¹ chý Khoa häc hqghn, KHN & N,.xxII, Sè 1P., 26 nh hëng cña Gradient nhiô éng sêt Õn ma m«háng NgyÔn Minh rêng, rçn n iõn Phßng N Nghiªn cø Dù b o hêi tiõt vµ KhÝ hë, HKHN 334 NgyÔn r i, hanh X n, Hµ néi ãm t¾t. rong nghiªn cø nµy mét h ng tr nh míi îc x y dùng thµnh c«ng Ó týnh tèc é dßng th ng trong s å tham sè ho èi l Kain-Fritsch, trong ã gradient th¼ng øng cña nhiô éng sêt îc a vµo. Ph ng tr nh cho thêy kh n ng cña nã trong viöc m«háng c c ît ma lín trªn Þa h nh høc t¹, bao gåm lîng ma, h n bè kh«ng gian vµ h t trión theo thêi gian cña ma m«háng. Ngoµi ra c c kõt q nghiªn cø còng chø râ sù cçn thiõt sö dông líi týnh ñ mþn Ó m«háng vµ dù b o ma lín trªn c c Þa h nh høc t¹. 1. Giíi thiö ViÖt Nam tõ l îc biõt Õn nh lµ mét kh vùc cã chõ é thêi tiõt nhiöt íi giã mïa ión h nh trong kh vùc «ng Nam. Sù t ng t c cña hoµn l miòn nhiöt íi víi Þa h nh vµ hoµn l miòn ngo¹i nhiöt íi em l¹i nh ng hë q thêi tiõt høc t¹ vµ hõt søc ngy hióm. Sù dþch chyón kinh híng theo mïa cña c c hö thèng hoµn l nhiöt íi, Æc biöt lµ khi chóng îc kých ho¹t víi sù hiön diön cña hö thèng miòn «n íi, vµo c c th ng chyón tiõ dêng nh trë thµnh Þnh mönh tõ n m nµy qa n m kh c cña thêi tiõt MiÒn rng ViÖt Nam. MÆc dï vëy viöc dù b o cho kh vùc l nh thæ kh«ng lín nµy l¹i gæ h i nh ng khã kh n rêt lín. ô thó h n, trong nh ng n m gçn y, vµ c trong th ng 1 n m 25 nµy, c c h ng tiön th«ng tin ¹i chóng liªn tôc a ra c c con sè thèng kª thiöt h¹i rêt lín do c c h nh thõ thêi tiõt ngy hióm g y ra cho vïng Êt nµy. nh hëng cña chóng kh«ng chø t c éng Õn êi sèng sinh ho¹t cña c d n Þa h ng mµ cßn lµm nh hëng tíi kõ ho¹ch h t trión kinh tõ x héi cña trng ng vµ Þa h ng. nh h nh trë nªn høc t¹ h n khi MiÒn rng ViÖt Nam lµ vïng l nh thæ hñ, îc giíi h¹n hýa t y bëi d y rêng S n cã é cao kho ng 1-2 mðt. Do vëy c c s«ng ë y rêt dèc, cã thêi gian të trng níc nhá. V thõ kh«ng cã g ng ng¹c nhiªn lµ sa b n tin dù b o thêi tiõt víi kh n ng ma lín bao giê còng lµ b n tin dù b o thñy v n víi c nh b o lò, lò qðt vµ s¹t lë Êt. y nhiªn c c b n tin dù b o h¹n ng¾n, chñ yõ dïng h ng h synè, thêng kh«ng chø ra îc lîng ma tých lü cô thó, vµ h n n a lµ h n bè ma trªn c c sên dèc vµ l vùc s«ng. y cã lï còng lµ mét trong c c khã kh n trong viöc x y dùng c c h ng n hßng tr nh, cø hé cña c c lùc lîng chøc n ng. Bªn c¹nh h ng h synè, trong nh ng n m gçn y ë ViÖt Nam h t trión m¹nh mï c c øng dông cña dù b o thêi tiõt b»ng h ng h sè. hµnh tù lµ rêt lín 42
nh hëng cña Gradient nhiô éng sêt Õn ma m«háng 43 vµ kh«ng thó hñ nhën nhng c c nhµ dù b o còng kh«ng l¹ g c c mæt h¹n chõ cña h ng h nµy. ióm qa cã thó thêy ã lµ møc é chýnh x c cña c c iò kiön ban Ç, iò kiön biªn xng qanh lêy tõ m«h nh dù b o toµn cç ( y lµ khã kh n g¾n víi b n chêt to n häc cña c c bµi to n khý tîng, khý hë). c vên Ò n y sinh cïng iò kiön biªn díi nh hëng th«ng qa c c d¹ng t ng t c bò mæt, c c s å tham sè ho vët lý, vµ nhêt lµ s å tham sè ho èi l. S å tham sè ho èi l bao thêng h i gi i qyõt hai mæt cña mét q tr nh ã lµ mæt to n häc vµ vët lý. VÒ mæt to n häc nã lµ c ch týnh c c nh hëng cña q tr nh qi m«èi l ( îc gäi lµ q tr nh díi líi) Õn tr¹ng th i nhiöt éng lùc cña dßng trng b nh, vµ c c nhµ khý tîng häc thêng gäi lµ kð kýn èi l (Arakawa vµ Schbert 1974; Ko 1974; Fritsch vµ haell 198; iedtke 1989). VÒ mæt vët lý c c nhµ m«h nh ho thêng h i x y dùng m«h nh m y kh i niöm, nãi c ch kh c lµ x y dùng c c t dy vët lý chæt chï vò sù xêt hiön, h t trión, vµ sy tµn cña c c m m y èi l. rong q tr nh nµy c c c ch týnh c c Æc trng cña m y còng nh c c q tr nh vët lý x y ra trong m y còng cçn h i îc a ra (Frank vµ ohen 1985; Raymond vµ Blyth 1986; Kain vµ Fritsch 199; Mae 2). Bªn c¹nh ã c c hiö øng meso-γ cña Þa h nh Õn cê tróc éng lùc cña dßng vît Þa h nh nói qi m«meso còng îc nghiªn cø nhiò (Doyle vµ Drran, 22). Letbecher vµ Volkert (2) sö dông m«h nh kh«ng thû tünh m«háng sãng nói víi é h n gi i ngang lµ 12, 4 vµ 1,3 km. c kõt q th îc cho thêy é h n gi i cao nhêt cho kõt q tèt nhêt khi m«háng biªn é cña c c cìng bøc vît Þa h nh, dþ thêng nhiöt é vµ tèc é cña c c dßng th ng vµ gi ng. MÆc dï vëy, tån t¹i gi a c c híng nghiªn cø cã mét yõ tè qan träng nh hëng tíi c ch týnh dßng th ng trong c c m«h nh m y vén cha îc týnh Õn, ã lµ gradient nhiô éng sêt, mæc dï cã nhiò b»ng chøng cho thêy vai trß qan träng cña nã (Klem vµ Wilhemson 1978 a,b; Finley vµ c c G 21; ai vµ Wakimoto 21). Ngyªn nh n lµ do c c nhµ khý tîng cha x y dùng îc h ng tr nh týnh tèc é dßng th ng cã týnh Õn vai trß cña gradient nhiô éng sêt mét c ch têng minh. y còng chýnh lµ lý do mµ trong nghiªn cø nµy sï giíi thiö mét h ng tr nh míi týnh tèc é dßng th ng, sö dông gradient cña nhiô éng sêt, cô thó cña h ng h îc a ra trong hçn díi y (rêng vµ c c G 25). 2. Ph ng h rong s å tham sè ho èi l Kain-Fritsch tèc é dßng th ng îc týnh theo h ng tr nh 1 2 dw dz 2 g = 1+.5 trong ã w, lµ tèc é th¼ng øng vµ nhiöt é, c c chø sè chø dßng th ng, chø m«i trêng qi m«synè. rong h ng tr nh (1) hö sè.5 îc a vµo Ó gi i thých cho vai trß cña gradient th¼ng øng cña nhiô éng sêt, mæc dï nã kh«ng îc gi i thých mét c ch râ rµng (Anthes, 1977). HÖ sè nµy cho thêy nã l«n cã gi trþ theo mét tû (1)
NgyÔn Minh rêng, rçn n iõn 44 lö nhêt Þnh víi lùc næi nhng ngîc dê, mæc dï theo X vµ Randall (21) th iò nµy lµ kh«ng óng, nhng îc a vµo v cho Õn nay c c nhµ khý tîng cha t m îc c ch a gradient th¼ng øng cña nhiô éng sêt vµo h ng tr nh týnh tèc é dßng th ng mét c ch têng minh. heo qan ióm cña c c nhµ nghiªn cø èi l khý qyón, khi h t trión c c s å tham sè ho èi l cçn tr nh t ng bëc tù do cña s å. Hay nãi c ch kh c c c h ng tr nh sö dông trong s å cµng cã qan hö gçn gòi víi c c h ng tr nh nhiöt éng lùc häc cña m«h nh cµng tèt. rong nghiªn cø nµy Ó t m ra h ng tr nh míi týnh tèc é dßng th ng trong s å tham sè ho èi l Kain-Fritsch sö dông cho m«h nh RAMS chóng ta xêt h t tõ h ng tr nh cho dßng Bossinesq dõng, mét chiò, kh«ng rèi nh sa z g z w w = π (2) trong ã,π lµ nhiöt é thõ vþ vµ hµm Exner, dê g¹ch trªn chø trng b nh «líi. Ó thën tiön khi týnh to n dßng th ng cçn bió diôn qa nhiöt é työt èi thay cho nhiöt é thõ vþ, dùa trªn mèi qan hö gi a thó tých riªng víi c c Æc trng nhiöt éng lùc kh c (Pielke, 1984) α α, ång thêi v = α α sï th îc = v 1 (3) trong ã v,,α lµ nhiöt dng ¼ng tých, nhiöt dng ¼ng, vµ thó tých riªng. a (3) vµo (2) sï nhën îc z g z w w v = π 1 (4) heo Þnh nghüa trng b nh «líi, vµ nhiô éng qi m«võa (Pielke, 1984) cã thó sy diôn h ng tr nh (4) nh sa ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) z B z A B B g A A g z Bw Aw Bw Aw r v r r v r r + = + + 1 1 π π π π (5) trong ã A, B lµ tû lö diön tých dßng th ng vµ diön tých ngoµi dßng th ng trªn diön tých «líi vµ A + B =1. hø sè chø dßng th ng, r chø c c Æc trng ngoµi dßng th ng. rong q tr nh sy diôn h ng tr nh (5) sö dông c c qan hö = Φ Φ Φ, r B A Φ + Φ = Φ, víi Φ lµ biõn bêt kú. L ý r»ng thµnh hçn thø nhêt vµ
nh hëng cña Gradient nhiô éng sêt Õn ma m«háng 45 thø ba trong võ h i cña h ng tr nh (5) lµ lùc næi vµ lùc g y ra bëi gradient th¼ng øng cña nhiô éng sêt trong dßng th ng (t¹m gäi lµ lùc dßng th ng). hµnh hçn thø hai vµ thø t lµ lùc næi vµ lùc g y ra bëi gradient th¼ng øng cña nhiô éng sêt ngoµi dßng th ng (t¹m gäi lµ lùc hö thèng). VÕ tr i cña h ng tr nh (5) cã thó viõt Aw + Bw Aw Aw Bw Bwr + (6) ( ) ( ) r r Aw Bwr = Aw + Bwr + Aw + Bwr z z z z z trong ã thµnh hçn thø nhêt bªn võ h i cña h ng tr nh trªn m«t tèc é biõn æi éng lîng cña dßng th ng theo chiò th¼ng øng. hµnh hçn thø t m«t tèc é biõn æi éng lîng ngoµi dßng th ng theo chiò th¼ng øng. VÒ mæt ý nghüa vët lý chóng h i îc g y ra bëi c c lùc t ng øng. So s nh víi h ng tr nh (29) vµ (3) trong Laen vµ Randall (21) thµnh hçn thø hai vµ thø ba t ng øng víi dßng thæi vµo vµ thæi ra, do vëy h ng tr nh (6) cã thó t ch lµm hai thµnh hçn t ng øng, trong ã cho dßng th ng cã thó viõt Aw Aw z A = g ( ) A( ) A( π π ) 1 v + Ent (7) z rong ã Ent lµ dßng thæi vµo îc tham sè ho trong s å gèc, dßng thæi ra îc xem lµ Ýt nh hëng Õn vën tèc dßng th ng. NÕ gi thiõt r»ng sêt cña dßng th ng thých øng ngay víi sêt «líi (Anthes, 1977) sï cã Aw Aw z A = g ( ) A( ) v A( π π ) 1 Ent + (8) z Víi võ h i biõt, cã thó viõt l¹i (8) díi d¹ng mét h ng tr nh ¹o hµm thêng díi d¹ng qen théc gåm: ( ) A( ) v A( π ) 1 + Ent 1 2 2 da w A = g π dz (9) 2 2 z So s nh h ng tr nh (1) vµ h ng tr nh (9) cã thó thêy sù kh c biöt rêt lín, bao 1. ng l ý nhêt lµ gradient th¼ng øng cña nhiô éng sêt îc a vµo h ng tr nh týnh tèc é dßng th ng mét c ch têng minh, iò mµ tríc y cha x y dùng îc. 2. Ngoµi ra cçn chó ý lµ thµnh hçn lùc næi îc hiö chønh i mét lîng tû lö víi sù chªnh löch nhiöt é gi a nhiöt é qi m«líi vµ qi m«synè. iò nµy lµ hï hî vò mæt vët lý v lùc næi trong dßng th ng sï hô théc vµo nhiöt é m«i trêng n i mµ nã tån t¹i (tøc lµ nhiöt é «líi).
46 NgyÔn Minh rêng, rçn n iõn 3. M«h nh vµ thùc nghiöm sè rong nghiªn cø nµy m«h nh dù b o qi m«võa RAMS (he Regional Atmosheric Modeling System) îc sö dông Ó thö nghiöm dù b o ma cho ît ma lín tõ 24 Õn 26 th ng 11 n m 24. c Æc ióm to n lý c b n cña m«h nh îc m«t chi tiõt trong Pielke vµ c c G (1992) vµ otton vµ c c G (23). Ê h nh líi îc x y dùng Ó èi chiõ kõt q dù b o îc a ra trong B ng 1. L ý r»ng trong trêng hî sö dông ba líi lång th s å èi l trong líi thø ba îc t¾t, v líi thø ba cã kých thíc líi 2 km chø Ó m«t chi tiõt dßng vît Þa h nh. y nhiªn líi nµy còng bao hñ hç hõt kh vùc cçn qan t m. iò kiön ban Ç lµ c c trêng h n tých toµn cç AVN lóc Z îc cng cê bëi rng t m Qèc gia Dù b o M«i trêng (NEP), Hoa Kú, bao gåm hai thµnh hçn giã ngang, nhiöt é, é Èm t ng èi vµ é cao Þa thõ vþ cho 26 mæt ¼ng. é h n gi i ngang cña iò kiön ban Ç vµ iò kiön biªn lµ 1 x 1. iò kiön biªn îc cë nhët 6 h mét lçn cho c c biõn dù b o trong m«h nh RAMS, sö dông trêng dù b o toµn cç AVN. S å èi l bao gåm s å Kain-Fritsch gèc vµ s å îc c i tiõn c ch týnh tèc é dßng th ng nh chø ra trong Môc 2. B ng 1: c thùc nghiöm sè. rêng hî Sè ióm líi m líi KÝch thíc líi S å èi l I II 4. KÕt q týnh to n I: 94 x 9 15 N-19 E 4 km BËt II: 54 x 46 15.5 N-18.5 E 1 km BËt I: 94 x 9 15 N-19 E 4 km BËt II: 54 x 46 15.5 N-18.5 E 1 km BËt III: 147 x 152 15.5 N-18.5 E 2 km ¾t ho Õn Z ngµy 24 th ng 11 n m 24 b o Mifa ang di chyón vò hýa nam trong khi kh«ng khý l¹nh lôc Þa h ang lên xèng hýa b¾c ViÖt Nam, kõt q lµ t¹o ra mét vïng héi tô giã m¹nh däc bê bión MiÒn rng ViÖt Nam (H nh 1a) n i cã Þa h nh nói cao théc d y rêng S n ch¹y song song víi êng bê (H nh 1b).
nh hëng cña Gradient nhiô éng sêt Õn ma m«háng 47 a H nh 1: rêng giã t¹i 48.25m lóc Z ngµy 24 th ng 11 n m 24 (a), vµ é cao Þa h nh líi 2 (b). KÕt q cña sù t ng t c gi a hoµn l giã víi Þa h nh t¹o ra mét hö thèng m y èi l cìng bøc h t trión m¹nh cã thó qan s t thêy râ trªn nh m y vö tinh tõ ngµy 24 cho Õn 1125Z ngµy 25, sa ã hö thèng m y nµy dçn dçn tan r thµnh mµn m y i nh cã thó thêy trªn H nh 2. iò ng l ý lµ tõ ngµy 24 sang ngµy 25 cã sù më réng râ röt vò hýa b¾c cña hö thèng m y èi l. Sù xêt hiön vµ h n bè trong kh«ng gian cña hö thèng m y nãi chng Ò bþ giíi h¹n trong miòn líi 2, trong ã s å èi l îc kých ho¹t, vµ do vëy c c kõt q tiõ theo y chø a ra cho líi 2. b a b
48 NgyÔn Minh rêng, rçn n iõn c d H nh 2: nh m y vö tinh lóc 1125Z, ngµy 24 (a); 2325Z, ngµy 24 (b); 1125Z, ngµy 25 (c); vµ 2325Z, ngµy 25 (d). KÝch thíc nh t ng ng víi líi 2. Phï hî víi sù h nh thµnh vµ h t trión cña hö thèng m y èi l lµ trong thùc tõ x y ra mét ît ma lín të trng hç nh trong hai ngµy 24 vµ 25 trªn kh vùc trng vµ nam rng Bé. Lîng ma tých lü 48 giê o îc ë mét sè tr¹m thêi tiõt mæt Êt nh sa: 656 mm (HÕ, 16.42 N-17.57 E), 544 mm (A Líi, 16.21 N-17.28 E), 72 mm (Nam «ng, 16.17 N-17.71 E), 721 mm (hîng NhËt, 16.12 N-17.68 E), 584 mm (HiÖ øc, 15.58 N-18.12 E), vµ 52 mm (S n Giang, 15.13 N-18.52 E). rong ã cã 18 tr¹m cã lîng ma tých lü 48 h ¹t trªn 2 mm. rong nghiªn cø nµy sö dông sè liö ma o ¹c t¹i 51 tr¹m thêi tiõt mæt Êt, kõt q h n tých lîng ma tých lü îc chø ra trong H nh 3, trong ã thêy râ sù më réng vò hýa b¾c cña vïng ma lín. a b
nh hëng cña Gradient nhiô éng sêt Õn ma m«háng 49 c d H nh 3: Ph n tých trong kh«ng gian lîng ma tých lü sa 12 h (a); 24 h (b); 36 h (c); vµ 48 h (d). 4.1. æng lîng ma (trêng hî I) æng lîng ma tých lü dù b o (ASR) sö dông s å èi l gèc îc a ra trong H nh 4 cho 12, 24, 36 vµ 48 giê dù b o, trong ã hçn lín lµ ma èi l. Ph n bè kh«ng gian cña ASR trong trêng hî nµy lµ cã thó chê nhën îc khi so s nh víi nh m y vö tinh. y nhiªn, cùc ¹i 48 h cña ASR chø ¹t kho ng 18 mm, thê h n nhiò so víi cùc ¹i ma qan tr¾c, mæc dï líi 2 cã é h n gi i ngang 1 km t ng ng víi qi m«cña c c tæ chøc èi l. iò ng l ý lµ vïng ma cùc ¹i n»m däc theo bê bión vµ kh«ng qan s t thêy cã sù më réng vò hýa b¾c cña vïng ma lín, kõt q nµy kh«ng hï hî tèt víi kõt q qan tr¾c ma t¹i c c tr¹m thêi tiõt mæt Êt nh nãi ë trªn. a b
5 NgyÔn Minh rêng, rçn n iõn c d H nh 4: Ma m«háng tých lü sa 12 (a), 24 (b), 36 (c), vµ 48 h (c) (mm), sö dông s å èi l gèc Sö dông s å tham sè ho èi l Kain-Fritsch c i tiõn, c c kõt q h n bè trong kh«ng gian cña ASR îc a ra trong H nh 5. So s nh víi kõt q cho bëi s å gèc cã thó thêy sù c i thiön rêt ng kó. ã lµ vïng ma cùc ¹i di chyón s vµo trong lôc Þa, vïng cã lîng ma m«háng lín t ng lªn, vµ iò rêt qan träng lµ qan s t thêy râ sù di chyón vò hýa b¾c cña vïng ma lín trong ASR. iò nµy cho thêy s å c i tiõn cã kh n ng m«háng tèt h n sù h t trión theo thêi gian vµ h n bè trong kh«ng gian cña hö thèng m y èi l so víi s å gèc. a b
nh hëng cña Gradient nhiô éng sêt Õn ma m«háng 51 c d 4.2. æng lîng ma (trêng hî II) H nh 5: Gièng H nh 4, nhng sö dông s å èi l c i tiõn. Nh chø ra trong B ng 1, s å èi l cho líi 3 trong trêng hî nµy îc t¾t Ó m b o r»ng s å èi l lµ t ng tù nha cho c hai trêng hî. MÆc dï vëy trong trêng hî sö dông s å èi l gèc, ASR lín h n rêt nhiò so víi trêng hî thø nhêt, gê kho ng 1,5 lçn, ¹t cùc ¹i kho ng 27 mm (H nh 6). KÕt q nµy chø râ sù cçn thiõt h i sö dông líi cã é h n gi i ñ mþn Ó m«háng vµ dù b o tèt h n nh ng trêng hî ma lín trªn Þa h nh høc t¹. Ngoµi ra víi cê h nh líi nh vëy, vïng ma lín cña ASR di chyón s vµo trong lôc Þa, nhng rêt thó vþ lµ sù më réng vò hýa b¾c lµ kh«ng qan s t thêy râ. a b
52 NgyÔn Minh rêng, rçn n iõn c d H nh 6: Gièng H nh 4, nhng sö dông 3 líi lång. òng víi cê h nh 3 líi lång nhng sö dông s å tham sè ho èi l Kain- Fritsch c i tiõn, kõt q m«háng ma tých lü îc chø ra trong H nh 7. So s nh víi H nh 3 cã thó thêy ngay tõ h nh vï lµ y lµ trêng hî cho kõt q m«háng tèt nhêt trong sè c c thùc nghiöm: lîng ma m«háng gçn víi thùc tõ nhêt, vïng ma cùc ¹i n»m s trong Êt liòn, vµ cã sù dþch chyón vò hýa b¾c cña d i ma lín cña ASR. y lµ diôn biõn rêt s t víi thùc tõ qan tr¾c îc t¹i c c tr¹m thêi tiõt mæt Êt trong nh ng ngµy nµy. a b
nh hëng cña Gradient nhiô éng sêt Õn ma m«háng 53 c d H nh 7: Gièng H nh 6, nhng sö dông s å èi l c i tiõn. 5. KÕt lën Víi c c kõt q nãi trªn cã thó thêy lµ h ng tr nh míi týnh tèc é dßng th ng îc x y dùng thµnh c«ng trong nghiªn cø nµy, qa ã thó hiön vai trß qan träng cña gradient th¼ng øng cña nhiô éng sêt Õn c ch týnh tèc é dßng th ng nãi riªng vµ kõt q ma m«háng nãi chng. S å èi l Kain-Fritsch c i tiõn cho kõt q tèt h n h¼n so víi s å gèc trªn c c khýa c¹nh lîng ma, h n bè kh«ng gian cña lîng ma, vµ Æc biöt lµ diôn biõn theo thêi gian cña h n bè ma m«háng trong kh«ng gian. Ngoµi ra, nghiªn cø nµy mét lçn n a cho thêy sù cçn thiõt h i sö dông líi m«h nh ñ mþn Ó m«háng hay dù b o c c ît ma lín trªn Þa h nh høc t¹. µi liö tham kh o 1. Anthes, R. A., 1977: A cmls arameterization scheme tilizing a one-dimensional clod model. Mon. Wea. Rev., 15, 1977, 27-286. 2. Arakawa, A., and W. H. Schbert, Interaction of a cmls clod ensemble with the largescale environment. Part I. J. Atmos. Sci., 31, 1974, 674-71. 3. ai, H., and R. M. Wakimoto, Retrieved ressre field and its inflence on the roagation of a sercell thnderstorm. Mon. Wea. Rev., 129, 21, 2695-2713. 4. otton, W. R., R. A. Pielke Sr., R. L. Walko, G. E. Liston,. J. remback, H. Jiang, R. L. McAnelly, J. Y. Harrington, M. E. Nicholls, G. G. arrio, and J. P. McFadden, RAMS 21,: rrent stats and ftre directions. Meteorol. Atmos. Phys., 23, 82, 5-29. 5. Doyle, J. D., and D. R. Drran, he dynamics of montain-wave-indced rotors. J. Atmos. Sci., 59, 22, 186-21.
54 NgyÔn Minh rêng, rçn n iõn 6. Finley,.A., W. R. otton, and R. A. Pielke Sr., Nmerical simlation of tornadogenesis in a high-reciitation sercell. Part I: Storm evoltion and transition into a bow echo. J. Atmos. Sci., 58, 21, 1597-1629. 7. Frank, W. M., and. ohen, Proerties of troical clod ensembles estimated sing a clod model and an observed draft olation. J. Atmos. Sci., 42, 1985, 1911-1928. 8. Fritsch, J. M., and. F. haell, Nmerical rediction of convectively driven mesoscale ressre systems. Part I: onvective arameterization. J. Atmos. Sci., 37, 198, 1722-1733. 9. Kain, J. S., and J. M. Fritsch, A one-dimensional entraining/detraining lme model and its alication in convective arameterization. J. Atmos. Sci., 47, 199, 2784-282. 1. Klem, J. B., and R. B. Wilhelmson, he simlation of three-dimensional convective storm dynamics. J. Atmos. Sci., 35, 1978a, 17-196. 11. Klem, J. B., and R. B. Wilhelmson, Simlations of right- and left-moving storms rodced throgh storm slitting. J. Atmos. Sci., 35, 1978b, 197-111. 12. Ko, H. L., Frther stdies of the arameterization of the inflence of cmls convection on large scale flow. J. Atmos. Sci., 31, 1974, 1232-124. 13. Laen, ara-lyn, and D. A. Randall, oward a nified arameterization of the bondary layer and moist convection. Part I: A new tye of mass-flx model. J. Atmos. Sci., 58, 21, 221-236. 14. Letbecher, M., and H. Volkert, he roagation of montain waves in to the stratoshere: Qantitative evalation of three-dimensional simlations. J. Atmos. Sci., 57, 2, 39-318. 15. Maes, B. E., onvective inhibition, sbgrid-scale triggering energy, and stratiform instability in a toy troical wave model. J. Atmos. Sci., 57, 2, 1515-1535. 16. Pielke, R. A., Mesoscale Meteorological Modeling. Academic Press, 1984, 612. 17. Pielke, R. A., W. R. otton, R. L. Walko,. J. remback, W. A. Lyons, L. D. Grasso, M. E. Nicholls, M. D. Moran, D. A. Wesley,. J. Lee, and J. H. oeland, 1992: A comrehensive meteorological modeling system RAMS. Meteorol. Atmos. Phys., 49, 69-91. 18. Raymond, D. J., and A. M. Blyth, A stochastic mixing model for nonreciitating cmls clods. J. Atmos. Sci., 43, 1986, 278-2718. 19. iedtke, M., A comrehensive mass flx scheme for cmls arameterization in largescale model. Mon. Wea. Rev., 117, 1989, 1779-18. 2. rong, N. M., ien,., Pielke, R. A., and astro,. L, 25: A diagnostic eqation sed to comte draft velocity and its inflence on simlated reciitation (Sbmitted to Mon. Wea. Rev.). 21. X, Kan-Man, and D. A. Randall, Udraft and downdraft statistics of simlated troical and midlatitde cmls convection. J. Atmos. Sci., 58, 21, 163-1649.
nh hëng cña Gradient nhiô éng sêt Õn ma m«háng 55 VNU. JOURNAL OF SIENE, Nat., Sci., & ech.,.xxii, n 1AP., 26 he inflence of the vertical gradient of ressre ertrbation on simlated reciitation Ngyen Minh rong, ran an ien Laboratory for Weather and limate Forecasting Research In the resent stdy a new diagnostic eqation is sccessflly derived to comte draft velocity in the Kain-Fritsch convective arameterization scheme, where the vertical gradient of ressre ertrbation is exlicitly taken into accont. he new eqation shows its reliability in catring the horizontal distribtion and temoral evoltion of the simlated reciitation in the heavy rainfall eriod from 24 to 26 November, 24. Moreover, according to the reslts it is necessary to se fine enogh grid configration to simlate or redict heavy rainfall over comlex terrains.