Zna če nje i ulo ga bib liog raf skih i ci tat nih ba za po da ta ka The role and relevance of bibliographic citation databases

Transcription

1 Uvodnik Editorial Pet ra Gaš pa rac Sre diš nja knjiž ni ca, Far ma ceut sko-bio ke mij ski fa kul tet Sveučilišta u Zagrebu, Zag reb Central Library, School of Pharmacy and Biochemistry, University of Zagreb, Zagreb, Croatia Uvod Raz voj zna nos ti u vi du po ras ta bro ja znan stve nih is tra živ a nj a, p o ve ć a nj a b roj a z nans t venik a i istr a ž iv ač a i p oj ave no vih znan stve nih dis cip li na do veo je do ek spo nen ci jalnog po ve ća nja bro ja ča so pi sa, knji ga, zbor ni ka ra do va s kongresa, disertacija, patenata, tehničkih izvještaja i drugih pub li ka ci ja u kojima se ob jav lju ju re zul ta ti znan stven og a r a d a. N aved en e p u blik acij e naz iv aju s e p r imarni m pub li ka ci ja ma ili pri mar nim iz vo ri ma in for ma ci ja, ka ko bi se uka za lo na iz vor no st u nji ma pred stav lje nih in for ma cij a. Snala že nj e u t ako veliko m b roju p u blik acij a o b j av lj eni h u raz li či tim zem lja ma, na raz li či tim je zi ci ma i poh ra nje nih na r a zli či tim m ed ij ima n e b i b il o m oguće b e z p os e bni h po ma ga la, se kun dar nih pub li ka ci ja ili se kun dar nih iz vo ra in f o rma ci j a, koj a na r a zličite način e o br ađuju, analiz ir aju i sa ži ma ju pri marne pub li ka ci je te po ma žu u nji ho vu prona laže nju. S o bz iro m na to d a tolik a količina p u b lik acij a i nj i h ov i h au to r a z a htij ev a v re dn ov anj e, s ek u nd ar ni i zvor i in f o rma ci j a s e z b o g v is ok i h k r iter ij a na koj e s e oslanj aju pri oda bi ru pri mar nih pub li ka ci ja ko je će sus tav no pra ti ti i ob ra đi va ti rabe i u svr hu znan stve nog vred no va nja. Bib liog raf ske i ci tat ne ba ze po da ta ka kao in for ma cij ska po ma ga la Kao se kun dar ni iz vor in for ma ci ja, bib liog raf ske ba ze poda ta ka (en gl. b i b l i o g ra p hic d a ta b a ses) nastaju iz potrebe d a s e ko r is ni cima o m ogući lakš e p r aćenj e, p re tr až iv anj e i pris tup naj re le van tni joj li te ra tu ri. Bib liog raf skim ba za ma p od at a k a k ak ve d anas p oznaj em o p re th od il e su tisk an e publika ci je (tzv. ča sopisi kazala ili časopisi indeksa i časo - pi si saže ta ka), od kojih su među najpoznatijima i najstari - ji ma In dex Me di cus i Che mi cal Ab strac ts. Te su se se kund arn e p u b li k a cij e s astoj al e o d v iš e v rs t a k az ala ili i nd e ks a (a b ece d n o sređ eni h p op is a p od at ak a p op u t p rez im ena au tor a, p re d m et a, nasl ov a č as op is a, cit at a i td.), f u nkcij a ko jih je bi la da upu ću ju na iz vor ne ra do ve. Iz tog raz lo ga se po ne kad o ovoj vr sti pub li ka ci ja go vo ri op će ni to kao o in dek snim pub li ka ci ja ma. Šez de se tih go di na proš lo ga In tro duc tion The de ve lop me nt of scien ce wi th a ra pid in crea se in the num ber of scien ti fic re sear ches, scien tis ts and re sear chers, and the ad ve nt of no vel scien ti fic dis cip li nes ha ve led to an expo nen tial ri se in the num ber of jour na ls, boo ks, con gre ss pro cee din gs, dis ser ta tio ns, pa ten ts, tec hni cal re por ts and ot her pub li ca tio ns brin gi ng re sear ch re sul ts. The se pub li ca tio ns are re fer red to as pri ma ry pub li ca tions or pri ma ry sour ces of in for ma tion, poin ti ng to the origi nal cha rac ter of the in for ma tion pre sen ted. Con ve nie nt search of such a huge number of publications issued in diffe re nt coun tries, in diffe re nt lan gua ges and sto red in diffe re nt me dia wou ld be im pos sib le wit hout spe cial ai ds, i.e. se con da ry pub li ca tio ns or se con da ry in for ma tion sources, whi ch pro ce ss, ana lyze and sum ma ri ze pri ma ry publi ca tio ns and he lp in their tar get sear ch. As su ch a great amou nt of pub li ca tio ns and their aut ho rs requi re pro per eva lua tion, the se se con da ry sour ces of in for ma tion are also used for scien ti fic va li da tion, ba sed on the hi gh cri te ria they employ in the selection of primary publications to be syste ma ti cal ly fol lowed and pro ces sed. Bibliographic and Citation Databases as Information Aids Bib liog rap hic da ta ba ses as a se con da ry sour ce of in forma tion ari se from the need to ma ke the fol low up, sear ch and acce ss to most relevant literature ever more convenie - nt of the use rs. Current bibliographic databases were pre - ce ded by prin ted pub li ca tio ns (so-cal led in dex jour na ls andab stra ct journals),theirbestknownandoldestrepre - sen ta ti ves bei ng In dex Me di cus and Che mi cal Ab strac ts. The se se con da ry pub li ca tio ns con sis ted of se ve ral types of in dexes (lis ti ng da ta on aut hor na mes, to pic, jour nal title, citations, etc. in alphabetical order), thus pointing to ori gi nal ar tic les. That is why this type of pub li ca tio ns are oc ca sio nal ly re fer red to as in dex pub li ca tio ns. In the 1960s, when com pu te rs we re ini tial ly in tro du ced in the is sui ng of the se pub li ca tio ns, their com pu te r-read equi- 93

2 sto lje ća, kad se u pro ce su iz ra de tih pub li ka ci ja po či nju rabi ti ra ču na la, kao pop rat na pojava nas ta ju nji ho vi kompju torski čit lji vi ek vi va len ti bibliog raf ske ba ze po da taka. S vremenom većina proizvođača posve zamjenjuje tradi ci ona l n e tis k an e p u blik acij e i p relaz i isk ljučivo na i zr adu e l e ktro ni č k i h b az a p od at ak a. Bib liog raf ski za pis Svaka bibliog rafska baza podataka prati i ob ra đuje (popu - lar no se ka že in dek si ra) ve lik broj (od ne ko li ko sto ti na do n e koliko ti su ć a) p a žlj ivo o d a b r ani h p u blik acij a, o d čeg a naj ve ći dio či ne ra do vi iz (znan stve nih) ča so pi sa. Oda bir i obradu provode vrsni stručnjaci iz znanstvenih područja ko ja ba za po dataka pokriva. Svaki rad predstavljen je bib - liog raf skim za pi som ko ji sad r ži po dat ke po put ime na auto ra, nas lo va ra da, na zi va pub li ka ci je u ko joj je rad ob javljen, go di ne ob jav lji va nja, ključ nih ri je či, sa žet ka, us ta nove au to ra, iz vor nog je zi ka ra da, vr ste ra da i slič no. Na ve deni podaci su strukturirani odnosno razvrstani u zasebna po lja (po lje au to ra, nas lo va, iz vo ra, ključ nih ri je či itd.) i što je tih po lja u ba zi vi še, to je za pis preg led ni ji, pret ra ži vanja cilja ni ja i rezultati točniji. Osiguravanjem dovoljne ko - li či ne po da ta ka o sva kom uk lju če nom ra du i nji ho vim rasp oređ i v nj e m u z as e bna p olj a kor isnik u s e o m oguć av a d a u k r atko m v rem enu p re tr až i i p re gl ed a veli k b roj r ad ov a i pro na đe one od in te re sa za svoj upit. Pr vo bitno, bib liograf ske ba ze podataka nisu davale na uvid cjelovite teksto - ve ra do va, no pos ljed njih se go di na upo ra bom po seb nih a la t a u nu t ar n ek i h b ibli o gr a fs k i h b az a p od at ak a u z z ap is e s t avlj aju p o ve znice ( linkovi) na cjelovite tekstove radova ko ji se na la ze u ne kom od elek tro nič kih ča so pi sa. Citatne baze Z a s e bnu cj e li nu u nut ar b ibli o gr a fs k i h b az a p od at ak a čin e ci t atn e b a ze p od at ak a (engl. citation databases). Postupak ci ti r anj a j e u o b ič aj ena p r aks a u z nans t ven oj komunik acij i, s to g a au to r i članak a u z nans t veni m č as op isima na k r aju svo jih ra do va do no se bib liog ra fi ju ili po pis upot reb lje ne li ter atu re. O s ob ito s t cit atni h b az a p od at ak a j e u tom e š to sva ki zas tup lje ni rad pred stav lja ju, uz bib liog raf ski za pis, i p o p is o m li te r a ture. Pop isi liter ature naz iv aju s e i citir ani m re f ere n c a ma o dn osn o cit atima. Pre tr až iv anj a p o citir ani m re feren ca ma su cjelovitija, jer omogućavaju ciljano praće - nj e o dre đ e n e tem e k roz s ve članke u b az i p od at ak a koj i se njo me ba ve. Nai me, pret pos tav ka je da bi ci ta ti tre bali bi ti sad r žaj no vezani uz te mu ra da, bez ob zi ra na raz loge ci ti ra nja (po zi tiv ni, npr. oda va nje priz na nja ili pak kriti k a o d n os n o isp r av ak tuđ e g r ad a). Uz to š to o m ogućuju te mats k a p re t r až iv anj a liter ature, cit atn e b aze p od at ak a pru ža ju po dat ke o bro ju citata ko je je pri mio po je di ni časopis, au tor ili rad. Se lek tiv no st ba za Važ na zna čaj ka bib liog raf skih i ci tat nih ba za po da ta ka je st nji ho va se lek tiv no st ko ja proiz la zi iz ne mo guć nos ti va len ts bib liog rap hic da ta ba ses ap pea red fir st as an ac com pa nyi ng phe no me non. Wi th ti me, howe ver, the tra di tio nal prin ted pub li ca tio ns ga ve way to elec tro nic data ba ses in mo st ca ses. Bib liog rap hic in dex Each bib liog raphic database follows and proces ses (po - pu lar ly ter med in dexi ng) a great num ber (hun dre ds to th o us an ds) o f c aref u ll y s el e cte d p u blic ati ons, m os t o f them articles from (scientific) jour na ls. The se lec tion and pro ces si ng are per for med by re nowned exper ts from the scien ti fic fiel ds co ve red by the gi ven da ta ba se. Ea ch paper is rep re sen ted by bib liog rap hic re co rd that con tai ns da ta su ch as aut hor na me(s), tit le of the ar tic le, na me of the publication where the article has appeared, year of publication, key words, abstract, author affi lia tio n(s), origi nal lan gua ge of the ar tic le, type of the ar tic le, etc. These da ta are struc tu red and clas si fied in to spe cial boxes (aut ho rs, tit le, sour ce, key wor ds, etc.); the mo re boxes in a da ta ba se, the mo re con ve nie nt is the re co rd, allowi ng for a mo re precise target search and more accurate search re su lt. En su ri ng an adequa te amou nt of da ta on ea ch pa per in clu ded and its clas si fi ca tion in par ti cu lar boxes enab les the user to sear ch and sur vey a great num ber of pa pe rs, and to fi nd tho se of in te re st for his/her que ry. Initial ly, bib liog rap hic da ta ba ses did not pro vi de an in sig ht in to the exten si ve text of the ar tic les, howe ver, in so me bib liog rap hic da ta ba ses lin ks ha ve la te ly been at tac hed by use of spe cial too ls to the exten si ve text of the pa pe rs fou nd in e-jour na ls. Ci ta tion da ta ba ses Citation da ta bases make a separate entity within bibliog - rap hic da ta ba ses. The pro ce du re of ci ta tion is a usual practice in scientific communication; therefore, the authors of ar tic les ap pea ri ng in scien ti fic jour na ls add bib liog rap hy or the li st of re fe ren ces at the end of the pa per. Ci ta tion d at ab a s es are sp ecifi c for pre sen ti ng ea ch ar tic le in clu ded in the ba se al so by the res pec ti ve li st of re fe ren ces in ad dition to bib liog rap hic re co rd. The se lis ts of re fe ren ces are cal led ci ted re fe ren ces or ci ta tio ns. The sear ch ac cor di ng to ci ted re fe ren ces is mo re com ple te be cau se it enab les tar get fol low up of a par ti cu lar to pic throu gh all ar tic les on the to pic whi ch are in clu ded in the da ta ba se. Name ly, ci ta tio ns are pre su med to be re la ted to the to pic of the cur re nt pa per by their con ten ts, ir res pec ti ve of the rea sons for their ci ti ng (i.e. fa vo rab le, su ch as payi ng cre dit to, or for cri ti ci sm and cor rec tion). In ad di tion to al lowi ng for literatu re sear ching according to topics, citation databa - ses pro vi de da ta on the num ber of ci ta tio ns re cei ved by a par ti cu lar jour nal, aut hor, or pa per. Da ta ba se se lec ti vi ty One of the main cha rac te ris ti cs of bib liog rap hic and ci ta tion da ta ba ses is their se lec ti vi ty, ari si ng from the imp ossib ili t y to f o ll ow th e e ntire b od y o f a ll s ci e ntifi c pub li- 94

3 pra će nja cje lo kup ne svjet ske znan stve ne pub li cis ti ke. Časo pi si, kao glav ni me dij ši re nja znan stve nih in for ma ci ja u ve ći ni pod ruč ja, su naj zas tup lje ni je pub li ka ci je u ovim ba za ma po da ta ka. Proc je nju je se da tre nut no u svi je tu iz la zi sveu kup no oko znan stve nih, znan stve nostruč nih i struč nih ča so pi sa. Ap so lut na sveo buh vat no st bib liog raf skih i ci tat nih ba za je eko nom ski nep rak tič na, ali i ne pot reb na. Ana li ze znan stve nih pub li ka ci ja po ka zale su da u sva kom pod ruč ju re la tiv no ma li broj ča so pi sa ob jav lju je glav ni nu zna čaj nih znan stve nih re zul ta ta. Ti časo pi si či ne tzv. jez gru ča so pi sa re le van tnih za pod ruč je (engl. co re j o u r na ls). Odab ra no je izme đu 30% i 40% od ukup nog bro ja ča so pi sa i oni s e o br ađuju u rel ev antni m dis cip lin ski us mje re nim bib liog raf skim ba za ma po da ta ka. U svijetu pos to ji vrlo velik broj bibliografskih baza podata - ka (oko 900), a ne ke od naj poz na ti jih za pod ruč ja pri rodnih zna nos ti i bio me di ci ne su: Med li ne od nos no Pub Med (bio me di ci na i srod na pod ruč ja), Che mi cal Ab strac ts (kemija i srodna područja), EMBASE (biomedicina, farmakologija), International Pharmaceutical Abstracts (farmacija), Bio lo gi cal Ab strac ts i Bio lo gi cal Scien ces (bio lo gi ja i biološ ke zna nos ti). Kri te ri ji za iz bor Os nov ni kri te ri ji ko je tre ba ju za do vo lji ti ča so pi si da bi bili p r i hv a će ni u m eđunaro dn e b aze p od at ak a ust a n ovlj eni su još kra jem šez de se tih go di na 20. sto lje ća (1). Ru ko pi si ko ji se prih va ćaju za objavljivanje trebaju sadržavati no - ve z nan s t ve n e inf o rmacij e tem elj en e na p rovj e rlj iv i m i pouz da nim me to da ma i sta tis tič kim pos tup ci ma. Re do vito st u ob jav lji va nju uka zu je na to da ča so pis iz la zi naz nače n o m u čes t a l ošću, š to nu žn o p o dr az umij ev a p ostoj anj e do voljne ko li čine rukopisa kao jamstva njegove vitalnosti. Ured nič ki od bor ča so pi sa mo ra ima ti pred stav ni ke svih pod dis cip li na ko ji ma se ča so pis ba vi. Uz ured ni ka, kva li tet an rece n ze n t sk i ti m d od atn o j e j ams t vo k v alitete r ad ov a p re ds t av lj e ni h u č as op isu. Takođ e r, č as op is treb a p r imiti o d g ov a r a ju ći b roj cit at a o d d r ug i h č as o p is a. Uz naved en e k r i ter ij e č a s o p is treb a z ad o vo lji ti niz for mal nih (iz da vačkih) zna čaj ka da bi se mo gao smat ra ti oz bilj nom pub li kaci jom: ISSN (engl. I n te r na ti o na l Sta n d a rd Se ri a l N u m b e r), Co den (skra će ni na ziv ča so pi sa sa žet u 9 slo va), po da tak o početnoj godini izlaženja, mjestu i zemlji izdanja te učesta losti iz la že nja. Uz to, treba sadrž avati p odrobne upute z a autore, navod o vrstama članaka koje objavljuje, podatke o recenzentskom postupku i slično (2). Uz ove osnovne, svaka baza podataka ima i neke svoje specifične kriterije. Na primjer, Medline pri odabiru časopisa u obzir uzima pokrivenost discipline i nastoji za indeksiranje ne uključivati ča - sopise kojih je biomedicinski sadržaj već dobro pokriven. Baza podataka EMBASE primarnu pozornost posvećuje članci ma ko j i d on os e n ove inf o rmacij e o lij ekov ima. Naj se lek tiv ni je svjet ske ba ze po da ta ka Bib liog raf ska ba za po da ta ka Cur re nt Con ten ts (CC) i cit at n e b a ze p od at ak a S ci e nce Cit ati o n I nd e x (SCI), S ocia l ca tio ns in the wor ld. The se da ta ba ses are pre do mi na ted by jour na ls as a ma jor me dium of scien ti fic in for ma tion dissemination in most fields. It is estimated that some 100,000 scien ti fic, scien ti fi c-pro fes sio nal and pro fes sio nal journals are currently published in the world. An absolute compre hen si veness of bibliographic and citation databa - ses wou ld b e both economically impractical and unnecessary. Analyses of scientific publications have revealed that in ea ch par ti cu lar field, the majorit y of relevant scientific results appear in a relatively sma ll num ber of jour na ls, re ferred to as co re jour na ls. Be tween 30% and 40% of the overall number of journals are being selected and processed in the re le va nt discipline - oriented bibliographic databases. The re are a great num ber of da ta ba ses (about 900) worldwi de, the mo st wi de ly known in the fie ld of scien ce and biomedicine being Medline and PubMed (biomedicine and related fields), Chemical Abstracts (chemistry and related fields), EMBASE (biomedicine, pharmacology), International Pharma ceu ti cal Abstracts (pharmac y), Biological Abstracts and Biological Sciences (biology and biological sciences). Selection criteria The ba sic cri te ria to be met by the jour na ls to be in clu ded in the in ter na tio nal da ta ba ses we re es tab lis hed as ear ly as towar ds the end of the 1960s (1). The ma nus crip ts accep ted for pub li ca tion shou ld con tain new scien ti fic in forma tion ba sed on rep ro du cib le and re liab le met ho ds and sta tis ti cal pro ce du res. Re gu lar ap pea ran ce of the jour nal is sues sug ges ts that the jour nal ap pea rs at the sta ted frequen cy, whi ch in tu rn im plies an adequa te amou nt of ma nus crip ts war ran ti ng its vi ta li ty. The edi to rial boa rd of the jour nal shou ld in clu de rep re sen ta ti ves of all sub dis cipli nes co ve red by the jour nal. Be si des edi to rs, hi gh qua li ty re viewe rs pro vi de an ad di tio nal war ran ty for the qua li ty of pa pe rs pre sen ted in the jour nal. Al so, the jour nal should re cei ve an ap prop ria te num ber of ci ta tio ns by ot her jour na ls. In ad di tion to the se cri te ria, the jour nal shou ld al so meet a se ries of for mal (pub lis hi ng) pro per ties to be con si de red a se rious pub li ca tion, i.e. ISSN (In ter na tio nal Standa rd Se rial Number), Coden (journal name abbrevia - ted to 9 let te rs), in for ma tion on the ini tial year of pub lica tion, pla ce and coun try of pub li ca tion, and frequen cy of ap pea ran ce. The jour nal shou ld al so bri ng tho rou gh instructions to authors, information on the type of articles pub lis hed in the jour nal, on re viewi ng pro ce du re, etc. (2). Al o n g to th es e b asi c cr iter ia, each d at ab as e has a ls o set so me spe ci fic cri te ria; e.g., on jour nal se lec tion, Medli ne takes dis cip li ne co ve ra ge in con si de ra tion and ten ds not to in clu de for in dexi ng tho se jour na ls the bio me di cal con ten ts of whi ch has al rea dy been pro per ly co ve red els ew h ere; EM BA SE d at ab as e p ays atte nti o n p r imar il y to the ar tic les that bri ng so me new in for ma tion on dru gs. In ter na tio nal da ta ba ses of hig he st se lec ti vi ty The Current Contents (CC) bibliographic database, and Scien ce Ci ta tion In dex (SCI), So cial Scien ces Ci ta tion In- 95

4 Scien ces Ci ta tion In dex (SSCI) i Ar ts and Hu ma ni ties Ci tation In dex (AHCI) su naj se lek tiv ni je svjet ske ba ze po da taka. Do go di ne proiz vo dio ih je In sti tu te for Scien tific I nf o r ma ti o n (ISI) i z Philad e l p hij e (z b o g čeg a s e u vr ij ež i - lo zva ti ih ISI ba za ma po da ta ka ), kad ga je ku pi la tvr tka Thom son Cor po ra tion, sa da Thomson-ISI. Spo me nu te ci tat ne ba ze po da ta ka su od ob je di nje ne u je dinstve nu ba zu, Web of Scien ce (WoS). ISI ba ze po da ta ka su mul ti dis cip lin ske i prate ma nje od 10% sveu kup ne svjetske ča so pis ne proiz vod nje svih pod ruč ja, od nos no oko nas lo va. Ti časopisi se smat ra ju jez grom svjet skog znanja. Kri te ri ji za ula zak u ISI ba ze vr lo su ri go roz ni od no vih ča so pi sa ko je nji ho vi struč nja ci na go di nu preg le da ju oda bi re se tek 10% do 12% nas lo va. Is to dobno se preispituju već zastupljeni naslovi i isključuju oni koj i v iš en e o d g ov ar ajuisik r iter ij imak v aliteteilio nikoj iv iš e ni su re le van tni. Ča so pis na jez gra, dak le, ni je sta tič na, nego se nep res tan ce mi je nja. U pos tup ku vred no va nja poje di nog ča so pi sa u ob zir se uzi ma cij eli ni z k r ite r i j a (3). Uz već spo me nutu redovitost izlaženja, postojanje kvalitetnog ured nič kog od bo ra i re cen zen tskog ti ma te prov je ru ci ti r an os ti č a s op is a k a o nu žni s e navod e j oš n ek i d od atni kri teriji. En gleski jezik je obvezan za naslove radova, sažetke i au tor ske ključ ne ri je či. Neop hod na je i ad re sa au to ra kao te melj zainteresiranim znanstvenicima za ko munika - ci ju. Bib liog raf ski po da ci svih ci ti ra nih re fe re nca na ko je se au tor po zi va mo ra ju bi ti pot pu ni. Od na cio nal nih ča sopisa očekuje se međunarodnost vidljiva kroz zastupljenost au to ra iz raz li či tih ze ma lja, kao i geog raf ska raz no li ko st au to ra ci ti ra nih ra do va. Nag la ša va se nas to ja nje ISI u praće nju naj b o lj i h naci ona lni h č as op is a. Pr ito m, u m j esto d a us p ore đu j e p oj ed ini č as op is s a s v i m č as op isima u nut ar tog pod ruč ja, ISI ured nik ga raz mat ra u ka te go ri ji ča so pisa is toga geog raf skog pod ruč ja. Bib liog raf ske i ci tat ne ba ze kao in stru men ti znan stve nog vred no va nja Ia ko su bib liog rafske i ci tat ne ba ze po da ta ka nas ta le prve ns t ve n o z a p otreb e tematsk i h p re t r až iv anj a liter ature, z b o g s vo j i h su s e v is ok i h k r ite r ij a p r i o d ab ir u č as op is a ko j e će sus t avn o p r atiti p očel e r ab iti i k a o i ns tr um ent z a v re dn o v a nj e. Tako s e u p ostoj eće m m o d elu z nan s t ven o g vredno va nja među kriterijima kojima se pro suđu je znan - stve ni dop ri nos (kao što je re cen zij ski pos tu pak) na la ze i kvantita tiv ni pokazatelji: indek si ranost odnosno zastup - lje nost ča so pi sa ili radova u relevantnim ba zama podata - k a, te p o d a ci o citi r an osti r ad ov a u č as op isi ma. I n d e ksi r a n o s t ili z astu plj en os t č a s op is a u rel ev antni m b a z ama p o d a t ak a d o pr in osi nj e g ovoj većoj v i d lj ivosti i dostup nos ti te se smatra poka zateljem nje govog utjeca - ja na međunarodnu znanstvenu proizvodnju. Osobito se zna čaj nim smat ra zas tup lje no st u ISI ba za ma zbog nji hovih ja kih kva li ta tiv nih fil ta ra i si gur no ne pos to ji ured nik dex (SSCI) and Ar ts and Hu ma ni ties Ci ta tion In dex (AHCI) cit ati o n d a t a b as es are i nte rnati ona l d at ab as es o f hi gh es t se lec ti vi ty. Un til 2004, the se we re pro du ced by the In sti tute for Scien ti fic In for ma tion (ISI) from Phi la del phia (thus bei ng re fer red to as ISI da ta ba se s); in 2004, they we re pur cha sed by Thom son Cor po ra tion, now Thomson-ISI. Sin ce 1997, the abo ve men tio ned ci ta tion da ta ba ses ha ve been uni fied in to a unique ba se, Web of Scien ce (WoS). ISI da ta ba ses are mul ti dis cip li na ry ba ses and fol low le ss than 10% of the ove ra ll pe rio di cal pro duc tion in all fiel ds worldwide, i.e. some 8,700 titles. These periodicals are con si de red the co re of wor ld knowled ge. The ISI ba se en try cri te ria are ve ry stri ct; on ly 10% to 12% of 2,000 new jour na ls re viewed by their exper ts per year are bei ng selec ted whi le con ti nuous ly re con si de ri ng the in clu ded titles and exclu di ng tho se that do not meet the ISI qua li ty cri te ria or are not re le va nt for a par ti cu lar fie ld anymo re. So, the jour nal nuc leus is not sta tic but is per ma nen tly being chan ged. In the pro ce du re of jour nal va li da tion, a set of cri te ria are ta ken in con si de ra tion (3). In ad di tion to the pre vious ly men tio ned re gu la ri ty of ap pea ran ce, qua li ty edi to rial boa rd and re viewer team, and jour nal ci ta tion verifi ca tion, the re al so are so me ot her cri te ria. En gli sh language is mandatory in paper title, summary and author s key wor ds. Aut ho r s ad dre ss shou ld be pro vi ded to al low for due communication to the potentially interested scientis ts. Bib liog rap hic da ta in the li st of re fe ren ces shou ld be ab so lu te ly cor re ct and com ple te. Na tio nal pe rio di ca ls are expected to be internationally visible through a due proportion of authors from diffe re nt coun tries and geog raphi cal va rie ty of the aut ho rs of ci ted pa pe rs. The ISI ten dency to fol low the sup re me na tio nal jour na ls is em pha si zed. In ca se of su ch a jour nal, ISI edi tor con si de rs it wit hin the catego ry of journals from the same geographical area rather than com pa ri ng it wi th all jour na ls in the fie ld. Bib liog rap hic and ci ta tion da ta ba ses as instruments of scientific validation Althou gh bib liographic and citation databases were pri - mar il y d e ve l o p e d to s e rve top ic a l s earch o f th e liter ature, they ha ve gra dually been employed as a validation instru - me nt be cau se of their hi gh cri te ria used on the se lec tion of jour na ls to be fol lowed up. The re fo re, the cri te ria used to assess scientific con tri bu tion (su ch as the re viewi ng pro ce du re) in the exis ti ng mo del of scien ti fic v alid ati o n al so in clu de so me quan ti ta ti ve pa ra me te rs: in dexi ng, i.e. represen ta tion of the journal or papers in relevant databa - ses, and da ta on pa per ci ta tion in jour na ls. Indexing or representation of the journal in relevant da - ta ba ses con tri bu tes to its bet ter vi si bi li ty and avai la bi li ty, and is con si de red as an in di ca tor of its im pa ct on the in ter na tio nal scien ti fic pro duc tion. Rep re sen ta tion in ISI d at ab a s es is co nsid ere d hi gh l y re le va nt for their hi gh qua- 96

5 z nans t ve n o g č as o p is a koj i n e b i želi o d a i nj eg ov č as op is pos ta ne dio jez gre svjet skog zna nja. U ug led nim ča so pisi ma že le ob javljivati znanstvenici kako bi svojim radovi - ma osi gu r a li najve ću m oguću v i dlj ivos t u m eđunaro dn oj znan stve noj za jed ni ci, a se bi ug led i nap re do va nje u ka rije ri. I u Hr vat skoj se pos tu pak znan stve nog vred no va nja po je di nog au to ra zas ni va na bro ju ob jav lje nih ra do va, pričem oso bi tu važ no st ima ju oni i n d e ksir ani u rel e v antni m bib liog raf skim ba za ma po da ta ka. Prim je ri ce, u Pra vil ni ku o uv je ti ma za stje ca nje znan stve no-nas tav nih zva nja na Farmaceutsko-biokemijskom fakultetu više se boduju rad o v i o b j av lj e ni u č as op isima i nd e ksir ani m u rel e v antni m ba za ma po da ta ka, od ko jih naj vi še oni u ba zi Cur re nt Contents. Čim be nik od je ka O dređ e ni č a s op is m ože b iti z astu plj e n u v iš e rel ev antni h b a z a p o d a t a k a, n o koliko z aist a kor isti z nans t veni cima u t- vr diti će se te meljem broja citata koje njegovi radovi dobi - va ju. Ana li za ma citata u ISI citatnim bazama poda taka do - b i v aju s e b roj č ani p ok az atelj i na osn ov i koj i h s e u tv rđuj e od jek ča so pi sa u od re đe nom pod ruč ju. Od njih je naj pop ularnij i t z v. či mb eni k o dj ek a (e ng l. im pa ct fac tor, IF). To j e b roj ko j i is k az uj e ko liko s e p ut a p rosj e čn o citi r a j ed an znan stve ni rad u ne kom ča so pi su u od re đe nom raz doblju. Či m b e ni k o dj e k a č as op is a z a tek uću g od inu r ačuna s e ta ko da se broj ci ta ta do bi ven u te ku ćoj go dini za ra do ve ob jav lje ne u pret hod ne dvi je go di ne po di je li s bro jem rado va ob jav lje nih u tom is tom dvo go diš njem raz dob lju. Primjer izračunavanja čim be ni ka odjeka (IF) za određeni časopis u godini: IF = broj citata dobiven u na radove objavljene u i godini ukupan broj radova objavljen u i godini Na taj na čin se sva ke go di ne iz no va iz ra ču na va čim be nik od jeka. Va lja obratiti pozornost na to da je čimbenik od - je ka za ne ki časopis za tekuću go dinu moguće izračuna - ti tek u idu ćoj go di ni. Dak le, ko li ki je čim be nik od je ka za je dan ča so pis bio u go di ni, mo že mo iz ra ču na ti tek početkom godine. Te me ljem čim be ni ka od je ka ran gi ra ju se ča so pi si od najut je caj ni jeg pre ma naj ma nje ut je caj nom, no pri tom va lja ima ti na umu da se na os no vi tog po ka za te lja smiju uspo re đi va ti isključivo časopisi unutar istog znanstve - nog pod ruč ja. Raz log to me je raz li ka u bro ju ob jav lje nih ča so pi sa, kao i u prak si ci ti ra nja od pod ruč ja do pod ručja. Pod ruč ja s vr lo vi so kim čim be ni ci ma od je ka su ujed no pod ruč ja s ve li kim bro jem ča so pi sa odnos no ob jav lje nih ra do va i ve li kim bro jem ci ta ta po ra du. Ra di se o pod ruč jima koj a s e b r zo r a zv ij aju, p op u t b i okemij e i m ol ek ularn e bio lo gi je, gdje je naj ve ći čim be nik od je ka u go di ni iz no sio 33,456. Ma la pod ruč ja ne ob jav lju ju ve lik broj člana ka, sto ga se u nji ma ni ne oče ku je ve ća ci ti ra no st. Dolity fil te ri ng, and the re cer tain ly is no scien ti fic pe rio di cal edi tor who wou ld not wa nt his jour nal to be co me pa rt of the co re of the wor ld knowled ge. Scien tis ts te nd to publi sh their pa pe rs in re nowned jour na ls, thus to en su re the be st pos sib le vi si bi li ty in the in ter na tio nal scien ti fic commu ni ty, and due res pe ct and ca reer pro mo tion for them per so nal ly. In Croa tia, the pro ce du re of scien ti fic va li dation of a par ti cu lar aut hor is al so ba sed on the num ber of pub lis hed pa pe rs, whe re by tho se in dexed in re le va nt bib liog rap hic da ta ba ses are of spe cial im por tan ce. For e x amp l e, a c co rd in g to R egulati ons o n th e Co nditi ons f o r Scien ti fi c-e du ca tio nal Deg rees at School of Phar ma cy and Bioc he mis try, the pa pe rs pub lis hed in jour na ls in dexed in re le va nt da ta ba ses re cei ve hig her sco re, and tho se indexed in Cur re nt Con ten ts hig he st sco re. Im pa ct fac tor A par ti cu lar jour nal can be rep re sen ted in se ve ral re le vant da ta ba ses; howe ver, its true use ful ne ss for scien tis ts wi ll be de ter mi ned by the num ber of ci ta tio ns re cei ved by its ar tic les. Ana lysis of ci ta tio ns at ISI ci ta tion da ta bases pro vi des nu me ri cal in di ca to rs on the ba sis of whi ch the jour na l s echo in a par ti cu lar fiel d is estimate d. I mp ac t fac tor (IF) is mo st po pu lar of the se in di ca to rs. IF is a fi gu re sta ti ng how ma ny ti mes on an ave ra ge a scien ti fic pa per from a jour nal has been ci ted du ri ng a gi ven pe riod of ti me. IF for the cur re nt year is cal cu la ted by di vi di ng the num ber of ci ta tio ns re cei ved in the cur re nt year for the pa pe rs pub lis hed over the pre ce di ng two yea rs by the num ber of pa pe rs pub lis hed du ri ng this two-year pe riod. For exam ple, if we are in te res ted in a jour nal IF for 2005, it can be cal cu la ted by use of the fol lowi ng equa tion: IF = Number of citations in 2005, of the papers published in Total number of published papers in This way, a new im pa ct fac tor is cal cu la ted for ea ch year. It shou ld be no ted that im pa ct fac tor for the cur re nt year can on ly be cal cu la ted in the fol lowi ng year. Ba sed on IF, pe rio di ca ls are ran ked from the mo st in fluential to the lea st in fluen tial one; howe ver, it shou ld be borne in mi nd that exclu si ve ly jour na ls wit hin a par ti cu lar scien ti fic fie ld can be com pa red on the ba sis of this in dica tor. The rea son for this is va ria tion in the num ber of journa ls pub lis hed and in the ci ta tion prac ti ce va ryi ng from fie ld to fie ld. The fiel ds wi th a ve ry hi gh IF at the sa me ti me are the fiel ds wi th a ve ry great num ber of jour na ls and pub lis hed pa pe rs, and thus a hi gh num ber of ci ta tions per pa per. The se are fiel ds that un der go fa st de ve lopme nt, su ch as bioc he mis try and mo le cu lar bio lo gy, whe re the hig he st IF for 2005 was In mi nor fiel ds, on the ot her ha nd, a sma ll num ber of pa pe rs are pub lis hed, thus the expec ted ra te of ci ta tion bei ng low. A good exam ple is mat he ma ti cs, whe re the hig he st IF in 2005 was

6 bar pri mjer je ma te ma ti ka u ko joj je go di ne naj ve ći či mb eni k o d j ek a i zn osi o 2, 323 (6). Pop i si č a s op is a p re ma čim be ni ku od je ka slu že, me đu os ta lim, kao ori jen tir znans t venici ma p r i o d a b ir u č as op is a u koj i će p oslati r a d na o b - j avlj iv a nj e. Z a z nans t venik a j e s t v ar p resti ž a o bj av i li r a d u č as o p i su s v rl o v is ok i m či m b eniko m o dj ek a i većina i h želii ma ti r a d u pr avouti mč as op isima (4).I akoj eov ajp o - k a z ate lj z a miš lj e n k a o p omag al o u o dređ iv anju k v alitete č a s op is a, d a nas s e najv iš e u p ot re blj av a k a o p o mag al o z a vredno va nje kvalitete rada znanstvenika te kvali tete po - je di nog član ka, što ni je pos ve op rav da no. Ko li ki je od jek od re đe nog ra da, po ka za ti će broj ci ta ta ko je je pri mio od dru gih ra do va, neo vis no o čim be ni ku od je ka ča so pi sa. To p otv rđu j e i či nj enic a d a ko d većin e č as op is a 20 % članak a dop ri no si oko 80% ci ta ta te da ve lik pos to tak čla na ka ne b ud e ni k a d a citir an (5). Citiranost Kod upo ra be broja citata kao pokazatelja kvalitete poje - di nog ra da va lja bi ti op re zan iz vi še raz lo ga. Ne mo že se re ći d a r a d o v i koj i nisu citir ani ni tko n e čit a ili d a n ema - ju znan stve nu vri jed no st, ia ko se čes to ne či ji znan stve ni dop ri nos og le da i u vi so koj ci ti ra nos ti ra do va. Uz to, sam čin ci ti ra nja ne pod ra zumije va nuž no oda va nje priz na nja u po zi tiv nom smis lu, već on mo že bi ti mo ti vi ran pot reb o m is p r av k a, k r iti čko g osv rt a ili nij ek anj a i d ej a i r ad ov a dru gih. Na da lje, u bib liog ra fij ama z nans t veni h r ad ov a re - d o v ito s e j av lj aju i s am ocit ati. Nj ima s e autor i p oz iv aju na svo je pret hod ne ra do ve i u tom smis lu sa mo ci ta ti su pri rod an p ro ces. N o, k roz s am ocitir an os t m ože s e na relati vn o umjetan način podizati razinu citiranosti (vlastite, ali i one ko l eg a s f a k u l tet a, s ve učilišt a ili ins titut a). Većina autor a sla že se da je ovis no o pod ruč ju znan stve nog is tra ži va nja p r i hv at lj i v a z astu plj en os t s am ocit at a i zm eđu 10 % i 20 %. U Hr vat skoj se, me đu tim, u pos tup ku vred no va nja po je dinog znan stve ni ka kao uv jet za stje ca nje znan stve no-nastav nih zva nja tra ži do kaz o od je ku znan stve nih ra do va mje ren bro jem ci ta ta, uk lju ču ju ći i sa mo ci ta te, bez do datnih ob jaš nje nja o na ra vi tih ci ta ta. Ia ko ISI nag la šava multidisciplinarnost i međunarodni zna - čaj svo jih ba za po data ka, kao i kva li te tu ča so pi sa ko je obr a đuju, k roz nj ih ov u p ov ij es t b il o j e d ost a k r itik a na r aču n zas tup lje nos ti na cio nal nih ča so pi sa i po je di nih dis cip li na. R a zl o g k r i ti k ama j e nj ih ov a usmj eren os t na č as op is e na en gles kom je ziku i razvijene zemlje (ponajviše SAD) na ra - čun ma lih ze ma lja, ze ma lja u raz vo ju i neen gles kog go vornog pod ruč ja. Uz to, veli ki ko mer ci jal ni nak lad ni ci (po put El se vie ra, Sprin ge ra, Wi leya, Blac kwel la i dr.) u pred nos ti su na d ma lim i zd av ačima p op u t ak ad e ms k i h ust an ov a ili strukovnih organizacija. S uhodanim mehanizmima poslova nja, ve li kim financijskim, tehnološkim i ljudskim potenci jalima, od uređivanja časopisa, preko sustava recenzena - t a d o osi gu r a v anj a p r istup a velik i h p aket a č as op is a, u obliku ba za po dataka s cjelovitim tekstovima, na jednosta - van na čin dos tup nim znan stve ni ci ma, ti nak lad ni ci ima ju (6). The lis ts of jour na ls ran ked ac cor di ng to IF ser ve, among others, as orientation to scientists on selecting the jour nal to whi ch to sub mit their pa per for pub li ca tion. It is a mat ter of pres ti ge for a scien ti st to pub li sh a pa per in a jour nal wi th a ve ry hi gh IF, and mo st scien tis ts wa nt to ha ve their ma nus crip ts pub lis hed in the se pe rio di ca ls (4). Al thou gh this pa ra me ter has been de sig ned as an aid in as ses si ng the jour nal qua li ty, it has cur ren tly fou nd maj o r ap p li c a ti o n as an a i d o n v alid atin g th e q u alit y o f a scien tis t s wo rk and of a par ti cu lar pa per, whi ch is not ful ly jus ti fied. The true res pon se to a pa per wi ll rat her be in di ca ted by the num ber of ci ta tio ns re cei ved from ot her pa pe rs, ir res pec ti ve of the jour na l s IF. This is sup por ted by the fa ct that in the ma jo ri ty of jour na ls, 20% of the artic les con tri bu te so me 80% of the ci ta tio ns, whi le a lar ge pro por tion of ar tic les re cei ve no ci ta tion ever (5). Ra te of ci ta tion For a num ber of rea so ns, cau tion is war ran ted on usi ng the num ber of ci ta tio ns as an in di ca tor of a par ti cu lar paper qua li ty. One can not sta te that the pa pe rs re cei vi ng no ci ta tion are not read at all or that they ha ve no scien ti fic value, although a scientist s scientific con tri bu tion frequently reflec ts in a hi gh rate of ci ta tion of his/her pa pe rs. In ad di tion, ci ta tion by it se lf need not im ply gi vi ng cre dit in ter ms of ap prai sal but may al so be mo ti va ted by the need of poin ti ng to a cor rec tion, cri ti ci sm or di sap pro val of the others ideas and works. Furthermore, self-citations are regu lar ly fou nd in scien ti fic pa per bib liog rap hies, whe re the aut ho rs re fer to their own pre vious pa pe rs; in this sen se, se lf-ci ta tio ns are a na tu ral pro ce ss. Yet, se lf-ci ta tion may al so be em ployed to up gra de the ra te of ci ta tion (o ne s own, or of the col lea gues from the school, uni ver si ty or in sti tu te) in a re la ti ve ly ar ti fi cial way. Mo st aut ho rs ag ree on the 10% to 20% ra te of se lf-ci ta tion to be ac cep tab le, de pen di ng on the fie ld of scien ti fic re sear ch. In Croa tia, however, the procedure of a scientist s validation required for scien ti fi c-e du ca tio nal deg ree ap poin tme nt should be sub stan tia ted by evi den ce on the res pon se to the respective scientists papers measured by the number of ci ta tio ns, in clu di ng se lf-ci ta tio ns, wit hout any ad di tio nal expla na tion of the na tu re of the se ci ta tio ns. As ISI emphasizes the multidisciplinary and international cha rac ter of its da ta ba ses, alo ng wi th the qua li ty of the p er i od i c a ls p rocess e d, th ey have rece ive d co nsid er a bl e cr iticism du r i n g th e ir histor y co nce rnin g re pres e nt ati o n of national journals and particular disciplines. This criticism has ad dres sed their orien ta tion to jour na ls pub lis hed in En gli sh lan gua ge and in in dus tria li zed coun tries (mostly in the USA) to the ac cou nt of sma ll coun tries, de ve lo ping coun tries, and no n-en gli sh spea ki ng areas. In ad di tion, big com mer cial pub lis he rs li ke El se vier, Sprin ger, Wi ley, Blac kwe ll, etc., ha ve ad van ta ge over sma ll pub lis he rs such as aca de mic in sti tu tio ns or pro fes sio nal or ga ni za tio ns. Unli ke the lat ter as sma ll, no n-pro fit, voluntary scientific 98

7 znat no ve će iz gle de za ula zak u jez gru svjet skog zna nja, za raz li ku od ma lih nep ro fitnih, volonterskih znanstvenih ča sopisa (2). U tom problemu sadržan je još jedan nedost a t ak p os to j e će g m od ela z nans t ven o g v re dn ov a nj a koj e s e tem e lj i na p od acima o i nd e ksir an osti i citir an osti koj i h su i zvor i ISI b a ze p od at ak a. Na kraju, va lja naglasiti da se opisani kvantitativni pokazate lji (broj ob jav lje nih i in dek si ra nih ra do va, broj ci ta ta, te či mb e ni k o d j ek a) n e m ogu r ab iti k a o p ok az atelj i k v alitete ni ti k a o is k lju čiv i p ar am e tr i z a v re dn ov anj e n eko g č as op i - sa ili ne či jeg znan stve nog ra da. U vred no va nju znan stven o g d o p r i n o s a k v antit ati vni p ok az atelj i i maju smisla j ed i - n o k a o na d o p una s a drž ajn o m v re dn ov anju r ad ov a k roz pos tu pak re cen zi je kom pe ten tnih struč nja ka. Preg led ne ko li ko ba za po da ta ka zna čaj nih za područje biomedicine i prirodnih znanosti Sli j ed i k r at k i o p is n ekoliko b i bli o g r a f s k i h i cit atni h b az a po da ta ka zna čaj nih za pod ruč je bio me di ci ne i prirod nih z nan os ti. We b a d res e naved en e su s am o u z o n e b aze p od at a k a ko j ima j e M inist ars t vo z nan osti, o b r a zov anj a i špor ta osi gu ra lo pris tup za pot re be vi so koš kol skih i znans t veni h us t a n ov a R ep u blike H rv ats ke. (Pop is s v i h b az a podata ka ko jima hrvatska znan stveno - istra živačka zajed - ni c a i ma p r is tu p nalaz i s e na s tr anic a ma Ce ntr a z a o nlin e ba ze po da ta ka Current Contents (CC) Current Contents (CC), naj poz na ti ja svjet ska ba za po data ka, pok ri va sva pod ruč ja zna nos ti pre ko svo jih se dam sek ci ja: Ag ri cul tu re, Bio lo gy and En vi ron men tal Scien ces; Cli ni cal Me di ci ne; En gi nee ri ng, Tec hno lo gy and Ap plied Scien ces; Li fe Scien ces; Physi cal, Che mi cal and Ear th Scien ces; So cial and Be ha vio ral Scien ces; te Arts and Huma ni ties. Sve sek ci je ob je di nje ne su u je din stve noj ba zi po da ta ka. Pret ho di la joj je tis ka na pub li ka ci ja nas ta la šezde se tih go di na proš lo ga sto lje ća, ko ja je jed nom na tjed an d o n o si la p reslike s a drž aj a p oj ed ini h b roj ev a č as op is a (otud na ziv te kući sad r ža ji ) gru pi ra nih pre ma znan stvenim dis cip li na ma, s nam je rom re do vi tog obav ješ ta va nja znan stve ni ka o tek ob jav lje nim znan stve nim in for ma cij a ma. Tre nu t n o b ibli o gr a fs k i m z ap isima p o kr iv a v iš e o d vo de ćih svjet skih ča so pi sa i pre ko knji ga i zbor ni ka sku po va. Pristup: Web of Scien ce (WoS) Web of Scien ce (WoS) ob je di nju je tri ci tat ne ba ze po da taka, Scien ce Ci ta tion In dex (SCI), So cial Scien ces Ci ta tion Index (SSCI) i Ar ts & Hu ma ni ties Ci ta tion In dex (AHCI), ko je z a j e dn o in d e ksir aju v iš e o d z nans t veni h č as op is a s v i h z nan s t ve ni h p o dr u čj a. Pre klap anj e i zm eđu Cu rrent Con ten ts i ci tat nih ba za iz no si 90% do 100%. Da nas je u jour na ls, the for mer ha ve sig ni fi can tly bet ter chan ces to en ter the co re of wor ld knowled ge, wi th their we ll-established business mechanisms, great financial, technological and manpower potentials, from jour nal de si gn throug h th e s ys te m o f p ap e r rev i ew in g an d e nsur in g a ccess to lar ge jour nal pac ka ges in the fo rm of da ta ba ses wi th in teg ral texts of the ar tic les, ea si ly avai lab le to scien tis ts wor ldwi de (2). This is sue ma kes anot her shor tco mi ng of the current model of scientific va li da tion that is ba sed on in dexi ng and ci ta tion da ta de ri vi ng from ISI da ta ba ses. Fi nal ly, it shou ld be no ted that the quan ti ta ti ve in di ca tors pre sen ted (num ber of pub lis hed and in dexed pa pe rs, number of citations, and impact factor) cannot be used as q u alit y in di c a tor s o r as e xclusive p ar am eter s o n v alid ati o n of a jour nal or a scien tis t s scien ti fic wo rk. On va li da tion of the scientific contribution, quantitative parameters can on ly ser ve as an ad jun ct to the con ten ts ba sed va li da tion of pa pe rs throu gh re viewi ng pro ce du re per for med by com pe te nt exper ts. Databases Relevant for the Fields of Biomedicine and Natural Sciences A num ber of bib liog rap hic and ci ta tion da ta ba ses re le vant for the fiel ds of bio me di ci ne and na tu ral scien ces are briefly des cri bed be low. Web ad dres ses are on ly lis ted for the da ta ba ses the ac ce ss to whi ch for the Croa tian uni versity and scientific in sti tu tio ns has been en su red by the Croa tian Mi nis try of Scien ce, Edu ca tion and Spor ts. (The lis to f a ll d a t ab as esa ccessi bl ebyth ecro atian s ci e ntifi c com mu ni ty is fou nd on the pa ges of the On li ne Da ta ba se Center: Current Contents (CC) Cur re nt Con ten ts (CC), the mo st fa mous da ta ba se in the wor ld, by its se ven sec tio ns co ve rs all fiel ds of scien ce: Ag ri cul tu re, Bio lo gy and En vi ron men tal Scien ces; Cli ni cal Me di ci ne; En gi nee ri ng, Tec hno lo gy and Ap plied Sciences; Life Sciences; Physical, Chemical and Earth Sciences; So cial and Be ha vio ral Scien ces; and Ar ts and Hu ma ni ties. All the se sec tio ns are in teg ra ted in to a unique da ta ba se. CC was pre ce ded by a prin ted pub li ca tion deve lo ped in the 1960s, whi ch broug ht co pies of the con ten ts of parti cu lar jour nal is sues (thus the name current contents ) grou ped ac cor di ng to scien ti fic disciplines, with the aim to re gu lar ly in fo rm the scien tis ts wor ldwi de on the ju st pub lis hed scien ti fic da ta. Cur ren tly, CC co ve rs in the fo rm of bib liog rap hic re cor ds mo re than 7,500 lea di ng pe rio dica ls in the wor ld and mo re than 2,000 boo ks and con gress pro cee din gs. Access: Web of Scien ce (WoS) Web of Scien ce (WoS) in teg ra tes three ci ta tion da ta ba ses, i.e. Scien ce Ci ta tion In dex (SCI), So cial Scien ces Ci ta tion 99

8 nji ma ča so pi sa. Kad je šez de se tih go di na 20. sto ljeća ISI za po čeo iz ra du pr vog ci tat nog in dek sa, SCI, os no vu je či ni lo oko 600 nas lo va iz pod ruč ja pri rod nih i primijenje nih zna nos ti. Ka ko je idu ćih de set lje ća broj ča so pi sa u svi je tu ras tao, ana log no to me po ve ća va la se i jez gra. Do ne dav ne po ja ve Sco pu sa go di ne Web of Scien ce je bi la je di na svjet ska ci tat na ba za po da ta ka. Pristup: Scopus Sco pus je naj no vi ji proiz vod kuće Elsevier, najvećeg svjetsko g i z d a v a č a z nans t veni h č as op is a. To j e b ibli o gr a f sk a i ci t atna b a z a p od at ak a p op u t WoS, n o s d al eko većo m obuhvat noš ću. Indeksira više od recenziranih časo - pi sa pri rod nih, teh nič kih i druš tve nih zna nos ti i bio me di cine od pre ko iz da va ča. Uz ča so pise pok ri va 250 mi lijuna kvalitetnih i relevantnih web stranica, uključujući 13 milijuna patenata. Scopus u cije los ti obuh vaća i dvi je zaseb ne bio me di cin ske ba ze po da ta ka, Med li ne i EMBASE. Oso bi to st ove ba ze po da ta ka je i u to me što vi še od 60% zastuplje nih časopisa dolazi iz neameričkih zemalja. Uv - j etikoj e č a s op ism or aisp unitid ab is enaš a ous cop usu su slij e d e ći: e ng l esk i j ez i k nasl ov a i s ažet ak a r ad ov a (d o k cjeloviti tekstovi radova mogu biti na bilo kojem drugom j e z ik u), re d o v i to i zlaženj e, p r i mj ena n eke v rs te ko ntrol e kvalitete (npr. recenzentski postupak ) i visoka sveukup - na k v ali te t a (š to s e p ro cj enjuj e b roj e m cit at a koj e č as op is dobiva u Sco pusu, reputacijom izdavača, autora i uredničkog od bo ra te još ne kim dru gim pa ra met ri ma). Za raz li ku od ISI ci tat nih ba za po da ta ka ko je te že ek sklu ziv nos ti, Sco pus nam je ra va uk lju či ti sve vri jed ne iz vo re in for ma cija i nas ta vi ti se raz vi ja ti u za vis nos ti s ras tom bro ja no vih znan stve nih in for ma ci ja. Pristup: Med li ne M e dlin e j e p r vor a zred an i zvo r inf o rmacij a i z p o dr u čj a bio me di ci ne, po pu la cij ske i rep ro dukcij ske bio lo gi je te dru gih pod ruč ja ve za nih uz me di ci nu i zdrav stve nu skrb. Proiz vo di ga U.S. Na tio nal Lib ra ry of Me di ci ne. Pri je po jave u elek tro nič kom ob li ku iz la zio je kao tri sad r žaj no odvo jene tis ka ne publikacije: Index Medicus, Index to Den - tal Litera tu re i International Nursing Index. Baza podata - ka ob ra đu je član ke iz oko ča so pi sa ob jav lje nih u više od 80 ze ma lja, pri čem se oda bi ru i in dek si ra ju tek ne ki ra do vi (za raz li ku od npr. Cur re nt Con ten ts ko ji pra ti sve r a d ove u nu t ar č as op is a koj e o br ađuj e). B esp latna i j avn o d ostu p na ve r z ij a b aze p od at ak a M e dlin e j e Pu bm e d. Pristup: (pu tem Pub- Med) EMBASE EMBASE je bio me di cin ska ba za po da ta ka u proiz vod nji k u će El s e v i e r. Pre th od ila joj je tis ka na se kun dar na pub- I nd e x (SSCI) an d Art s & H umaniti es Cit ati o n I nd e x (AH CI), whi ch ta ken to get her in dex mo re than 8,700 scien ti fic pe rio di ca ls from all scien ti fic fiel ds. The re is 90%-100% overlapping between Current Contents and citation databa ses. Cur ren tly, they co ver 8,700 jour na ls. When ISI launched the development of Science Citation Index as the fir st ci ta tion in dex in the 1960s, it was ba sed on so me 600 tit les in the fiel ds of na tu ral and ap plied scien ces. As the num ber of pe rio di ca ls grew in the wor ld du ri ng the deca des to co me, the jour nal co re in crea sed ac cor din gly. Un til the re ce nt ad ve nt of Sco pus in 2004, Web of Scien ce was the on ly wor ld ci ta tion da ta ba se. Access: Scopus Sco pus is the la te st pro du ct laun ched by El se vier, the bigge st scien ti fic pub lis her in the wor ld. It is a bib liog rap hic an dci t a ti o n d at ab as elikewe bo fs ci e nceb u tw ithaby far grea ter cat chme nt area. Mo re than 14,000 re viewed jour na ls from na tu ral, tec hni cal and so cial scien ces and bio me di ci ne is sued by mo re than 4000 pub lis he rs are bei ng in dexed. In ad di tion to pe rio di ca ls, Sco pus co ve rs 250 mil lion of qua li ty and re le va nt web si tes in clu di ng 13 mil lion pa ten ts. Al so, Sco pus com ple te ly co ve rs two se par ate b i o m e di cin e d at ab as es, M e dlin e an d EM BA SE. T h e specifi ci ty of this da ta ba se is that mo re than 60% of the j o u rnals in clud e d com e f ro m n on - Am er ic an co u ntr i es. The con di tio ns that a jour nal has to meet to be co ve red by Sco pus are as fol lows: pa per tit le and ab stra ct in En glish lan gua ge (whe reas exten si ve text of the pa per may be in any ot her lan gua ge), re gu lar ap pea ran ce, so me fo rm of qua li ty con trol (e.g., re viewi ng pro ce du re), and hi gh over all q u a li t y (w hich is ass ess e d by th e nu mb e r o f cit ati ons the jour nal re cei ves via Sco pus, re pu ta tion of the pub lisher, aut ho rs and edi to rial boa rd, and so me ot her pa rame te rs). In con tra st to ISI ci ta tion da ta ba ses that te nd to exclu si vi sm, Sco pus pla ns to in clu de all va luab le sour ces of in for ma tion and to de ve lop fur ther de pen di ng on the ri se in the num ber of new in for ma tion. Access: Med li ne Med li ne is a fir st-ra te sour ce of in for ma tion in the fiel ds of medicine, population and reproductive biology, and other medicine and health care related fiel ds. It is pro du ced by the U.S. Na tio nal Lib ra ry of Me di ci ne. Prior to its ap pea rance in e-fo rm, Med li ne was is sued in the fo rm of three printed publications separate in terms of contents, i.e. Index Medicus, Index to Dental Literature, and International Nursing Index. This database processes articles from some 4,60 0 periodicals published in over 80 countries, whereby only so me pa pe rs are bei ng se lec ted and in dexed (as dis tin guished from Current Contents, which follows all articles from the in dexed jour na ls). Pub Med is a free of char ge ver sion of the Medline database available to the public. Access: (via Pub Med) 100