty bȧn d ȯc. Loȧi và nhà sa n xuaˆ t cȧc âm thanh và game controller (nḙ u nhu có) 2.2 Phòng xa và nhũ ng lò i khuyên Tru ó c khi cài d ă t HD H Linux sau Windows, raˆ t nên thu c hiḙ n vài thao tác "phòng xa" ("phòng cháy ho n chũ a cháy"). Vì raˆ t có thḙ bȧn d ȯc sẽ pha i phân vùng lȧi oˆ d ĩa, thay d oˆ i ba n ghi kho i d oˆ ng (Boot Record) và làm viḙ c vó i các taˆ p tin kho i d oˆ ng cũng nhu các taˆ p tin caˆ u hình. Các thao tác này không pha i lúc nào cũng d em lȧi d em lȧi moˆ t kḙ t qua theo ý muoˆ n, và trong tru ò ng hȯ p xaˆ u có thḙ máy tính cu a bȧn d ȯc sẽ không kho i d oˆ ng nũ a. Có biḙ t cách thoát ra kho i tình huoˆ ng này và phu c hoˆ`i dũ liḙ u caˆ`n thiḙ t không d ó còn là moˆ t câu ho i. Nhu ng ro i vào tình huoˆ ng nhu vaˆ y hḙ t sú c dḙ dàng nhaˆ t là vó i ngu ò i dùng laˆ`n d aˆ`u tiên cài d ă t Linux. Chính vì vaˆ y, d aˆ`u tiên, caˆ`n tȧo moˆ t d ĩa mḙ`m kho i d oˆ ng hay moˆ t d ĩa mḙ`m giúp phu c hoˆ`i hḙ thoˆ ng (nḙ u bȧn d ȯc còn chu a tȧo). Thú hai, caˆ`n ghi lȧi nhũ ng dũ liḙ u có giá tri (backup). Và thú ba, chuaˆ n bi các taˆ p tin (d ĩa mḙ`m, CD) cài d ă t cho hḙ thoˆ ng cũ. Moˆ t lò i khuyên quan trȯng khác: nḙ u có gì d ó xa y ra không theo ý muoˆ n thì không nên hoang mang. Xin chia se moˆ t kinh nghiḙ m buoˆ`n: khi laˆ`n d aˆ`u tiên tác gia cài Linux trên máy tính d ã có Windows NT, và kḙ t qua là máy tính không thḙ kho i d oˆ ng d u ȯ c. Không hiḙ u hḙ t vaˆ n d ḙ` tác gia nghĩ là không còn cách gì khác ngoài d i nh dȧng lȧi oˆ d ĩa và cài d ă t lȧi tù d aˆ`u. Bây giò thì tác gia d ã hiḙ u là có thḙ phu c hoˆ`i lȧi nḙ u nhu không quyḙ t d i nh quá voˆ i vàng. Vì vaˆ y có thḙ nói rằng Werner Almesberger d úng, khi trong hu ó ng daˆ n su du ng LILO có d u a ra nhũ ng lò i khuyên sau cho ngu ò i dùng khi ro i vào tru ò ng hȯ p khó khăn nhu vaˆ y:

10 6 Cài d ă t HD H Linux trên cùng máy tính vó i Windows Không hoa ng hoˆ t. Nḙ u nhu có gì d ó không làm viḙ c, hãy thu mȯi cách d ḙ tìm ra nguyên nhân, kiḙ m tra lȧi nhiḙ`u laˆ`n thao tác cu a mình. Chı sau khi d ó mó i thu c hiḙ n các bu ó c su a loˆ i. Hãy d ȯc tài liḙ u. D ă c biḙ t trong các tru ò ng hȯ p, khi hḙ thoˆ ng làm nhũ ng gì bȧn d ȯc không mong d ȯ i. Xin thêm moˆ t lò i khuyên phoˆ biḙ n sau: * Hãy xem các taˆ p tin log, tú c là các taˆ p tin ghi lȧi su kiḙ n cu a hḙ thoˆ ng (caˆ`n tìm chúng trong thu mu c /var/log). Nhu d ã nói o trên, quá trình cài d ă t HD H Linux nói riêng không pha i là d ḙ` tài cu a cuoˆ n sách. Ngu ò i dùng caˆ`n tìm các cuoˆ n hu ó ng daˆ n tu o ng ú ng. Tuy nhiên, tác gia cũng muoˆ n d u a ra vài lò i khuyên d ḙ giúp ngu ò i dùng d u a ra quyḙ t d i nh trong khi cài d ă t. Thú nhaˆ t, d ù ng voˆ i vàng và hãy chú ý d ȯc nhũ ng thông báo sẽ hiḙ n thi trên màn hình, và hãy suy nghĩ kỹ khi chȯn câu tra lò i. D ḙ minh chú ng cho lò i khuyên này xin d u ȯ c kḙ lȧi tru ò ng hȯ p khi tác gia cài Red Hat 7.1, và tu d oˆ ng nhaˆ n lên nút Next, vì cho rằng phu o ng án theo mă c d i nh là d u. Kḙ t qua là tác gia không thḙ truy caˆ p d u ȯ c d ḙ n máy này qua các giao thú c mȧng (telnet, ftp, NFS, Samba), mă c dù d ã caˆ u hình giao diḙ n mȧng cho máy. Nguyên nhân là trong phu o ng án theo mă c d i nh thì tu ò ng lu a d u ȯ c cài d ă t, và tu ò ng lu a d óng hḙ t các truy caˆ p tù mȧng. D ḙ mo truy caˆ p này, thì trong quá trình cài d ă t caˆ`n chı rõ các di ch vu d u ȯ c mo. Nhu ng chúng ta quá voˆ i vàng! Thú hai, tác gia khuyên không nên d oˆ`ng ý vó i viḙ c tu d oˆ ng kho i d oˆ ng vào giao diḙ n d oˆ` hȯa. Vì cuoˆ i cùng ngu ò i dùng không khó khăn gì khi gõ câu lḙ nh startx, còn viḙ c caˆ u hình giao diḙ n d oˆ` hȯa (nḙ u có gì d ó làm viḙ c không d úng) vó i ngu ò i dùng mó i raˆ t khó thành công. Sau khi làm xong các công viḙ c phòng xa, caˆ`n quyḙ t d i nh sẽ toˆ chú c kho i d oˆ ng nhiḙ`u HD H nhu thḙ nào, chuaˆ n bi các oˆ d ĩa (phân vùng) d ḙ cài d ă t, tú c là caˆ`n chia oˆ d ĩa thành soˆ phân vùng caˆ`n thiḙ t. Nhu ng tru ó c khi chuyḙ n sang các bu ó c cu thḙ d ḙ chuaˆ n bi oˆ d ĩa, xin d u ȯ c nói qua moˆ t chút vḙ` caˆ u trúc cu a d ĩa và quá trình kho i d oˆ ng HD H. Nḙ u ai d ó không d u kiên nhaˆ n d ḙ d ȯc phaˆ`n lý thuyḙ t này, thì có thḙ bo qua chúng và chuyḙ n thă ng d ḙ n vaˆ n d ḙ` chȯn chu o ng trình kho i d oˆ ng. 2.3 Phân vùng trên d ĩa và quá trình kho i d ô ng Thê nào là câ u trúc "hình hȯc cu a d ĩa" Nhu bȧn d ȯc biḙ t, d ĩa cú ng goˆ`m vài d ĩa có phu ló p tù tính, nằm trên cùng moˆ t tru c và quay vó i vaˆ n toˆ c ló n. D ȯc/ghi dũ liḙ u d u ȯ c thu c hiḙ n bo i các d aˆ`u d ȯc nằm giũ a các d ĩa này, di chuyḙ n tù tâm d ĩa ra rìa ngoài cu a d ĩa. Vòng tròn d aˆ`u d ȯc vẽ ra trên các d ĩa khi quay quanh chúng gȯi là rãnh (track), còn taˆ p hȯ p các rãnh nằm choˆ`ng lên nhau gȯi là cylinder. Moˆ i rãnh lȧi chia thành các sector, và có thḙ ghi vào moˆ i sector 512 byte thông tin. Vì thḙ d ă c d iḙ m cu a moˆ t oˆ d ĩa thu ò ng là taˆ p hȯ p ba sô: soˆ cylinder/soˆ rãnh trong cylinder/soˆ sector trên rãnh hay còn viḙ t tă t là C/H/S (ba chũ cái d aˆ`u tiên cu a các thuaˆ t ngũ Tiḙ ng Anh tu o ng ú ng: Cyliner/Head/Sector). Ba soˆ này gȯi là caˆ u trúc "hình hȯc cu a d ĩa". D ĩa vó i caˆ u trúc hình hȯc C/H/S có dung lu ȯ ng C*H*S*512 byte. D ĩa cú ng là các thiḙ t bi khoˆ i, tú là d ȯc và ghi thông tin theo các khoˆ i, và kích thu ó c nho nhaˆ t cu a khoˆ i bằng moˆ t sector (512 byte). D ḙ có thḙ ghi thông tin lên d ĩa, caˆ`n d ă t d aˆ`u d ĩa d úng vi trí, tú c là chı cho controller biḙ t caˆ`n ghi thông tin này vào sector nào. Sector d u ȯ c d ánh d i a chı theo soˆ thú tu cylinder, soˆ thú tu d aˆ`u d ȯc (hay rãnh) và soˆ thú tu sector trên rãnh.

11 2.3 Phân vùng trên d ĩa và quá trình kho i d ô ng Phân vùng và ba ng phân vùng cu a d ĩa Trong các hḙ thoˆ ng Intel oˆ d ĩa thu ò ng d u ȯ c chia thành các phân vùng. Raˆ t có thḙ nguyên nhân cu a viḙ c phân vùng là nguyên nhân li ch su : các phiên ba n MS-DOS d aˆ`u tiên không thḙ su du ng d u ȯ c các d ĩa ló n, mà dung lu ȯ ng d ĩa lȧi phát triḙ n nhanh ho n kha năng cu a DOS. Khi d ó d ã nghĩ ra viḙ c chia oˆ d ĩa thành các phân vùng. D ḙ làm d u ȯ c d iḙ`u này, trong sector soˆ 0 cu a d ĩa (sector soˆ 0 cu a rãnh d aˆ`u tiên trong cylinder soˆ 0) ghi nhó ba ng chia oˆ d ĩa thành các phân vùng (partition table). Moˆ i phân vùng d u ȯ c dùng nhu moˆ t d ĩa vaˆ t lý riêng rẽ. Moˆ t tru ò ng hȯ p nói riêng d ó là trong các phân vùng khác nhau có thḙ cài d ă t các hḙ d iḙ`u hành khác nhau. Ba ng phân vùng chú a 4 ba n ghi 16 byte cho 4 phân vùng chính. Moˆ i ba n ghi có caˆ u trúc nhu sau: struct partition { char active; /* 0x80: phân vùng kích hoȧt, 0: không kích hoȧt */ char begin[3]; /* CHS sector d ầu tiên, 24 bit char type; char end[3]; /* loȧi phân vùng (ví du, 83 LINUX_NATIVE, 82 LINUX_SWAP) */ /* CHS sector cuô i cùng, 24 bit */ int start; /* sô cu a sector d ầu tiên (32-bit, tính tù 0) */ int length; /* sô sector có trong phân vùng (32 bit) */ }; Ba ng phân vùng d ĩa thu ò ng d u ȯ c tȧo bo i chu o ng trình fdisk. Trên HD H Linux ngoài chu o ng trình fdisk "truyḙ`n thoˆ ng" (tuy vaˆ y raˆ t khác so vó i chu o ng trình fdisk trong MS-DOS và Windows), còn có hai chu o ng trình d ḙ làm viḙ c vó i phân vùng d ĩa: cfdisk và sfdisk. Chu o ng trình cfdisk, gioˆ ng nhu fdisk chı dành d ḙ làm viḙ c vó i ba ng phân vùng d ĩa: nó không quan tâm chú ý d ḙ n thông tin có trên d ĩa. Chı khác biḙ t vó i fdisk o giao diḙ n thuaˆ n tiḙ n: chı daˆ n su du ng lḙ nh và thoˆ ng trình d o n (thu c d o n). Chu o ng trình sfdisk có vài kha năng cao ho n, ví du, cho phép hḙ thao tác trên các phân vùng d ã có cu a d ĩa. DOS su du ng tru ò ng begin và end cu a ba ng phân vùng và Interrupt 13 cu a BIOS (Int 13h) d ḙ truy caˆ p tó i d ĩa, vì thḙ không thḙ su du ng d ĩa có dung lu ȯ ng ló n ho n 8,4 Gbyte, ngay ca vó i các BIOS mó i (vḙ` vaˆ n d ḙ` này sẽ nói d ḙ n o sau), còn phân vùng thì không thḙ ló n ho n 2,1 Gbyte (nhu ng d ây là do hȧn chḙ cu a thoˆ ng taˆ p tin FAT16). hḙ Linux thì chı su du ng tru ò ng start và length cu a ba ng phân vùng d ĩa và hoˆ trȯ các phân vùng chú a d ḙ n 232 sector, tú c là dung lu ȯ ng có thḙ d ȧt 2 Tbyte Vì trong ba ng chia oˆ d ĩa chı có 4 dòng cho các phân vùng, soˆ phân vùng chính trên d ĩa ngay tù d aˆ`u dã hȧn chḙ : không thḙ ló n ho n 4. Khi mà 4 phân vùng tro thành ít, thì ngu ò i ta sáng chḙ ra phân vùng lôgíc. Moˆ t trong soˆ các phân vùng chính tro thành mo roˆ ng (loȧi phân vùng - 5 hay F hay 85 trong co soˆ mu ò i sáu). Và trong phân vùng mo roˆ ng ngu ò i ta tȧo ra các phân vùng lôgíc. Phân vùng hḙ mo roˆ ng không d u ȯ c su du ng tru c tiḙ p mà chı dùng d ḙ ghi các phân vùng lôgíc. Sector d aˆ`u tiên cu a phân vùng mo roˆ ng ghi nhó ba ng phân vùng vó i boˆ n d aˆ`u vào: moˆ t dùng cho phân vùng lôgíc, moˆ t cho phân vùng mo roˆ ng khác, còn hai cái còn lȧi không d u ȯ c su du ng. Moˆ i phân vùng mo roˆ ng có moˆ t ba ng chia cu a mình, trong ba ng này, cũng gioˆ ng nhu trong phân vùng mo roˆ ng chính, chı su du ng có hai dòng d ḙ d u a ra moˆ t phân vùng lôgíc và moˆ t phân vùng mo roˆ ng. Nhu vaˆ y, thu d u ȯ c moˆ t chuoˆ i các mă t xích tù ba ng phân vùng, mă t xích d aˆ`u tiên mô ta ba phân vùng chính, và moˆ i mă t xích tiḙ p theo moˆ t phân vùng lôgíc và trí cu a ba ng tiḙ p theo. vi Chu o ng trình sfdisk trên Linux cho thaˆ y toàn chuoˆ i này: boˆ

12 8 Cài d ă t HD H Linux trên cùng máy tính vó i Windows [root]# sfdisk -l -x /dev/hda Disk /dev/hda: 784 cylinders, 255 heads, 63 sectors/track Units = cylinders of bytes, blocks of 1024 bytes, counting from 0 Device Boot Start End #cyls #blocks Id System /dev/hda1 * FAT16 /dev/hda Extended /dev/hda Empty /dev/hda Empty /dev/hda FAT Extended Empty Empty /dev/hda HPFS/NTFS Empty Empty Empty Soˆ phân vùng lôgíc theo nguyên tă c không hȧn chḙ, vì moˆ i phân vùng lôgíc có thḙ chú a ba ng phân vùng và các phân vùng lôgíc cu a mình. Tuy nhiên trên thu c thḙ vaˆ n có nhũ ng hȧn chḙ. Ví du, Linux không thḙ làm viḙ c vó i ho n 15 phân vùng trên các d ĩa SCSI và ho n 63 phân vùng trên d ĩa IDE. Phân vùng mo roˆ ng trên moˆ t d ĩa vaˆ t lý, hay trong moˆ t phân vùng mo roˆ ng chú a nó (có thḙ gȯi là "mė") chı có thḙ làm moˆ t: không moˆ t chu o ng trình phân chia oˆ d ĩa nào trong soˆ d ã có (fdisk và tu o ng tu ) có thḙ tȧo thêm moˆ t phân vùng mo roˆ ng thú hai. Ô d ĩa trên Linux nói riêng (oˆ d ĩa vaˆ t lý) d u ȯ c truy caˆ p qua tên cu a thiḙ t bi : /dev/hda, /dev/hdb, /dev/sda, v.v... Các phân vùng chính có thêm soˆ 1-4 trong tên thiḙ t bi : /dev/hda1, /dev/hda2, /dev/hda3, còn phân vùng lôgíc thì có các tên: /dev/hda5, /dev/hda6, /dev/... (bă t d aˆ`u tù soˆ 5). Tù nhũ ng gì d ḙ` caˆ p d ḙ n o trên có thḙ suy ra tȧi sao lȧi có thḙ bo qua các tên nhu /dev/hda3 hay /dev/hda4 (d o n gia n là phân vùng chính thú ba và thú tu không d u ȯ c tȧo ra) và ngay sau /dev/hda2 bȧn d ȯc thaˆ y /dev/hda5 (phân vùng lôgíc trong phân vùng mo roˆ ng /dev/hda2), và sau d ó thì viḙ c d ánh soˆ lȧi theo thú tu thông thu ò ng. Trong Windows các phân vùng lôgíc nhaˆ n d u ȯ c tên (chũ cái), bă t d aˆ`u tù chũ cái cuoˆ i dùng dành cho phân vùng chính. Ví du nḙ u moˆ t d ĩa cú ng có hai phân vùng chính (C: và D:) và moˆ t phân vùng mo roˆ ng, trong phân vùng mo roˆ ng tȧo ra hai phân vùng lôgíc, thì nhũ ng phân vùng lôgíc này sẽ d u ȯ c d ă t tên E: và F:. Xin nói thêm, trong Windows NT và 2000/XP có thḙ thay d oˆ i tên cu a các phân vùng d ĩa Quá trình kho i d ô ng HD H công ty Microsoft Dù hḙ d iḙ`u hành có là gì, thì d ḙ có thḙ bă t d aˆ`u d iḙ`u khiḙ n máy tính, caˆ`n nȧp HD H vào boˆ nhó. Vì thḙ hãy xem xét qua quá trình kho i d oˆ ng cu a các HD H khác nhau. Chúng ta chı quan tâm d ḙ n viḙ c kho i d oˆ ng tù oˆ d ĩa cú ng, nên sẽ không xem xét d ḙ n viḙ c kho i d oˆ ng tù d ĩa mḙ`m, CD-ROM và qua mȧng. Hãy bă t d aˆ`u tù MS-DOS và MS Windows cũ (xin d ù ng quên rằng, viḙ c phát triḙ n và hoàn thiḙ n máy tính cá nhân song song vó i su phát triḙ n cu a HD H cu a Microsoft và nhũ ng quyḙ t d i nh su du ng trong các HD H này có a nh hu o ng mȧnh d ḙ n quyḙ t d i nh cu a các nhà phát triḙ n thiḙ t bi ).

13 2.3 Phân vùng trên d ĩa và quá trình kho i d ô ng 9 Nhu bȧn d ȯc biḙ t, khi baˆ t máy tính d aˆ`u tiên sẽ chȧy chu o ng trình POST (Power On Self Test). Chu o ng trình xác d i nh dung lu ȯ ng boˆ nhó, thu nghiḙ m boˆ nhó, và xác d i nh các thành phaˆ`n khác (bàn phím, oˆ cú ng... ), kho i d oˆ ng các the adaptor. Trên màn hình thu ò ng xuaˆ t hiḙ n các thông báo vḙ` dung lu ȯ ng boˆ nhó, vḙ` viḙ c thu nghiḙ m boˆ nhó, danh sách các thiḙ t bi nhaˆ n ra (oˆ d ĩa cú ng và mḙ`m, boˆ xu lý, coˆ ng COM và v.v... ). Sau khi hoàn thành viḙ c thu nghiḙ m POST gȯi Int 19h. Công viḙ c cu a Int 19h là tìm thiḙ t bi kho i d oˆ ng. Viḙ c tìm kiḙ m thu c hiḙ n theo thú tu xác d i nh trong Setup BIOS và theo cách thăm dò sector soˆ 0 cu a các thiḙ t bi tu o ng ú ng. Nḙ u d ĩa có thḙ kho i d oˆ ng, thì trong sector soˆ 0 cu a d ĩa có ba n ghi kho i d oˆ ng chính Master Boot Record (MBR). Hai byte cuoˆ i cùng cu a MBR "soˆ màu nhiḙ m", là daˆ u hiḙ u cho biḙ t sector có MBR, và theo d ó d ĩa có thḙ kho i d oˆ ng. Ngoài "soˆ màu nhiḙ m" MBR còn chú a ba ng phân vùng d ĩa d ã nói o trên, và moˆ t chu o ng trình nho trình kho i d oˆ ng chính, kích thu ó c chı có 446 (0x1BE) byte. Ba ng 2.1 cho thaˆ y caˆ u trúc cu a sector kho i d oˆ ng chính sau khi cài d ă t Windows. Di ch chuyḙ n 0x000 0x1BE 0x1FE Ba ng 2.1: Caˆ u trúc cu a sector kho i d oˆ ng chính Noˆ i dung Mã cu a trình kho i d oˆ ng chính Ba ng phân vùng oˆ d ĩa "Soˆ màu nhiḙ m" (0xAA55) MS-DOS, Windows95 và NT ghi nhó DOS MBR trong khi cài d ă t. Ngoài ra cũng có thḙ tȧo MBR cu a MS vó i câu lê nh DOS sau: fdisk /mbr. Xin tro lȧi vó i quá trình kho i d oˆ ng. Int 19h cu a BIOS nȧp trình kho i d oˆ ng chính vào boˆ nhó máy tính và chuyḙ n quyḙ`n d iḙ`u khiḙ n cho chu o ng trình này. Nhu ng chu o ng trình "bé nho " này không d u kha năng kho i d oˆ ng HD H; taˆ t ca nhũ ng gì mà nó có thḙ làm d ó là nȧp vào boˆ nhó chu o ng trình mȧnh ho n trình kho i d oˆ ng thú hai. D ḙ làm d u ȯ c d iḙ`u này, nó tìm trong ba ng phân vùng kích hoȧt và d ȯc vào boˆ nhó trình kho i d oˆ ng thú hai, bă t d aˆ`u tù sector lôgíc d aˆ`u tiên cu a phân vùng kích hoȧt. Hãy chú ý d ḙ n cu m tù "bă t d aˆ`u tù ". Vì trình kho i d oˆ ng thú hai trên các hḙ thoˆ ng khác nhau có d oˆ dài khác nhau. Trong phân vùng d u ȯ c d i nh dȧng du ó i hḙ thoˆ ng taˆ p tin FAT, trình kho i d oˆ ng thú hai chiḙ m moˆ t sector (512 byte). Trong phân vùng d i nh dȧng du ó i hḙ thoˆ ng taˆ p tin NTFS, trình kho i d oˆ ng thú hai chiḙ m vài sector. Trình kho i d oˆ ng thú hai nȧp ló p chu o ng trình d aˆ`u tiên, caˆ`n thiḙ t cho viḙ c kho i d oˆ ng hḙ d iḙ`u hành. Trong tru ò ng hȯ p MS DOS chu o ng trình kho i d oˆ ng d oˆ ng nȧp IO.SYS theo d i a chı 700h, sau d ó MSDOS.SYS và chuyḙ n quyḙ`n d iḙ`u khiḙ n cho SYSINIT cu a môd un IO.SYS. Nḙ u vì lý do nào d ó không tìm thaˆ y trên d ĩa phân vùng kích hoȧt, thì quá trình kho d oˆ ng sẽ tiḙ p tu c vó i viḙ c xu lý Int 18h. Tru ò ng hȯ p này trên thu c tḙ râ t hiê m khi su du ng, nhu ng kha năng này có thḙ có ích trong tru ò ng hȯ p nào d ó. Trong khi kho i d oˆ ng tù xa, khi hḙ d iḙ`u hành kho i d oˆ ng tù máy chu, thì Int này d u ȯ c POST chuyḙ n hu ó ng lên ROM cu a cȧc mȧng. D oˆ i vó i các HD H khác cu a Microsoft thì quá trình kho i d oˆ ng diḙ n ra tu o ng tu. Windows95 kho i d oˆ ng gioˆ ng nhu DOS nhu ng thay thḙ IO.SYS và MSDOS.SYS bo i các taˆ p tin cu a mình. Các taˆ p tin DOS d u ȯ c giũ lȧi du ó i các tên tu o ng ú ng IO.DOS và MSDOS.DOS. Khi bȧn d ȯc chȯn kho i d oˆ ng DOS, Windows95 sẽ d oˆ i tên các taˆ p tin cu a mình vó i phaˆ`n mo roˆ ng w40 và phu c hoˆ`i tên ban d aˆ`u cu a các taˆ p tin hḙ thoˆ ng cu a DOS. Quá trình kho i d oˆ ng tiḙ p tu c vó i viḙ c nȧp IO.SYS. Nhu thḙ, sector kho i d oˆ ng cu a DOS và Windows95 là nhu nhau.

14 10 Cài d ă t HD H Linux trên cùng máy tính vó i Windows Windows NT4 su du ng MBR DOS, nhu ng thay thḙ ba n ghi kho i d oˆ ng cu a phân vùng kích hoȧt bằng cách thay thḙ NTLDR vào choˆ IO.SYS. D ây là moˆ t chu o ng trình mȧng và có thḙ làm d u ȯ c nhiḙ`u thú. Ví du, có thḙ tìm taˆ p tin boot.ini và nḙ u nhu tham soˆ timeout ló n ho n 0, thì d u a ra trình d o n (thu c d o n) kho i d oˆ ng. Moˆ i dòng cu a phaˆ`n [operating systems] trong taˆ p tin boot.ini xác d i nh moˆ t phu o ng án (moˆ t HD H) kho i d oˆ ng và d u ȯ c viḙ t theo maˆ u sau: d i a_chı _trình_kho i_d ô ng_thú _hai="tên_gȯi_cu a_phu o ng_án" D i a chı cu a trình kho i d oˆ ng thú hai có thḙ là moˆ t phân vùng cu thḙ nào d ó cu a d ĩa cũng nhu taˆ p tin kho i d oˆ ng. Du ó i d ây là moˆ t ví du taˆ p tin boot.ini: [operating systems] multi(0)disk(0)rdisk(0)partition(3)\winnt="windows NT Workstation 4.00 VIE multi(0)disk(0)rdisk(0)partition(3)\winnt="windows NT Workstation 4.00 VIE C:\="Microsoft Windows" C:\BOOTSECT.LNX="Linux" Nḙ u ngu ò i dùng chȯn NT, thì sẽ kho i d oˆ ng theo d i a chı phân vùng d u ȯ c chı trên dòng d aˆ`u tiên. Trên dòng tu o ng ú ng vó i phu o ng án Microsoft Windows, chı d u a ra "C:\", vì tên cu a taˆ p tin kho i d oˆ ng d u ȯ c laˆ y theo mă c d i nh: bootsect.dos. Taˆ p tin d u ȯ c nȧp vào boˆ nhó và quá trình kho i d oˆ ng d u ȯ c tiḙ p tu c gioˆ ng nhu khi ba n ghi kho i d oˆ ng d u ȯ c nȧp bo i mã chu o ng trình tù MBR. D oˆ i vó i viḙ c kho i d oˆ ng các hḙ thoˆ ng khác, có thḙ su du ng cách d ó. Chı caˆ`n thêm vào boot.ini các dòng chú a liên kḙ t d ḙ n taˆ p tin kho i d oˆ ng khác. Khi chȯn các dòng này sẽ kho i d oˆ ng HD H tu o ng ú ng. Trong ví du trên Linux cũng d u ȯ c kho i d oˆ ng theo các này. Trong taˆ p tin C:\BOOTSECT.LNX caˆ`n ghi noˆ i dung cu a ba n ghi kho i d oˆ ng, tȧo bo i Linux (nói d úng ho n LILO, trình kho i d oˆ ng tiêu chuaˆ n cu a Linux) Vâ n d ề vó i các d ĩa ló n Trên MS-DOS và các phiên ba n d aˆ`u tiên cu a Windows truy caˆ p tó i d ĩa (trong d ó có ca bu ó c kho i d oˆ ng d aˆ`u tiên cu a HD H) d u ȯ c toˆ chú c qua Int 13 (Int 13h) cu a BIOS. Khi này su du ng su d ánh d i a chı sector trên d ĩa trên co so C/H/S (xem trên). Chính xác ho n: AH chȯn thao tác; CH 8 bit nho ho n cu a soˆ cylinder; CL 7-6 bit tu o ng ú ng bit ló n cu a soˆ cylinder, 5-0 tu o ng ú ng soˆ sector; DH soˆ cu a d aˆ`u d ȯc; DL soˆ cu a d ĩa(80h hay 81h). (Caˆ`n lu u ý rằng viḙ c d ánh soˆ cylinder vaˆ t lý và rãnh thu ò ng bă t d aˆ`u tù 0, còn sector trên rãnh d ánh soˆ bă t d aˆ`u tù 1). Tuy nhiên trên thu c tḙ soˆ d aˆ`u d ȯc không quá 16, còn soˆ sector trên rãnh không quá 63, và dù có dùng 10 bit d ḙ chı ra cylinder, BIOS vaˆ n không thḙ làm viḙ c vó i d ĩa dung lu ȯ ng ló n ho n 1024*63*16*512 = 528 Mbyte. D ḙ vu ȯ t qua hȧn chḙ này, ngu ò i ta áp du ng nhiḙ`u cách "láu cá" khác nhau. Ví du, Extended CHS (ECHS) hay "Large disk support" (d ôi khi còn gȯi là "Large") su du ng ba bit chu a dùng

15 2.4 Lu a chȯn trình kho i d ô ng 11 d ḙ n cu a soˆ thú tu d aˆ`u d ȯc d ḙ tăng soˆ cylinder. Cách này cho pehsp su du ng caˆ u trúc "hình hȯc gia mȧo cu a d ĩa" vó i 1024 cylinder, 128 d aˆ`u d ȯc và 63 sector/rãnh. Biḙ n d oˆ i Extended CHS thành d i a chı CHS thu c (có thḙ chú a d ḙ n 8192 cylinder) d u ȯ c BIOS thu c hiḙ n. Cách này cho phép làm viḙ c vó i d ĩa có dung lu ȯ ng d ḙ n 8192*16*63*512 = byte hay 4,2 Gbyte. Nhu ng các nhà phát triḙ n càng ngày càng tăng maˆ t ghi cu a d ĩa, soˆ d ĩa và soˆ rãnh, và còn phát minh ra các phu o ng pháp khác d ḙ tăng dung lu ȯ ng d oˆ d ĩa. Ví du, soˆ sector trên rãnh không còn coˆ d i nh mà tro thành khác nhau trên các rãnh khác nhau (trên các rãnh nằm gaˆ`n rìa ngoài cu a d ĩa, dài ho n, soˆ sector d u ȯ c tăng lên). Kḙ t qua là ba soˆ C/H/S không còn pha n ánh d úng caˆ u trúc "hình hȯc cu a d ĩa", và các phiên ba n BIOS boˆ cũ không thḙ hoˆ trȯ truy caˆ p tó i toàn không gian d ĩa. boˆ Khi d ó ngu ò i ta nghĩ ra phu o ng pháp khác d ḙ làm viḙ c vó i các d ĩa lên qua Int 13h - d ánh d i a chı các khoˆ i theo d u ò ng thă ng ("Linear Block Addressing" hay LBA). Không d i sâu vào chi tiḙ t, có thḙ nói rằng taˆ t ca sector trên d ĩa d u ȯ c d ánh soˆ moˆ t cách tuaˆ`n tu, bă t d aˆ`u tù sector d aˆ`u tiên trên rãnh soˆ 0 cu a cylinder soˆ 0. Thay vào choˆ d i a chı CHS moˆ i sector nhaˆ n d u ȯ c moˆ t d i a chı lôgíc soˆ thú tu cu a sector trong toˆ ng soˆ taˆ t ca sector. Viḙ c d ánh soˆ sector lôgíc bă t d aˆ`u tù 0, trong d ó sector soˆ 0 chú a ba n ghi kho i d oˆ ng chính (MBR). Trong Setup BIOS hoˆ trȯ biḙ n d oˆ i soˆ thú tu theo d u ò ng thă ng thành d i a chı CHS có dȧng "Hoˆ trȯ LBA". Nhu vaˆ y, trong các phiên ba n BIOS mó i thu ò ng có lu a chȯn vó i ba phu o ng án: "Large", "LBA", và "Normal" (phu o ng án cuoˆ i cùng có nghĩa là không thu c hiḙ n biḙ n d oˆ i d i a chı ). Tuy nhiên trong chḙ LBA viḙ c su du ng d ĩa vaˆ t lý vaˆ n d u ȯ c thu c hiḙ n qua Int 13h, mà Int 13h vaˆ n d oˆ su du ng 3D (C,H,S). Vì nguyên nhân này xuaˆ t hiḙ n hȧn chḙ lên dung lu ȯ ng cu a d ĩa: BIOS, và theo boˆ d ó, MS-DOS và các phiên ba n Windows d aˆ`u tiên không thḙ d ánh d i a chı các d ĩa có dung lu ȯ ng ló n ho n 8,4 Gbyte. Caˆ`n chú ý rằng hȧn chḙ nói trên chı áp du ng vó i các d ĩa có giao diḙ n IDE. Trong các controller cu a d ĩa SCSI, soˆ cu a sector d u ȯ c chuyḙ n vào các lḙ nh SCSI, và sau d ó tu d ĩa tìm ra trí caˆ`n thiḙ t, vì thḙ hȧn chḙ lên dung lu ȯ ng d ĩa không xuaˆ t hiḙ n. vi Moˆ t laˆ`n nũ a muoˆ n nhă c lȧi rằng, taˆ t ca nhũ ng hȧn chḙ nói trên chı có ý nghĩa trong giai d oȧn kho i d oˆ ng HD H. Bo i vì Linux và các phiên ba n Windows mó i nhaˆ t khi làm viḙ c vó i d ĩa d ã không còn su du ng Int 13 cu a BIOS, mà su du ng driver riêng cu a mình. Nhu ng tru ó c khi có thḙ su du ng driver cu a mình, thoˆ ng pha i d u ȯ c nȧp. Vì thḙ trong giai d oȧn kho i d oˆ ng d aˆ`u tiên baˆ t kỳ thoˆ ng nào cũng caˆ`n hḙ su du ng BIOS. hḙ D iḙ`u này hȧn chḙ viḙ c d ă t nhiḙ`u thoˆ ng ra ngoài vùng 8 Gbyte d ĩa d aˆ`u tiên: chúng không thḙ kho i d oˆ ng hḙ tù d ó, mă c dù sau khi kho i d oˆ ng thì có thḙ làm viḙ c vó i các d ĩa có dung lu ȯ ng ló n ho n nhiḙ`u. D ḙ có thḙ hiḙ u cách thoát kho i nhũ ng hȧn chḙ này, chúng ta caˆ`n moˆ t chút kiḙ n thú c vḙ` quá trình kho i d oˆ ng cu a HD H Linux. 2.4 Lu a chȯn trình kho i d ô ng Trình kho i d ô ng LILO cu a HD H Linux Trình kho i d oˆ ng LILO d u ȯ c viḙ t bo i Werner Almesberber. LILO có thḙ kho i d oˆ ng nhân Linux tù d ĩa mḙ`m, d ĩa cú ng, và cũng có thḙ kho i d oˆ ng các hḙ d iḙ`u hành khác: PC/MS-DOS, DR DOS, OS/2, Windows 95/98, Windows NT/2000/XP, 386BSD, SCO UNIX, Unixware v.v... LILO cho phép chȯn d ḙ n 16 hḙ d iḙ`u hành khác nhau d ḙ kho i d oˆ ng. LILO không pha i là chu o ng trình d o n le mà là moˆ t boˆ goˆ`m nhiḙ`u chu o ng trình: trình kho i d oˆ ng, các chu o ng trình su du ng d ḙ cài d ă t và caˆ u hình trình kho i d oˆ ng, và các taˆ p tin phu c vu :

16 12 Cài d ă t HD H Linux trên cùng máy tính vó i Windows chu o ng trình /sbin/lilo, chȧy du ó i Linux, phu c vu d ḙ ghi taˆ t ca thông tin caˆ`n thiḙ t trong giai d oȧn kho i d oˆ ng vào các choˆ tu o ng ú ng. Caˆ`n chȧy chu o ng trình này sau moˆ i laˆ`n có thay d oˆ i trong nhân hay trong taˆ p tin caˆ u hình LILO; các taˆ p tin phu c vu, caˆ`n cho LILO trong thò i gian kho i d oˆ ng. Nhũ ng taˆ p tin này thu ò ng nằm trong thu mu c /boot. Quan trȯng nhaˆ t trong soˆ chúng d ó là ba n thân trình kho i d oˆ ng (xem phía du ó i) và taˆ p tin map (/boot/map); trong taˆ p tin này có chı ra vi trí cu a nhân. Moˆ t taˆ p tin quan trȯng khác taˆ p tin caˆ u hình LILO; thu ò ng có tên /etc/lilo.conf; trình kho i d oˆ ng d ây là phaˆ`n LILO d u ȯ c nȧp vào boˆ nhó d aˆ`u tiên qua Int cu a BIOS; trình kho i d oˆ ng nȧp nhân Linux hay sector kho i d oˆ ng cu a hḙ d iḙ`u hành khác. Trình kho i d oˆ ng goˆ`m có hai phaˆ`n. Phaˆ`n thú nhaˆ t d u ȯ c ghi vào sector kho i d oˆ ng và phu c vu d ḙ nȧp phaˆ`n thú hai, có kích thu ó c ló n ho n raˆ t nhiḙ`u. Ca hai phaˆ`n thu ò ng d u ȯ c ghi trên d ĩa trong taˆ p tin /boot/boot.b. Caˆ`n nhó rằng, d i nh dȧng cu a sector kho i d oˆ ng tȧo ra bo i LILO khác vó i d i nh dȧng MBR cu a DOS. Vì thḙ nḙ u ghi sector kho i d oˆ ng LILO vào MBR, thì các hḙ d iḙ`u hành d ã cài cu a Microsoft sẽ ngù ng kho i d oˆ ng (nḙ u nhu không có các biḙ n pháp boˆ sung). Sector kho i d oˆ ng cu a LILO có thḙ d u ȯ c thiḙ t kḙ d ḙ su du ng nhu sector kho i d oˆ ng cu a phân vùng; trong d ó có choˆ cho ba ng phân vùng. Sector kho i d oˆ ng cu a LILO trong khi cài d ă t có thḙ d ă t vào nhũ ng choˆ sau: sector kho i d oˆ ng cu a d ĩa mḙ`m trong d i nh dȧng Linux (/dev/fd0,... ); MBR cu a d ĩa cú ng d aˆ`u tiên (/dev/hda, /dev/sda,... ); sector kho i d oˆ ng cu a phân vùng chính vó i hḙ thoˆ ng taˆ p tin Linux trên d ĩa cú ng d aˆ`u tiên (/dev/hda1, /dev/hda2,... ); sector kho i d oˆ ng cu a phân vùng lôgíc trong phân vùng mo roˆ ng d ĩa cú ng d aˆ`u tiên (/dev/hda5,... ). Su thaˆ t là phaˆ`n ló n chu o ng trình dȧng fdisk không d ḙ` ra kha năng kho i d oˆ ng kho i d oˆ ng tù phân vùng mo roˆ ng và tù choˆ i viḙ c kích hoȧt phân vùng này. Vì vaˆ y trong thành phaˆ`n LILO có chú a moˆ t chu o ng trình d ă c biḙ t (activate) cho phép vu ȯ t qua hȧn chḙ này. Tuy nhiên chu o ng trình fdisk cu a ba n phân phoˆ i Linux hoˆ trȯ kha năng kích hoȧt phân vùng mo roˆ ng. Caˆ`n su du ng tùy chȯn -b hoă c biḙ n BOOT. Sector kho i d oˆ ng cu a LILO không thḙ d ă t vào các choˆ sau: sector kho i d oˆ ng cu a d ĩa mḙ`m hay phân vùng chính, vó i d i nh dȧng hḙ thoˆ ng taˆ p tin khác Linux; trong phân vùng swap cu a Linux; trên d ĩa cú ng thú hai. Ngoài ra, caˆ`n nhó rằng, LILO trong thò i gian kho i d oˆ ng nhũ ng taˆ p tin sau: /boot/boot.b; /boot/map (tȧo ra bo i lḙ nh /sbin/lilo);

17 2.4 Lu a chȯn trình kho i d ô ng 13 taˆ t ca phiên ba n nhân kho i d oˆ ng (nḙ u bȧn d ȯc chȯn phiên ba n nhân khi kho i d oˆ ng); sector kho i d oˆ ng cu a các hḙ d iḙ`u hành khác mà bȧn d ȯc muoˆ n kho i d oˆ ng qua LILO; taˆ p tin chú a các thông báo d u a ra khi kho i d oˆ ng (nḙ u d u ȯ c xác d i nh). Nhu vaˆ y, sector kho i d oˆ ng LILO cũng nhu nhũ ng taˆ p tin d ã liḙ t kê (trong soˆ d ó có các taˆ p tin bȧn d ȯc sẽ cài d ă t sau này) caˆ`n nằm trong phȧm vi 1024 cylinder d aˆ`u tiên cu a d ĩa cú ng, bo i vì chúng caˆ`n d u ȯ c truy caˆ p qua BIOS. Xem phaˆ`n nói vḙ` hȧn chḙ cu a BIOS o trên. Bă t d aˆ`u tù phiên ba n 21, LILO d u a ra màn hình trình d o n (thu c d o n) cho phép chȯn hḙ thoˆ ng d ḙ kho i d oˆ ng (tru ó c d ây caˆ`n nhaˆ n phím Tab d ḙ gȯi trình d o n này) Các trình kho i d ô ng khác Ngoài LILO d ḙ kho i d oˆ ng Linux có thḙ kho i d oˆ ng các trình kho i d oˆ ng khác. Nḙ u nhu tru ó c khi cài d ă t Linux d ã có HD H Windows NT/2000/XP, thì trình kho i d oˆ ng bȧn d ȯc có thḙ su du ng là OS Loader cu a NT. So sánh vó i LILO thì trình kho i d oˆ ng OS Loader có ít nhaˆ t hai u u thḙ. Thú nhaˆ t, taˆ t ca caˆ u hình cũ không bi maˆ t (chúng ta có thḙ chȯn kho i d oˆ ng Windows hay Linux theo lu a chȯn), và thú hai, có thḙ cài d ă t Linux lên d ĩa mà LILO không thḙ kho i d oˆ ng, ví du, oˆ d ĩa thú hai trên controller thú hai (Secondary Slave). Nḙ u nhu tru ó c khi cài d ă t Linux bȧn d ȯc chı có HD H Windows 95 hay Windows 98 và không có Windows NT/2000 hay XP, thì OS Loader không d u ȯ c cài d ă t. Và nḙ u nhu vì moˆ t lý do nào d ó bȧn d ȯc không muoˆ n cài d ă t LILO, thì có thḙ su d u ng chu o ng trình kho i d oˆ ng loadlin.exe (thu ò ng d i kèm vó i ba n phân phoˆ i Linux); Thò i gian gaˆ`n d ây trong thành phaˆ`n ba n phân phoˆ i Linux thu ò ng có chu o ng trình kho i d oˆ ng GRUB. Trong thành phaˆ`n OS/2 cu a công ty IBM có chu o ng trình kho i d oˆ ng Boot Manager. Trong raˆ t nhiḙ`u hu ó ng daˆ n ngu ò i ta khuyên dùng chu o ng trình này d ḙ toˆ i chú c kho i d oˆ ng nhiḙ`u HD H. Trong các nguoˆ`n thông tin khác nhau còn nhă c d ḙ n chu o ng trình System Commander; Thêm moˆ t trình kho i d oˆ ng khác có trong thành phaˆ`n gói PartitionMagic cu a công ty Power Quest. Chúng ta sẽ nói vḙ` chu o ng trình này trong phaˆ`n nho tiḙ p theo. Ngoài ra tác gia còn thaˆ y ngu ò i ta nói d ḙ n moˆ t loȧt trình kho i d oˆ ng khác (moˆ t soˆ có thḙ tìm thaˆ y trong thu mu c /public/ftp/pub/linux/system/boot/loaders trên trang ftp://metalab.unc.edu/. Nhu ng vì tác gia không su du ng nhũ ng chu o ng trình này, nên không thḙ nói cu thḙ cách su du ng chúng. Và taˆ t ca nhũ ng lò i khuyên dùng sau cu a tác gia sẽ du a trên viḙ c su du ng LILO, NT Loader và loadlin.exe. Nḙ u nhu có ý muoˆ n cài d ă t chu o ng trình kho i d oˆ ng khác, thì bȧn d ȯc caˆ`n d ȯc hu ó ng daˆ n cài d ă t và su du ng cu a nó.

18 14 Cài d ă t HD H Linux trên cùng máy tính vó i Windows Các phu o ng án kho i d ô ng Nhu vaˆ y, theo ý kiḙ n cu a tác gia có các phu o ng án kho i d oˆ ng sau: Nḙ u d ã cài d ă t Windows NT hay Windows 2000/XP, thì hãy su du ng NT Loader. Nḙ u có Windows 95 hay Windows 98 trên FAT16, và bȧn d ȯc không muoˆ n cài d ă t chu o ng trình kho i d oˆ ng nào khác, thì có thḙ su du ng LILO, hoă c d aˆ`u tiên chȧy DOS và sau d ó kho i d oˆ ng Linux nhò chu o ng trình loadlin.exe (hay moˆ t chu o ng trình tu o ng tu, có vài chu o ng trình nhu vaˆ y, nhu ng chúng ta sẽ không xét d ḙ n). Nḙ u d ã cài d ă t Windows 95 OSR2 hay Windows 98 trên FAT32, và bȧn d ȯc không muoˆ n cài d ă t thêm chu o ng trình kho i d oˆ ng, thì caˆ`n su du ng loadlin.exe. Raˆ t nhiḙ`u HOWTO khă ng d i nh rằng không caˆ`n su d u ng LILO, nḙ u nhu phân vùng kích hoȧt có d i nh dȧng FAT32, mă c dù tác gia không rõ nguyên nhân. Tuy nhiên thí nghiḙ m kho i d oˆ ng Linux qua NT Loader, cài d ă t trên phân vùng FAT32, cu a tác gia d ã kḙ t thúc không thành công. Vì thḙ, trong tru ò ng hȯ p này tác gia d ã pha i su du ng chu o ng trình loadlin.exe. Chu o ng trình này d ã hoàn thành toˆ t nhiḙ m vu, và tȧo cho tác gia moˆ t aˆ n tu ȯ ng toˆ t, vì thḙ tác gia khuyên bȧn d ȯc su du ng loadlin.exe d ḙ kho i d oˆ ng Linux. Trong nhũ ng phaˆ`n tiḙ p theo tác gia sẽ cho biḙ t cách cài d ă t Linux, su du ng taˆ t ca ba phu o ng án kho i d oˆ ng: qua trình kho i d oˆ ng NT Loader, trình kho i d oˆ ng LILO và trình kho i d oˆ ng loadlin.exe. Tuy nhiên tru ó c khi cài d ă t trình kho i d oˆ ng caˆ`n chuaˆ n bi các phân vùng trên d ĩa, hay ít nhaˆ t là nghĩ cách toˆ chú c chúng. 2.5 Chuâ n bi các phân vùng trên d ĩa Lò i khuyên khi tȧo phân vùng D u a ra lò i khuyên o d ây không pha i là viḙ c dḙ dàng, vì phân vùng d ĩa phu c thuoˆ c raˆ t nhiḙ`u vào ý thích và nhu caˆ`u cu a chu nhân d ĩa. Nhu ng cũng xin thu d u a ra vài d ḙ` nghi sau. Tác gia sẽ d ă t tên d ĩa và phân vùng theo "tiêu chuaˆ n" cu a Linux, tú c là /dev/hda, /dev/hdb, v.v... d oˆ i vó i d ĩa và /dev/hda1, /dev/hda2, v.v... d oˆ i vó i các phân vùng. Viḙ c phân chia d ĩa thành các phân vùng là caˆ`n thiḙ t, bo i vì Windows và Linux su du ng các cách lu u trũ thông tin trên d ĩa và sau d ó d ȯc chúng tù d ĩa khác nhau. Chính vì thḙ toˆ t ho n hḙ t là dành cho moˆ i hḙ d iḙ`u hành moˆ t (hoă c thaˆ m chí moˆ t vài nhu chúng ta sẽ thaˆ y o du ó i) phân vùng riêng. D aˆ`u tiên chúng ta hãy xem xét moˆ t tru ò ng hȯ p d o n gia n dung lu ȯ ng oˆ d ĩa cu a bȧn d ȯc không vu ȯ t quá 8,4 Gbyte (nói chính xác ho n soˆ cylinder không vu ȯ t quá 1024). Trong tru ò ng hȯ p này mȯi thú d ḙ`u d o n gia n: bȧn d ȯc chı viḙ c chia d ĩa làm sao d ḙ d u choˆ cho hḙ d iḙ`u hành sẽ cài d ă t. Có thḙ su du ng dũ liḙ u cho biḙ t kích thu ó c d ĩa nho nhaˆ t caˆ`n thiḙ t d ḙ cài d ă t hḙ d iḙ`u hành vó i caˆ u hình co ba n trong ba ng 2.2. Tuy nhiên xin hãy nhó rằng, không nhũ ng pha i tính kích thu ó c các taˆ p tin cu a ba n thân hḙ d iḙ`u hành, mà còn pha i tính ca kích thu ó c cu a các chu o ng trình bȧn d ȯc du tính chȧy. Và còn pha i dành moˆ t phaˆ`n du trũ không nho cho các chu o ng trình sẽ cài d ă t sau này (không thḙ tránh kho i!). Hãy tính rằng, 700 Mbyte dành cho Linux o trong ba ng nói trên chı dành cho các chu o ng trình cài d ă t cùng vó i Linux theo mă c d i nh, trong soˆ d ó có, ví du, chu o ng trình soȧn tha o raˆ t mȧnh Lyx. D oˆ i vó i Windows cũng tu o ng tu nhu vaˆ y.

19 2.5 Chuâ n bi các phân vùng trên d ĩa 15 Ba ng 2.2: Nhu caˆ`u su du ng không gian d ĩa cu a HD H d iḙ`u hành Yêu caˆ`u Hḙ Windows Mbyte Windows Mbyte Windows NT 200 Mbyte Windows Mbyte Linux Red Hat 6.2 (Workstation 700 Mbyte vó i KDE) Theo kinh nghiḙ m cu a tác gia thì d ḙ làm viḙ c vó i Windows 95/98, Windows NT và Linux các phân vùng vó i kích thu ó c Mbyte là d u (taˆ t nhiên, nḙ u bȧn d ȯc không cài d ă t các gói chu o ng trình ló n, nhu OpenOffice.Org), còn d oˆ i vó i Windows 200 thì caˆ`n phân vùng ló n ho n. Bây giò chúng ta sẽ xem xét vaˆ n d ḙ` chia các phân vùng cho Linux. O d ây không thḙ chı chia moˆ t phân vùng. Thú nhaˆ t, caˆ`n chia moˆ t phân vùng swap riêng biḙ t cho Linux. Khi xác d i nh dung lu ȯ ng cu a phân vùng swap Linux caˆ`n tính d ḙ n nhũ ng yḙ u toˆ sau: Trong Linux, RAM và không gian swap hȯ p lȧi tȧo thành boˆ nhó a o chung. Ví du, nḙ u bȧn d ȯc có 256 MByte RAM và 128 Mbyte không gian swap, thì sẽ có 384 Mbyte boˆ nhó a o. D ḙ làm viḙ c vó i Linux caˆ`n ít nhaˆ t 16 Mbyte boˆ nhó a o, vì thḙ nḙ u bȧn d ȯc chı có 4 Mbyte RAM, thì caˆ`n phân vùng swap không nho ho n 12 Mbyte. Trên Linux kích thu ó c moˆ t phân vùng swap không thḙ vu ȯ t quá 128 Mbyte. Nghĩa là phân vùng swap có thḙ có kích thu ó c ló n bao nhiêu tùy thích nhu ng Linux không thḙ su du ng ho n 128 Mbyte. Nḙ u bȧn d ȯc muoˆ n có boˆ nhó a o ló n ho n, thì caˆ`n tȧo hai phân vùng swap hoă c su du ng taˆ p tin swap. Khi tính kích thu ó c cu a không gian swapping, caˆ`n nhó rằng kích thu ó c quá ló n có thḙ là vô ích. Trên máy tính vó i 16 Mbyte RAM khi cài d ă t Linux vó i caˆ u hình chuaˆ n và các chu o ng trình ú ng du ng chuaˆ n thì 48 Mbyte không gian swapping là d u. Còn nḙ u cài d ă t Linux vó i caˆ u hình nho nhaˆ t, thì không caˆ`n d ḙ n không gian swap. Taˆ t nhiên, kích thu ó c chính xác cu a không gian swap phu thuoˆ c ló n vào chu o ng trình sẽ d u ȯ c cài d ă t. Nói chung, chı nên suy nghĩ vḙ` vaˆ n d ḙ` dung lu ȯ ng cu a phân vùng swap khi có moˆ t d ĩa nho và ít boˆ nhó RAM. Trong tru ò ng hȯ p ngu ȯ c lȧi hãy phân chia d ḙ toˆ ng soˆ dung lu ȯ ng cu a boˆ nhó a o (goˆ`m RAM và phân vùng swap) không nho ho n 128 Mbyte. Còn nḙ u nhu bȧn d ȯc có 128 Mbyte RAM hay nhiḙ`u ho n, thì phân vùng này có thḙ không caˆ`n thiḙ t. Taˆ t ca các phaˆ`n còn lȧi cu a Linux và các chu o ng trình hoˆ trȯ theo nguyên tă c có thḙ d ă t vào moˆ t phân vùng. Tuy nhiên, viḙ c d ă t hḙ thoˆ ng taˆ p tin Linux lên vài phân vùng riêng rẽ là có ý nghĩa. Ví du, có nhà chuyên gia khuyên nên dành cho hḙ thoˆ ng taˆ p tin Linux ba phân vùng (nḙ u tính ca swap thì thành 4). Phân vùng thú nhaˆ t (theo ý kiḙ n cá nhân tác gia, 1 Gbyte là d u ) sẽ chú a hḙ thoˆ ng taˆ p tin goˆ c (/). Phân vùng thú hai dành cho thu mu c /home. Còn phân vùng thú ba d u ȯ c gă n vào thu mu c /usr. Viḙ c phân chia nhu vaˆ y du a trên nhũ ng lý lẽ sau. Dù HD H Linux có oˆ n d i nh và d áng tin caˆ y d ḙ n d âu, thì thı nh thoa ng cũng caˆ`n cài d ă t lȧi. Ví du, bȧn d ȯc muoˆ n caˆ p nhaˆ t phiên ba n mó i cu a ba n phân phoˆ i, hoă c vì ít kinh nghiḙ m su

20 16 Cài d ă t HD H Linux trên cùng máy tính vó i Windows du ng nên làm ho ng taˆ p tin hḙ thoˆ ng quan trȯng, hoă c d o n gia n là muoˆ n cài d ă t moˆ t ba n phân phoˆ i khác. Nḙ u nhu taˆ t ca d u ȯ c cài d ă t vào moˆ t phân vùng, thì khi cài d ă t lȧi nhũ ng dũ liḙ u d ã làm ra và ghi nhó trong thu mu c cá nhân sẽ bi maˆ t (nḙ u không có ba n sao chép). Ngoài ra, sẽ bi maˆ t ca nhũ ng chu o ng trình d ã cài tù mã nguoˆ`n, hay cài bằng phu o ng pháp khác. Phaˆ`n ló n nhũ ng gói chu o ng trình này d u ȯ c cài vào thu mu c /usr. Nḙ u dành cho thu mu c này moˆ t phân vùng riêng và khi cài d ă t không d i nh dȧng lȧi chúng, thì nhũ ng chu o ng trình nói trên sẽ d u ȯ c giũ lȧi và có thê sẽ làm viḙ c (raˆ t có thḙ caˆ`n vài caˆ u hình nho ) sau khi cài d ă t lȧi hḙ thoˆ ng. Trong tiêu chuaˆ n vḙ` hḙ thoˆ ng taˆ p tin cu a Linux FHS (cu thḙ xin xem o chu o ng??) cũng có lò i khuyên vḙ` viḙ c d ă t thu mu c /usr lên moˆ t phân vùng riêng. Theo tác gia thaˆ y, nhũ ng ý kiḙ n nói trên d ã d u d ḙ bȧn d ȯc tu tìm ra phu o ng án phân chia oˆ d ĩa cu a mình, trong tru ò ng hȯ p chı có moˆ t oˆ d ĩa nho. Bây giò chúng ta xem xét tru ò ng hȯ p d ĩa vó i soˆ cylinder ló n ho n Tù nhũ ng gì d ã nói d ḙ n o phaˆ`n tru ó c (hȧn chḙ dung lu ȯ ng d ĩa cú ng), caˆ`n d ă t chu o ng trình kho i d oˆ ng trong phȧm vi 1024 cylinder d aˆ`u tiên. Nhân tiḙ n, NT Loader không nhaˆ t thiḙ t pha i d ă t vào phân vùng NTFS, cũng nhu không nhaˆ t thiḙ t pha i d ă t vào phân vùng chú a các taˆ p tin khác cu a HD H. Nhu d ã nói o trên, d oˆ i vó i Linux có thḙ d ă t thu mu c goˆ c cùng vó i thu mu c con /boot vào các cylinder "thaˆ p" (trong vòng 1024 d aˆ`u tiên), còn các thu mu c khác o choˆ nào tùy thích. Nhu vaˆ y trong tru ò ng hȯ p này, nhũ ng d ḙ` nghi cu a tác gia cho ra ba ng toˆ ng kḙ t sau: phaˆ`n kho i d oˆ ng cu a taˆ t ca các hḙ thoˆ ng Microsoft d ă t vào phân vùng chính d aˆ`u tiên cu a d ĩa, vó i d i nh dȧng FAT16 (DOS); phân vùng chính tiḙ p theo dành cho thu mu c goˆ c (/), kích thu ó c khoa ng 1 Gbyte; phân vùng chính thú ba dành cho swap cu a Linux (lò i khuyên vḙ` kích thu ó c cu a phân vùng này xem o trên); phaˆ`n còn lȧi cu a d ĩa d ă t thành phân vùng mo roˆ ng; trong phân vùng mo roˆ ng tȧo các phân vùng lôgíc cho moˆ i HD H sẽ cài d ă t: Windows 98, Windows NT/2000/XP, và d oˆ`ng thò i cho các hḙ thoˆ ng taˆ p tin /home và /usr cu a HD H Linux (trong /home sẽ d ă t các taˆ p tin riêng cu a ngu ò i dùng, còn trong /usr chu o ng trình sẽ cài d ă t). Taˆ t nhiên, nḙ u nhu bȧn d ȯc chı có Windows 95 vó i FAT16, thì có thḙ d ḙ Windows trên phân vùng d aˆ`u tiên. Nḙ u nhu trên máy d ã cài d ă t Windows NT hay có FAT32, thì moˆ t phân vùng FAT16 cũng không thù a. Thú nhaˆ t, kḙ ca trong tru ò ng hȯ p hḙ thoˆ ng có vaˆ n d ḙ`, bȧn d ȯc có thḙ kho i d oˆ ng tù d ĩa mḙ`m DOS (tȧm thò i khi chu a làm quen vó i Linux moˆ t cách "tu ò ng taˆ n") và thaˆ y d u ȯ c rằng d ĩa cú ng làm viḙ c bình thu ò ng. Thú hai, hḙ thoˆ ng taˆ p tin FAT16 d u ȯ c hoˆ trȯ trên mȯi HD H, trong d ó có Linux, vì thḙ phân vùng này có thḙ phu c vu cho viḙ c trao d oˆ i taˆ p tin giũ a các hḙ thoˆ ng. Nhu ng không nên d ḙ phân vùng này ló n, vì FAT16 su du ng không gian d ĩa raˆ t không hȯ p lý. Chính vì vaˆ y hãy dành cho phân vùng này khoa ng 256 hoă c 512 Mbyte. Nhũ ng lò i khuyên này d u a ra vó i gia thiḙ t rằng, bȧn d ȯc chı có moˆ t d ĩa cú ng. Nḙ u nhu bȧn d ȯc có 2, thì vaˆ n su du ng d u ȯ c nhũ ng lò i khuyên này, chı có d iḙ`u phân vùng swap toˆ t ho n d ă t trên d ĩa khác vó i d ĩa dành cho Linux. Ngu ò i ta nói rằng nhu vaˆ y tăng toˆ c d oˆ làm viḙ c trong Linux (cũng dḙ hiḙ u vì d aˆ`u d ȯc ít pha i chȧy ho n).