Organska hemija ili Svijet karbona

Transcription

1 ŠTA JE TO ORGANSKA EMIJA I ZAŠTO JE PROUČAVAMO? ORGANSKO-PRIRODNO- EMIJSKO-EMIKALIJA? EMIKALIJA? Organska hemija ili Svijet karbona Organske supstance (npr. maslinovo ulje, šećer, škrob, svila, guma, papir, penicilin ) (npr. vazduh, voda, pijesak, glina, so, zlato, srebro, željezo, staklo, mesing ) Anorganske supstance (npr. vazduh, voda, 1

2 Iz istorije Organske hemije 1807 Jöns Jakob Berzelius prvi uveo naziv organski spoj ( ) Organske anorganske supstance - razlike Anorganske supstance - od postanka planete; organske supstance rezultat proizvodnje živih organizama Organske supstance su mnogo krhkije i lakše ih je oštetiti (primjer: ulje voda; so šećer) Organske supstance se lako prevode u anorganske, ali ne i obrnuto- vitalistička teorija- vis vitalis životna sila 2

3 Iz istorije Organske hemije 1778 Pierre-Eugene- Marcelin Berthelot prvi sintetski organski spoj iz organskog izvora ( ) Iz istorije Organske hemije 1816 Michel Chevreul Sapun priređen u reakciji baze sa životinjskom mašću (organska supstanca) mogao se prevesti u nekoliko čistih organskih spojeva koje je nazvao masnim kiselinama, uz glicerin- bez učešća životne sile. ( ) 3

4 Iz istorije Organske hemije 1828 Friedrich Wöhler amonijum cijanat preveden u ureu ( ) 1882) Iz istorije Organske hemije 1845 Adolph Wilhelm ermann Kolbe sinteza organskog spoja (sirćetna kiselina) direktno iz hemijskih elemenata ( ) 4

5 Klasifikacija Organske-anorganske anorganske supstance Organske supstance su sačinjene iz molekula koje uvijek sadrže najmanje jedan atom karbona (ugljika) C. Anorganske supstance ponekad sadrže atome karbona u svojim molekulama, ali obično ne. Klasifikacija Organske-anorganske anorganske supstance Organska supstanca - svaka supstanca sa karbonovim atomima u molekuli, bez obzira da li se javlja u živom tkivu. Anorganska supstanca bilo koja supstanca bez karbonovih atoma. 5

6 CAS is the leading provider of organic, inorganic, and biosequence substance information. Date Thu Mar 2 10:40:44 EST 2006 Count 27,428,309 organic and inorganic substances Date Mon Feb 26 06:01:57 EST 2007 Count 30,785,496 organic and inorganic substances Date 02/27/ :57:43 EST Count 43,650,433 organic and inorganic substances 6

7 15. Marta februara februara

8 70, 856, marta , 233, februara u 16 h 8

9 Klasifikacija Organske-anorganskeanorganske supstance Šta čini karbon posebnim? Zašto ima tako mnogo spojeva koji sadrže karbon? Odgovor leži u položaju karbona u periodnom sistemu elemenata. Atomi lijevo od karbona imaju tendenciju da otpuštaju elektrone, dok atomi desno lako prihvataju elektrone. Klasifikacija Organske- anorganske supstance Pošto se karbon nalazi u sredini, on nerado daje ili otpušta elektrone. Umjesto toga, on dijeli elektrone. Karbonov ov atom može dijeliti elektrone sa nekoliko različitih vrsta atoma (, O, N, S, P, X ), a takođe dijeli elektrone sa drugim atomima karbona koji se mogu međusobno vezati u duge lance ili brojne prstenove. Zato karbon može da stvara milione stabilnih spojeva sa širokom oblasti hemijskih svojstava jednostavno dijeljenjem elektrona! 9

10 Klasifikacija Organske-anorganskeanorganske supstance Anorganske molekule sadrže samo nekoliko atoma; one sa više od desetak atoma su sasvim rijetke. Nije neobično da organska molekula sadrži milion atoma! Iz istorije Organske hemije 1815 Jean-Baptiste Biot vinska kiselina iz grožđa i iz laboratorije različito ponašanje - polarizovana svjetlost 1820 Justus von Liebig i Friedrich Wöhleranalizirali različite organske supstance - iste hemijske formule 1830 Berzelius uveo naziv izomeri 1844 Louis Pasteur riješio misteriju vinske kiseline ista formula - različit oblik molekule različito ponašanje 10

11 Iz istorije Organske hemije Jean-Baptiste Biot Justus von Liebig Louis Pasteur ( ) ( ) ( ) Izomerija Različite supstance koje imaju istu formulu. izomeros (grčki) : sastav istih dijelova ili jednako podijeljeni Izomeri u anorganskom svijetu su rijetkost: npr. amonijum hidrogen sulfat, N 4 SO 4 i hidroksilamin bisulfit N 2 Ox 2 SO 3 Formula organskog spoja C 4 8 O može se napisati za čak 21 supstancu! Podatak iz knjige, a vaša profesorica je našla 26!? Pokušajte i vi! 11

12 Kojem organskom spoju odgovara molekularna formula C 2 6 O? C 3 C 2 O etanol C 3 OC 3 dimetileter C C O C O C C 3 C 2 O etanol C 3 OC 3 dimetileter 12

13 Strukturna formula 1859 Friedrich August Kekulé koncept četverovalentnosti karbona Pisati simbol svakog atoma u molekuli i povezati ih kratkim linijama prema načinu na koji su atomi poredani unutar molekule. ( ) Proučavanje organskih supstanci bilo bi nemoguće bez korištenja strukturnih formula i organska hemija bi izgledala kao grozna i beskonačna džungla bez izlaza, u koju je bolje ne ulaziti. (F. Wöhler) 13

14 1895 Kekulé prstenasta struktura benzena C 6 6 «Naučimo sanjati, gospodo! Možda ćemo tako naći istinu. Međutim, moramo se čuvati objavljivanja svojih snova dok ih ne ispitamo budnom inteligenci cijom. 14