1 B (II) jlk;u fokku. iz u i= fo k; dksm iqflrdk dksm. vuqns k. Øekad. Ikw.kkZad : 200 vad. Lke; : 3:00?kaVs

Transcription

1 Øekad Lke; : 3:00?kaVs 2016 (II) jlk;u fokku iz u i= fo k; dksm iqflrdk dksm 1 B Ikw.kkZad : 200 vad vuqns k vkius fgunh dks ek/;e pquk gs A bl ijh{kk iqflrdk esa,d lks isarkyhl (20 kkx 'A'esa + 50 kkx 'B' + 75 kkx 'C' esa ) cgqy fodyi iz u (MCQ)fn, x, gsa A vkidks kkx 'A' esa ls vf/kdre 15 vksj kkx 'B' esa 35 iz uksa rfkk kkx 'C' esa Lks 25 iz uksa ds mrrj nsus gsa A ;fn fu/kkzfjr Lks vf/kd iz uksa ds mrrj fn, x, rks dsoy kkx 'A' Lks 15,kkx 'B' ls 35 rfkk kkx 'C' ls 25 igys mrrjksa dh tkap dh tk,xh A vksñ,eñvkjñ mrrj i=d vyx Lks fn;k x;k gs A viuk jksy uecj vksj dsunz dk uke fy[kus Lks igys ;g tkap yhft, fd iqflrdk esa i` B iwjs vksj lgh gsa rfkk dgha Lks dvs&qvs ugha gsa A ;fn,slk gs rks vki bfuothysvj Lks mlh dksm dh iqflrdk cnyus dk fuosnu dj ldrs gsa A blh rjg Lks vksñ,eñvkjñ mrrj i=d dks kh tkap ysa A bl iqflrdk esa jq dke djus ds fy, vfrfjdr iuus layxu gsa A vksñ,eñvkjñ mrrj i=d ds i` B 1 esa fn, x, LFkku ij viuk jksy uecj] uke rfkk bl ijh{kk iqflrdk dk Øekad fyf[k,] lkfk gh viuk glrk{kj kh vo'; djs a A vki viuh vksñ,eñvkjñ mrrj i=d esa jksy uacj] fo k; dksm] iqflrdk dksm vksj dsunz dksm ls lacaf/kr leqfpr o`rksa dks dkys ckwy isu ls vo ; dkyk djs aa ;g,d ek= ijh{kkfkhz dh fteesnkjh gs fd og vksñ,eñvkjñ mrrj i=d esa fn, x, funsz kksa dk iwjh lko/kkuh ls ikyu djs a],slk u djus ij dei;wvj fooj.kksa dk lgh rjhds Lks vdwfvr ugha dj ik,xk] ftlls varr% vkidks gkfu] ftlesa vkidh vksñ,eñvkjñ mrrj i=d dh vlohd`fr kh kkfey gs] gks ldrh gs A 5. kkx 'A' rfkk kkx 'B' esa izr;sd iz u ds 2 vad 'C' esa izr;sd iz u 4 vad dk gs A izr;sd xyr mrrj dk _.kkred ewy;kad 25 % dh nj ls fd;k tk,xk A 6. izr;sd iz u ds uhps pkj fodyi fn, x, gsa A buesa Lks dsoy,d fodyi gh Þlghß vfkok ÞloksZRre gyß gs A vkidks izr;sd iz u dk lgh vfkok lokszrre gy <w a<uk gs A 7. udy djrs gq, ;k vuqfpr rjhdksa dk iz;ksx djrs gq, ik, tkus okys ijh{kkffkz;ksa dk bl vksj vu; kkoh ijh{kkvksa ds fy, v;ksx; Bgjk;k tk ldrk gs A 8. ijh{kkfkhz dks mrrj ;k jq iuuksa ds vfrfjdr dgha vksj dqn kh ugha fy[kuk pkfg, A 9. dsydwysvj dk mi;ksx djus dh vuqefr ugha gs A 10. ijh{kk lekfir ij fnnz fcunq fpfugr LFkku ls OMR mrrj i=d dks fokkftr djs aa bfuothysvj dks ewy OMR mrrj i=d lksaius ds i pkr vki bldh dkwczuysl izfrfyfi ys tk ldrs gsaa 1 fgunh ek/;e@laldj.k ds iz u esa folaxfr gksus@ik;s tkus ij vaxzsth laldj.k izekf.kd gksxk A 1 dsoy ijh{kk dh iwjh vof/k rd csbus okys ijh{kkfkhz dks gh ijh{kk iqflrdk lkfk ys tkus dh vuqefr nh tk,xh A jksy uacj uke... ijh{kkfkhz }kjk kjh xbz tkudkjh dks esa lr;kfir djrk gw A bfuothysvj ds glrk{kj

2 2 FOR ROUG WORK

3 3 LIST OF TE ATOMIC WEIGTS OF TE ELEMENTS Element Symbol Atomic Number Atomic Weight Element Symbol Atomic Number Atomic Weight Actinium Ac 89 (227) Mercury g Aluminium Al Molybdenum Mo Americium Am 95 (243) Neodymium Nd Antimony Sb Neon Ne Argon Ar Neptunium Np 93 (237) Arsenic As Nickel Ni Astatine At 85 (210) Nlobium Nb Barium Ba Nitrogen N Berkelium Bk 97 (249) Nobelium No 102 (253) Beryllium Be Osmium Os Bismuth Bi Oxygen O Boron B Palladium Pd Bromine Br Phosphorus P Cadmium Cd Platinum Pt Calcium Ca Plutonium Pu 94 (242) Californium Cf 98 (251) Polonium Po 84 (210) Carbon C Potassium K Cerium Ce Praseodymium Pr Cesium Cs Promethium Pm 61 (147) Chlorine Cl Protactinium Pa 91 (231) Chromium Cr Radium Ra 88 (226) Cobalt Co Radon Rn 86 (222) Copper Cu Rhenium Re Curium Cm 96 (247) Rhodium Rh Dysprosium Dy Rubidium Rb Einsteinium Es 99 (254) Ruthenium Ru Erbium Er Samarium Sm Europium Eu Scandium Sc Fermium Fm 100 (253) Selenium Se Fluorine F Silicon Si Francium Fr 87 (223) Silver Ag Gadolinium Gd Sodium Na Gallium Ga Strontium Sr Germanium Ge Sulfur S Gold Au Tantalum Ta afnium f Technetium Tc 43 (99) elium e Tellurium Te olmium o Terbium Tb ydrogen Thallium Tl Indium In Thorium Th Iodine I Thulium Tm Iridium Ir Tin Sn Iron Fe Titanium Ti Krypton Kr Tungsten W Lanthanum La Uranium U Lawrencium Lr 103 (257) Vanadium V Lead Pb Xenon Xe Lithium Li Ytterbium Yb Lutetium Lu Yttrium Y Magnesium Mg Zinc Zn Manganese Mn Zirconium Zr Mendelevium Md 101 (256) *Based on mass of C 12 at The ratio of these weights of those on the order chemical scale (in which oxygen of natural isotopic composition was assigned a mass of ) is (Values in parentheses represent the most stable known isotopes)

4 4 उपय ग म लभ त न यत क m h e k c 1eV amu G R y N A इल क ट र sन कs द रव र0मsन परलs क नन0तs क इल क ट र sन कs आव श ब ल सर मsन नन0तs क प रकsश कs व ग र डबगगरनन0तs क आव गsद र खर0s R म ल ग नन0तs क USEFUL FUNDAMAENTAL CONSTANTS m h e k c 1eV amu G R y N A Mass of electron Planck's constant Charge of electron Boltzmann constant Velocity of Light Rydberg constant Avogadro's number R Molar Gas constant

5 5 kkx \PART 'A' ववभ न रनरवर ष रम रह ईरकक रद शरक रग ह रक रप दsवs र क र दशsग0sर ग0sर ह र कक र वर षगर म र प रनतशतर प दsवs र वsगध करघट? एकरमदहलsर र प0 X तथsर Y प रल क रख ददs र क न र ननकलत र ह र तथsर र प0 50 खर गर क न र क र पश रर sत उरउ क रपs र र प0 2Y तथsर 2रX प रबर त र ह रवहर नर sभशरजज रल क रवहरमदहलsरख ददs र क न रननकलत रह,रवहरह :र र प र प र प0 314 र प0 242 A woman starts shopping with Rs. X and Y paise, spends Rs. 50 and is left with Rs. 2Y and 2 X paise. The amount she started with is Rs Rs Rs. 314 Rs Wheat production of a country over a number of years is shown. Which year recorded highest percent reduction in production over the previous year? एकर खsनर 10000टनर तs ब र कsर खननजर जज म र 5 s र% तs बsरह,रएकरसरम लट रक रप रदsनरक त रह र सरम लट रखननजर र80% तs बs उ रददनरननकsलतsर ह रककतन रटन/प रनतददनरतs बsरबनs0sरजsतsरह? A mine supplies tons of copper ore, containing an average of 5 wt% copper, to a smelter every day. The smelter extracts 80% of the copper from the ore on the same day. What is the production of copper in tons/day? त नरबहन रक रमकsनरएकरह रप जक ट तरम रह,रल ककनर म झल र बहनर ब र र वsल र मकsनर म र नह र हत र ह र बहर क र म0र ब र बड र बहनर क र मकsनर क र छs0sर ब र छ ट र बहनर क र मकsनर प र पडत र ह र क न- sरननष रकर षगरशनतग0sरननकsलsरजsर कतsरह? ब रछ ट रबहनरब र रम र हत रह र ब रबड रबहनरब र रम र हत रह र ब रछ ट र0sर ब रबड रबहनरब र रम र हत रह र ब रछ ट रबहनरकsरमकsनरम झल र बहनरक रमकsनरक रपवगरम रह The houses of three sisters lie in the same row, but the middle sister does not live in the middle house. In the morning, the shadow of the eldest sister s house falls on the youngest sister s house. What can be concluded for sure? The youngest sister lives in the middle. The eldest sister lives in the middle. Either the youngest or the eldest sister lives in the middle. The youngest sister s house lies on the east of the middle sister s house. 5. त नर वसरतओ र A, Bर तथsर C क र ब र न र प र कक र व र0जक ट तरक रAरप र10% लs,र B प र 20% लs रतथsर Cर प र 10% हsननर ह त र ह र A तथsर C क र 0 क ट रत ब र sनरमल सर0 रक र टजष टगतरउ रनरहsननरवरलs रह तsर ह र जबककर B तथsर C क र 0 क ट रतर ब र sनर मल सर0 र क र टजष टगतर उ र 5% लs र ह तsर ह र उ र व र0जक ट तर क र ह न रवsल रववश द धरहsननर0sरलs रक ट र0sरह? 10% लs र 20% लs 10.66% लs 6.66% लs

6 6 5. A man sells three articles A, B, C and gains 10% on A, 20% on B and loses 10% on C. e breaks even when combined selling prices of A and C are considered, whereas he gains 5% when combined selling prices of B and C are considered. What is his net loss or gain on the sale of all the articles? 10% gain 20% gain 10.66% gain 6.66% gain 6. Time-distance graph of two objects A and B are shown. 6. द रवसरत ओ ररAरतथsरB क र म0-द रग रsफरक रन र र दशsग0sरग0sरह र If the axes are interchanged, then the same information is shown by 0ददर अक ष र क र अदलs-बदल र क र द र जs0 र त र इ र र नsर क र न र र दद0 र ग0 र ग रsफ र म र र क न- sर ग रsफरदशsगतsरह? रर र

7 7 7. त नरबक ट र रम रप र 0 करम र30 र कल टरह,रइन रह रल क र एकर ल स म नर 0sत रsर क र हsर ह र 0sत रsवध र म र उ र 30 ट लरबथर रग ज नsरपडतsरह रप र 0 करट लरबथर प रएकरनन क षकरजजनरबक ट र रम रर कल टरह रउनम र रप रनतरबक ट र sरएकरर कल टरट क ट र रक रर परम रल तsर ह र बरट लरबथर रग ज न रक रपश रर sत उरउ क रपs र अध कतमरककतन रर कल टरबर र ह ग? A chocolate salesman is travelling with 3 boxes with 30 chocolates in each box. During his journey he encounters 30 toll booths. Each toll booth inspector takes one chocolate per box that contains chocolate(s), as tax. What is the largest number of chocolates he can be left with after passing through all toll booths? द र नsर 0ल र क र ग ठभल0 र क र अन रद र क र जगहर ग लsकs र ह,र एव र प रथमर कsर आन रतर कर व र0s र द र क र आन रतर कर व र0s र कsर द ग नsर ह र बड र आकs र वsलsरएकरद रवर रआ sरजबककरछ टsरप sर sरह र ननम रनरकथन रम र रक न- sरकथनर ह रह? बड रनsर 0लरम रछ ट र र4 ग नsरअध करद रवरह र बड रनsर 0लरम रछ ट र र2 ग नsरअध करद रवरह र द न रनsर 0ल रम रद रवर मsनरआ0तनरम रह र छ ट रनsर 0लरम रबड र र2 ग नsरद रवरह र 8. Two coconuts have spherical space inside their kernels, with the first having an inner diameter twice that of the other. The larger one is half filled with liquid, while the smaller is completely filled. Which of the following statements is correct? The larger coconut contains 4 times the liquid in the smaller one. The larger coconut contains twice the liquid in the smaller one. The coconuts contain equal volumes of liquid. The smaller coconut contains twice the liquid in the larger one. 9. Which of the following graphs represents a stable fresh water lake?र (i.e., no vertical motion of water) 9. ननम रनरग रsफ रम र रक न- sरम ठ रपsन रक रसरथs0 र झ लरक रदशsगतsरह?र(अथsगत उरजलरक रऊर रवsग र गनतश लतsरनह )र

8 8 1 एकरबsघ,रहवsरक रववप तरददशsर रअपन रभशकs र क रतsकरम र हतsरह रइ कsरकs णरह रककर हवsरउ रअपन रभशकs रकsरअजन तमर जsनल वsर हमलsरक न रम र हs0तsरक त रह र हवsरअपन र sथरभशकs रक रग रक रबsघर तकरपह र sत रह रजज रउ रभशकs रक र ढ ढन रम र आ sन रह त रह र हवsरक रववप तरददशsरम र sमsन 0त रघन र हर 0sल रह न र रउ रब हत रछद मरआव णर भमलतsरह र हवsरक रववप तरददशsरम रबsघरक रजसथनतरउ क र ग रक रभशकs रतकरनह रपह र न रद न रम रमददर क त रह र 1 A tiger usually stalks its prey from a direction that is upwind of the prey. The reason for this is the wind aids its final burst for killing the prey the wind carries the scent of the prey to the tiger and helps the tiger locate the prey easily the upwind area usually has denser vegetation and better camouflage the upwind location aids the tiger by not letting its smell reach the prey 10. एकर लफ नर टsव र (म नs )र र 1W शजक ट तर कsर ववरकक णरह तsरह रआपक र लफ नरक र s रम ट र र 0.1 mw शजक ट तर कsर ववकक णर ह तsर ह र 0ददर आपर टsव र र100m क रद रप रह,रऔ रफ नरआपरक र कsनर र टsरह आरह,रत रआपक रभ रतकरट व र र पह र न रवsल रऊजsगर(E 1 ) तथsरआपक रफ नर रपह र न र वsल रऊजsगर(E 2 ) क र ह रत लनsरह ग र E 1 >> E 2 E 2 >> E 1 E 1 = E 2,रज र पकग रबनsन रक रभलएरजर रह र द रग0 रजsनकs रलग गरत लनsरक रह त र प0sगपरतरनह रह र 10. A cellphone tower radiates 1W power while the handset transmitter radiates 0.1 mw power. The correct comparison of the radiation energy received by your head from a tower 100m away (E 1 ) and that from a handset held to your ear (E 2 ) is E 1 >> E 2 E 2 >> E 1 E 1 = E 2 for communication to be established insufficient data even for a rough comparison 1 तहर क र क ष त रफलर कsर ववभ न नर ऊ र sइ0 र वर गह sइ0 र ( म द रर जलसरत र क र sप क ष)र प र ववत णर धर त ररम रदशsग0sरग0sरह रइ क रआ s रप रननम रनरम र रक न- sरकथनरअसत यरह? प थरव रक र तहरकsरअध कत र sगर म द रर जलसरत र रन र रह म द ररजलसरत र रऊप रक र तहरक रक ल क ष त रफलर कsरअध कत र s र 2 कक.म.रऊ र sई रन र रह र म द ररजलसरत र रन र रक र तहरक रक ल क ष त रफलर कsर ब रकमर s र4 कक.म.रगह sईर रन र रह म द ररजलसरत र र वsगध करगह sईरक रद र म द रर जलसरत र र वsगध करऊ र sईर रअध करह र

9 9 1 Based on the distribution of surface area of the Earth at different elevations and depths (with reference to sea-level) shown in the figure, which of the following is FALSE? 1 दद0 रग0 रक रमरम रअगलsरप रनतमsनरक न- sरह गs? Larger proportion of the surface of the Earth is below sea-level Of the surface area above sea-level, larger proportion lies below 2 km elevation Of the surface area below sea-level, smaller proportion lies below 4 km depth Distance from sea level to the maximum depth is greater than that to the maximum elevation 1 What is the next pattern in the given sequence? 1 पणगरर पर र म द रजलरक रअ द रब ठsरएकरव र0जक ट तर 0गर कsर लगsतs र प र क षणर क तsर ह र जलर क र बsह र कक र व र0जक ट तर क र त लनsर म र जलर क र अ द र ब ठsर व र0जक ट तरननम रनरम र रक न- sरप र क षणरक गs? नsरत र 0 द0/ 0sगसरतरकsर म0,रनsरह र क षक षनतजरक रक ण 0रद रबदल ग रर 0 द0रद र रह गs,र 0sगसरतरपहल रह गs,रप त र क षक षनतजरक रक ण 0रद रअपर वनतगतर ह ग र 0 द0/ 0sगसरतरकsर म0रअपर वनतगतरह गs,र प त रक षक षनतजरक रक ण 0रद रभ क ड जs0 ग र ददनरक र म0sवध रवरक षक षनतजरक रक ण 0रद र द न रघट ग र 1 A person completely under sea water tracks the Sun. Compared to an observer above water, which of the following observations would be made by the underwater observer? Neither the time of sunrise or sunset nor the angular span of the horizon changes. Sunrise is delayed, sunset is advanced, but there is no change in the angular span of the horizon. Sunrise and sunset times remain unchanged, but the angular span ofरthe horizon shrinks. The duration of the day and the angular span of the horizon, both decrease. 15. एकर अघगर व तर क र र sपर क र मर 0र बबन द र क र उ क र व र0s रक रअ नतमरबबन रद ओ र र र खsओ र रज डsर ग0sरह रधर त ररम रदशsग0 रछs0s ककतरक ष त ररतथsरबत र जर क रक ष त रफल रकsरअन पsतरबतs0?

10 The mid-point of the arc of a semicircle is connected by two straight lines to the ends of the diameter as shown. What is the ratio of the shaded area to the area of the triangle? 16. एकर द वsलsर 90 ल ट र द र म र 10 ल ट र पsन र भमलsतsरह रक लरद रकsर1/5 th sगरब र न रक रबsदर वहरश र षर sगरम रब र रह एर sगरक रमsत रsरक र मsनर औ रपsन रभमलsतsरह रइ रभमश रणरम रपsन रवरद र कsरअन पsतरह : 72:28 28:72 20:80 30: A milkman adds 10 litres of water to 90 litres of milk. After selling 1/5 th of the total quantity, he adds water equal to the quantity he has sold. The proportion of water to milk he sells now would be 72:28 28:72 20:80 30: एकर जसप र गर क र प र द र 5 भम.म.र ह र जसप र गर कsर व र0s र 1 म र ह र 0हर जसप र गर अपन र अक षर प र 2 र क ट रक र प रनतर.र क र गनतर र घमत र ह र जसप र गर अपन रअक षरक र मs त रकक रगनतर रर लत रप रत तर ह त रह?र 1 mm/s 5 mm/s 6 mm/s 10 mm/s 17. The pitch of a spring is 5 mm. The diameter of the spring is 1 cm. The spring spins about its axis with a speed of 2 rotations/s. The spring appears to be moving parallel to its axis with a speed of 1 mm/s 5 mm/s 6 mm/s 10 mm/s 18. एकर पsर जसथनतक र व ज ञsननकर त त र क र वव लर आबsद र वsल र क ष त रर म र उनक र आबsद र कsर अन मsनर लगsन र क र भलएर 30 त त र क र पकडर क र उनर क र ग दन र म र एक-एकर म दद रकsर पहनsर द तsर ह र एकर परतsहर बsदर वहर कफ र 40 त त र क र पकडर ल तsर ह,र औ र पsतsर ह र ककर उनर म र र 8 त त र क र गदगन र म र म दद रकsर ह र इनर जsनकs र क र आ s र प र त त र क र अन मsननतरआबsद रककतन रबतs0 रजs0 ग? To determine the number of parrots in a sparse population, an ecologist captures 30 parrots and puts rings around their necks and releases them. After a week he captures 40 parrots and finds that 8 of them have rings on their necks. What approximately is the parrot population? जजनर तsलsब र म र हs0भ न रथर ज र जलर वनसरपनतर अ र0ध करमsत रsरम रपनपत रह,रउनरतsलsब रम रमछल र क रआबsद रकमरपs0 रजsत रह,रजज कsरकs णरह हs0भ न रथर(जलरवनसरपनत)र जरक र शन र क र तsलsबरक रतलरतकरपह र न र र कत रह र डन रवsल रहs0भ न रथर(जनरवनसरपनत)रपsन र म र घ ल रऑजक ट जनरक रनष रटरक त रह र हs0भ न रथरज रजलरवनसरपनतरमछभल0 रक र भलएरप0sगपरतरआहs रनह रह त र हs0भ न रथर(जलरवनसरपनत)रपsन रम रजह ल र पदsथगरछ डत रह र 19. Why is there low fish population in lakes that have large hyacinth growth? yacinth prevents sunlight from reaching the depths of the lake. Decaying matter from hyacinth consumes dissolved oxygen in copious amounts. yacinth is not a suitable food for fishes. yacinth releases toxins in the water. 20. एकर फशगर कsर आकs र ह र उनर एकर र प र वगsगकs र टsइल र क र न र0 नतमर खर0sर ककतन र ह ग र जज र ककर पणगर फशगर कक र र टsइलर क र त ड र बबनsरढकsरजsर क? The dimensions of a floor are 18 2 What is the smallest number of identical square tiles that will pave the entire floor without the need to break any tile?

11 11 kkx \PART 'B' 2 प रsथभमकरववश रल वर षकरववध र( द गरकsरउप0 गरनह र क त रह )रह र प र णर0 जममतरपरल ज म मsरउ र जगनरसरप क ट र भमनतर ऊजsगरववक ष पणरX- रप रनतद जपतरसरप क ट र भमनतर एन ड रनमरननरव ल सरट s sभमनतर मसरथsननकरतन तsरद रव र0मsनरसरप क ट र भमनतर 2 The primary analytical method (not using a reference) is inductively coupled plasma emission spectrometry energy dispersive X-ray fluorescence spectrometry anodic stripping voltammetry isotopic dilution mass spectrometry 2 Rubredoxin, 2-iron ferredoxin तथsर 4-iron ferredoxinर क र sज वकर प र ट नर कक र0र सरथल र म र उपजसथतर अकsबगननकर ल सरफ र (0sर ल सरफsइड)र प मsण ओ रक र खर0sरह रक रमश:र 0, 2 तथs 4 र2, 4 तथs 3 0, 4 तथs 2 र0, 2 तथs 3 2 The number of inorganic sulphur (or sulphide) atoms present in the metalloprotein active sites of rubredoxin, 2-iron ferredoxin and 4- iron ferredoxin, respectively, are 0, 2 and 4 र2, 4 and 3 0, 4 and 2 र0, 2 and 3 2 sज वकरआ sरतथsरउच रर रवव 0 तरर sलकतsरकsर sत रआ0 डsइडरह र NaI रCdI 2 LaI 2 रBiI 3 2 The metal iodide with metallic lustre and high electrical conductivity is NaI रCdI 2 LaI 2 रBiI 3 2 ह ल जनर अण ओ र (ग )र क र प र क षक षतर ग र क र भलएर उ रत दs0 र OMOर (highest occupied molecular orbital) र LUMO (lowest unoccupied molecular orbital)रम र इल क ट र sननकर क रमणरह र * * र * * र * 2 The OMO (highest occupied molecular orbital) to LUMO (lowest unoccupied molecular orbital) electronic transition responsible for the observed colours of halogen molecules (gas) is * * र * * र * 25. trans-[co(en) 2 Cl(A)] + र क र जल-अपघटनर म र ननकलन र वsलsर ग र पर 0ददर क ट रल sइडर ह र त र cis उ रपsदरकsरवव र नरन र0 नतमरह तsरह,रजबरA ह र NO 2 रNCS Cl रO 25. In the hydrolysis of trans-[co(en) 2 Cl(A)] +, if the leaving group is chloride, the formation of cis product is the least, when A is, NO 2 रNCS Cl रO 26. [XeF 5 ] क र भलएर प र र0sभशतर 19 F NMRर सरप क ट र म र = ½)रक रबह लतsरह = 26%],र ट लsइट रक र म तरह र[ 129 Xe (I द र रइक ट रक र त नर रएकर 26. The expected number of 19 F NMR spectral lines, including satellites, for [XeF 5 ] is [Abundance of 129 Xe (I = ½) = 26%] two रtwenty one three रone 27. [ 3 ] + म र रआबन र रक णरकsरप र र0sभशतर मsनरह र 180 o र120 o 60 o र90 o 27. The expected bond angle in [ 3 ] + is 180 o र120 o 60 o र90 o 28. क लर [Ru 2 ( 5 -Cp) 2 (CO) 2 (Ph 2 PC 2 PPh 2 )] (18- र इल क ट र sनरनन0मरकsरपsलनरक तsरह ),रम रउपजसथतर त र भलगन रड र तथsर sत - sत र आबन र र क र खर0sर क रमश:रह 0 तथsर1 र2 तथs 1 3 तथs 1 र1 तथs 2

12 The number of bridging ligand(s) and metalmetal bond(s) present in the complex [Ru 2 ( 5 - Cp) 2 (CO) 2 (Ph 2 PC 2 PPh 2 )] (obeys 18-electron rule), respectively, are 0 and 1 र2 and 1 3 and 1 र1 and ननम रनभल खतर क लरम रग ल सरडरक रआक ट र क णर अवसरथsरह र Me Cl Me Au P P Me Au Me Cl 0 र1 2 र3 29. The oxidation state of gold in the following complex is Cl Me Me Au P P Me Au Me Cl 0 र1 2 र3 30. [PtCl 4 ] 2 रऐल सरक नरक र मन रव0रक रद रजज क र भलएर वsगध करह,रवहरह र न बsनगईनर रएधथल नर sइक ट रल ह क ट र नर र1-बर0ट नर 30. The rate of alkene coordination to [PtCl 4 ] 2 is highest for norbornene रethylene cyclohexene र1-butene 3 न फ ल क ट र दटकरप sम ट र जज क रभलएर वsगध कर ह,रवहरह र Br रCl CN रF 3 The nephelauxetic parameter is highest for Br रCl CN रF 3 [Cr(N 3 ) 6 ] 3+ रक रइल क ट र ननकरसरप क ट र मरम र 2 E g 4 A 2g र क रमणरघदटतरह तsरह रलग गर 650 nmरप र450 nmरप 350 nmरप र200 nmरप 3 The 2 E g 4 A 2g transition in the electronic spectrum of [Cr(N 3 ) 6 ] 3+ occurs nearly at 650 nm र450 nm 350 nm र200 nm 3 कsब ननकरऐनहsइड र र रउ रप र र तरCO 2 क रजल0 जनर म,रCO 2 क रप रथमरअन र0 न र0कक र0sरह त रह र एन रजsमरक र कक र0रसरथलरक रO ग र पर,र त रपश रर sतरजजन रकर र एन रजsमरक र कक र0रसरथलरक र 2 O,र त रपश रर sतरजजन रकर र एन रजsमरक र कक र0रसरथलरक रजजन रकर र त रपश रर sत उरO ग र पर र एन रजsमरक र कक र0रसरथलरक रजजन रकर र त रपश रर sत उर 2 O ग र पर र 3 In the catalytic hydration of CO 2 by carbonic anhydrase, CO 2 first interacts with O group of the active site of the enzyme and then with zinc 2 O of the active site of the enzyme and then with zinc zinc of the active site of the enzyme and then with O group zinc of the active site of the enzyme and then with 2 O 3 अभ कक र0sर X (aq) + 2 O (l) 3 O + (aq) + X (aq) क रभलएर[X ] (aq) वsगध करह गsरजबरX ह र OCl रF Cl रNO 2 3 For the reaction, X (aq) + 2 O (l) 3 O + (aq) + X (aq) the highest value of [X ] (aq), when X is OCl रF Cl रNO 2

13 d.c. प ल ग रsफ रक रभलएर ह रकथनरह र E 1/2 sन रद रतsरप रनन ग रह र पsतनरम क रइल क ट र डरएकरसरथलरइल क ट र डरह र मsन रतर s sर मsनरह रवव णर s sरक र अभ गमनर s sरक र हs0करवव 0 तरअपघ 0र क रप रर रअध कतsरववल परतरक रद त रह र 35. The correct statement for d.c. polarography is E 1/2 is concentration dependent Dropping mercury electrode is a macro electrode Limiting current is equal to diffusion current A large excess of supporting electrolyte eliminates migration current 36. न र0 sनर कक र0णरववश रल र षणरम र त जपतरग णकरह रर (A = प र र तर डड0 कक र0तs; = न र0 sनरफ लक ट र ; = प र sव र नsभ क 0र प रsन0कतsर क ष त र; N = लक ष र0र प मsण ओ रक र खर0s; = क ष0s क) 37. The major product formed in the following reaction is र र 36. Saturation factor in neutron activation analysis is (A = induced radioactivity; = neutron flux; = effective nuclear cross section; N = no of target atoms; = decay constant) र र 37. ननम नभल खतरअभ कक र0sरकsरम खर0रउ रपsदरह र 38. DNA ब र0 मरमरम रऐडन नरक रअभ लक षक 0रग र प र क रभलएर ह रअभ लक षणरह र N(3) एकरहsइड र जनरआबन र रग रsह रह रऔ र C(6)N 2 एकरहsइड र जनरआबन र रदsतsरह र N(1) एकरहsइड र जनरआबन र रग रsह रह रऔ र C(6)N 2 एकरहsइड र जनरआबन र रदsतsरह र N(3) तथs C(6)N 2 द न रहsइड र जनरआबन र र ग रsह रह र N(1) तथs C(6)N 2 द न रहsइड र जनरआबन र र ग रsह रह र 38. Correct characteristics of the functional groups of adenine in DNA base pair are N(3) is a hydrogen bond acceptor and C(6)N 2 is a hydrogen bond donor N(1) is a hydrogen bond acceptor and C(6)N 2 is a hydrogen bond donor

14 14 Both N(3) and C(6)N 2 are hydrogen bond acceptors Both N(1) and C(6)N 2 are hydrogen bond acceptors 4 The correct order of the acidity for the following compounds is 39. एकर500 Mz सरप क ट र म ट रप रअ ककतरएकर0 धगकर 39. कsर 1 NMR सरप क ट र मरएकरर त ष रकरदशsगतsरह,र जज म रलsइन,रसरथsनर1759, 1753, 1747रतथsर1741 zरप रह रर त ष रकरक रभलएर s s0ननकर नतर( ) तथsर0 मरमनरनन0तs कर(z) रह र 5 ppm, 6 z र5 ppm, 12 z 6 ppm, 6 z र6 ppm, 12 z 1 NMR spectrum of an organic compound recorded on a 500 Mz spectrometer showed a quartet with line positions at 1759, 1753, 1747, 1741 z. Chemical shift ( ) and coupling constant (z) of the quartet are 5 ppm, 6 z र5 ppm, 12 z 6 ppm, 6 z र6 ppm, 12 z 40. ननम रनभल खतर0 धगक रम रइ धगतरC- आबन र रक र भलएरआबन र रवव0 जनरऊजsगओ रकsर ह रक रमरह र C > B > A रA > B > C A > C > B रC > A > B 40. The correct order of the bond dissociation energies for the indicated C- bond in following compounds is C > B > A रA > B > C A > C > B रC > A > B 4 ननम रनभल खतर0 धगक रक रअम रल 0तsरकsर ह रक रमर ह र B > C > A रC > B > A B > A > C रC > A > B 4 ननम रनभल खतर0 धगकरक रभलएर ह रकथनरह र 0 धगकरकक लरह रतथsर र पणरP ह र 0 धगकरकक लरह रतथsर र पणरMरह 0 धगकरअकक लरह रतथsरइ म र मभमनतर C 2 -अक षरह र 0 धगकरअकक लरह रतथsरइ म र मभमनतरतल ह र 4 The correct statement about the following compound is compound is chiral and has P configuration compound is chiral and has M configuration compound is achiral as it possesses C 2 -axis of symmetry compound is achiral as it possesses plane of symmetry 4 ननम रनभल खतर0 धगकरम रम धथलरग र परह र B > C > A रC > B > A B > A > C रC > A > B मसरथ 0र डs0sसरट र 0 ट वपकर एन जन ट0 ट वपकर र नs रमकरववर षमसरथsननकर

15 15 4 Methyl groups in the following compound are homotopic diasterotopic enantiotopic constitutionally heterotopic 4 ननम रनभल खतर0 धगकरक रभलएरन र रदद0 रग0 र र नsओ रम र र वsगध करसरथsईर र पणरह र C=C Br Br n Br C C C=C Br Br n Br C=C ब र म टsलईनरक रडsइनsइ शनरम रवव धर तरम खर0र उ रपsदरह 4 Among the structures given below, the most stable conformation for the following compound is र 46. The major product formed in the dinitration of 4-bromotoluene is 45. ननम रनभल खतर अभ कक र0sर क र प रथमर पदर म र जम मभलतरआजववकरकक षक रक रअन र0 न र0कक र0s0 रह र 47. अभ कक र0sओ रक रननम रनभल खतरश र ण र (Z = CF 3 /C 3 /OC 3 ) क रभलएरद रनन0तs क रकsर ह र क रमरह र C=C Br Br n Br C C C=C Br Br n Br C=C 45. Molecular orbital interactions involved in the first step of the following reaction is CF 3 > C 3 > OC 3 CF 3 > OC 3 > C 3 OC 3 > CF 3 > C 3 C 3 > OC 3 > CF 3

16 The correct order of the rate constants for the following series of reactions (Z = CF 3 /C 3 /OC 3 ) is 50. Number of signals present in the proton decoupled 13 C NMR spectrum of the following compound is CF 3 > C 3 > OC 3 CF 3 > OC 3 > C 3 OC 3 > CF 3 > C 3 C 3 > OC 3 > CF ब न रज नर तथsर ऐ ट नsइ sइलर क र भमश रणर क ररररर 1 NMR म र मsनर मsकलनरक रद रएककरप रsपरतर ह त रह रब न रज नर: ऐ ट नsइ sइलरम ल रअन पsतरह रर 1:1 र2:1 1:2 र6:1 four रsix eight रten 5 ननम रनभल खतरअभ कक र0sरम र वsगध करसरथsईरवव धर तर उ रपsदरह र NMR spectrum of a mixture of benzene and acetonitrile shows two singlets of equal integration. The molar ratio of benzene: acetonitrile is 1:1 र2:1 1:2 र6: धगकरज र3314रतथsर2126 cm -1 प रIR आव ज त0s र दशsगतsरह,रवहरह र C 3 (C 2 ) 4 C 2 S C 3 (C 2 ) 4 C 2 C N C 3 (C 2 ) 4 C 2 C C- C 3 (C 2 ) 2 C C(C 2 ) 2 C The compound which shows IR frequencies at both 3314 and 2126 cm -1 is C 3 (C 2 ) 4 C 2 S C 3 (C 2 ) 4 C 2 C N C 3 (C 2 ) 4 C 2 C C- C 3 (C 2 ) 2 C C(C 2 ) 2 C ननम रनभल खतर0 धगकरक रप र ट नरअ0 जममतर 13 C र NMR म रउपजसथतरभ मरनल रक र खर0sरह 5 The most stable product formed in the following reaction is 5 ननम रनभल खतरअभ कक र0sरकsरम खर0रउ रपsदरह र र s र रछ:र आठर रद र

17 17 5 The major product in the following reaction is surface film, a monomolecular layer of area 100 was formed on compression. The cross-sectional area of the acid molecule is 50 र र Mark-ouwink म क ण कsरउप0 गर जज क रनन sग णरम रक त रह,रवहरह र खर0s-औ तरम ल र हनतर s -औ तरम ल र हनत श र0sनतs-औ तरम ल र हनत z-औ तरम ल र हनत 55. Mark-ouwink equation is used for the determination of number-average molar mass weight-average molar mass viscosity-average molar mass z-average molar mass 5 ववप मsण कर अण ओ र क र तनन र कsर प रनतर पणर हsम ननकर वव वर र क त र ह र 0ददर द तsरह,रतरबर ह रकथनरह र बलरह रतथsर2रबलरनन0तs करह र बलरह रतथs 2रबलरनन0तs करह बलरह रतथsर रबलरनन0तs करह बलरह रतथsर रबलरनन0तs करह वव वर क र 5 Vibrations of diatomic molecules are usually modelled by a harmonic potential. If theर potential is given by, the correct statement is force is and force constant is 2 force is and force constant is 2 force is and force constant is force is and force constant is 5 एकर व sर अम ल र क र जलर प र एकर तहर कफल सरमर क र र पर म र खरक,रर प डनर र इ क र 100र र क ष त रफलर क र एकर म न आजववकरप तरबनsरद रग0 रअम रलरक रअण रकsर अन प रसरथरपर च रछ दरक ष त र म ह र 50 र र200 5 When of a fatty acid was placed on water as a 56. एकरपs र र जसपनरकण रक रननकs0रम,रद रअपर तथsरत नरडsउनरजसपन रक र र पणरकsर s रह र 120 र60 20 र The weight of the configuration with two up and three down spins in a system with five spin particles is 120 र60 20 र कक र0णरऊजsगर49.8 kj mol -1 र क रएकरअभ कक र0sर क र भलएर 600 K तथsर 300 Kर प र द र नन0तs क र (k 600 /k 300 )र कsर अन पsतर लग गर ह र (R = 8.3 J mol -1 K -1 ) ln (10) र e रe For a reaction with an activation energy of 49.8 kj mol -1, the ratio of the rate constants at 600 K and 300 K, (k 600 /k 300 ), is approximately (R = 8.3 J mol -1 K -1 ) ln (10) र e रe हप र ण,र ब र र र नन sगर तर ह र दद0 रह र तथsर र सरव च रछs नर नन0तs कर श न र0रह गsरक वलरजबर

18 Covariance is defined by the relation. Given the arbitrary constants and, will be zero only when 59. द र आ0sम र र षटक णर क भलतर व रत र क र प तर म र प र र0 करर जक ट तरनघ रह त रह र छ:रव रत र र रत नरव रत र र s रव रत र रबs हरव रत र 59. Each void in a two dimensional hexagonal close-packed layer of circles is surrounded by six circles रthree circles four circles रtwelve circles 60. तथs क रआ0ननकरगनतश लतs0 रक रमश:र तथsर तथs र0.455 तथs तथs र0.910 तथs तथsर क रअभ गमनs करह रक रमश:र 60. The ionic mobilities of and are and, respectively. The transport numbers of and are, respectively and र0.455 and and र0.910 and एकरववल0नरजज म र0.008 M AlCl 3 तथs M KCl ह,रक रआ0न र sमथर0गरह र M र0.053 M M र0.086 M 6 The ionic strength of a solution containing M AlCl 3 and M KCl is M र0.053 M M र0.086 M ह 6 कर तर कक षक र म र र एकर क र भलएर ह र प र sमsन र0 क तरत गरफलनरह र 6 The correct normalized wavefunction for one of the hybrid orbitals is 6 NMR उरप क ट र भमनतरक र द गरम र ह रकथनरह र सरथ नतकरर बक 0रक ष त ररकsरप र0 ग,रजसपनर अवसरथsओ रक रमर र0र क रमणरक रप र र तरक न रक र भलएरकक0sरजsतsरह रर र बकनर ददश,रलगsएरगएरसरथ नतकर र म रबक 0रक ष त ररप रल बरह तsरह र सरथ नतकरर बक 0रक ष त ररकsरप र0 गरजसपनर अवसरथsओ रक रमर र0रआबsद रकsरअन रत रउ रपन रनर क न रक रभलएरकक0sरजsतsरह र सरथ नतकरर बक 0रक ष त ररजसपन-जसपनर0 मरमनरक र प र र तरक तsरह र 6 The correct statement in the context of NMR spectroscopy is static magnetic field is used to induce transition between the spin states magnetization vector is perpendicular to the applied static magnetic field the static magnetic field is used to create population difference between the spin states static magnetic field induces spin-spin coupling 6 नन0तर S तथsर Vर प र एकर सरवत:र प रक रमर क र अवध र म रज रप sम ट र दsरघटतsरह,रवहरह र U र C p रq 6 The parameter which always decreases during a spontaneous process at constant S and V, is U र C p रq

19 पदsथ र A, B, C तथsर D क र भलएर बत रकबब द र दsबर क रमश:र 0.2, 0.5, 0.8 तथsर 2र bar ह र 0 धगकर जज कsर ऊर रवगपsतनर मsनकर पर जसथनतर म र तsपर बढsन रप रह रजsतsरह,रवहरह र A रB C रD 65. Triple point pressure of substances A, B, C and D are 0.2, 0.5, 0.8 and 2 bar, respectively. The substance which sublimes under standard conditions on increasing temperature is A रB C रD 66. क रमणरअवसरथs-बsदरक रअन s रआ खरजज कsर ढsलर क र मsनरह,रवहरह र र र 66. According to the transition state theory, the plot with slope equal to र र 67. क रमणरज रहsइड र जनरप मsण रसरप क ट र मरम रलsइम नर श र ण रकsरह,रवहरह र र र 67. The transition that belongs to the Lyman series in the hydrogen-atom spectrum is र र 68. अण रजज म र मभमनतरत रवरह,रवहरह र एधथल नर रऐल नर ब न रज नर र1,3-बर0टsडsईनर 68. The molecule that possesses symmetry element is ethylene रallene benzene र1,3-butadiene 69. न न र कण र क र कईर ग ण मग,र गतर सरथलर द रव र0र क र ग ण र र sथगकर र पर र भ न रनर ह त र ह,र इ कsर कs णर is न न रकण रक रब न रडरग परकsरसरथलरद रव र0रक र अप क षsरछ टsरह नsरह र न न रकण रक रववल0न रम रववर षमs गतsरअध कर ह नsरह र न न रकण रम,र तहरक ष त ररकsरआ0तनर र अन पsत,रसरथलरद रव र0रक रअप क षsरअध करह नsरह र न न रकण रम,र तहरक ष त ररकsरआ0तनर रर अन पsत,रसरथलरद रव र0रक रअप क षsरकमरह नsरह र 69. Many properties of nanoparticles are significantly different than the corresponding bulk material due to smaller band gap of nanoparticles compared to bulk higher heterogeneity of the nanoparticle solutions larger ratio of surface area to volume of the nanoparticles compared to the bulk smaller ratio of surface area to volume of the nanoparticles compared to the bulk 70. ननम रनभल खतरकsर ह रभमलsनरह र क लमर A क लमर B i. क म रफ र a. र नs रमकरप र ट नर ii. इ भलनर b. हsम नर iii. कक दटनर c. एन रजsइमर i a; ii - c; iii - e i e; ii - b; iii - a i d; ii - c; iii - a i e; ii - b; iii - d d. सरट इडर e. टप नर 70. The correct match for the following is Column A Column B i. camphor a. structural protein ii. insulin b. hormone iii. keratin c. enzyme d. steroid e. terpene i a; ii - c; iii - e i e; ii - b; iii - a i d; ii - c; iii - a i e; ii - b; iii - d

20 20 kkx \PART 'C' 7 एकरअम रल 0रववल0नरजज म र sइम धथलरऐम नर(A), डsइम धथलर ऐम न (B) तथsर म धथलर ऐम नर (C) ( नs0न र क र pk a ह र क रमश:र 9.8, 10.8 तथs 10.6) ह,र क र नs0नर ववननम0र कsलमर प र लsदर दद0s र इनक र p >7 रबढत रप रवणतsर रक षsलनरकsरक रमरह र A < C < B रB < C < A B < A < C रC < B < A 7 The acidic solution containing trimethylamine (A), dimethylamine (B) and methyl amine (C) (pk a of cations 9.8, 10.8 and 10.6, respectively) was loaded on a cation exchange column. The order of their elution with a gradient of increasing p >7 is A < C < B रB < C < A B < A < C रC < B < A 7 क लरA क रN प र टsन रकsरड 0ट णरइ क रEPR सरप क ट र मरक रप र sववतरनह रक तsरह रEPR [I( 63 Cu) = 3/2] सरप क ट र मरम रप र र0sभशतरअनत क ष रमरलsइन रक र खर0sरह र O N 63 Cu A 20 र12 60 र36 7 For complex A, deuteration of N protons does not alter the EPR spectrum. The number of hyperfine lines expected in the EPR [I( 63 Cu) = 3/2] spectrum of A is O N 63 Cu A 20 र12 60 र36 7 वगगर प रनतवप रज रम,र वव शफलकर तथsर बत रर ट क तर O N बत र मनतsक षर वप रज रमर (र ट क णर वगगर तल र प )र म र O बत रक ण 0रफलक रक र खर0sरह N 8, 20 तथs 14 र8, 20 तथs 12 10, 12 तथs 14 र10, 12 तथs 12 7 The numbers of triangular faces in square antiprism, icosahedron and tricapped trigonal prism (capped on square faces), respectively, are 8, 20 and 14 र8, 20 and 12 10, 12 and 14 र10, 12 and 12 7 KC 8 क रभलएरननम रनभल खतरकथन रप रववर s रक जजएरर (A) 0हर अन र बक 0र ह, (B) इ क र ग रभ तर प तर र नsर ह, (C) इ क र व 0 तर र sलकतsर ग र फsइटर क र अप क षsरअध करह र ह रउ रत रह र A तथs B रA तथs C B तथs C रA, B तथs C 7 Consider the following statements for KC 8 : (A) It is paramagnetic, (B) It has eclipsed layer structure, (C) Its electrical conductivity is greater than that of graphite. The correct answer is A and B रA and C B and C रA, B and C 75. CCl 4र म र S 2 Cl 2 क र अम नन0sर र अभ कक र0sर म र वव धर तरह न रवsल र ह रउ रपsद रक रननम रनभल खतरम र रर ननए र N 4 Cl (A), S 4 N 4 (B), S 8 (C), तथs S 3 N 3 Cl 3 (D). A, B तथsरC रA, B तथs D B, C, तथs D रA, C तथs D 75. Among the following, choose the correct products that are formed in the reaction of S 2 Cl 2 with ammonia in CCl 4 : N 4 Cl (A), S 4 N 4 (B), S 8 (C), and S 3 N 3 Cl 3 (D). A, B and C रA, B and D B, C, and D रA, C and D 76. [Ce(NO 3 ) 4 (OPPh 3 ) 2 ] क रभलएरननम रनरम र रर A. इ क रजल 0रववल0नरकsर गरप लs-नs ग रह रर B. Ce क र मन रव0र खर0sरद रह रर C. 0हर sत र रभलगन रडरआव शरसरथsनsन रत णरदशsगतsर ह ररर D. 0हरप रनतर ब क 0रप रक नतरकsरह र ह रउ रत रह र A तथs B रA तथs C A, B तथs D रB, C तथs D

21 For [Ce(NO 3 ) 4 (OPPh 3 ) 2 ], from the following A. Its aqueous solution is yellow-orange in colour B. Coordination number of Ce is ten C. It shows metal to ligand charge transfer D. It is diamagnetic in nature the correct answer is A and B रA and C A, B and D रB, C and D 77. ननम रनभल खतरकथन रI तथs IIरप रववर s रक जजए: I: [Rh(CO) 2 I 2 ] रC 3 I तथs CO कsरC 3 COIरम र उ रप र 0रपर वतगनरह रजsतsरह II: [Rh(CO) 2 I 2 ] क रप रक नतरप रनतर बक 0रह ननम रनरम र र ह रह र I तथs II ह रह रऔ रII,रIयकsरसरपष रट क णरह य I तथs II ह रह रऔ रII,यIयकsरसरपष रट क णरनह ह I ह रह रतथsरII गलतरह र I तथs II द न रगलतरह र 77. Consider the following statements, I and II: I: [Rh(CO) 2 I 2 ] catalytically converts C 3 I and CO to C 3 COI II: [Rh(CO) 2 I 2 ] is diamagnetic in nature the correct from the following is I and II are correct and II is an explanation of I I and II are correct and II is not an explanation of I I is correct and II is incorrect I and II are incorrect 78. फsसरफ टरनन sग णरक रभलएर र मसरथsननकरतन तsर ववध,र म र 2 mg 32 PO 4 3 (ववभशष रटर कक र0तsर 3100 ववघटन s 1 mg 1 ) क र एकर 1 g नमनsर ववल0नर म र कभलतर क र दद0s र इ म र र 30 mg वव0 क ट रतर फsसरफ टरक र मसरतर कक र0तsर3000 ववघटनरs 1 रपs0 र गई रनमन रम रPO 3 र 4 क र % र हनतरह र 30 र6 9 र [FeO 4 ] 4 रक रभलएरननम रनभल खतरकथन रप रववर s र क जजएर A. 0हरअन र ब क 0रह र B. इ क रT d मभमनतरह र C. 0हरववक तरवगगरतल 0रज र0sभमरत रअपनsतsरह र D. 0हरलग गरD 2d मभमनतरदशsगतsरह र ह रउ रत रह र A, B तथs C A, C तथs D A तथs D A तथs B 79. Consider the following statements for [FeO 4 ] 4. A. It is paramagnetic B. It has T d symmetry C. Adopts distorted square planar geometry D. Shows approximately D 2d symmetry The correct answer is A, B and C A, C and D A and D A and B 80. [Re 9 ] 2 क रज र0sभमत रह र एकरर ट र0 क ट रतरवगगरप रनतवप रज रमर एकरर ट र0 क ट रतरघनर त नरर ट र0 क ट रतरबत र मनतsक षरवप रज रम ह परटsग नलर वववप भमडर 80. The geometry of [Re 9 ] 2 is monocapped square antiprism monocapped cube tricapped trigonal prism heptagonal bipyramid 8 PI 3, PSCl 3 तथsर जजन रकर पsउड र क र मर र0र अभ कक र0sर म,र प रsपरतर उ पsद र म र र P 3 I 5र एकर ह र P 3 I 5 कsर ववल0नर अवसरथsर म र 31 P NMR सरप क ट र मर एकर ववकर ( 98) तथsर एकर बत रकर ( 102) दशsगतsर ह र P 3 I 5र क र ह र र नsरह र 78. In a direct isotopic dilution method for determination of phosphate, 2 mg of 32 PO 3 4 (specific activity 3100 disintegration s 1 mg 1 ) was added to 1 g of a sample solution. The 30 mg of phosphate isolated from it has an overall activity of 3000 disintegration s 1. The % mass of PO 3 4 in the sample is 30 र6 9 र15

22 22 8 The reaction between PI 3, PSCl 3 and zinc powder gives P 3 I 5 as one of the products. The solution state 31 P NMR spectrum of P 3 I 5 shows a doublet ( 98) and a triplet ( 102). The correct structureरof P 3 I 5र is 2, 4 F तथs 2 D र 6 S, 4 F तथs 2 D 2, 2 तथs 2 D र 6 S, 4 F तथs 2 P 8 The spectroscopic ground state term symbols for the octahedral aqua complexes of Mn(II), Cr(III) and Cu(II), respectively, are 2, 4 F and 2 D र 6 S, 4 F and 2 D 2, 2 and 2 D र 6 S, 4 F and 2 P 8 क लमर A तथsर Bर म र क छर अण र तथsर उनक र द रवर अम नन0sर म र ग ण मगर ददएर ह र क लमर A कs Bर क र sथरभमलsनरक जजएर (a) Cl 2 (b) S 8 क लम A (c) C 3 CO 2 (d) Urea क लम B (i) द बगलरअम लर (ii) शजक ट तशsल रअम रलर (iii) अ मsन पsतनर (iv) ववलs0करअपघटनरतथsर मsन पsतनर ह रभमलsनरह र (a) (i); (b) (ii); (c) (iii); (d) (iv) (a) (ii); (b) (iii); (c) (iv); (d) (i) (a) (iii); (b) (iv); (c) (i); (d) (ii) (a) (iv); (b) (iii); (c) (ii); (d) (i) 8 Some molecules and their properties in liquid ammonia are given in columns A and Bर respectively. Match column A with column B Column A (a) Cl 2 (b) S 8 (c) C 3 CO 2 (d) Urea Column B (i) Weak acid (ii) Strong acid (iii) Disproportionation (iv) Solvolysis and disproportionation The correct match is (a) (i); (b) (ii); (c) (iii); (d) (iv) (a) (ii); (b) (iii); (c) (iv); (d) (i) (a) (iii); (b) (iv); (c) (i); (d) (ii) (a) (iv); (b) (iii); (c) (ii); (d) (i) 8 Mn(II), Cr(III) तथsर Cu(II) क र अष रटफलक 0र एक ट रवsर क ल रक रभलएरसरप म रननम रनतमरअवसरथsरपदरप ररत करह र क रमश:र 8 ननम रनभल खतरर पs त ण रम र र A. ऐल सरक नरकsरइप क ट र क णर B. ड इआलरडडहsइड र रअभ कक र0sर C. sइब न र0ककलओटsइडरकsरडडऑक ट र sइब - न र0जक ट लओटsइडरम रपर वतगनर D. कsबगननकर बसर ट रम र1,2-कsबगनरभशफ टर ज र ह-एन रजsइमरB 12 वs sरप र र sदहतरह त रह,रवहरह र A तथs B B, C तथs D A, B तथs D A, B तथs C 8 From the following transformations, A. Epoxidation of alkene B. Diol dehydrase reaction C. Conversion of ribonucleotide-todeoxyribonucleotide D. 1,2-carbon shift in organic substrates those promoted by coenzyme B 12 are A and B B, C and D A, B and D A, B and C 85. कsलमरA क रमद रकsरकsलमरBरक रउधर तरमद र र भमलsनरक जजएर क लमय A क लमयB (a) म टल थs0 न न र (i) cis-[pd(n 3) 2 Cl 2 ] (b) परल सरट s0नननर (ii) भ सरट नर न रप र ट नर (c) फ र दटनर (iii) इल क ट र sनर सरथsनsन रत णर (d) धर कक र sर (iv) आ0 नरपर वहनर (v) (vi) ह रउ रत रह र (a)-(ii), (b)-(iii), (c)-(v), (d)-(iv) (a)-(ii), (b)-(iii), (c)-(iv), (d)-(i) (a)-(ii), (b)-(iii), (c)-(v), (d)-(vi) (a)-(iii), (b)-(v), (c)-(vi), (d)-(ii) आ0 नर ग रहणर कsब परल दटनर

23 Match the items in column A with the appropriate items in column B Column A Column B (a) Metallothioneins (i) cis- [Pd(N 3 ) 2 Cl 2 ] (b) Plastocyanin (ii) Cysteine rich protein (c) Ferritin (iii) Electron transfer (d) Chemotherapy (iv) Iron transport (v) Iron storage (vi) Carboplatin The correct answer is (a)-(ii), (b)-(iii), (c)-(v), (d)-(iv) (a)-(ii), (b)-(iii), (c)-(iv), (d)-(i) (a)-(ii), (b)-(iii), (c)-(v), (d)-(vi) (a)-(iii), (b)-(v), (c)-(vi), (d)-(ii) 86. [Co(N 3 ) 5 Cl] 2+ र क रभलएरO उ रप र र तरS N 1 0 मरम र क षs कर कक र0sर ववध र म,र अभ कक र0sर क र प रथमर पदर र प रsपरतरह न रवsल रसरप शजरह /ह र [Co(N 3 ) 5 (O)] 2+ + Cl [Co(N 3 ) 4 (N 2 )Cl] O [Co(N 3 ) 4 (N 2 )] 2+ + Cl [Co(N 3 ) 5 Cl(O)] + क वल 86. For O catalysed S N 1 conjugate base mechanism of [Co(N 3 ) 5 Cl] 2+, the species obtained in the first step of the reaction is/are [Co(N 3 ) 5 (O)] 2+ + Cl [Co(N 3 ) 4 (N 2 )Cl] O [Co(N 3 ) 4 (N 2 )] 2+ + Cl [Co(N 3 ) 5 Cl(O)] + only 87. कsलमरX क रसरप श जरकsरभमलsनरकsलमरYयम रददएर उनक रग ण म र रक जजएर कsलमर X कsलमर Y (1) ह म A (i) आक ट र र त बन र रर (2) जलववख डनर एन रजsइमर (ii) Mn 4 क ट रलसरट र वव मल बsक षर द घ क णर (3) [Mn( 2 O) 6 ] 2+ (iii) प र sनत:र * इल क ट र sननकर क रमणर (4) [Cr( 2 O) 6 ] 2+ (iv) d d जसपनरननवर षद धर ह रउ रत रह (v) क रमणर वव मल बsक षर प डनर (1)-(iii), (2)-(i), (3)-(v), (4)-(ii) (1)-(iii), (2)-(i), (3)-(iv), (4)-(ii) (1)-(v), (2)-(iii), (3)-(iv), (4)-(ii) (1)-(iii), (2)-(i), (3)-(iv), (4)-(v) 87. Match the species in column X with their properties in column Y Column X Column Y (1) eme A (i) oxo-bridged Mn 4 cluster (2) water splitting enzyme (ii) tetragonal elongation (3) [Mn( 2 O) 6 ] 2+ (iii) predominantly * electronic transitions (4) [Cr( 2 O) 6 ] 2+ (iv) d d spinforbidden transitions (v) tetragonal compression The correct answer is (1)-(iii), (2)-(i), (3)-(v), (4)-(ii) (1)-(iii), (2)-(i), (3)-(iv), (4)-(ii) (1)-(v), (2)-(iii), (3)-(iv), (4)-(ii) (1)-(iii), (2)-(i), (3)-(iv), (4)-(v) 88. आइ ल बलर अन र पतsर क र अन s र ख ड र कsर ह र टर ज र [Co 4 (CO) 12 ] म र Co(CO) 3 र क र प रनतसरथsवपतर क र कतsरह,रवहरह र C, B तथs Mn(CO) 5 P, C तथs Ni( 5 -C 5 5 ) Fe(CO) 4, C 2 तथs SiC 3 B, SiC 3 तथs P 88. According to isolobal analogy, the right set of fragments that might replace Co(CO) 3 in [Co 4 (CO) 12 ] is C, B and Mn(CO) 5 P, C and Ni( 5 -C 5 5 ) Fe(CO) 4, C 2 and SiC 3 B, SiC 3 and P 89. Wade s क र नन0म र क र अन s र [Co( 5 -C 5 5 )B 4 8 ] तथs [Mn( 2 -B 3 8 )(CO) 4 ] क र भलएर ह र र नsर प रकs रह र closo तथs nido nido तथs arachno closo तथs arachno nido तथs nido

24 According to Wade s rules, the correct structural types of [Co( 5 -C 5 5 )B 4 8 ] and [Mn( 2 -B 3 8 )(CO) 4 ] are closo and nido nido and arachno closo and arachno nido and nido 90. [Rh 6 C(CO) 15 ] 2 क रभलएर ह रज र0sभमत रह र अष रटफलकर प र ज 0रवप भमडर बत र मनतsक षरवप रज र0र एकरर ट र0 क ट रतरवगगरवप भमडर 90. The correct geometry of [Rh 6 C(CO) 15 ] 2 is octahedron pentagonal pyramid trigonal prism monocapped square pyramid 9 arachno ब न, B 4 10 क रNMe 3 क र sथरअभ कक र0sर रवव धर तरअ नतमरउ रपsदरह /ह र [B 3 NMe 3 ] तथs [B 3 7 NMe 3 ] [B 2 (NMe 3 ) 2 ] + [B 3 8 ] [B 4 10 NMe 3 ] [B 4 10 NMe 3 ] तथs [B 2 (NMe 3 ) 2 ] + [B 3 8 ] 9 The final product(s) of the reaction of arachno borane, B 4 10 with NMe 3 is/are [B 3 NMe 3 ] and [B 3 7 NMe 3 ] [B 2 (NMe 3 ) 2 ] + [B 3 8 ] [B 4 10 NMe 3 ] [B 4 10 NMe 3 ] and [B 2 (NMe 3 ) 2 ] + [B 3 8 ] 9 ननम रनभल खतरअभ कक र0sरम रउ रपsदर A ह र D 2 C CD 2 D 3 C CD 3 CD 3 2 C CD 2 9 Fe(CO) 5 क 1,3-बर0 टsडsइनर रअभ कक र0s, B द त रह र ज र 1 NMR म रद रभ मरनलरदशsगतsरह रB क रCl म रअभ कक र0sरC द त रह रज रअपन र 1 NMR म रर s र भ मरनलरदशsगतsरह र0 धगकरC ह र OC OC OC OC Cl Fe CO Cl Fe OC OC OC OC Cl Fe CO 9 Treatment of Fe(CO) 5 with 1,3-butadiene gives B that shows two signals in its 1 NMR spectrum. B on treatment with Cl yields C which shows four signals in its 1 NMR spectrum. The compound C is OC OC OC OC Cl Fe CO Cl Fe OC OC OC OC Fe CO Cl Fe CO 9 ननम रनभल खतर ड क ट र रअभ कक र0s,रजज क रभलएर sम र0 जसथ s करK = र ह,रम र Fe CO Me 3 P Co CD 3 CD 3 Co PMe 3 CD 3 + A D 2 C CD 2 D 3 C CD 3 CD 3 2 C CD 2 आक ट र कs करतथsरअपर s0करक रसव0 रववननम0रद र क रमश:र5.0 M 1 s 1 तथs M 1 s 1 ह र अभ कक र0sरक रभलएरद रनन0तs कर(M 1 s 1 ) ह रलग गर Product A in the following reaction is 9 In the following redox reaction with an equilibrium constant K = , Me 3 P Co CD 3 CD 3 Co PMe 3 CD 3 + A the self exchange rates for oxidant and reductant are 5.0 M 1 s 1 and M 1 s 1, respectively.

25 25 The approximate rate constant (M 1 s 1 ) for the reaction is ननम रनभल खतरअभ कक र0sरम रवव धर तरम खर0रउ रपsदरह 95. कफश रकsब नर क लरक रभलएर ह रकथनरह र कsब नरक रकsबगनरक रप रक नतरइल क ट र sनरसरन ह रह र sत रउच रर रआक ट र क णरअवसरथsरम रह त रह र sत रख डरतथsरकsब नरबत रकरअवसरथsओ रम रह त रह CO भलगन रडर क लरक रअजसथ रक त रह र 95. The correct statement for a Fischer carbene complex is the carbene carbon is electrophilic in nature metal exists in high oxidation state metal fragment and carbene are in the triplet states CO ligands destabilize the complex 97. The major product formed in the following reaction is 96. ननम रनभल खतरअभ कक र0sरम रवव धर तरम खर0रउ रपsदरह र 98. ननम रनभल खतरअभ कक र0sरम रवव धर तरम खर0रउ रपsदरह 96. The major product formed in the following reaction is

26 The major product formed in the following reaction is 99. F 2 C(Br)-C(Br)Cl 2 क र न र र ददएर जसथ र र पण र कsर भमश रणरमsनरक,रइ क रर 19 F NMR सरप क ट र मरम र-120 o C रप रलsइन रक र खर0sरह र एकर रद र s रपs र र 99. Number of lines in the 19 F NMR spectrum of F 2 C(Br)-C(Br)Cl 2 at -120 o C assuming it a mixture of static conformations given below, are one रtwo four रfive

27 अभ कमगक रA, B रउ रपsद रC, D द न रक रभलएर ह र कथनरह र 10 The major product formed in the following reaction is A रC भमलतsरह रऔ रB रD A रD भमलतsरह रऔ रB रC Aयतथs B,रCयऔ रDरक र मsनरमsत रs0 रद त रह र A औ रB रDयभमलतsरह य 100. The correct statement for the reactants A, B to give products C, D is 10 ननम रनभल खतरअभ कक र0sरम रवव धर तरम खर0रउ रपsदरह A gives C and B gives D A gives D and B gives C A and B give identical amounts of C and D A and B give D 10 ननम रनभल खतरअभ कक र0sरम रवव धर तरम खर0रउ रपsदरह र 10 The major product formed in the following reaction is

28 28 10 ननम रनभल खतरअभ कक र0sरम रम खर0रउ रपsदरह र 10 0 धगकरज रननम रनभल खतरसरप क ट र म रआ कड रदशsगतsरह,र वहरह र 1 NMR: 8.0 (d, J = 13 z, 1), 7.7 (d, J = 8.0 z, 2), 6.8 (d, J = 8.0 z, 2), 5.8 (d, J = 13 z, 1), 8 (s, 3), 0 (s, 6) ppm, by Re face attack, by Re face attack, by Si face attack, by Si face attack (Face attack = फलकरआक रमण)र 10 The compound that exhibits following spectral data is 1 NMR: 8.0 (d, J = 13 z, 1), 7.7 (d, J = 8.0 z, 2), 6.8 (d, J = 8.0 z, 2), 5.8 (d, J = 13 z, 1), 8 (s, 3), 0 (s, 6) ppm 10 The major product in the following reaction is, by Re face attack

29 29, by Re face attack, by Si face attack, by Si face attack 105. ननम रनभल खतरअभ कक र0sरम रवव धर तरम खर0रउ रपsदरह र 106. ननम रनभल खतरअभ कक र0sरम रवव धर तरम खर0रउ रपsदरह र 106. The major product formed in the following reaction is 105.The major product formed in the following reaction is

30 ननम रनभल खतरअभ कक र0sरम रवव धर तरम खर0रउ रपsदरह र 108. Correct sequence of reagents for the following conversion is i. K 2 CO 3, ii. C CCOC 3, iii. Br 2, iv. NaB 4 i. NaB 4, ii. C CCOC 3, iii. Br 2, iv. K 2 CO 3 i. C CCOC 3, ii. K 2 CO 3, iii. Br 2, iv. NaB 4 i. Br 2, ii. C CCOC 3, iii. K 2 CO 3, iv. NaB ननम रनभल खतरअभ कक र0sरकsरम खर0रउ रपsदरह र 107. The major product formed in the following reaction is 109. The major product in the following reaction is 108. ननम रनभल खतरर पs त णरक रभलएरअभ रकमगक रकsर ह र क रमरह र i. K 2 CO 3, ii. C CCOC 3, iii. Br 2, iv. NaB 4 i. NaB 4, ii. C CCOC 3, iii. Br 2, iv. K 2 CO 3 i. C CCOC 3, ii. K 2 CO 3, iii. Br 2, iv. NaB 4 i. Br 2, ii. C CCOC 3, iii. K 2 CO 3, iv. NaB 4

31 31 11 ननम रनभल खतरअभ कक र0sरम रवव धर तरम खर0रउ रपsदरह र 110. ननम रनभल खतरर s रअभ कक र0sओ रक रभलएर अभ कक र0sओ रक रद रजज रप रकs रप रवनतगतरह ग,र वहरह र 11 The major product formed in the following reaction is 1 > 2 and 3 > 4 र2 > 1 and 3 > 4 2 > 1 and 4 > 3 र1 > 2 and 4 > For the four reactions given below, the rates of the reactions will vary as 11 ननम रनभल खतरर पs त णरम र म रमभलतरप sइजक ट लकर अभ कक र0sओ रकsर ह रक रमरह र 1 > 2 and 3 > 4 र2 > 1 and 3 > 4 2 > 1 and 4 > 3 र1 > 2 and 4 > 3 (i) ईनरअभ कक र0s, (ii) [2,3]-भ मरमs वपकरभशफ ट, (iii) [3,3]-रभ मरमs वपकरभशफ ट (i) ईनरअभ कक र0s, (ii) [3,3]-रभ मरमs वपकरभशफ ट, (iii) [1,3]-रभ मरमs वपकरभशफ ट (i) [2,3]-रभ मरमs वपकरभशफ ट, (ii) ईनरअभ कक र0s, (iii) [1,3]-रभ मरमs वपकरभशफ ट (i) [1,3]-रभ मरमs वपकरभशफ ट, (ii) [2,3]- भ मरमs वपकरभशफ ट, (iii) [3,3]-रभ मरमs वपकर भशफ ट

32 32 11 The correct sequence of pericyclic reactions involved in the following transformation is (i) ene reaction, (ii) [2,3]-sigmatropic shift, (iii) [3,3]-sigmatropic shift (i) ene reaction, (ii) [3,3]-sigmatropic shift, (iii) [1,3]-sigmatropic shift (i) [2,3]-sigmatropic shift, (ii) ene reaction, (iii) [1,3]-sigmatropic shift (i) [1,3]-sigmatropic shift, (ii) [2,3]- sigmatropic shift, (iii) [3,3]-sigmatropic shift 11 ननम रनभल खतरर पs त णरम रमर र0वत रज रउ रपsदरद तsर ह,रवहरह र 11 Product(s) of the following reaction is (are) [*- indicates isotopically labelled carbon] 11 The intermediate that leads to the product in the following transformation is 11 ननम रनभल खतरअभ कक र0sरक रउ रपsदरह /ह र [*- मसरथsननकरधर जन ततरकsबगनरदशsगतsरह ]

33 ननम रनभल खतरअभ कक र0sरम रवव धर तरम खर0रउ रपsदरह र 116. ननम रनभल खतरअभ कक र0sरम रवव धर तरम खर0रउ रपsदरह र 116. The major product formed in the following reaction is 115. The major product formed in the following reaction is 117. ननम रनभल खतरअभ कक र0sरम रवव धर तरम खर0रउ रपsदरह र

34 Correct match for the products of the reactions in Column A with the properties in Column B is Column A Column B i. P. aromatic 117. The major product formed in the following reaction is ii. iii. Q. antiaromatic R. non-aromatic iv. S. homoaromatic i P, ii S, iii R, iv Q i P, ii R, iii Q, iv S i Q, ii R, iii S, iv P i S, ii Q, iii R, iv P 118. कsलमरA क रअभ कक र0sओ रक रउ रपsद रकsरकsलमरB म रदद0 रग ण म र र ह रभमलsनरह र 119. ननम रनभल खतरअभ कक र0sरम र ह रप रs भ कर0 धगकरA ह र कsलमर A कsलमरB i. P. ऐ म दटकर ii. Q. प रनतऐ म दटकर iii. R. अनऐ म दटकर 119. The correct starting compound A in the following reaction is iv. S. ह म ऐ म दटकर i P, ii S, iii R, iv Q i P, ii R, iii Q, iv S i Q, ii R, iii S, iv P i S, ii Q, iii R, iv P