Nghiªn cøu l m sµng vµ iòu trþ ét quþ n o t¹i Khoa Néi ThÇn kinh BÖnh viön NguyÔn V n Ch ng*

Transcription

1 -1- Nghiªn cøu l m sµng vµ iòu trþ ét quþ n o t¹i Khoa Néi ThÇn kinh BÖnh viön 103. NguyÔn V n Ch ng* Tãm t¾t: Nghiªn cøu sè liöu cña 1105 BN ét quþ n o chóng t«i thêy: Tû lö BN ét quþ n o/tæng sè BN lµ 16,74%, tû lö Nam/N : 1,61/1 ( QCM: 2,26/1, QTM: 1,38/1). Tuæi < 60 ( 2,08-2,71/1), tuæi (1,84-1,88/1), tuæi > 80 (0,70/1). Tû lö QCM (31,86%) vµ QTM ( 68,14%). Tuæi m¾c bönh trung b nh (53,68 ± 12,03). Tuæi tõ (55,86%). BN Õn tr íc 3h chø ¹t 7,23%. Thêi ióm khëi ph t bönh th êng vµo 6-18 giê (65,34%), týnh chêt mïa vô vµ Æc ióm thêi sinh häc x y ra ét quþ kh«ng râ nh c c nghiªn cøu tr íc. C c yõu tè nguy c : t ng HA (51,28%), rèi lo¹n lipid m u (32,07%) vµ Migraine (29,06%). 87,90% BN cã 1 yõu tè nguy c, 52,11% 2 yõu tè nguy c vµ 17,63% cã 3 yõu tè nguy c. C c triöu chøng tiòn triöu, khëi ph t vµ khi Õn bönh viön lµ nh ng sè liöu kinh ión phï hîp víi sè liöu cña c c t c gøa kh c vµ c c nghiªn cøu tr íc y.thêi gian iòu trþ trung b nh: 23,8±8,31 ngµy, c c trþ liöu îc øng dông theo 5 nguyªn t c chung: duy tr chøc n ng sèng vµ iòu chønh c c h»ng sè sinh lý, chèng phï n o, iòu trþ theo thó bönh, iòu trþ triöu chøng. KÕt qña: næng xin vò vµ tö vong: 15,62%; tèt vµ kh (37,24%- 54,55%. Studying on clinic and treatment of stroke of the Neurology Department of Hospital N Summary: Analyzing the data of 1105 stroke patients hospitalized at Neurology department during 5 years ( ), following results are drawn: The rate stroke patients/total patients is 16,74%. The rate male/female is 1,61/1 (2,26/1 for hemorrhagic and 1,38/1 for ischemic stroke), especially this rate is relatively high (2,08-2,71/1) at the ages before 60, then decreases to 1,84-1,88/1 at the ages 60-79, this rate convers at the age eighties (0,70/1). The rate of hemorrhagic stroke is 31,86% and ischemic stroke 68,14%. The mean of the age of the stroke patients is 53,68 ± 12,03, two decades of ages of highest patients rate are sixties (26,30%) and seventies (29,56%). The stroke patients often go to late to medical care at hospital, Only 7,23% of the patients fit to treatment time window of Actilyse (during the first three houres). 65,34% of the patients have stroke onset in the time span of the day from 6 to18h. Following risk factors are seen: hypertension (51,28%), changes of serum lipid concentration (32,07%), Migraine (29,06%). 87,90% of the patients show at least one risk factor, 52,11% have 2 and 17,63% of the patients 3 risk factors at same time. The mean of hospitalizing time is 23,8 ± 8,31 days. Treatment results: death/gone home before death 15,62%, good and satisfied ranges from 37,24% to 54,55%. The organization of administration and treatment of the stroke patients run on good style, and responsible requires of training and research duties. The apply of treatment with Actilyse should organized more rapidyly. I. Æt vên Ò: - ét quþ n o ( QN) lµ mét t nh tr¹ng bönh lý næng nò trong thùc hµnh l m sµng thçn kinh, lµ g nh næng kinh tõ x héi cho c c quèc gia trªn thõ gi Ý. + QN lµ nguyªn nh n tö vong øng hµng thø 2 ë c c n íc ang ph t trión, øng hµng thø 3 ë Mü vµ c c n íc tiªn tiõn (sau ung th vµ bönh lý cña tim). 10% c c tr êng hîp tö vong ë c c n íc ang ph t trión lµ do QN. 30% BN ét quþ n o tö vong trong n m Çu tiªn. Nh ng nghiªn cøu gçn y ë ViÖt Nam cho thêy, tû lö tö vong cña QN lµ 15,1-25,5 ng êi / d n (sè liöu cña TØnh Hµ T y, ), 28,7/ d n (sè liöu 2007 cña ThÞ X S n La).

2 -2- + Nh ng BN sèng sãt sau Q: theo Bonita (1999) ngoµi 50% BN ét quþ tö vong trong vßng 6 th ng Çu tiªn, sè BN cßn l¹i sï ph i sèng trong mét c së ch m sãc l u dµi lµ 12,5% (1/8) sè BN ét quþ, 12,5% sèng t¹i gia nh nh ng cçn îc ch m sãc, gióp trong sinh ho¹t hµng ngµy. ChØ 12,5% sè BN ét qôy n o îc phôc håi vµ cã thó sèng éc lëp hµng ngµy. + Tû lö m¾c QN chung trªn thõ giíi theo WHO lµ: / d n. ë Mü, trung b nh cø 45 gi y cã 1 ng êi bþ QN, hµng n m cã kho ng BN ét quþ, trong ã tr êng hîp m¾c lçn Çu. ViÖt Nam, theo nh ng thèng kª míi nhêt, tû lö hiön m¾c n m 2006 cña ThÞ x S n La lµ 236,2; tû lö míi m¾c lµ 33,0/ d n, con sè nµy cña TØnh Hµ T y lµ 169,9 vµ 54,8/ d n (2007). + Tæn thêt kinh tõ do QN theo thèng kª cña Mü: tiªu tèn cho iòu trþ vµ ch m sãc hõt 28 tû USD, thêt tho t kinh tõ do c c ngµy nghø phi s n xuêt 17,4 tû, tæng céng hµng n m tiªu phý 45,4 tû USD. ë ViÖt nam, chi phý cho iòu trþ rêt cao so víi møc thu nhëp trung b nh cña ng êi d n. - iòu trþ ét quþ n o: Ph ng ch m cña iòu trþ QN lµ: + Sím: Thêi gian lµ n o (Time is brain), BN nhåi m u n o ph i îc iòu trþ trong thêi gian cöa sæ iòu trþ (Treatment time window), ã lµ 3 giê Çu tiªn sau khëi ph t vµ gçn y viöc iòu trþ sím cßn îc cô thó h n víi tiªu chý lµ (Door To- Needle), ph i < 1 giê. + Toµn diön: viöc iòu trþ ph i kõt hîp tæng thó 3 viöc: duy tr chøc n ng sèng vµ c c h»ng sè sinh lý, chø Þnh iòu trþ phéu thuët kþp thêi, ch m sãc hé lý tèt dù phßng vµ iòu trþ biõn chøng hiªu qu vµ phôc håi chøc n ng sím. + TÝch cùc: vën dông mäi h nh thøc trþ liöu cçn thiõt, hiön ¹i nhêt, phï hîp nhêt. - iòu trþ QN ngµy cµng cã týnh chêt chuyªn hãa s u: HiÖn nay trªn thõ giíi viöc iòu trþ QN giai oan cêp n»m trong tay nh n viªn c c c së Q (Khoa ét quþ, Trung t m ét qôy c c cêp, C c éi iòu trþ ét quþ (Stroke Team) víi trang bþ thých hîp víi c éng, ho¹t éng t¹i tuyõn tr íc nh ng th êng xuyªn liªn l¹c chæt chï víi trung t m trªn c së hö thèng th«ng tin liªn l¹c hiªn ¹i. iòu trþ QN t¹i ViÖt Nam hiön nay cã nhiòu c së Q îc thµnh lëp, trang bþ hiön ¹i, ho¹t éng phèi hîp tèt víi c c chuyªn ngµnh liªn quan vµ b¾t nhþp îc víi víi tr nh é trong khu vùc vµ thõ giíi. - Khoa ThÇn kinh BÖnh viªn 103 lµ mét khoa lín trong mét bönh viön lo¹i A, sè l îng BN ét quþ n o t ng èi nhiòu. Th ng 11 n m 2006 Khoa ét quþ îc thµnh lëp, cïng víi Khoa ThÇn kinh, lµ hai khoa trong éi h nh cña Bé m«n ThÇn kinh häc cña Häc viön Qu n y. Ó p øng t nh h nh nhiöm vô trong giai o¹n míi, phôc vô th ng bönh binh vµ nh n d n bþ QN tèt h n, phên Êu hßa nhëp vò tr nh é víi khu vùc chóng t«i tiõn hµnh Nghiªn cøu l m sµng vµ iòu trþ QN t¹i Khoa ThÇn kinh BÖnh viön 103 trong 05 n m nh»m môc Ých: 1- X c Þnh mét sè Æc ióm ë c c BN ét quþ n o iòu trþ néi tró t¹i Khoa ThÇn kinh BÖnh viön 103 trong 5 n m (tõ 7/2001 Õn 6/2006). 2- NhËn xðt vò c«ng t c cêp cøu iòu trþ BN ét qôy trong thêi gian trªn 3- Ò xuêt c c kiõn nghþ khuyõn c o céng ång trong c«ng t c qu n lý QN vµ ph ng h íng ho¹t éng ph t trión qu n lý QN t¹i BÖnh viön 103 giai o¹n tíi.

3 -3- II. èi t îng vµ ph ng ph p nghiªn cøu 2.1. ThiÕt kõ nghiªn cøu: nghiªn cøu däc, m«t ph n tých tiõn cøu vµ håi c ó èi t îng nghiªn cøu: BN ét quþ n o îc iòu trþ t¹i Khoa ThÇn kinh BÖnh viön 103 trong 5 n m (tõ 7/2001 6/ 2006). - Tiªu chuèn chän BN: KÕt hîp l m sµng + kõt qu chôp c¾t líp vi týnh + L m sµng: Theo Þnh nghüa QN cña WHO (bþ bönh ét ngét, cã tæn th ng chøc n ng cña n o, c c triöu chøng tån t¹i > 24 giê hoæc BN tö vong < 24 giê, kh«ng liªn quan tíi yõu tè chên th ng). + Tiªu chuèn trªn phim chôp c¾t líp vi týnh (100% BN): cã æ tæn th ng trªn phim chôp c¾t líp vi týnh: QCM, khi cã h nh nh t ng Ëm é trong tæ chøc n o vµ/hoæc t ng Ëm é ë khoang dþch n o tuû (c c bó y, c c n o thêt, c c r nh cuén n o vµ khoang d íi nhön). QTMN, Cã h nh nh gi m Ëm é trong tæ chøc n o (æ gi m Ëm é thuçn nhêt, phï hîp víi vïng ph n bè cña éng m¹ch n o, cã h nh tam gi c ( y s t thµnh sä), h nh thang ( y lín s t thµnh sä), h nh dêu ph y hoæc h nh oval hoæc cã h nh nh sím cña QTMN trªn phim c¾t líp vi týnh nh : mêt d i o, mê nh n Ëu, gi m tû träng qu 1/3 vïng ph n bè cña éng m¹ch n o, xo c c r nh cuén n o, dêu hiöu éng m¹ch n o t ng Ëm é). - Tiªu chuèn lo¹i trõ: BN kh«ng cã h nh nh hoæc cã h nh nh kh«ng ión h nh trªn phim chôp c¾t líp vi týnh. C c tr êng hîp ch y m u trong u n o Ph ng ph p nghiªn cøu: + Tû lö BN ét qôy n o so víi c c BN kh c. + Æc ióm nh n chñng häc nhãm BN nghiªn cøu. + Æc ióm bönh häc QN ë nhãm BN nghiªn cøu. + Nghiªn cøu iòu trþ theo nguyªn t¾c chung: * Duy tr chøc n ng sèng, iòu chønh c c h»ng sè sinh lý, * Chèng phï n o * iòu trþ theo thó bönh, * iòu trþ triöu chøng, * ChÕ é dinh d ìng, ch m sãc hé lý, phôc håi chøc n ng. nh gi kõt qu iòu trþ: theo thang ióm Orgogozo, Glasgow coma scale (GCS), Henry, vµ modified Rankin scale (mrs). Þnh møc kõt qu iòu trþ nh b ng sau: B ng 1: Þnh møc kõt qu iòu trþ ióm Orgogozo GCS Henry mrs KÕt qu Tèt Phôc håi % Phôc håi % Phôc håi 4 Phôc håi 4-5 sè ióm thiõu (*) sè ióm thiõu ióm ióm Kh Phôc håi 50-75% Phôc håi 50-75% Phôc håi 3 Phôc håi 2-3 sè ióm thiõu sè ióm thiõu ióm ióm Trung b nh Phôc håi 25-50% Phôc håi 25-50% Phôc håi 2 Phôc håi 1 sè ióm thiõu sè ióm thiõu ióm ióm KÐm, nh cò Phôc håi d íi 25% Phôc håi d íi 25% sè Phôc håi 1 Phôc håi 0 sè ióm thiõu ióm thiõu ióm, nh cò ióm (*) sè ióm thiõu =Sè ióm tèi a cña thang ióm + sè ióm BN cã ban Çu. Sè ióm thiõu Orgogozo =100 - sè ióm bönh nh n cã ban Çu. + T nh tr¹ng øng dông c c ph ng ph p iòu trþ néi khoa hiön ¹i Xö lý sè liöu: b»ng thèng kª y - sinh häc.

4 -4- III. KÕt qu vµ bµn luën 3.1. Æc ióm chung nhãm BN nghiªn cøu Trong thùc tõ, sè BN îc chèn o n vµ iòu trþ QN t¹i Khoa Néi ThÇn kinh trong thêi gian trªn lµ 1436 BN, nh ng chóng t«i chø chän c c BN cã h nh nh bönh lý phï hîp trªn phim CT cho nªn chóng t«i lo¹i bá 331 BN kh«ng ión h nh vµ chø chän 1105 BN ñ tiªu chuèn vµ nhãm èi t îng nghiªn cøu Tû lö Bn ét quþ n o trong sè BN néi tró t¹i A4 (chung cho c c n m): B ng 1. Ph n bè tû lö bönh nh n theo c c n m STT BÖnh nh n Tæng sè BN BN n ét qôy n o % 16,09 16,21 16,39 17,00 17,80 - Tû lö trung b nh chung cho BN ét quþ n o so víi sè BN néi tró lµ: 16,74%. - Tû lö BN ét qôy n o cao nhêt n m 2006 (17,80%) vµ thêp nhêt n m 2002 (16,09%). - BN ét quþ n o iòu trþ t¹i khoa ThÇn kinh ViÖn 103 cã xu h íng gia t ng c vò sè l îng vµ tû lö trong 5 n m võa qua (tõ 16,09-17,80). - So s nh víi con sè thèng kª mæt bönh 10 n m ( ) cña Hå H u L ng vµ CS. tû lö nµy chø cã 7,88% th thêy t ng ng kó sau 18 n m Tuæi, giíi týnh vµ thó bönh: B ng 2. Ph n bè bönh nh n theo giíi vµ theo thó bönh. ThÓ Giíi Nam N Céng ét quþ ch y m u (%) (31,86) ét quþ thiõu m u (%) (68,14) Céng C c thó ét quþ CM d íi nhön CM n o Lç khuyõt T¾c m¹ch HuyÕt khèi BiÓu å 1. Tû lö c c thó ét quþ - Tû lö Nam/N chung cho c 2 thó = 1,61/1 ( QCM: 2,26/1; QTM:1,38/1). - Tû lö QCM lµ 31,86%, QTM lµ 68,14% ( phï hîp víi c c t c gi kh c). B ng 3: Ph n bè bönh nh n theo tuæi Tuái > = 80 Céng n Tû lö % 2,34 3,65 13,15 18,36 26,30 29,56 6, Tû lö %

5 -5- - Tuæi trung b nh cña BN lµ: 53,68±12, kh«ng cã BN ë nhãm tuæi < 20. Cã thó nh ng BN trong løa tuæi nµy cã trong sè BN néi tró trong thêi gian trªn, nh ng bþ ch y m u d íi nhön mµ phim CT kh«ng thêy h nh nh bönh lý nªn kh«ng îc thu n¹p vµo nhãm èi t îng nghiªn cøu theo tiªu chuèn chän BN. - Nhãm tuæi cã tû lö BN cao nhêt lµ (29,56%), tiõp ã lµ (26,30%), tû lö BN m¾c bönh trong 2 thëp niªn (60 vµ 70 tuæi) lµ 55,86%, chiõm > 1/2 BN. - So víi c c nghiªn cøu kh c trong c c n m gçn y, tuæi trung b nh cña BN ét qôy cao h n vµ nhãm tuæi chiõm tû lö cao nhêt cã giµ h n, hiön t îng nµy cã thó gi i thých b»ng thùc tõ tuæi trung b nh cña ng êi ViÖt nam îc n ng lªn vµ viöc b o vö søc kháe trong céng ång cã ý thøc cao h n vµ hiöu qu h n. B ng 3: Ph n bè bönh nh n theo theo tuæi vµ giíi Giíi Nam N Tû lö (*) Céng Tuæi N = 718 % N = 387 % Nam/N , ,78 2,71/ , ,14 2,08/ , ,69 2,22/ , ,21 2,22/ , ,65 1,88/ , ,24 1,84/1 327 >= , ,82 0,70/ Tû lö vò giíi (nam/n ) týnh theo løa tuæi thêy kh«ng ång nhêt, tû lö nµy cao nhêt ë løa tuæi (2,71/1) vµ thêp nhêt ë løa tuæi tõ 80 trë lªn (0,70/1). - Mét iòu ng chó ý lµ: cµng vò c c thëp niªn sau cña cuéc êi th tû lö nam/n trong sè BN ét quþ cµng gi m (xem cét cã h nh (*) trong b ng 3). ë løa tuæi < 60 tû lö nµy lín h n 2 (2,22-2,71) nh ng vµo løa tuæi tõ tû lö nµy gi m xuèng cßn kho ng (1,88-1,84). Æc biöt cçn l u ý lµ løa tuæi > 80 th sè n giíi bþ m¾c QN nhiòu h n nam, lóc nµy tû lö giíi týnh bþ o ng îc, cßn 0,70/1. iòu nµy cã thó gi i thých b»ng tuæi thä trung b nh cña n giíi cao h n nam giíi, tõ ã mµ tõ tuæi > 60 tû lö nam/n trong céng ång sï thay æi nghiªng vò phýa n. Sù thay æi nµy kðo theo chuyón dþch tû lö giíi týnh vò phýa n trong ph n bè giíi týnh ë BN ét quþ n o Thêi gian tõ khi khëi ph t Õn khi i iòu trþ B ng 4. Thêi gian tõ khi m¾c bönh Õn khi îc iòu trþ < 3h 3-6h 6-24h > 3 Céng ngµy ngµy ngµy tuçn n Tû lö% 7,23 13,97 20,47 34,44 12,87 8,70 2, giê sau khi khëi ph t bönh lµ dêu Ên thêi gian l m sµng rêt quan träng, y chýnh lµ thêi gian cöa sæ iòu trþ èi víi Actilyse. Víi tû lö 7,23% BN vµo viön trong vßng 3 giê Çu tiªn sau khi ét quþ n o khëi ph t, tû lö nµy t ng lªn so víi c c nghiªn cøu tr íc (7,23 so víi 5,26%), tuy nhiªn con sè nµy cßn ch a p øng îc ßi hái cña c cph ng ph p trþ liöu hiön ¹i. KÕt qu nghiªn cøu còng cho thêy sè BN vµo viön trong 6 giê Çu còng cã cao h n nghiªn cøu tr íc (21,20% so víi 17,54%). Cßn nhiòu BN ph i Õn trªn 2 tuçn sau khi bönh khëi ph t míi îc a i iòu trþ. Nh n chung BN tíi viön iòu trþ rêt muén. Th.gian BN

6 Thêi gian khëi ph t B ng 5: Thêi ióm khëi ph t theo giê trong ngµy Thêi ióm khëi ph t BN ThÓ ét CMN. quþ (%) NMN (%) C 2 thó n (%) 0-6 giê 6-12 giê giê giê Céng 52 (6,43) 75 (9,23) 127 (15,70) 68 (8,42) 231 (28,33) 299 (36,75) 76 (9,41) 158 (19,19) 232 (28,59) 62 (7,60) 94 (11,40) 155 (18,96) 258 (31,86) 558 (68,14) 816 (100) quþ CM.quþ TM C 2 thó BiÎu å 2. Thêi ióm khëi ph t ét quþ (theo giê trong ngµy) 0-6h 6-12h 12-18h 18-24h ThÓ ét quþ - ChØ cã 816/1105 sè BN lµ cã cø liöu x c Þnh îc thêi ióm Q khëi ph t, sè cßn l¹i do nhiòu lý do kh c nhau. -Thêi gian x y ra Q nãi chung cã tû lö cao nhêt tõ 6-12h. Tuy nhiªn nõu xðt riªng tõng thó th QCM cã tû lö khëi ph t cao nhêt vµo kho ng12-18h (trong giê lµm viöc) cßn QTM cã tû lö khëi ph t cao nhêt vµo lóc 0-6h (trong khi nghø ng i). Cã 3 yõu tè liªn quan Õn khëi ph t ét quþ n o ã lµ: gi m l u l îng tuçn hoµn, t nh tr¹ng ho¹t éng thó lùc cña c thó còng nh iòu hßa néi tiõt trong c thó, tïy theo BN, thó bönh mµ vai trß cña c c yõu tè nµy cã nh h ëng ë nh ng møc é kh c nhau. B ng 6. Ph n bè bönh nh n khëi ph t theo th ng Th ng CMN (5,97) (3,98) (7,96) (7,96) (5,07) (4,17) (4,34) (3,08) (3,98) (4,89) (4,34) NMN 64 (5,79) C thó (11,76) 150 (13,57) 194 (17,56) 118 (10,68) 206 (18,64) 102 (9,23) 190 (17,19) 68 (6,15) 124 (11,23) 108 (9,77) 154 (13,94) 120 (10,86) 168 (15,20) 106 (9,59) 140 (12,67) 80 (7,24) 124 (11,23) 68 (6,15) 122 (11,04) 60 (5,43) 108 (9,77) 54 (4,89) 70 (6,33) 124 (11,23)

7 BiÓu å 3: Thêi gian khëi ph t theo th ng trong n m.quþ CM.quþ TM C 2 thó - ét quþ x y ra vµo mäi th ng trong n m, nh ng c c th ng 2,3,4 vµ7 cã tû lö BN cao nhêt. NÕu xðt riªng tõng thó th QCM cã tû lö ph t bönh cao nhêt vµo th ng 3,4 cßn QTMN cã tû lö ph t bönh cao vµo c c th ng 2,3,6,7. - å thþ tû lö khëi ph t bönh theo th ng cña ét quþ nãi chung cã h nh d ng gièng å thþ cña QN, iòu ã còng dô hióu v tû lö bönh nh n QTMN cao h n 2 lçn QCM nªn nã cã ý nghüa quyõt Þnh h nh d ng cña å thþ ét quþ chung. - Nghiªn cøu cho thêy týnh chêt mïa vô vµ Æc ióm thêi sinh häc cña QN îc bióu hiön kh«ng râ röt nh nh ng nghiªn cøu tr íc y, cã thó sù thay æi theo xu h íng t ng èi ph c t¹p cña khý hëu toµn cçu còng cã nh h ëng Ýt nhiòu tíi kõt qu nghiªn cøu nµy C c bönh kh c, yõu tè nguy c : STT YÕu tè nguy c / bönh ång ph t Tû lö % 1 TiÒn sö t ng huyõt p 51,28 2 i th o êng 16,00 3 Rèi lo¹n lipid m u 32,07 4 TiÒn sö bönh lý m¹ch m u n o 10,67 5 BÖnh lý tim, m¹ch 4,67 6 BÐo ph 3,33 7 TiÒn sö gia nh cã ét quþ n o 2,17 8 Migraine 29,06 9 Uèng nhiòu r îu 12,30 10 NghiÖn thuèc l 11,70 11 BÖnh Goutte 3,7 12 C c bönh ång ph t kh c 15,07 - T ng HA, rèi lo¹n lipid m u vµ Migraine lµ c c yõu tè nguy c cã tû lö sè ng êi m¾c ph i cao nhêt trong nhãm nghiªn cøu. HÇu hõt BN (87,90%) cã m¾c c c yõu tè nguy c, sè BN m¾c ång thêi 2 yõu tè nguy c chiõm 52,11%, m¾c ång thêi 3 yõu tè nguy c trë lªn lµ 17,63% 2. Æc ióm l m sµng - TiÒn triöu STT BiÓu hiön tiòn triöu Tû lö % 1 Đau Çu 39,68 2 Chãng mæt hoæc mêt th ng b»ng 34,92 3 Buån n«n 12,7 T

8 -8-4 Tª b, dþ cảm nöa ng êi hoæc ë tay, mæt 39,68 5 Nãi khã, nãi ngäng hoæc khã hióu lêi nãi 36,5 6 Nh n mê hoæc mêt thþ lùc 1 hoæc 2 m¾t. 3,17 7 YÕu nöa ng êi hoæc ë tay, mæt. 40,12 8 Thay æi týnh nõt 20,21 9 HuyÕt p t m thu trªn 190mmHg 6,03 10 C c triöu chøng kh c 2,57 - C c triªu chøng thçn kinh chýnh khi khëi ph t STT C c triöu chøng Tû lö % 1 BÞ ét ngét (næng ngay tõ Çu hæc sau t ng dçn) LiÖt nöa ng êi, tay hoæc mæt Tª nöa ng êi, tay hoæc mæt 62,43 4 LiÖt mæt 97,24 5 Nãi khã, khã hióu lêi nãi 68,98 6 Nh n mê hoæc mêt thþ gi c 37,02 7 Chãng mæt, mêt th ng b»ng 42,53 8 au Çu 38,35 9 Buån n«n, n«n 28,13 10 Rèi lo¹n ý thøc 38,33 11 Rèi lo¹n c vßng 26,05 12 C c triöu chøng kh c 17,34 - C c triöu chøng thçn kinh chýnh khi vµo vþªn STT C c triöu chøng Tû lö % 1 LiÖt nöa ng êi, tay hoæc mæt LiÖt tø chi 14,79 3 Tª nöa ng êi, tay hoæc mæt 52,11 4 LiÖt mæt 69,43 5 Nãi khã, khã hióu lêi nãi 47,24 6 Nh n mê hoæc mêt thþ gi c 53,98 7 Chãng mæt, mêt th ng b»ng 27,02 8 au Çu 42,53 9 Buån n«n, n«n 36,35 10 Rèi lo¹n ý thøc 27,13 11 Rèi lo¹n c vßng 18,33 12 C c triöu chøng kh c 6,05 13 Rèi lo¹n thùc vët, chøc n ng sèng 17,34 14 Hc. Mµng n o 9,23 15 C c triöu chøng kh c 6,19 3. iòu trþ ét quþ n o - Thêi gian iòu trþ trung b nh: 23,8 ± 8,31 ngµy, - C c liöu ph p îc øng dông: C c nguyªn t¾c iòu trþ tõ 1 Õn 5 nh trong phçn Æt vên Ò: + Duy tr chøc n ng sèng, iòu chønh c c h»ng sè sinh lý, + Chèng phï n o + iòu trþ theo thó bönh

9 -9- + iòu trþ triöu chøng + ChÕ é dinh d ìng, ch m sãc hé lý, phôc håi chøc n ng. - TÊt c c c BN Òu cçn îc iòu trþ theo c c nguyªn t¾c 3,4,5. ë y tr nh é, kinh nghiöm vµ kü n ng l m sµng cña ng êi thçy thuèc rêt quan träng. Khi iòu trþ theo thó bönh, viöc sö dông c c thuèc ( îc coi lµ cã t c dông b o vö vµ dinh d ìng thçn kinh) îc thùc hiön rêt phong phó, èi víi c c BN nhåi m u n o dïng rêt sím ngay tõ Çu, èi víi c c BN ét quþ ch y m u cã thó dïng sím nh ng còng cã khi ph i tr ho n, tïy tõng lo¹i thuèc. ViÖc phèi hîp c c thuèc trªn trong iòu trþ ét quþ còng cã rêt nhiòu kinh nghiªm kh c nhau vµ rêt an toµn. - LiÖu ph p chèng phï n o kh«ng nhêt thiõt ph i thùc hiön ë mäi BN, theo c c t c gi øc; trong nhåi m u n o chø cçn chèng phï n o khi nhåi m u n o vïng éng m¹ch n o gi a. Trong 5 n m võa qua, t¹i Khoa Néi ThÇn kinh BÖnh viön 103, viöc chèng phï n o îc thùc hiön c b n b»ng c ch cho n»m Çu cao 30 o - 45 o, t ng th«ng khý vµ truyõn Mannitol. C c liöu ph p kh c nh dïng Glycerol, h¹ th n nhiöt... ch a îc p dông. Trªn l m sµng thèng nhêt kh«ng dïng corticoid, magie sulphat vµ glucose u tr ng Ó chèng phï n o cho c c BN ét qôy n o. - KÕt qu iòu trþ: - Tû lö tö vong vµ næng xin vò: 15,62% (cã thó kõt qu nµy ch a ph n nh chýnh x c thùc tr¹ng cña kõt qu ch m sãc BN ét quþ t¹i BÖnh viön 103, v mæt bönh nµy îc thu dung iòu trþ t¹i 3-4 khoa kh c nhau. - KÕt qu iòu trþ theo c c thang ióm ióm Orgogozo GCS Henry mrs KÕt qu (%) (%) (%) (%) Tèt 7, ,13 9,10 Kh 31,81 25,23 37,42 41,07 Trung b nh 43,25 54,46 26,98 19,78 KÐm, nh cò 17,41 8,30 18,57 30,05 - KÕt qu iòu trþ tèt vµ kh ¹t tõ 37,24% ( ióm Glasgow) Õn 54,55% ( ióm Henry) trong thêi gian iòu trþ. Tû lö BN ¹t kõt qu iòu trþ kðm cßn t ng èi cao. C c BN sau khi ra viön cçn îc t vên chu o kõ ho¹ch iòu trþ tiõp t¹i gia nh. + Trong thùc tõ theo dâi, c c thang ióm cßn tiõp tôc îc c i thiön khi BN vò phôc thuèc t¹i gia nh. - CËp nhët, øng dông trþ liöu míi: + C«ng t c iòu trþ cëp nhët îc c c kiõn thøc cña thõ giíi vµ khu vùc vò ph ng iön iòu trþ b o tån ét quþ. + Ph ng ph p iòu trþ ph n hñy côc m u «ng îc thõ giíi p dông réng r i, trong n íc cã 2 c së trión khai, Bé m«n ThÇn kinh vµ Khoa ét quþ BÖnh viön 103 nªn cã kõ ho¹ch tæ chøc p dông. IV. KÕt luën Sau khi nghiªn cøu sè liöu cña1105 BN îc chän läc tõ 1436 BN ét quþ n o iòu trþ t¹i Khoa Néi ThÇn kinh BÖnh viön 103 tõ 7/2001 Õn 6/2006 chóng t«i cã nh ng nhën xðt vµ kõt luën sau: 1. VÒ Æc ióm l m sµng:

10 -10- Æc ióm chung cña nhãm BN nghiªn cøu: - Tû lö BN ét quþ n o/tæng sè BN Khoa ThÇn kinh lµ 16,74% (n m 2002: 16,09%; n m 2003: 16,21%; n m 2004: 16,39%; n m 2005: 17,00% vµ n m 2006: 17,80%). Tû lö BN ét quþ n o cã xu h íng gia t ng. - Tû lö Nam/N chung cho c 2 thó lµ1,61/1 (cho ét qôy ch y m u lµ 2,26/1 vµ ét quþ thiõu m u lµ 1,38/1). Æc biöt l u ý lµ c c nhãm tuæi tr íc 60 tû lö nµy dao éng tõ 2,08 Õn 2,71/1, nh ng trong nhãm tuæi tû lö nµy gi m xuèng cßn 1,84 1,88/1 vµ ë løa tuæi tõ 80 trë lªn tû lö nµy o ng îc 0,70/1 (n m¾c bönh nhiòu h n nam). - Tû lö ét quþ ch y mµu lµ 31,86% (trong ã ch y m u d íi nhön chiõm 12,51% vµ ch y m u n o chiõm 19,34%) vµ thiõu m u lµ 68,14% (trong ã huyõt khèi 54,01%; t¾c m¹ch 7,31% vµ Hc. lç khuyõt 7,32%). - Tuæi m¾c bönh trung b nh lµ 53,68 ± 12,03 tuæi. Hai líp thëp niªn cã tû lö bönh nh n cao nhêt lµ 60 (26,30%) vµ 70 (29,56%) céng l¹i 55,68%. Tuæi trung b nh cña BN ét quþ cã cao h n. - Thêi gian tõ khi khëi ph t Õn khi îc iòu trþ: th êng lµ muén, tû lö bönh nh n d p øng îc thêi gian cöa sæ iòu trþ víi Actilyse (tr íc 03 giê) chø ¹t 7,23%. - Thêi gian khëi ph t bönh theo giê trong ngµy th êng vµo 6-18 giê (65,34%), týnh chêt mïa vô vµ Æc ióm thêi sinh häc x y ra ét quþ trong nghiªn cøu kh«ng îc râ rµng nh c c nghiªn cøu tr íc y. - C c yõu tè nguy c : t ng huyõt p cã tû lö BN m¾c cao nhêt (51,28%), sau ã l èi lo¹n lipid m u (32,07% vµ Migraine (29,06%). 87,90% BN cã Ýt nhêt 01 yõu tè nguy c, 52,11% BN cã «ngd thêi 2 yõu tè nguy c vµ 17,63% sè BN nghiªn cøu m¾c ång thêi 3 yõu tè nguy c. * Æc ióm l m sµng: C c triöu chøng tiòn triöu, khëi ph t vµ khi Õn bönh viön lµ nh ng sè liöu kinh ión phï hîp víi sè liöu cña c c t c gøa kh c vµ c c nghiªn cøu tr íc y. 2. iòu trþ: - Thêi gian iòu trþ trung b nh: 23,8 ± 8,31 ngµy. - C c trþ liöu îc øng dông theo 05 nguyªn t c chung: 1* Duy tr chøc n ng sèng, iòu chønh c c h»ng sè sinh lý 2* Chèng phï n o 3* iòu trþ theo thó bönh 4* iòu trþ triöu chøng 5* ChÕ é dinh d ìng, ch m sãc hé lý, phôc håi chøc n ng. - KÕt qu iòu trþ: + NÆng xin vò vµ tö vong: 15,62%. + KÕt qu tèt vµ kh ¹t tõ 37,24% ( ióm Glasgow) Õn 54,55% ( ióm Henry). - CËp nhët, øng dông trþ liöu míi: + C«ng t c iòu trþ cëp nhët îc c c kiõn thøc cña thõ giíi vµ khu vùc vò ph ng iön iòu trþ b o tån ét quþ.

11 Ph ng ph p iòu trþ ph n hñy côc m u «ng îc thõ giíi p dông réng r i, trong n íc cã 2 c së trión khai, Bé m«n ThÇn kinh vµ Khoa ét quþ BÖnh viön 103 nªn cã kõ ho¹ch tæ chøc p dông. 3. NhËn xðt: - ViÖc thu dung iòu trþ BN ét quþ n o cã hö thèng thuçn thôc, BN phong phó, p øng îc nhu cçu µo t¹o vµ huên luyön c c èi t îng. - cëp nhët îc c c ph ng ph p iòu trþ hiön ¹i. - Trong thêi gian tíi cçn phæ cëp nhanh h n ph ng ph p iòu trþ nhåi m u n o b»ng Actilyse. * ViÖn Qu n y 103-Häc viön Qu n y Tµi liöu tham kh o 1. NguyÔn V n Ch ng (2003), Æc ióm l m sµng ét nguþ n o, nh ng sè liöu qua 150 bönh nh n. T¹p chý Y häc Thùc hµnh, Sè 10, p NguyÔn V n Ch ng (2003). ChÈn o n sím ét quþ thiõu m u n o trªn phim chôp CLVT, T¹p chý Y d îc qu n sù Vol 28, sè 6, tr Lª Quang C êng (2005), C c yõu tè nguy c cña tai biõn m¹ch m u n o, Sinh ho¹t khoa häc- tai biõn m¹ch m u n o- n m 2005, Héi y d îc häc thµnh phè Hµ Néi, Héi thçn kinh häc thµnh phè Hµ Néi, Tr NguyÔn V n ng (1997), Tai biõn m¹ch m u n o, NXB Y häc. 5. Greenberg D. A, Aminoff M.J, Simon R. P (2006), ThÇn kinh häc l m sµng, (Hoµng kh nh, Hoµng Träng Th ng cïng nhãm t c gi dþch). Nhµ xuêt b n Y Häc. 6. NguyÔn Minh HiÖn, NguyÔn Xu n Th n, Lª øc Hinh (1999). NhËn xðt h nh nh chôp c¾t líp vi týnh sä n o vµ tiªn l îng bönh nh n ch y m u n o. Trong: Héi th o TBMMN lçn hai c c tønh phýa nam. Y häc thµnh phè Hå ChÝ Minh: chuyªn Ò thçn kinh häc sè 2, tëp 3, trang NguyÔn Minh HiÖn (2001), Nhåi m u n o, BÖnh häc thçn kinh, Häc viªn qu n y, Hµ Néi, Tr NguyÔn V n Th«ng, TrÇn Duy Anh, Hoµng Minh Ch u, Lª Quang C êng, NguyÔn Hoµng Ngäc, NguyÔn ThÞ T m, Lª V n Tr êng, Vâ V n Nho, (2005), ét quþ n o- CÊp cøu- iòu trþ- Dù phßng, NXB Y häc Hµ Néi. 9. NguyÔn V n Th«ng, (1997), BÖnh m¹ch m u n o vµ c c c n ét quþ, NXB Y häc Hµ néi.