Héi th o Khoa häc. ''Du lþch sinh th i víi ph t trión du lþch bòn v ng ë ViÖt Nam''

Transcription

1 Page 1 of 3 Héi th o Khoa häc ''Du lþch sinh th i víi ph t trión du lþch bòn v ng ë ViÖt Nam'' Lêi nãi Çu NhËn thøc îc vai trß quan träng cña du lþch sinh th i trong chiõn lîc ph t trión du lþch ViÖt Nam, Tæng côc Du lþch chø ¹o ViÖn Nghiªn cøu Ph t trión Du lþch thùc hiön Ò tµi nghiªn cøu ''C së khoa häc ph t trión du lþch sinh th i ViÖt Nam''. Sau mét thêi gian tých cùc trión khai nghiªn cøu víi sù phèi hîp chæt chï cïng c c c n bé khoa häc trong vµ ngoµi ngµnh, ViÖn Nghiªn cøu Ph t trión Du lþch c b n hoµn thµnh c c néi dung nghiªn cøu chýnh cña Ò tµi. Ó hoµn thiön c c kõt qu nghiªn cøu, îc phðp cña Tæng côc Du lþch, ViÖn Nghiªn cøu Ph t TriÓn Du lþch phèi hîp víi Tæ chøc B o tån Thiªn nhiªn Quèc tõ (The World Conservation Union) tæ chøc Héi th o Khoa häc ''Du lþch sinh th i víi ph t trión du lþch bòn v ng ë ViÖt Nam'' nh»m trao æi vµ tiõp thu ý kiõn ãng gãp cña c c c n bé nhµ khoa häc, c n bé qu n lý vò nghiªn cøu ph t trión du lþch nãi chung, du lþch sinh th i nãi riªng t¹i ViÖt Nam. ViÖn Nghiªn cøu Ph t TriÓn Du lþch xin tr n träng giíi thiöu tuyón tëp b o c o cña Héi th o b»ng tiõng ViÖt vµ tiõng Anh víi c c phçn chýnh sau: Du lþch ViÖt Nam víi Þnh híng vò du lþch c nh quan sinh th i vµ nh ng kõt qu nghiªn cøu chýnh cña Ò tµi ''C së khoa häc ph t trión du lþch sinh th i ViÖt Nam''. C c vên Ò vò ph t trión du lþch sinh th i víi ph t trión bòn v ng. C c vên Ò vò ph t trión du lþch sinh th i trªn c së tµi nguyªn m«i trêng tù nhiªn. C c vên Ò vò ph t trión du lþch sinh th i nh n v n vµ gi o dôc. Do thêi gian chuèn bþ h¹n chõ, TuyÓn tëp B o c o cña Héi th o ch¾c ch¾n cßn nh ng sai sãt, v vëy Ban tæ chøc Héi th o mong muèn nhën îc ý kiõn ãng gãp cña c c tæ chøc, c nh n c c nhµ khoa häc vµ qu n lý quan t m Õn ph t trión du lþch sinh th i ë ViÖt Nam. Nh n dþp nµy ViÖn Nghiªn cøu Ph t TriÓn Du lþch xin ch n thµnh c m n Tæ chøc B o tån Thiªn nhiªn Quèc tõ IUCN, c c nhµ khoa häc, c c ¹i bióu tham gia Héi th o ãng gãp tých cùc vµo thµnh c«ng cña Héi th o vµ mong muèn sï nhën îc sù hîp t c cã hiöu qu h n gãp phçn vµo sù nghiöp ph t trión du lþch nãi chung, du lþch sinh th i nãi riªng ë ViÖt Nam. ViÖn Nghiªn cøu Ph t trión Du lþch

2 Page 2 of 3 môc lôc Lêi nãi Çu 1 1. Du lþch ViÖt Nam víi Þnh híng ph t trión du lþch c nh quan sinh th i 4 ViÖn Nghiªn cøu Ph t trión Du lþch 2. Mét sè kõt qu vò Ò tµi nghiªn cøu "C së khoa häc ph t trión du lþch sinh th i ViÖt Nam" 9 PTS. Ph¹m Trung L ng, KS. NguyÔn Tµi Cung - ViÖn Nghiªn cøu Ph t trión Du lþch 3. Du lþch sinh th i trªn c së ph t trión du lþch bòn v ng 39 Annalisa Koeman - Tæ chøc B o tån thiªn nhiªn Quèc tõ 4. Ph t trión du lþch sinh th i trªn quan ióm ph t trión bòn v ng 70 GS.PTS NguyÔn Thîng Hïng - Trung t m MT&PT bòn v ng 5. Vµi suy nghü vò du lþch bòn v ng vµ viöc b o tån c c gi trþ v n ho truyòn thèng (Qua kh o s t t¹i Sapa) 76 Ph¹m Quúnh Ph ng - ViÖn Nghiªn cøu V n ho D n gian 6. KÕt qu bíc Çu nghiªn cøu du lþch sinh th i ë ViÖt Nam 84 PGS.TS NguyÔn Quang Mü, Æng B o HiÒn, Vò Thu HiÒn, NguyÔn Kh nh V n - ¹i häc Khoa häc Tù nhiªn - ¹i häc Quèc gia Hµ Néi. 7. Vai trß a d¹ng sinh häc trong ph t trión du lþch sinh th i ë ViÖt Nam 89 GS.TS Æng Huy Huúnh - ViÖn Sinh th i vµ Tµi nguyªn Sinh vët - Trung t m KHTN & CN Quèc gia. 8. Du lþch sinh th i vµ qu n lý m«i trêng du lþch ë c c Vên Quèc gia ViÖt Nam 96 Lª V n Lanh - Ph n héi c c Vên Quèc gia vµ Khu B o tån thiªn nhiªn ViÖt Nam. 9. B o tån vµ ph t trión c c vên quèc gia víi ho¹t éng ph t trión du lþch sinh th i 106 NguyÔn B Thô, NguyÔn H u Dòng - Côc KiÓm L m - Bé N«ng nghiöp vµ Ph t trión N«ng th«n. 10. Sinh th i nh n v n trong du lþch sinh th i ViÖt Nam 114 Vâ TrÝ Chung - Trung t m Tµi nguyªn M«i trêng - ViÖn iòu tra Quy ho¹ch Rõng

3 Page 3 of Sù cçn thiõt cña gi o dôc céng ång víi du lþch sinh th i ë c c khu b o tån tù nhiªn 125 Th.S NguyÔn ThÞ S n - ¹i häc S ph¹m - ¹i häc Quèc gia Hµ Néi. 12. NhËn thøc vò du lþch sinh th i vµ ph t trión bòn v ng trong ch ng tr nh gi ng d¹y bëc ¹i häc 142 PTS. NguyÔn V n Thanh - ViÖn Nghiªn cøu Ph t trión Du lþch 13. Danh s ch c c ¹i bióu tham dù Héi th o 147

4 Page 1 of 4 du lþch ViÖt Nam víi Þnh híng ph t trión du lþch c nh quan sinh th i ViÖn Nghiªn cøu Ph t trión Du lþch 1. Tæng quan vò t nh h nh ph t trión du lþch thõ giíi vµ ë ViÖt Nam: Trªn ph¹m vi thõ giíi, du lþch trë thµnh mét nhu cçu kh«ng thó thiõu îc trong êi sèng x héi vµ ph t trión víi tèc é ngµy cµng nhanh. Sau chiõn tranh thõ giíi lçn thø 2, ho¹t éng du lþch trªn ph¹m vi toµn cçu trë nªn Æc biöt s«i éng. Lîng kh ch du lþch trªn thõ giíi t ng tõ 25 triöu ngêi n m 1950 lªn 214 triöu ngêi n m 1975, 330 triöu ngêi n m 1985 vµ ¹t møc 592 triöu ngêi n m Dù kiõn n m 2000 con sè nµy sï ¹t tíi 702 triöu ngêi vµ triöu ngêi vµo n m 2010 (nguån WTO). Trong vßng 30 n m ( ) thu nhëp tõ du lþch cña thõ giíi t ng lªn kho ng 38 lçn tõ 6,8 tû USD n m 1960 lªn 260 tû USD n m 1991, n m 1996 con sè nµy lµ 423 tû USD. C c con sè dù b o cho n m 2000 vµ 2010 t ng øng lµ 621 vµ tû USD. Víi nguån thu nhëp gia t ng nh vëy, nhiòu níc coi du lþch nh mét ngµnh kinh tõ mòi nhän trong chiõn lîc ph t trión kinh tõ - x héi cña m nh. N»m ë khu vùc «ng Nam - mét khu vùc hiön nay ang diôn ra nh ng ho¹t éng du lþch s«i éng, ViÖt Nam cã vþ trý Þa lý kinh tõ vµ giao lu quèc tõ thuën lîi Ó sím héi nhëp víi trµo lu ph t trión du lþch cña khu vùc vµ thõ giíi. TiÒm n ng cña c c nguån tµi nguyªn du lþch ViÖt Nam a d¹ng, phong phó c vò thiªn nhiªn lén nh n v n. Nh ng tµi nguyªn du lþch nµy phçn lín tëp trung thµnh tõng côm däc theo vïng ven bión, trªn trôc lé xuyªn ViÖt gçn c c «thþ lín, c c cöa khèu quèc tõ quan träng nªn thuën lîi cho viöc quy ho¹ch, h nh thµnh c c trung t m du lþch lín cña ViÖt Nam. Thêi gian qua, îc sù quan t m cña ng vµ Nhµ níc, nhê chýnh s ch '' æi míi vµ më cöa'' nªn ngµnh du lþch ViÖt Nam cã nh ng bíc tiõn nhêt Þnh vµ ngµy cµng gi vai trß tých cùc h n nòn kinh tõ quèc d n. Còng nh nhiòu ngµnh kinh tõ kh c, ngµnh Du lþch cã nh ng bíc tiõn ng kó, giai o¹n lîng kh ch du lþch quèc tõ vµo ViÖt Nam cã møc t ng trëng cao, ¹t trªn díi 30%/n m. Sang n m 1996 vµ 1997 nhþp é nµy cã gi m xuèng, nhng víi viöc ViÖt Nam gia nhëp ASEAN vµ ASEANTA, khi tuyõn êng xuyªn hoµn thµnh, thñ tôc i l¹i gi a c c níc trong khèi ASEAN îc n gi n ho céng víi nh ng cè g¾ng nç lùc cña ngµnh Du lþch th ch¾c ch¾n lîng kh ch du lþch quèc tõ cña ViÖt Nam l¹i cã møc t ng trëng cao nh mong îi. Tæng sè vèn Çu t trong níc vµ níc ngoµi vµo lünh vùc kh ch s¹n, khu du lþch t ng rêt nhanh. Õn n m 1997 tæng sè vèn Çu t níc ngoµi îc ng ký ¹t trªn 6,4 tû USD. HiÖn t¹i, ViÖt Nam cã trªn 3 ngµn kh ch s¹n vµ c c c së lu tró kh c, víi h n 50 ngµn phßng kh ch s¹n, trong ã cã 25 ngµn phßng ¹t tiªu chuèn quèc tõ, cã thó p øng îc yªu cçu t ng trëng kh ch quèc tõ vµo ViÖt Nam

5 Page 2 of 4 trong nh ng n m tíi. ChÊt lîng s n phèm du lþch tõng bíc îc n ng cao víi c c lo¹i s n phèm du lþch phong phó, a d¹ng nh du lþch bión, du lþch leo nói, du lþch hang éng, du lþch thó thao, du lþch xanh, du lþch ång quª vµ Æc biöt lµ du lþch v n ho víi nh ng di tých v n ho, lþch sö, nh ng phong tôc, lô héi mang b n s¾c d n téc éc o. Õn nay ViÖt Nam ký 12 HiÖp Þnh hîp t c du lþch song ph ng víi c c níc, tham gia Tæ chøc du lþch thõ giíi (WTO), HiÖp héi Du lþch «ng Nam (ASEANTA), HiÖp héi L hµnh Ch u - Th i B nh D ng (PATA), hîp t c du lþch c c níc tióu vïng s«ng Mª K«ng më réng... C c doanh nghiöp du lþch ViÖt Nam cã quan hö víi 800 h ng du lþch cña trªn 50 níc. N m 1995 hîp t c du lþch ViÖt Nam vµ Céng hoµ Ph p îc ký kõt më Çu cho viöc Èy m¹nh ph t trión du lþch víi c c níc EU. Ngoµi ra, ViÖt Nam cßn tham gia Héi chî Du lþch Quèc tõ, dù héi nghþ, héi th o Du lþch quèc tõ... hoæc phèi hîp víi quèc tõ tæ chøc héi nghþ, héi th o quèc tõ vò du lþch ë ViÖt Nam. Song song víi viöc ph t trión c c c së lu tró, n ng cêp c së h¹ tçng, thêi gian qua cã c c dù n lín èi víi viöc x y dùng c c khu du lþch, nghø dìng tæng hîp nh khu du lþch bión B¾c Mü An ( µ N½ng), khu du lþch bión Fariland (Bµ RÞa - Vòng Tµu). C c dù n ang îc thùc hiön ë vïng VÞnh H¹ Long (Qu ng Ninh), vþnh V n Phong (Nha Trang), vïng bión L ng C«(Thõa Thiªn - HuÕ), khu du lþch ankia - Suèi Vµng (L m ång). 2. Môc tiªu vµ chiõn lîc ph t trión du lþch ViÖt Nam Õn n m 2010: Qui ho¹ch ph t trión du lþch ViÖt Nam îc Thñ tíng ChÝnh phñ phª duyöt th ng 5/1995 x c Þnh c c môc tiªu cho c c kõ ho¹ch chø ¹o ph t trión ng¾n h¹n, trung h¹n vµ dµi h¹n Õn n m 2010, còng nh x c Þnh Þnh híng ph t trión g¾n liòn víi v n ho, c nh quan vµ m«i trêng. Ó thùc hiön îc c c môc tiªu nµy, Tæng côc Du lþch lþch ViÖt Nam Ò ra c c chiõn lîc c b n cho c c kõ ho¹ch ph t trión du lþch. * ChiÕn lîc ph t trión nguån nh n lùc du lþch: Quan t m µo t¹o l¹i vµ µo t¹o míi Ó gi i quyõt yªu cçu tríc m¾t vµ chuèn bþ cho l u dµi, díi nhiòu h nh thøc t¹i chç, chýnh qui trong vµ níc ngoµi. Chó träng gi o dôc du lþch toµn d n. * ChiÕn lîc s n phèm : a d¹ng hãa vµ n ng cao chêt lîng c c s n phèm du lþch phï hîp víi thþ trêng du lþch cña thõ giíi. T¹o s n phèm du lþch éc o, Æc trng mang b n s¾c d n téc, Æc biöt lµ c c truyòn thèng v n hãa, lþch sö, nghö thuët,... Ó t¹o u thõ c¹nh tranh vµ më réng thþ trêng. T¹o s n phèm du lþch chuyªn Ò nh du lþch båi dìng søc kháe, liöu ph p nghø bión, du lþch hang éng, du lþch ch i golf, thó thao, c u c, s«ng níc, du lþch cho ngêi ham thých thñ c«ng mü nghö, lµng nghò truyòn thèng, sinh vët c nh, lô héi, sinh ho¹t v n hãa truyòn thèng d n téc, du lþch héi nghþ, festival... * ChiÕn lîc n ng cao chêt lîng c c dþch vô du lþch: T ng cêng chêt lîng dþch vô trªn c ba gãc é : th i é phôc vô, týnh a d¹ng, tiön nghi cña hµng hãa dþch vô vµ kh n ng s½n sµng phôc vô tiõp ãn kh ch.

6 Page 3 of 4 * ChiÕn lîc vò gi g n, t«n t¹o vµ ph t trión tµi nguyªn du lþch, m«i trêng (c tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ tµi nguyªn nh n v n): Cã ph n vïng chøc n ng trªn Þa bµn du lþch lín Ó x c Þnh c c khu vùc cçn b o vö nguyªn vñn, khu vùc qui ho¹ch dù tr Êt ai, c c khu cçn phôc håi. X y dùng qui chõ xõp h¹ng vµ khai th c b o vö th¾ng c nh. * ChiÕn lîc vò Çu t du lþch : KhuyÕn khých c Çu t níc ngoµi vµ Çu t trong níc (kó c khu vùc Nhµ níc lén t nh n) theo qui ho¹ch vµ cã dù n Çu t cô thó. Liªn doanh Çu t c c kh ch s¹n lín, cao cêp; c c khu du lþch. * ChiÕn lîc vò thþ trêng : Nghiªn cøu, ph n tých, nh gi c c thþ trêng hiön t¹i vµ thþ trêng tiòm n ng èi víi du lþch ViÖt Nam Ó sím héi nhëp vµo thþ trêng du lþch cña khu vùc vµ thõ giíi. C c thþ trêng chýnh göi kh ch Õn ViÖt Nam sï lµ c c níc «ng Nam, Ch u - Th i B nh D ng, tiõp ã lµ c c thþ trêng T y u vµ B¾c Mü VÊn Ò Du lþch Sinh th i vµ ph t trión du lþch bòn v ng: Trong nh ng n m qua viöc ph t trión du lþch chñ yõu tëp trung vµo lünh vùc Çu t x y dùng vµ kinh doanh kh ch s¹n. ViÖc x y dùng kh ch s¹n cha îc týnh to n kü lìng, kh«ng n»m trong mét chiõn lîc ph t trión l u dµi cña c níc, mçi vïng, mçi Þa ph ng nªn dén Õn t nh tr¹ng x y dùng trµn lan, lµm huû ho¹i c nh quan m«i trêng, c«ng suêt sö dông buång giêng thêp, gi m hiöu qu cña vèn Çu t. MÆt kh c sù chuèn bþ Ó hoµ nhëp víi du lþch thõ giíi vò nhën thøc, tæ chøc bé m y, con ngêi, c së vët chêt kü thuët, kinh nghiöm vµ hióu biõt vò qu n lý iòu hµnh du lþch cha nhiòu, cã mæt cha tèt; Sù phèi kõt hîp gi a c c cêp, c c ngµnh trong qu n lý thóc Èy ph t trión du lþch, cha îc chæt chï, trong khi ã sù c¹nh tranh du lþch trong vïng l¹i rêt gay g¾t. M u thuén gi a sù t ng trëng kh ch du lþch víi n ng lùc kh ch s¹n hiön t¹i, gi a ph t trión du lþch víi kõt cêu h¹ tçng vµ b o vö m«i trêng, sinh th i nh»m m b o sù ph t trión hµi hoµ, bòn v ng ang lµ nh ng trë ng¹i vµ th ch thøc kh«ng nhá èi víi ngµnh du lþch ViÖt Nam. Ó thùc hiön îc qui ho¹ch tæng thó ph t trión du lþch ViÖt Nam, g¾n liòn víi c«ng t c qu n lý m«i trêng vµ c c nguån lùc, ngoµi viöc thùc hiön nghiªm ngæt c c quy Þnh cña ph p luët ViÖt Nam nh luët b o vö thiªn nhiªn vµ m«i trêng, ph p lönh du lþch vµ c c quy Þnh kh c cña ph p luët liªn quan, viöc thùc hiön chiõn lîc ph t trión du lþch bòn v ng, ngµnh Du lþch ViÖt Nam Æc biöt quan t m Õn vên Ò qu n lý, khai th c m«i trêng du lþch vµ ph t trión du lþch sinh th i. Du lþch sinh th i nh mét hiön tîng vµ mét xu thõ ph t trión ngµy cµng chiõm îc sù quan t m cña nhiòu ngêi bëi nã lµ mét d¹ng du lþch tù nhiªn, a ra nh ng trión väng n ng cao viöc b o tån c c gi trþ cña tù nhiªn vµ ph t trión céng ång Þa ph ng. Theo íc týnh tû lö kh ch du lþch sinh th i chiõm kho ng 1/3 tæng sè kh ch du lþch quèc tõ thõ giíi n m 1996 (kho ng 190 triöu). Xu thõ ph t trión du lþch sinh th i cã ý nghüa Æc biöt èi víi sù ph t trión bòn v ng cña du lþch trªn quan ióm tµi nguyªn vµ m«i trêng. NhiÒu níc trong khu vùc rêt quan t m Õn nh ng gi trþ v n ho, gi o dôc vµ kinh tõ cña ho¹t éng du lþch sinh th i ë c c khu tù nhiªn dï víi nhãm nhá hay c c oµn kh ch cã tæ chøc. PhÇn lín c c níc trong khu vùc thiõt lëp vµ duy tr hö thèng c c vên quèc gia víi chøc n ng ph t trión du lþch sinh th i mang l¹i nh ng lîi Ých vò kinh tõ, b o tån vµ gi o dôc. ViÖt Nam lµ Êt níc giµu tiòm n ng du lþch nãi chung vµ du lþch sinh th i nãi riªng. HiÖn nay, nhiòu tµi nguyªn du lþch tù nhiªn nh c c b i bión, c c vên quèc gia, c c khu b o tån thiªn nhiªn vµ ang îc khai th c sö dông phôc vô ph t trión du lþch nãi chung vµ du lþch sinh th i nãi riªng.

7 Page 4 of 4 MÆc dï du lþch sinh th i îc x c Þnh lµ lo¹i h nh du lþch Æc thï, lµ mét trong nh ng tiòm n ng vµ thõ m¹nh cña du lþch ViÖt Nam, song cho Õn nay viöc khai th c nh ng tiòm n ng tµi nguyªn du lþch sinh th i míi cßn ë møc tù ph t. Ph t trión vµ khai th c cã hiöu qu, hîp lý nh ng tiòm n ng du lþch sinh th i t¹o iòu kiön hoµ nhëp víi thiªn nhiªn, t i t¹o søc khoî, gi o dôc du kh ch vµ c c tçng líp nh n d n tr ch nhiöm èi víi viöc b o tån c c gi trþ tù nhiªn, m«i trêng, b o tån vµ ph t trión c c gi trþ v n ho cña céng ång Þa ph ng còng nh mang l¹i nh ng gi trþ Ých thùc èi víi lîi Ých cña ngêi d n Þa ph ng. 4. KÕt luën: Ó tëp trung Çu t nh»m thay æi côc diön ph t trión du lþch cña ViÖt Nam, gi g n m«i trêng du lþch l u bòn, khai th c cã hiöu qu c c tiòm n ng du lþch sinh th i to lín cña Êt níc, gi m bít sù tr gi vµ ¹t îc lîi nhuën tèi a, gãp phçn tých cùc vµo sù nghiöp ph t trión du lþch chung cña c níc th viöc nghiªn cøu, ph t trión du lþch sinh th i ë ViÖt Nam lµ hõt søc quan träng vµ cçn thiõt: 1. Tríc m¾t cçn cã nh ng nh gi vò tiòm n ng du lþch sinh th i vµ quy ho¹ch du lþch trong c c khu b o tån thiªn nhiªn, lµm c së ph p lý vµ khoa häc cho Çu t ph t trión du lþch sinh th i m b o sù ph t trión bòn v ng cña c c hö sinh th i rõng. Ngoµi ra cçn tiõn hµnh so¹n th o nh ng th«ng t liªn ngµnh gi a Bé N«ng nghiöp vµ Ph t trión N«ng th«n, Bé V n ho Th«ng tin vµ Tæng côc Du lþch m b o cho viöc phèi hîp khai th c cã hiöu qu c c tiòm n ng sinh th i rõng vµo môc Ých du lþch. 2. TËp trung Çu t hoµn thiön hö thèng c së h¹ tçng vµ t¹o hµnh lang lu th«ng liªn kõt gi a hö thèng giao th«ng quèc gia víi c c khu b o tån thiªn nhiªn. HiÖn nay chêt lîng cña hö thèng giao th«ng cßn rêt thêp, kðm, thëm chý nhiòu khu vên b o tån cßn cha cã iön, lµm nh hëng kh«ng nhá tíi kh n ng khai th c. 3. ThiÕt lëp m«h nh tæ chøc qu n lý ho¹t éng Çu t, khai th c kinh doanh du lþch cho tõng lo¹i khu b o tån thiªn nhiªn, m b o cho sù ho¹t éng cã hiöu qu vµ thèng nhêt qu n lý vµo mét tæ chøc Çu mèi. T ng cêng c«ng t c gi o dôc µo t¹o, nhêt lµ éi ngò híng dén viªn chuyªn nghiöp cã kinh nghiöm, kiõn thøc vò tù nhiªn, m«i trêng sinh th i Ó tæ chøc îc c c tour du lþch sinh th i hêp dén. 4. C n èi hîp lý gi a sù c«ng b»ng x héi vµ lîi Ých kinh tõ gi a c c chñ së h u, sö dông tµi nguyªn sinh th i rõng víi céng ång d n c Þa ph ng víi nh ng tæ chøc khai th c du lþch. ChÝnh sù m u thuén nµy trong mét thêi gian dµi lµ nguyªn nh n chýnh nh hëng Õn m«i trêng sinh th i, h¹n chõ sù ph t trión bòn v ng m«i trêng sinh th i nãi chung vµ du lþch nãi riªng. 5. TÝch cùc tuyªn truyòn, n ng cao d n trý trong viöc b o vö ph t trión, m«i trêng sinh th i trong c c khu b o tån thiªn nhiªn èi víi céng ång vµ kh ch du lþch. Ban hµnh nh ng néi qui qui Þnh cô thó trong viöc b o vö tµi nguyªn sinh th i rõng èi víi ho¹t éng du lþch ë c c khu b o tån thiªn nhiªn. Trë vò môc lôc

8 Page 1 of 25 mét sè kõt qu vò Ò tµi nghiªn cøu "C së khoa häc ph t trión du lþch sinh th i ViÖt Nam" PTS. Ph¹m Trung L ng KS. NguyÔn Tµi Cung ViÖn Nghiªn cøu Ph t trión Du lþch 1. TÝnh cêp thiõt cña vên Ò Du lþch sinh th i nh mét hiön tîng víi xu thõ ngµy cµng ph t trión chiõm îc sù quan t m cña nhiòu ngêi bëi nã lµ lo¹i h nh du lþch tù nhiªn cã tr ch nhiöm hç trî cho c c môc tiªu b o tån thiªn nhiªn. Ngoµi nh ng t c éng tiªu cùc cã thó n y sinh, du lþch sinh th i gîi ra nhiòu trión väng n ng cao viöc b o tån c c gi trþ cña tù nhiªn vµ ph t trión céng ång Þa ph ng. Ngoµi ý nghüa vò b o tån tù nhiªn, sù ph t trión cña du lþch sinh th i trªn c së khai th c c c tiòm n ng tù nhiªn vµ ang mang l¹i nh ng nguån lîi kinh tõ to lín gãp phçn tých cùc vµo sù ph t trión du lþch nãi riªng vµ ph t trión kinh tõ - x héi nãi chung. MÆc dï du lþch sinh th i îc x c Þnh lµ lo¹i h nh du lþch Æc thï, lµ mét trong nh ng tiòm n ng vµ thõ m¹nh cña du lþch ViÖt Nam, song cho Õn nay viöc khai th c nh ng tiòm n ng tµi nguyªn du lþch sinh th i míi cßn ë møc c m týnh, cha cã îc nh ng nghiªn cøu khoa häc t¹o c së cho viöc khai th c cã hiöu qu nh ng tiòm n ng to lín nµy. Ó khai th c cã hiöu qu c c tiòm n ng du lþch sinh th i to lín cña Êt níc, gãp phçn tých cùc vµo sù nghiöp ph t trión du lþch cña ViÖt Nam, viöc nghiªn cøu c së khoa häc ph t trión du lþch sinh th i ë ViÖt Nam lµ hõt søc quan träng vµ cçn thiõt. iòu nµy kh«ng chø cã ý nghüa vò mæt lý luën trong iòu kiön hiön nay ë níc ta mµ cßn mang ý nghüa thùc tiôn trong viöc quy ho¹ch ph t trión du lþch sinh th i ë c c khu b o tån tù nhiªn, ph t trión c c tuyõn ióm du lþch sinh th i trªn ph¹m vi c níc phï hîp víi Æc ióm tµi nguyªn, kinh tõ - x héi vµ gãp phçn h¹n chõ nh ng t c éng tiªu cùc tiòm Èn cña du lþch sinh th i Õn m«i trêng tù nhiªn, v n ho mµ nhiòu níc trong khu vùc vµ trªn thõ giíi ph i tr gi khi ph t trión lo¹i h nh du lþch hêp dén nµy. 2. Môc tiªu vµ quy tr nh nghiªn cøu 2.1. Môc tiªu nghiªn cøu - X c lëp c së khoa häc cho sù ph t trión cña du lþch sinh th i ë ViÖt Nam. - C n cø vµo Æc ióm tµi nguyªn vµ c c iòu kiön cã liªn quan, x c lëp tæ chøc kh«ng gian du lþch sinh th i trªn ph¹m vi toµn quèc.

9 Page 2 of Quy tr nh nghiªn cøu Quy tr nh nghiªn cøu cña Ò tµi îc thó hiön trªn s å 1 bao gåm c c bíc c b n sau: * X c lëp môc tiªu vµ néi dung nghiªn cøu: C c môc tiªu, néi dung còng nh giíi h¹n nghiªn cøu cña Ò tµi sï îc iòu chønh phï hîp víi iòu kiön thùc hiön trong nh ng hoµn c nh cô thó c n cø kõt qu Héi th o bíc Çu cña Ò tµi. * Thu thëp t liöu vµ tiõn hµnh ph n tých s bé trong phßng C c néi dung cçn thu thëp ph n tých xö lý t liöu bao gåm: - VÒ hiön tr¹ng ph t trión du lþch sinh th i - VÒ tiòm n ng du lþch sinh th i - VÒ c c iòu kiön cã liªn quan kh c Õn ph t trión du lþch sinh th i * Thùc Þa nh»m bæ sung chønh lý c c t liöu C c sè liöu, t liöu sau khi dîc thu thëp vµ ph n tých s bé îc èi chiõu Ó chønh lý vµ bæ sung b»ng c«ng t c thùc Þa t¹i c c Þa bµn phøc t¹p víi nh ng tµi liöu cã é tin cëy thêp. C c sè liöu, tµi liöu sau khi îc bæ sung vµ chønh lý sï îc a vµo lu tr trong c së d liöu. * Ph n tých xö lý t liöu Tõ c së d liöu, c c t liöu cçn thiõt sï îc sö dông Ó ph n tých xö lý b»ng c c chuyªn gia vµ c«ng nghö GIS (hö thèng th«ng tin Þa lý). KÕt qu cña qu tr nh nµy sï lµ nh ng m«h nh tæ chøc qu n lý vµ tæ chøc kh«ng gian du lþch sinh th i lµm c së cho nh ng Þnh híng ph t trión du lþch sinh th i ViÖt Nam. Dù th o b o c o cña Ò tµi sï îc h nh thµnh trªn c së nh ng kõt qu nghiªn cøu ë giai o¹n nµy. * Tæ chøc héi th o Héi th o îc tæ chøc nh»m thu thëp c c ý kiõn nhën xðt cña c c chuyªn gia ë nh ng lünh vùc cã liªn quan vò dù th o b o c o víi nh ng kõt qu chýnh cña Ò tµi. y lµ néi dung quan träng trong quy tr nh nghiªn cøu m b o cho kõt qu thùc hiön Ò tµi cã îc gi trþ vò khoa häc vµ thùc tiôn cao. * X y dùng b o c o cuèi cïng C n cø vµo kõt qu héi th o víi nh ng ý kiõn ãng gãp cña c c chuyªn gia, b o c o dù th o sï îc chønh söa bæ sung vµ hoµn thiön Ó trë thµnh b o c o cuèi cïng chýnh thøc cña Ò tµi tr nh Héi ång khoa häc nh gi nghiöm thu.

10 Page 3 of 25 S å 1: Quy tr nh nghiªn cøu 3. Nh ng vên Ò chung 3.1. Kh i niöm Du lþch sinh th i lµ h nh thøc du lþch thiªn nhiªn cã møc é gi o dôc cao vò sinh th i vµ m«i trêng cã t c éng tých cùc Õn viöc b o vö m«i trêng vµ v n ho, m b o mang l¹i c c lîi Ých vò tµi chýnh cho céng ång Þa ph ng vµ cã ãng gãp cho c c nç lùc b o tån. Du lþch sinh th i lµ lo¹i h nh du lþch dùa vµo thiªn nhiªn (nature - based tourism) mæc dï trong

11 Page 4 of 25 ho¹t éng cña lo¹i h nh du lþch nµy cã c t m hióu nghiªn cøu v n ho cña céng ång Þa ph ng (s å 2). S å 2: Kh i niöm vµ vþ trý cña lo¹i h nh du lþch sinh th i C c lo¹i h nh du lþch dùa vµo thiªn nhiªn kh c nh nghø dìng, tham quan, m¹o hióm... chñ yõu míi chø a con ngêi vò víi thiªn nhiªn cßn viöc gi o dôc, n ng cao nhën thøc cho kh ch du lþch vò thiªn nhiªn vµ m«i trêng, v n ho céng ång Þa ph ng lµ rêt Ýt, hçu nh kh«ng cã. Tuy nhiªn nõu nh trong ho¹t éng cña nh ng lo¹i h nh du lþch nµy cã g¾n víi viöc thùc hiön c c nguyªn t¾c cña du lþch sinh th i bao gåm viöc n ng cao nhën thøc Ó du kh ch cã tr ch nhiöm víi viöc b o tån c c gi trþ tù nhiªn vµ v n ho céng ång, t¹o viöc vµ lîi Ých cho ngêi d n Þa ph ng th b n th n chóng chuyón ho thµnh mét d¹ng cña du lþch sinh th i. Du lþch sinh th i cßn îc gäi theo c c tªn kh c nhau nh: - Du lþch thiªn nhiªn (Nature tourism). - Du lþch dùa vµo thiªn nhiªn (Nature - based tourism). - Du lþch m«i trêng (Environmental Tourism). - Du lþch Æc thï (Partienlar Tourism). - Du lþch xanh ( Green Tourism). - Du lþch th m hióm (Adventure Tourism).

12 Page 5 of 25 - Du lþch b n xø (Indigenous Tourism). - Du lþch cã tr ch nhiöm (Responsible Tourism). - Du lþch nhëy c m (Sensitized Tourism). - Du lþch nhµ tranh (Cottage Tourism). - Du lþch bòn v ng (Sustainable Tourism) C c nguyªn t¾c c b n cña du lþch sinh th i * Gi o dôc n ng cao hióu biõt vò m«i trêng tù nhiªn qua ã t¹o ý thøc tham gia vµo c c nç lùc b o tån y lµ mét trong nh ng nguyªn t¾c c b n cña du lþch sinh th i t¹o ra sù kh c biöt râ rµng gi a du lþch sinh th i víi c c h nh thøc du lþch tù nhiªn kh c. Víi nh ng hióu biõt ã th i é c xö cña du kh ch sï thay æi îc thó hiön b»ng nh ng nç lùc tých cùc trong viöc b o tån vµ ph t trión nh ng gi trþ vò tù nhiªn sinh th i vµ v n ho khu vùc. * B o vö m«i trêng vµ duy tr hö sinh th i y lµ mét trong nh ng nguyªn t¾c c b n cçn tu n thñ bëi: - ã lµ môc tiªu cña ho¹t éng du lþch sinh th i. - Sù tån t¹i cña du lþch sinh th i g¾n liòn víi viöc b o vö m«i trêng vµ duy tr c c hö sinh th i ión h nh. * B o vö vµ ph t huy b n s¾c v n ho Lµ mét trong nh ng nguyªn t¾c quan träng mµ ho¹t éng du lþch sinh th i ph i tu n theo bëi c c gi trþ vò nh n v n lµ mét bé phën h u c kh«ng thó t ch rêi c c gi trþ m«i trêng tù nhiªn èi víi mét hö sinh th i ë mét n i cô thó. * T¹o thªm viöc lµm vµ mang l¹i lîi Ých cho céng ång Þa ph ng y võa lµ nguyªn t¾c võa lµ môc tiªu híng tíi cña du lþch sinh th i. NÕu nh c c lo¹i h nh du lþch thiªn nhiªn kh c Ýt quan t m Õn vên Ò nµy vµ phçn lín lîi nhuën tõ c c ho¹t éng du lþch Òu thuéc vò c c c«ng ty th ngîc l¹i, du lþch sinh th i sï dµnh mét phçn ng kó lîi nhuën tõ ho¹t éng cña m nh ãng gãp c i thiön m«i trêng sèng cña céng ång Þa ph ng. Ngoµi ra, du lþch sinh th i lu«n híng tíi viöc huy éng tèi a sù tham gia cña ngêi d n Þa ph ng vµo ho¹t éng cña m nh nh lµm vai trß híng dén viªn, m nhiöm chç nghø cho kh ch, cung øng c c nhu cçu vò thùc phèm, vò hµng lu niöm cho kh ch... th«ng qua viöc t¹o thªm viöc lµm vµ mang l¹i lîi Ých cho céng ång Þa ph ng, nç lùc b o tån c c gi trþ tù nhiªn vµ v n ho khu vùc sï îc ph t huy bëi ngêi d n Þa ph ng sï nhën thøc îc sù g¾n kõt h u c gi a viöc b o tån vµ cuéc sèng cña hä, vµ chýnh hä sï lµ nh ng ngêi chñ thùc sù, ngêi b o vö trung thµnh c c gi trþ tù nhiªn vµ v n ho n i diôn ra ho¹t éng du lþch sinh th i.

13 Page 6 of Nh ng yªu cçu c b n èi víi du lþch sinh th i Yªu cçu Çu tiªn Ó cã thó tæ chøc îc du lþch sinh th i lµ sù tån t¹i cña c c hö sinh th i tù nhiªn ión h nh víi týnh a d¹ng sinh th i cao. iòu nµy gi i thých t¹i sao ho¹t éng du lþch sinh th i thêng chø ph t trión ë c c khu b o tån tù nhiªn (natural reserve), Æc biöt ë c c vên quèc gia (natural park), n i cßn tån t¹i nh ng khu rõng víi týnh a d¹ng sinh häc cao vµ cuéc sèng hoang d. Tuy nhiªn iòu nµy kh«ng phñ nhën sù tån t¹i cña mét sè lo¹i h nh du lþch sinh th i ph t trión ë nh ng vïng n«ng th«n (rural tourism) hoæc c c trang tr¹i (farm tourism) ión h nh. Yªu cçu thø hai cã liªn quan Õn nh ng nguyªn t¾c c b n cña du lþch sinh th i ë 2 ióm: Ó m b o týnh gi o dôc, n ng cao îc hióu biõt cho kh ch du lþch sinh th i, ngêi híng dén viªn ngoµi kiõn thøc ngo¹i ng tèt cçn ph i lµ ngêi am hióu c c Æc ióm sinh th i tù nhiªn vµ v n ho céng ång Þa ph ng. èi víi ho¹t éng du lþch sinh th i ßi hái ph i cã îc ngêi iòu hµnh cã nguyªn t¾c. Ngîc l¹i víi c c nhµ iòu hµnh du lþch truyòn thèng, c c nhµ iòu hµnh du lþch sinh th i ph i cã îc sù céng t c víi c c nhµ qu n lý c c khu b o tån tù nhiªn vµ céng ång Þa ph ng víi môc Ých ãng gãp vµo viöc b o vö mét c ch l u dµi c c gi trþ tù nhiªn vµ v n ho khu vùc, c i thiön cuéc sèng vµ n ng cao sù hióu biõt chung gi a ngêi d n Þa ph ng víi kh ch du lþch. Yªu cçu thø ba nh»m Ó h¹n chõ tíi møc tèi a c c t c éng cã thó cña ho¹t éng du lþch sinh th i Õn tù nhiªn vµ m«i trêng, theo ã du lþch sinh th i cçn îc tæ chøc víi sù tu n thñ chæt chï c c quy Þnh vò ''søc chøa''. Kh i niöm ''søc chøa'' îc hióu tõ bèn khýa c¹nh: vët lý, sinh häc, t m lý häc vµ x héi. øng trªn gãc é vët lý, søc chøa ë y îc hióu lµ sè lîng tèi a du kh ch mµ khu vùc cã thó tiõp nhën. C«ng thøc chung Ó týnh søc chøa cña mét ióm du lþch nh sau: CPI = AR/a Trong ã : CPI: Søc chøa thêng xuyªn (Instantaneous carrying capacity) AR: DiÖn tých cña khu vùc (Size of area)

14 Page 7 of 25 a: Tiªu chuèn kh«ng gian ( DiÖn tých cçn cho mét ngêi) CPD = CPI * TR = TR/a Trong ã : CPD: Søc chøa hµng ngµy (Daily capacity) TR: C«ng suêt sö dông mçi ngµy (Turnover rate of users per day) CPY = CPD/PR = (AR * TR) / (a * PR) Trong ã : CPY: Søc chøa hµng n m (Yearly capacity) PR: Ngµy sö dông( Tû lö ngµy sö dông liªn tôc trong n m ). (Sö dông c ªm 1/ 365 x OR) OR: C«ng suêt sö dông giêng (Occupancy rate) * C«ng thøc trªn cã thó p dông cho c c ho¹t éng cã yªu cçu sö dông diön tých. Trong trêng hîp cã tríc nhu cçu du lþch th diön tých cçn thiõt Ó p øng nhu cçu ã cã thó îc týnh nh sau: AR = (TD * a * PR)/TR Trong ã : TD: Nhu cçu du lþch (Tourism demand)

15 Page 8 of 25 VÒ khýa c¹nh sinh häc, søc chøa sinh th i/tù nhiªn lµ lîng kh ch Õn vît qu kh n ng tiõp nhën cña m«i trêng lµm xuêt hiön c c t c éng sinh th i do ho¹t éng cña b n th n du kh ch vµ do tiön nghi mµ hä sö dông g y ra. VÒ khýa c¹nh t m lý, søc chøa îc hióu lµ giíi h¹n lîng kh ch mµ nõu vît qu du kh ch c m thêy ho¹t éng cña hä bþ nh hëng bëi sù cã mæt cña c c du kh ch kh c hay nãi mét c ch kh c møc é tho m n cña du kh ch bþ gi m xuèng díi møc b nh thêng do t nh tr¹ng qu t i. VÒ khýa c¹nh x* héi, søc chøa v n ho x* héi lµ giíi h¹n mµ t¹i ã b¾t Çu xuêt hiön nh ng t c éng tiªu cùc cña ho¹t éng kh c du lþch Õn êi sèng v n ho - x héi, kinh tõ - x héi cña khu vùc. 4. TiÒm n ng vµ hiön tr¹ng ph t trión du lþch sinh th i 4.1. TiÒm n ng du lþch sinh th i * VÒ hö thèng rõng Æc dông Rõng ViÖt Nam lµ nguån tµi nguyªn quý gi kh«ng chø cã ý nghüa vò kinh tõ mµ cßn ãng vai trß quan träng trong c n b»ng sinh th i tù nhiªn. Rõng chýnh lµ nguån tµi nguyªn du lþch sinh th i v«cïng quan träng cña ViÖt Nam. Rõng Æc dông lµ mét thuët ng îc sö dông tõ Çu nh ng n m 1980 Ó thay thõ thuët ng "Rõng cêm". Rõng Æc dông cïng víi rõng phßng hé vµ rõng s n xuêt h nh thµnh toµn bé vèn rõng ViÖt Nam. Rõng Æc dông cña ViÖt Nam îc ph n thµnh c c lo¹i: Vên quèc gia; khu rõng b o tån thiªn nhiªn; khu rõng v n ho x héi vµ b o vö m«i trêng. - Vên Quèc Gia (VQG) : lµ vïng Êt hay vïng bión tù nhiªn dîc thµnh lëp Ó b o vö l u dµi mét hay nhiòu hö sinh th i. Mét trong nh ng môc tiªu cña VQG lµ: + Ph t trión du lþch sinh th i. - Khu Rõng B o tån thiªn nhiªn (KBTTN): Lµ khu rõng b o vö cã gi trþ khoa häc, gi nguån gen éng thùc vët, cã thó më cho nghiªn cøu khoa häc nhng kh«ng më réng cho viöc phôc vô du lþch hoæc c c nhu cçu v n ho kh c. - Khu rõng V n ho - lþch sö vµ b o vö m«i trêng: Lµ khu rõng cã c c di tých lþch sö v n ho vµ c nh quan cã gi trþ thèm mü hoæc b o vö m«i trêng, cã t c dông phôc vô tham quan du lþch, gi i trý, nghø ng i. HÖ thèng rõng Æc dông ë ViÖt Nam b¾t Çu îc x y dùng tõ n m Khu rõng Æc dông dçu tiªn îc thµnh lëp lµ rõng cêm Cóc Ph ng (nay lµ Vên quèc gia Cóc Ph ng). Tõ ã Õn nay, sù ph t trión cña hö thèng rõng Æc dông cã thó chia lµm 3 giai o¹n : : Nghiªn cøu, ph t hiön vµ Ò xuêt x y dùng c c khu rõng Æc dông ë miòn

16 Page 9 of 25 B¾c nhng chýnh thøc vén chø cã 01 rõng Æc dông lµ Vên quèc gia Cóc Ph ng : Lµ giai o¹n ph t trión m¹nh mï nhêt cña hö thèng rõng Æc dông ViÖt Nam. Trong giai o¹n nµy, h n 70 khu rõng Æc dông trªn c níc îc thµnh lëp nay : C c khu rõng Æc dông tiõp tôc îc kh o s t vµ c«ng nhën. Õn nay, hö thèng rõng Æc dông cña ViÖt Nam cã tæng sè 105 khu rõng Æc dông víi tæng diön tých lµ ha. Trong ã cã 10 vên quèc gia, 61 khu rõng b o tån thiªn nhiªn vµ 34 rõng v n ho - lþch sö vµ b o vö m«i trêng. Trong h n 2 triöu ha rõng Æc dông, cã kho ng 1 triöu ha cßn rõng tù nhiªn cã gi trþ cao vò b o tån thiªn nhiªn, b o tån nguån gen vµ týnh a d¹ng sinh häc. * C c vïng sinh häc ViÖt Nam C n cø vµo c c yõu tè Þa h nh, Þa m¹o, khý hëu, m«i trêng sèng, sù ph n bè Þa lý, týnh thých nghi cña d n vþ loµi, sù ph n bè cña th m thùc vët vµ c c líp éng vët, l nh thæ ViÖt Nam îc chia thµnh 7 n vþ sinh häc sau. - Vïng sinh häc «ng B¾c Vïng sinh häc «ng b¾c víi diön tých tù nhiªn 54660km 2 cã nhiòu danh lam th¾ng c nh næi tiõng nh VÞnh H¹ long, hå Ba BÓ, hå Nói Cèc, th m thùc vët, éng vët a d¹ng Æc trng. HÖ thùc vët ë y thèng kª îc 3500 loµi dù o n nõu iòu tra kü n vþ nµy sè loµi sï lªn 4500 loµi, vò éng vët: thó cã 109 loµi, chim cã 179 loµi, bß s t Õch nh i 178 loµi, c níc ngät 146 loµi vµ 263 loµi éng vët kh«ng x ng sèng. Trªn vïng Þa lý sinh häc nµy cã 3 Vên quèc gia víi diön tých ha 10 khu b o tån thiªn nhiªn víi tæng diön tých ha vµ 10 khu v n ho - m«i trêng víi diön tých ha. Æc biöt, Vên quèc gia C t Bµ, Ba BÓ... lµ c nh quan tuyöt t c hêp dén kh ch th m quan du lþch sinh th i. - Vïng sinh häc T y B¾c - Hoµng Liªn S n Vïng sinh häc T y B¾c vµ d y Hoµng Liªn S n cã 10 khu b o tån thiªn nhiªn víi diön tých ha vµ 3 khu v n ho - lþch sö m«i trêng víi diön tých 4247 ha. Sè lîng khu rõng Æc dông tuy cßn Ýt nhng nã b o m ¹i diön c c hö sinh th i Æc trng ë c c é cao kh c nhau: khu nói cao Phan Xi p ng, khu b o tån thiªn nhiªn Mêng NhÐ (Lai Ch u), Suèi Cép (Biªn giíi Lµo), Xu n Nha, Hang Kia, Pµ Cß, o trªn hå s«ng µ, Thîng TiÕn ¹i diön îc cho c c hö sinh th i ë c c é cao, thêp cña vïng T y B¾c. - Vïng sinh häc vïng ång b»ng s«ng Hång Vïng nµy cã hö sinh th i rõng ngëp mæn vµ rõng nguyªn sinh. ë ycã 02 Vên quèc gia Cóc Ph ng vµ Ba V víi diön tých ha, 02 khu b o tån thiªn nhiªn ha vµ 02 khu v n ho m«i trêng ha. Tuy sè lîng rõng Æc dông trªn n vþ Þa sinh häc nµy kh«ng nhiòu nhng cã ý nghüa quan träng v Cóc Ph ng lµ Vên quèc gia îc thµnh lëp Çu tiªn ë ViÖt Nam (1962) vµ Xu n Thuû (Nam Hµ) lµ khu b o vö Êt ngëp n-

17 Page 10 of 25 íc (Ramsa) Çu tiªn cña ViÖt Nam n»m trong hö thèng b o vö vïng Êt ngëp níc cña thõ giíi. - Vïng sinh häc B¾c Trung Bé hay cßn gäi lµ B¾c Trêng S n y lµ khu vùc Þa h nh hñp kðo dµi kho ng 400 km tõ lu vùc s«ng C Õn Ìo H i V n cã nh ng o¹n nói gçn kò bión nh Ìo H i V n, Ìo Ngang... Do Þa h nh a d¹ng phøc t¹p nªn y lµ Þa bµn îc nh gi cã týnh a d¹ng sinh häc cao. Lµ Þa bµn trong vµi thëp kû gçn y * ph t hiön mét loµi chim míi Gµ l«i lam u«i tr¾ng (Lophara hatinhensis) vµ 3 loµi thó míi lµ Sao La (Pseudoryx nghelinhensis) vµ Mang lín(megamuntincus vuquangensis), Voäc Hµ TÜnh (Trachypithccus francoisi hatinhensis) vµ nhiòu loµi c níc ngät ë S«ng Lam. Tuy nhiªn vïng nµy cha îc nghiªn cøu kü cho Õn nay míi thèng kª îc 115 loµi thó, 416 loµi chim, 87 loµi bß s t Õch nh i, 119 loµi c níc ngät vµ 467 loµi éng vët kh«ng x ng sèng. Trong sè nµy cã Õn 26 loµi thó, 25 loµi chim, 16 loµi bß s t Õch nh i vµ 9 loµi c thuéc diön Æc h u hñp, quý hiõm cçn îc b o vö. Nh»m b o vö c c loµi quý hiõm, Æc h u trªn Þa bµn nµy x y dùng 2 Vên quèc gia víi diön tých ha vµ 6 khu b o tån thiªn nhiªn víi diön tých ha vµ 5 khu v n ho m«i trêng diön tých ha. Mét trong nh ng ióm cã gi trþ du lþch lín lµ khu b o tån thiªn nhiªn Phong Nha - KÎ Bµng víi éng Phong Nha kú thó dµi hµng chôc km. - Vïng sinh häc Nam Trung Bé vµ T y Nguyªn y lµ Þa bµn n»m ë vïng ng ba «ng D ng gi p Lµo(phÝa T y) vµ Campuchia (phýa T y Nam) lµ vïng tiõp nhën c c luång thùc vët, éng vët cã nguån gèc tõ phýa t y Nam Lµo, Campuchia, Malaysia Miama, Ên é... vµ tõ phýa B¾c Hoa Nam qua d y Trêng S n chuyón Õn. T¹o nªn sù phong phó vò a d¹ng sinh häc, hiön nay thèng kª îc 3600 loµi thùc vët, thuéc 1200 chi, 230 hä, trong ã cã nhiòu loµi Æc h u vµ gçn Æc h u, vò éng vët cã 119 loµi thó, 375 loµi chim, 172 loµi bß s t lìng c, 70 loµi c níc ngät... trong sè nµy cã 38 loµi éng vët vµ 32 loµi thùc vët thuéc diön quý hiõm cã nguy c bþ tuyöt chñng. Vïng nµy míi chø cã mét Vên quèc gia víi diön tých ha, 9 khu b o tån thiªn nhiªn víi diön tých ha vµ 2 khu v n ho m«i trêng ha. Vïng sinh häc Nam Trung bé vµ T y Nguyªn lµ n i hiön cßn a d¹ng sinh häc c c loµi éng thùc vët quý hiõm ë ViÖt Nam vµ thõ giíi. - Vïng sinh häc «ng Nam Bé hay gäi lµ Nam Trung t m «ng D ng y lµ vïng chuyón tiõp tõ vïng nói T y Nguyªn - cùc nam Trung Bé xuèng ång b»ng Nam Bé. Cho Õn nay thèng kª îc 3000 loµi thùc vët vµ dù o n sè loµi sï lªn Õn 4000 loµi khi éng vët thó cã 73 loµi, chim cã 318 loµi, bß s t Õch nh i cã 124 loµi, c níc ngät 253 loµi vµ 173 loµi éng vët kh«ng x ng sèng. Trong vïng sinh häc nµy cã 02 Vên quèc gia víi diön tých ha, 06 khu b o tån thiªn nhiªn víi diön tých ha vµ 03 khu v n ho m«i trêng diön tých ha.

18 Page 11 of 25 Vïng cã c c loµi quý hiõm : - Tª gi c mét sõng Rhinoceres sondaicus (loµi quý hiõm)cã nguy c bþ tuyöt chñng. - Voäc b¹c Presbytiscristata - Vïng sinh häc vïng ång b»ng s«ng Mª K«ng y lµ vïng cã nhiòu hö sinh th i rõng ngëp mæn, rõng Trµm vµ cã nhiòu s n chim, Æc biöt lµ vïng Trµm chim SÕu cæ trôi (Grus antigone) lµ loµi chim quý tríc y sè lîng rêt Ýt nhng nhê c«ng viöc tæ chøc khu b o vö nªn sè lîng îc phôc håi ngµy cµng «ng, y lµ nguån gen éng vët cùc kú quý hiõm trªn thõ giíi. * C c hö sinh th i ión h nh + HÖ sinh th i san h«trong iòu kiön thiªn nhiªn nhiöt íi ë vïng bión ViÖt Nam c c hö sinh th i san h«c ë ven bê, ven c c o vµ vïng kh iph t trión thuën lîi. HÖ sinh th i san h«ë ViÖt Nam cã thµnh phçn loµi kh giµu, t ng ng víi c c khu vùc giµu san h«kh c cña T y Th i B nh d ng. ë vïng ven bê cña phýa B¾c bíc Çu Þnh tªn îc 95 loµi, thuéc 35 gièng, 13 hä. Vïng ven bión phýa Nam cã 255 loµi thuéc 69 gièng. Sè lîng c c loµi san h«ë ViÖt Nam nh vëy kh giµu v vïng giµu san h«trªn thõ giíi còng chø cã sè lîng lµ 75 loµi. C n cø vµo kõt qu nghiªn cøu vò r¹n san h«vïng bión ViÖt Nam trong khu«n khæ c c ch ng tr nh nghiªn cøu bión îc thùc hiön tõ nh ng n m 1960 Õn nay th cã thó kh¼ng Þnh mét sos khu vùc cã iòu kiön ph t trión du lþch sinh th i r¹n san h«bao gåm: - o C t Bµ (H i Phßng) - C«n o (Bµ RÞa - Vòng Tµu) - Vïng vþnh V n Phong - ¹i L nh (Kh nh Hoµ) - C c quçn thó o miòn Trung - o Phó Quèc + HÖ sinh th i vïng c t ven bión ViÖt Nam cã êng bê bión dµi trªn 3200 km, däc theo bê bión cã kho ng 60 v¹n ha Êt c t ven bión. Trong hö sinh th i c t bión ViÖt Nam th nhãm Êt c t á cã diön tých gçn ha ë c c tønh duyªn h i Trung bé vµ tëp trung ë 2 tønh B nh ThuËn vµ Ninh ThuËn cã gi trþ du lþch h n c.

19 Page 12 of 25 Khèi c t á å sé nhêt n»m ë phýa T y B¾c Phan ThiÕt cã chiòu dµi 50 km, réng 20 km n»m ë cao é 200m. Sên B¾c vµ t y cña khèi c t nµy bþ thæi mßn, röa tr«i bò mæt t¹o nªn c c tròng réng m, s u 20-60m y b»ng sên tho i. C c cån c t á cßn chþu t c éng cña giã, h nh thµnh c c cån c t di éng. C c cån c t di éng ë Phan ThiÕt lµ tiòm n ng du lþch hõt søc éc o. Ngoµi viöc hêp dén, thu hót du kh ch Õn tham quan c c cån c t di éng, nghiªn cøu c t á, n i y cßn cã iòu kiön ph t trión c c lo¹i h nh du lþch thó thao trît c t, ua xe trªn c t, ch i bãng trªn c t... + HÖ sinh th i Êt ngëp níc Nh ng hö sinh th i Êt ngëp níc ión h nh trªn thõ giíi Òu cã thó t m thêy trªn l nh thæ níc ta. Vïng Êt ngëp níc lín nhêt cña níc ta lµ ch u thæ s«ng Cöu Long. ë miòn Trung th c c Çm ph ven bión, c c hå chøa níc nh n t¹o l¹i lµ nh ng vïng Êt ngëp níc quan träng. Trong khi ã ë phýa B¾c l¹i cã rêt nhiòu hå, hå chøa n»m trong lu vùc s«ng Hång vµ nh ng b i triòu réng lín cïng víi nh ng c nh rõng ngëp mæn cña ch u thæ. Do ã tæng diön tých Êt ngëp níc cña níc ta íc týnh kho ng 7 triöu Õn 10 triöu ha. Sù phong phó vò kióu lo¹i Êt ngëp níc ven bê còng kðo theo sù a d¹ng cña c c hö sinh th i vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn. Mçi nhãm Êt ngëp níc ven bê l¹i chøa ùng mét vµi hö sinh th i, tr i l¹i mçi kióu lo¹i Êt ngëp níc cã thó trïng víi mét hö sinh th i cïng tªn. C c vïng Êt ngëp níc ven bión ViÖt Nam cßn lµ èi tîng cña du lþch sinh th i rêt lín mµ Õn nay viöc khai th c cha t ng xøng víi tiòm n ng. ã lµ tiòm n ng x y dùng c c khu b o tån Êt ngëp níc ven bión, c c c«ng viªn vµ vên quèc gia, c c b i Æc s n, c c s n chim quèc gia hoæc quèc tõ. Khu BTTN Xu n Thuû, vïng ång b»ng s«ng Cöu Long lµ nh ng n i cã diòu kiön ph t trión du lþch, Æc biöt lµ du lþch sinh th i. + HÖ sinh th i rõng kh«h¹n Æc trng HÖ sinh th i rõng khép - hö sinh th i rõng kh«h¹n Æc trng lµ lo¹i h nh rõng Æc trng cña khu vùc nhiöt íi «ng Nam. HÖ sinh th i rõng khép cã tiòm n ng to lín vò mæt du lþch sinh th i. Trong hö sinh th i nµy cã mét tëp hîp a d¹ng sinh häc gåm cã 464 loµi thùc vët cã m¹ch thuéc 94 hä. HÖ éng vët trong hö sinh th i rõng khép. Cã 62 loµi thó thuéc 26 hä - 11 bé, 196 loµi chim - 46 hä - 18 bé, 46 loµi bß s t thuéc 12 hä, 3 bé vµ 15 loµi Õch nh i thuéc 4 hä - 1 bé vµ 15 loµi c níc ngät vµ hµng ngµn loµi c«n trïng, éng vët Êt. HÖ sinh th i rõng khép Jok «n vµ c c khu vùc l n cën quanh khu b o tån ang cßn b o vö mét sè loµi thùc vët, éng vët quý hiõm: gi ng h ng, cµ te, gô mët, bß tãt (Bos gaurus), tr u rõng (Bubalus bubalis), bß rõng (Bos javanicus), bß x m (Bos sauveli), h u cµ t«ng (Carvus eldi), h u vµng (Cervus percinus), hæ (Panthera tigris), voäc b¹c

20 Page 13 of 25 (Presbytis cristatus), voäc ngò s¾c (Pygathrix nemaeus), voi (Elephas maximua), r i c (Lutra luttre), cçy nùc (Arctictis binturong), chã rõng (Canis) (lµ lo¹i thó n thþt lçn Çu tiòn ph t hiön ë ViÖt Nam), gêu ngùa (Sclenartcs thibetanus), C«ng (Pava muticus), gµ l«i h«ng týa (Lophura diamdi), gµ tiòn mæt á (Polylectron germani), c sêu (Crocodillus)... Trong tæng sè 10 loµi thó Æc h u cña «ng D ng th t¹i hö sinh th i rõng khép Jok «n cã 5 loµi. + HÖ sinh th i rõng ngëp mæn HÖ sinh th i rõng ngëp mæn lµ tëp hîp cña c c loµi éng thùc vët vµ vïng tù nhiªn cña Êt ngëp mæn ven bión. HÖ sinh th i RNM lµ hö sinh th i cã n ng suêt cao ë vïng ven bión nhiöt íi nhng rêt nh¹y c m víi c c t c éng cña con ngêi vµ thiªn nhiªn. RNM ë níc ta ph t trión tõ b¾c vµo Nam nhng ph t trión m¹nh ë phýa Nam vµ Æc biöt ph t trión ë b n o Cµ Mau. Tríc n m 1945 diön tých RNM ë níc ta lµ ha trong ã miòn Nam cã ha vµ riªng Minh H i cã ha chñ yõu lµ rõng giµ víi nh ng c y g«cao Õn m. Cho Õn thêi kú 1990 diön tých RNM chø cßn ha. RNM ë ViÖt Nam cã thµnh phçn loµi kh phong phó so víi c c níc trong khu vùc «ng Nam. - VÒ thùc vët: cã trªn 70 loµi cã m c trong ã 34 loµi thuéc 15 hä lµ nh ng thùc vët ngëp mæn ión h nh ph n bè trªn c c b i ngëp triòu hµng ngµy, trong khi ë c c RNM cña Indonexia hay Malayxia c y ngëp mæn ión h nh chø cã loµi. - VÒ éng vët : cã 258 loµi c thuéc 78 hä gæp ë vïng ven bión ViÖt Nam, 169 loµi th n mòn thuéc 51 hä, 69 loµi cua (8 hä), 101 loµi t«m thuéc 11 hä, 386 loµi chim cã 73 loµi di tró víi nh ng loµi chim lín nh diöc, giang, bå n«ng, vþt trêi... RNM lµ n i c tró, lµm tæ hoæc kiõm thøc n cña h n 200 loµi chim. ë T y Nam Bé cã c c s n chim Cï lao Êt (BÕn Tre), VÜnh Lîi, T n Hng, Ngäc HiÓn... S n chim T n Kh nh (huyön C i Níc) cã diön tých kho ng 130 ha îc coi lµ s n chim tù nhiªn lín nhêt «ng Nam. HÖ sinh th i rõng ngëp mæn cã søc l«i cuèn nhiòu nhµ nghiªn cøu dõn víi nã. ChÝnh v vëy, hö sinh th i rõng ngëp mæn lµ ióm du lþch nghiªn cøu hêp dén. Ngoµi viöc tham quan rõng ngëp mæn, c c s n chim, t m hióu c c Æc s n cña hö sinh th i rõng ngëp mæn... lµ tiòn Ò cho viöc ph t trión du lþch sinh th i ë hö sinh th i rõng ngëp mæn ven bión ViÖt Nam HiÖn tr¹ng ph t trión du lþch sinh th i ë ViÖt Nam: + VÒ c«ng t c quy ho¹ch ph t trión du lþch sinh th i

21 Page 14 of 25 Du lþch sinh th i lµ mét lo¹i h nh du lþch míi c vò kh i niöm lén tæ chøc kü thuët kh«ng riªng g víi ViÖt Nam mµ ë nhiòu níc. ë níc ta trong nh ng n m qua míi chø tëp trung chñ yõu vµo c«ng t c quy ho¹ch tæng thó ph t trión du lþch mang týnh Þnh híng chiõn lîc vµ Çu t vµo hö thèng c së h¹ tçng kh ch s¹n du lþch. C«ng t c iòu tra c b n, quy ho¹ch nh ng vïng tiòm n ng phôc vô cho môc Ých ph t trión du lþch sinh th i hçu nh cßn ë giai o¹n Çu. Mét sè tæ chøc du lþch tæ chøc mét sè tuyõn du lþch mang d ng dêp du lþch sinh th i. Tuy nhiªn c c ho¹t éng nµy cßn mang týnh chêt tù ph t, quy m«nhá, s n phèm vµ èi tîng phôc vô cha râ rµng. Æc biöt Çu t cho viöc nghiªn cøu thþ trêng vµ c«ng nghö phôc vô ph t trión lo¹i h nh du lþch sinh th i cha îc Æt ra. C«ng t c tæ chøc huên luyön nghiöp vô phôc vô cho ho¹t éng du lþch sinh th i cha îc quan t m... Víi c c lý do trªn tiòm n ng du lþch sinh th i to lín cña ViÖt Nam còng nh thþ trêng du lþch sinh th i trong níc cha îc khai th c cã hiöu qu. + VÒ tæ chøc c c lo¹i h nh du lþch sinh th i vµ thþ trêng du lþch sinh th i ë níc ta hiön nay míi chø tæ chøc îc mét sè ho¹t éng du lþch dùa vµo viöc khai th c tiòm n ng tµi nguyªn du lþch tù nhiªn bao gåm: - Du lþch th m quan, nghiªn cøu ë mét sè khu b o tån thiªn nhiªn mµ chñ yõu lµ c c v- ên quèc gia. - Du lþch th m hióm, nghiªn cøu vïng nói Phanxip ng (Lµo Cai) - Du lþch tham quan miöt vên, s«ng níc ång b»ng s«ng Cöu Long. - Tæ chøc c c cuéc hµnh tr nh b»ng xe ¹p, xe m y, «t«cêp khu vùc hoæc xuyªn quèc gia Ó tham quan t m hióu c nh quan thiªn nhiªn, con ngêi ViÖt Nam. Tuy nhiªn c c lo¹i h nh du lþch trªn thùc chêt chø lµ du lþch dùa vµo thiªn nhiªn mang mµu s¾c cña du lþch sinh th i, chøa ùng nh ng yõu tè hîp thµnh Çy ñ cña lo¹i h nh du lþch sinh th i lµ võa kh m ph thiªn nhiªn võa b o vö thiªn nhiªn víi Çy ñ ý nghüa tr ch nhiöm ''Responsible travel''.do viöc nghiªn cøu t¹o c së cho ph t trión lo¹i h nh du lþch sinh th i còng nh viöc quy ho¹ch, Çu t c c khu vùc phôc vô tæ chøc ho¹t éng du lþch sinh th i cßn h¹n chõ nªn nh hëng Õn viöc x y dùng c c ch ng tr nh du lþch mang týnh chuyªn Ò hoæc tæng hîp cã néi dung sinh th i cã søc c¹nh tranh. + VÒ tæ chøc khai th c thþ trêng du lþch sinh th i ThÞ trêng du lþch sinh th i trªn ph¹m vi thõ giíi vµ trong níc hiön nay ang ph t trión m¹nh vµ cã xu híng nh mét ''mèt'' du lþch. Do nhiòu nguyªn nh n Ò cëp ë trªn, nªn viöc tæ chøc nghiªn cøu thþ trêng vµ nh ng gi i ph p kü thuët nghiöp vô... phôc vô khai th c nguån du lþch i theo chuyªn Ò du lþch sinh th i cßn nhiòu h¹n chõ. TÝnh chung c níc trong mét hai n m gçn y du lþch sinh th i nãi riªng vµ du lþch thiªn nhiªn nãi chung chiõm mét tû lö kh«ng ng kó. nh gi chung bøc tranh du lþch sinh th i cña ViÖt Nam míi chø lµ ë møc s khai cha xøng víi tiòm n ng vèn cã vò sù a d¹ng vµ phong phó cña nã còng nh vþ trý cña nã hiön nay trong xu thõ ph t trión chung ë khu vùc vµ quèc tõ. Cã mét sè nguyªn nh n c b n h¹n chõ sù ph t trión du lþch sinh th i ViÖt nam:

22 Page 15 of 25 - Du lþch sinh th i lµ lo¹i h nh míi c vò kh i niöm, vò tæ chøc, quy ho¹ch Çu t vµ khai th c. - Cha t¹o îc hµnh lang ph p lý víi nh ng c chõ phï hîp. - Lùc lîng qu n lý c c Vên quèc gia, c c khu b o tån thiªn nhiªn cßn thiõu vò sè lîng vµ µo t¹o cßn cha Çy ñ, hö thèng qu n lý kh«ng îc thèng nhêt: kho ng mét nöa c c V- ên quèc gia, khu b o tån thiªn nhiªn îc Æt díi sù qu n lý cña Trung ng ( Bé NN - PTNN ), sè cßn l¹i th l¹i do ¹i ph ng cêp tønh qu n lý. Do vëy rêt khã cã îc sù thèng nhêt trong qu n lý dùa trªn mét chýnh s ch qu n lý chung vµ thèng nhêt trong toµn quèc. - Cha cã îc nh ng nh gi cçn thiõt vò tiòm n ng du lþch sinh th i vµ quy ho¹ch du lþch trong c c khu b o tån thiªn nhiªn. - Cha cã îc nh ng th«ng t liªn ngµnh gi a Bé N«ng nghiöp vµ Ph t trión N«ng th«n vµ Tæng côc Du lþch m b o cho viöc phèi hîp khai th c cã hiöu qu c c tiòm n ng sinh th i rõng vµo môc Ých du lþch. - Cha gi i quyõt tèt viöc Çu t hoµn thiön hö thèng c së h¹ tçng. - Cha cã éi ngò híng dén viªn chuyªn nghiöp cã kinh nghiöm, kiõn thøc vò tù nhiªn, m«i trêng sinh th i Ó tæ chøc îc c c tour du lþch sinh th i hêp dén. - C c lo¹i h nh du lþch sinh th i cßn hõt søc n gi n cha t¹o îc sù hêp dén èi víi kh ch nh h- ëng Õn hiöu qu kinh doanh du lþch Ó tõ ã cã îc nh ng nguån t i Çu t b o vö vµ ph t trión c c hö sinh th i rõng. 5. Þnh híng ph t trión du lþch sinh th i ViÖt Nam 5.1. Tæ chøc kh«ng gian du lþch sinh th i: C n cø vµo sù ph n bè vò mæt kh«ng gian cña c c vïng sinh th i Æc thï cã hö sinh th i cao víi sù cã mæt cña c c loµi sinh vët Æc h u, còng nh c n cø vµo c c iòu kiön vò kinh tõ - x héi, c së h¹ tçng... tæ chøc kh«ng gian ho¹t éng du lþch sinh th i ViÖt Nam bao gåm c c vïng chñ yõu (s å...). * Vïng nói vµ ven bión «ng B¾c: Kh«ng gian du lþch sinh th i vïng nói «ng B¾c chñ yõu bao gåm mét phçn c c tønh L¹ng S n, Cao B»ng, B¾c K¹n, B¾c Th i. C c hö sinh th i ión h nh cã gi trþ du lþch nãi chung vµ du lþch sinh th i nãi riªng ë khu vùc nµy lµ hö sinh th i trªn nói v«i, hö sinh th i Êt ngëp níc mµ tiªu bióu lµ khu b o tån thiªn nhiªn B¾c S n, H u Liªn (L¹ng S n) rõng v n ho - lþch sö P¾c Bã, Trïng Kh nh (Coa B»ng), vên quèc gia Ba BÓ (B¾c K¹n), hå Nói Cèc (B¾c Th i). Kh«ng gian du lþch sinh th i vïng ven bión «ng B¾c chñ yõu bao gåm phçn ven bión 2 tønh Qu ng Nam vµ H i Phßng víi c c hö sinh th i trªn nói v«i, sinh th i rõng ngëp mæn vµ hö sinh th i san h«.

23 Page 16 of 25 VÞnh H¹ Long víi vên quèc gia C t Bµ lµ kh«ng gian cã týnh hêp dén Æc biöt vò du lþch nãi chung vµ du lþch sinh th i nãi riªng ë khu vùc nµy. TÝnh a d¹ng sinh häc ë kh«ng gian du lþch sinh th i nµy t ng èi cao víi kho ng 3500 loµi thùc vët, 109 loµi thó, 179 loµi chim trong ã cã c c loµi thó quý hiõm Æc h u nh Voäc mòi hõch (Trachypithecus Avunculus), voäc Çu tr¾ng (T. Fracoisi polyocephalus)... C c ióm Æc biöt cã gi trþ khai th c phôc vô ph t trión du lþch sinh th i ë vïng nµy lµ vên quèc gia C t Bµ vµ vên quèc gia Ba BÓ. C c lo¹i h nh du lþch sinh th i cã thó tæ chøc îc bao gåm: - Tham quan nghiªn cøu c c hö sinh th i Æc thï. - Du lþch m¹o hióm - Du lþch læn bión. * Vïng nói T y B¾c - Hoµng Liªn S n Kh«ng gian ho¹t éng du lþch sinh th i ë vïng nµy chñ yõu bao gåm phçn phýa T y cña 2 tønh Lµo Cai vµ Lai Ch u víi vïng sinh th i nói cao Sapa - F ng Xi P ng cã nhiòu loµi sinh vët «n íi vµ khu b o tån thiªn nhiªn Mêng NhÐ n i cã tíi 38 loµi éng vët thuéc loµi quý hiõm cçn îc b o vö nh voi (Elephas maximus), bß tãt (Bos ganrus), gêu chã (Helarctos malayanus), hæ (Panthera tigirs), sãi á (Cuon alpinus)... C c lo¹i h nh du lþch sinh th i cã thó tæ chøc îc ë khu vùc nµy bao gåm: - Tham quan nghiªn cøu c c hö sinh th i vïng nói cao. - Du lþch m¹o hióm. * Vïng ång b»ng s«ng Hång Víi kh«ng gian chñ yõu thuéc c c tønh Hµ T y, VÜnh Phóc, Hµ Nam, Nam Þnh, Th i B nh vµ Thanh Ho. HÖ sinh th i ë vïng mang Æc týnh cña khu hö sinh th i Hoa Nam vµ khu hö trung gian gi a b n Þa vµ Malaysia - Indonesia. Ngoµi ra ë vïng cßn cã hö sinh th i Êt ngëp níc t ng èi ión h nh. Trªn ph¹m vi kh«ng gian vïng du lþch sinh th i nµy cã 3 vên quèc gia lµ Tam o, Ba V vµ Cóc Ph ng. Æc biöt ë y cã khu b o vö Êt ngëp níc (Ramsa) Çu tiªn cña ViÖt Nam vµ khu vùc ë Xu n Thuû. MÆc dï týnh d¹ng sinh häc ë vïng nµy cha ph i lµ cao nhêt vµ sè lîng c c loµi éng thùc vët Æc h u, quý hiõm cßn h¹n chõ, tuy nhiªn iòu kiön Ó khai th c c c tiòm n ng du lþch cña vïng lµ t ng èi thuën lîi bëi c c ióm tiòm n ng lín cña vïng n»m gçn Thñ «Hµ Néi - Trung t m du lþch quan träng vµo lo¹i nhêt cña c níc, víi c c iòu kiön vò h¹ tçng c së, c së vët chêt kü thuët t ng èi ph t trión. C n cø vµo c c Æc ióm sinh th i tù nhiªn vµ iòu kiön cã liªn quan ho¹t éng du lþch sinh th i ë vïng nµy chñ yõu lµ tham quan nghiªn cøu c c hö sinh th i Æc thï kõt hîp víi th¾ng c nh vµ du lþch

24 Page 17 of 25 v n ho. * Vïng B¾c Trung Bé Bao gåm phçn phýa T y Nam NghÖ An, Hµ TÜnh, phýa T y Qu ng B nh vµ khu vùc «ng Nam Thõa Thiªn - HuÕ, phçn phýa T y µ N½ng vµ Qu ng Nam. Þa bµn îc nh gi cã týnh a d¹ng sinh häc cao víi nhiòu khu rõng nguyªn sinh réng lín. y còng lµ vïng mµ trong thêi gian qua ph t hiön 3 loµi thó míi lµ Sao la (Pseudoryx nghelinhesis), Mang lín (Megamuntincus Vuquangensis) vµ Voäc Hµ TÜnh (Trachypitheus francoisi hatinhensis). Ngoµi ra ë khu vùc nµy cã tíi 26 loµi thó, 25 loµi chim, 16 loµi bß s t vµ 9 loµi c thuéc diön Æc h u hñp, quý hiõm. Ngoµi týnh a d¹ng sinh häc ë vïng nµy cßn cã khu b o tån thiªn nhiªn Phong Nha - KÎ Bµng víi éng Phong Nha îc xõp vµo lo¹i lín trªn thõ giíi. ChÝnh v vëy tiòm n ng du lþch sinh th i ë vïng nµy lµ rêt lín. Tuy nhiªn c n cø vµo c c iòu kiön cã liªn quan ë vïng nµy kh«ng gian u tiªn Çu t ph t trión du lþch sinh th i lµ B¹ch M - B n o S n Trµ - Cï Lao Chµm. C c lo¹i h nh du lþch sinh th i cã thó tæ chøc îc ë khu vùc nµy bao gåm: - Tham quan nghiªn cøu c c hö sinh. - Du lþch m¹o hióm. - Du lþch læn bión. * Vïng Nam Trung Bé vµ T y Nguyªn Cã kh«ng gian däc phçn phýa T y cña T y Nguyªn, mét phçn phýa B¾c L m ång xuèng Kh nh Hoµ. C c hö sinh th i ión h nh cña vïng bao gåm hö sinh th i rõng khép mµ tiªu bióu ë Yok on, hö sinh th i Êt ngëp níc ë Hå L¾c, hö sinh th i vïng nói cao ë Ngäc Linh, Bidoup - Nói Bµ, hö sinh th i san h«ë Nha Trang. Cã thó nãi y lµ vïng tëp trung nhiòu hö sinh th i ión h nh vµ còng lµ n i îc thõ giíi c«ng nhën vµ týnh a d¹ng sinh häc cao, lµ n i duy nhêt ë ViÖt Nam vµ c c níc «ng Nam cã ñ 4 loµi bß x m (Bos Sauveli) vµ bß sõng xo¾n (Novovibos spiralis) vµ còng lµ n i cßn cã nhiòu loµi chim,t hó, bß s t, c, c c loµi thùc vët thuéc diön qóy hiõm, Æc h u ë ViÖt Nam vµ trªn thõ giíi. Ngoµi ra ë khu vùc c c vên quèc gia vµ khu b o tån tù nhiªn, Æc biöt ë T y Nguyªn, cßn b o tån îc c c sinh ho¹t truyòn thèng cña céng ång d n téc, t¹o týnh hêp dén Æc biöt èi víi kh ch du lþch. y lµ iòu kiön thuën lîi Ó ph t trión du lþch sinh th i cña vïng. C c lo¹i h nh du lþch sinh th i cã thó tæ chøc îc ë khu vùc nµy bao gåm: - Tham quan nghiªn cøu c c hö sinh th i.