1 C (II) jlk;u fokku. iz u i= fo k; dksm iqflrdk dksm. vuqns k. Øekad. Ikw.kkZad : 200 vad. Lke; : 3:00?kaVs

Transcription

1 Øekad Lke; : 3:00?kaVs 2016 (II) jlk;u fokku iz u i= fo k; dksm iqflrdk dksm 1 C Ikw.kkZad : 200 vad vuqns k vkius fgunh dks ek/;e pquk gs A bl ijh{kk iqflrdk esa,d lks isarkyhl (20 kkx 'A'esa + 50 kkx 'B' + 75 kkx 'C' esa ) cgqy fodyi iz u (MCQ)fn, x, gsa A vkidks kkx 'A' esa ls vf/kdre 15 vksj kkx 'B' esa 35 iz uksa rfkk kkx 'C' esa Lks 25 iz uksa ds mrrj nsus gsa A ;fn fu/kkzfjr Lks vf/kd iz uksa ds mrrj fn, x, rks dsoy kkx 'A' Lks 15,kkx 'B' ls 35 rfkk kkx 'C' ls 25 igys mrrjksa dh tkap dh tk,xh A vksñ,eñvkjñ mrrj i=d vyx Lks fn;k x;k gs A viuk jksy uecj vksj dsunz dk uke fy[kus Lks igys ;g tkap yhft, fd iqflrdk esa i` B iwjs vksj lgh gsa rfkk dgha Lks dvs&qvs ugha gsa A ;fn,slk gs rks vki bfuothysvj Lks mlh dksm dh iqflrdk cnyus dk fuosnu dj ldrs gsa A blh rjg Lks vksñ,eñvkjñ mrrj i=d dks kh tkap ysa A bl iqflrdk esa jq dke djus ds fy, vfrfjdr iuus layxu gsa A vksñ,eñvkjñ mrrj i=d ds i` B 1 esa fn, x, LFkku ij viuk jksy uecj] uke rfkk bl ijh{kk iqflrdk dk Øekad fyf[k,] lkfk gh viuk glrk{kj kh vo'; djs a A vki viuh vksñ,eñvkjñ mrrj i=d esa jksy uacj] fo k; dksm] iqflrdk dksm vksj dsunz dksm ls lacaf/kr leqfpr o`rksa dks dkys ckwy isu ls vo ; dkyk djs aa ;g,d ek= ijh{kkfkhz dh fteesnkjh gs fd og vksñ,eñvkjñ mrrj i=d esa fn, x, funsz kksa dk iwjh lko/kkuh ls ikyu djs a],slk u djus ij dei;wvj fooj.kksa dk lgh rjhds Lks vdwfvr ugha dj ik,xk] ftlls varr% vkidks gkfu] ftlesa vkidh vksñ,eñvkjñ mrrj i=d dh vlohd`fr kh kkfey gs] gks ldrh gs A 5. kkx 'A' rfkk kkx 'B' esa izr;sd iz u ds 2 vad 'C' esa izr;sd iz u 4 vad dk gs A izr;sd xyr mrrj dk _.kkred ewy;kad 25 % dh nj ls fd;k tk,xk A 6. izr;sd iz u ds uhps pkj fodyi fn, x, gsa A buesa Lks dsoy,d fodyi gh Þlghß vfkok ÞloksZRre gyß gs A vkidks izr;sd iz u dk lgh vfkok lokszrre gy <w a<uk gs A 7. udy djrs gq, ;k vuqfpr rjhdksa dk iz;ksx djrs gq, ik, tkus okys ijh{kkffkz;ksa dk bl vksj vu; kkoh ijh{kkvksa ds fy, v;ksx; Bgjk;k tk ldrk gs A 8. ijh{kkfkhz dks mrrj ;k jq iuuksa ds vfrfjdr dgha vksj dqn kh ugha fy[kuk pkfg, A 9. dsydwysvj dk mi;ksx djus dh vuqefr ugha gs A 10. ijh{kk lekfir ij fnnz fcunq fpfugr LFkku ls OMR mrrj i=d dks fokkftr djs aa bfuothysvj dks ewy OMR mrrj i=d lksaius ds i pkr vki bldh dkwczuysl izfrfyfi ys tk ldrs gsaa 1 fgunh ek/;e@laldj.k ds iz u esa folaxfr gksus@ik;s tkus ij vaxzsth laldj.k izekf.kd gksxk A 1 dsoy ijh{kk dh iwjh vof/k rd csbus okys ijh{kkfkhz dks gh ijh{kk iqflrdk lkfk ys tkus dh vuqefr nh tk,xh A jksy uacj uke... ijh{kkfkhz }kjk kjh xbz tkudkjh dks esa lr;kfir djrk gw A bfuothysvj ds glrk{kj

2 2 FOR ROUG WORK

3 3 LIST OF TE ATOMIC WEIGTS OF TE ELEMENTS Element Symbol Atomic Number Atomic Weight Element Symbol Atomic Number Atomic Weight Actinium Ac 89 (227) Mercury g Aluminium Al Molybdenum Mo Americium Am 95 (243) Neodymium Nd Antimony Sb Neon Ne Argon Ar Neptunium Np 93 (237) Arsenic As Nickel Ni Astatine At 85 (210) Nlobium Nb Barium Ba Nitrogen N Berkelium Bk 97 (249) Nobelium No 102 (253) Beryllium Be Osmium Os Bismuth Bi Oxygen O Boron B Palladium Pd Bromine Br Phosphorus P Cadmium Cd Platinum Pt Calcium Ca Plutonium Pu 94 (242) Californium Cf 98 (251) Polonium Po 84 (210) Carbon C Potassium K Cerium Ce Praseodymium Pr Cesium Cs Promethium Pm 61 (147) Chlorine Cl Protactinium Pa 91 (231) Chromium Cr Radium Ra 88 (226) Cobalt Co Radon Rn 86 (222) Copper Cu Rhenium Re Curium Cm 96 (247) Rhodium Rh Dysprosium Dy Rubidium Rb Einsteinium Es 99 (254) Ruthenium Ru Erbium Er Samarium Sm Europium Eu Scandium Sc Fermium Fm 100 (253) Selenium Se Fluorine F Silicon Si Francium Fr 87 (223) Silver Ag Gadolinium Gd Sodium Na Gallium Ga Strontium Sr Germanium Ge Sulfur S Gold Au Tantalum Ta afnium f Technetium Tc 43 (99) elium e Tellurium Te olmium o Terbium Tb ydrogen Thallium Tl Indium In Thorium Th Iodine I Thulium Tm Iridium Ir Tin Sn Iron Fe Titanium Ti Krypton Kr Tungsten W Lanthanum La Uranium U Lawrencium Lr 103 (257) Vanadium V Lead Pb Xenon Xe Lithium Li Ytterbium Yb Lutetium Lu Yttrium Y Magnesium Mg Zinc Zn Manganese Mn Zirconium Zr Mendelevium Md 101 (256) * Based on mass of C 12 at The ratio of these weights of those on the order chemical scale (in which oxygen of natural isotopic composition was assigned a mass of ) is (Values in parentheses represent the most stable known isotopes)

4 4 उपय ग म लभ त न यत क m h e k c 1eV amu G R y N A इल क ट र sन कs द रव र0मsन परलs क नन0तs क इल क ट र sन कs आव श ब ल सर मsन नन0तs क प रकsश कs व ग र डबगगरनन0तs क आव गsद र खर0s R म ल ग नन0तs क USEFUL FUNDAMAENTAL CONSTANTS m h e k c 1eV amu G R y N A Mass of electron Planck's constant Charge of electron Boltzmann constant Velocity of Light Rydberg constant Avogadro's number R Molar Gas constant

5 5 kkx \PART 'A' एकर खsनर 10000टनर तs ब र कsर खननजर जज म र 5 भs र% तs बsरह,रएकरसरम लट रक रप रनsनरक तहरह र सरम लट रखननजर र80% तs बs उ हरदननरननकsलतsर ह रककतन रटन/प रनतदननरतs बsरबनs0sरजsतsरह? A mine supplies tons of copper ore, containing an average of 5 wt% copper, to a smelter every day. The smelter extracts 80% of the copper from the ore on the same day. What is the production of copper in tons/day? ववभभन रनरवर ष रम रह ईरकक हरन शरक रग ह रक रप नsवs र क र नशsग0sर ग0sर ह र कक र वर षगर म र प रनतशतरप नsवs र वsगध करघट? Wheat production of a country over a number of years is shown. Which year recorded highest percent reduction in production over the previous year? तहनरबहन रक रमकsनरएकरह रप जक ट तरम रह,रल ककनर म झल र बहनर बहचर वsल र मकsनर म र नह र हतहर ह र बहर क र म0र ब र बडहर बहनर क र मकsनर क र छs0sर ब र छ ट र बहनर क रमकsनर र प र पडतहर ह र क न- sरननष रकर षगरशनतग0sरननकsलsरजsर कतsरह? ब रछ ट रबहनरबहचरम र हतहरह र ब रबडहरबहनरबहचरम र हतहरह र ब रछ ट र0sर ब रबडहरबहनरबहचरम र हतहरह र ब रछ ट रबहनरकsरमकsनरम झल र बहनरक रमकsनरक रपवगरम रह The houses of three sisters lie in the same row, but the middle sister does not live in the middle house. In the morning, the shadow of the eldest sister s house falls on the youngest sister s house. What can be concluded for sure? The youngest sister lives in the middle. The eldest sister lives in the middle. Either the youngest or the eldest sister lives in the middle. The youngest sister s house lies on the east of the middle sister s house. एकरमदहलsर र प0 X तथsर Y प रल क रख ननs र क न र ननकलतहर ह र तथsर र प0 50 खचगर क न र क र पश रचsत उरउ क रपs र र प0 2Y तथsर 2रX प रबचत र ह रवहर नर sभशरजज रल क रवहरमदहलsरख ननs र क न रननकलतहरह,रवहरह :र र प र प र प0 314 र प0 242 A woman starts shopping with Rs. X and Y paise, spends Rs. 50 and is left with Rs. 2Y and 2 X paise. The amount she started with is Rs Rs Rs. 314 Rs तहनर वसरतओ र A, Bर तथsर C क र ब चन र प र कक हर व उर0जक ट तर क र Aर प र 10% लsभ,र B प र 20% लsभर तथsरCरप र10% हsननरह तहरह रA तथsरC क र 0 क ट रत ब चsनरमल सर0 रक र टजष टगतरउ रनरहsननरवरलsभरह तsर ह र जबककर B तथsर C क र 0 क ट रतर ब चsनर मल सर0 र क र टजष टगतर उ र 5% लsभर ह तsर ह र उ र व र0जक ट तर क र ह न रवsल रववश द धरहsननर0sरलsभरक ट र0sरह? 10% लsभर 20% लsभ 10.66% लsभ 6.66% लsभ

6 6 5. A man sells three articles A, B, C and gains 10% on A, 20% on B and loses 10% on C. e breaks even when combined selling prices of A and C are considered, whereas he gains 5% when combined selling prices of B and C are considered. What is his net loss or gain on the sale of all the articles? 10% gain 20% gain 10.66% gain 6.66% gain 6. तहनरबक ट र रम रप र 0 करम र30 च कल टरह,रइन रह रल क र एकर ल स म नर 0sत रsर क र हsर ह र 0sत रsवध र म र उ र 30 ट लरबथर रग ज नsरपडतsरह रप र 0 करट लरबथर प रएकरनन क षकरजजनरबक ट र रम रच कल टरह रउनम र रप रनतरबक ट र sरएकरच कल टरट क ट र रक रर परम रल तsर ह र बरट लरबथर रग ज न रक रपश रचsत उरउ क रपs र अध कतमरककतनहरच कल टरबचहर ह गह? A chocolate salesman is travelling with 3 boxes with 30 chocolates in each box. During his journey he encounters 30 toll booths. Each toll booth inspector takes one chocolate per box that contains chocolate(s), as tax. What is the largest number of chocolates he can be left with after passing through all toll booths? पर गरर पर र म द रजलरक रअ न रब ठsरएकरव र0जक ट तर 0गर कsर लगsतs र प र क षर र क तsर ह र जलर क र बsह र कक हर व र0जक ट तर क र त लनsर म र जलर क र अ न र ब ठsर व र0जक ट तरनन रनरम र रक न- sरप र क षर रक गs? नsरत र 0 न0/ 0sगसरतरकsर म0,रनsरह र क षक षनतजरक रक र ह0रन रबनल गह रर 0 न0रन र रह गs,र 0sगसरतरपहल रह गs,रप त र क षक षनतजरक रक र ह0रन रअपर वनतगतर ह गह र 0 न0/ 0sगसरतरकsर म0रअपर वनतगतरह गs,र प त रक षक षनतजरक रक र ह0रन रभ क ड जs0 गह र दननरक र म0sवध रवरक षक षनतजरक रक र ह0रन र न न रघट ग र Sunrise is delayed, sunset is advanced, but there is no change in the angular span of the horizon. Sunrise and sunset times remain unchanged, but the angular span ofरthe horizon shrinks. The duration of the day and the angular span of the horizon, both decrease. 8. न रवसरत ओ ररAरतथsरB क र म0-न रग रsफरक रनहच र नशsग0sरग0sरह र 0दनरअक ष रक रअनलs-बनल रक रन रजs0 रत रइ हर चनsरक रनहच रदन0 रग0 रग रsफ रम र रक न- sर ग रsफरनशsगतsरह? रर र 7. A person completely under sea water tracks the Sun. Compared to an observer above water, which of the following observations would be made by the underwater observer? Neither the time of sunrise or sunset nor the angular span of the horizon changes.

7 7 8. Time-distance graph of two objects A and B are shown. If the axes are interchanged, then the same information is shown by 9. What is the next pattern in the given sequence? 10. एकर न वsलsर 90 ल ट र न र म र 10 ल ट र पsनहर भमलsतsरह रक लरन रकsर1/5 th भsगरब चन रक रबsनर वहरश र षरभsगरम रब च रह एरभsगरक रमsत रsरक र मsनर औ रपsनहरभमलsतsरह रइ रभमश रर रम रपsनहरवरन र कsरअन पsतरह : 72:28 28:72 20:80 30:70 9. दन0 रग0 रक रमरम रअगलsरप रनतमsनरक न- sरह गs? 10. A milkman adds 10 litres of water to 90 litres of milk. After selling 1/5 th of the total quantity, he adds water equal to the quantity he has sold. The proportion of water to milk he sells now would be 72:28 28:72 20:80 30:70

8 8 1 एकरबsघ,रहवsरक रववप तरदनशsर रअपन रभशकs रक र तsकरम र हतsरह रइ कsरकs र रह रककर हवsरउ रअपन रभशकs रकsरअजन तमर जsनल वsर हमलsरक न रम र हs0तsरक तहरह र हवsरअपन र sथरभशकs रक रग रक रबsघरतकर पह चsतहरह रजज रउ रभशकs रक रढ ढन रम र आ sनहरह तहरह र हवsरक रववप तरदनशsरम र sमsन 0त रघनहरहर 0sल र ह न र रउ रब हत रछद मरआव र भमलतsरह र हवsरक रववप तरदनशsरम रबsघरक रजसथनतरउ क र ग रक रभशकs रतकरनह रपह चन रन न रम रमननर क तहरह र 1 A tiger usually stalks its prey from a direction that is upwind of the prey. The reason for this is the wind aids its final burst for killing the prey the wind carries the scent of the prey to the tiger and helps the tiger locate the prey easily the upwind area usually has denser vegetation and better camouflage the upwind location aids the tiger by not letting its smell reach the prey 1 Which of the following graphs represents a stable fresh water lake?(i.e., no vertical motion of water) 1 नन रनरग रsफ रम र रक न- sरमहठ रपsनहरक रसरथs0हर झहलरक रनशsगतsरह?र(अथsगत उरजलरक रऊर रवsग र गनतशहलतsरनह )र

9 9 Larger proportion of the surface of the Earth is below sea-level Of the surface area above sea-level, larger proportion lies below 2 km elevation Of the surface area below sea-level, smaller proportion lies below 4 km depth Distance from sea level to the maximum depth is greater than that to the maximum elevation 1 भ तहर क र क ष त रफलर कsर ववभभन नर ऊ चsइ0 र वर गह sइ0 र ( म द रर जलसरत र क र sप क ष)र प र ववत र र धचत ररम रनशsग0sरग0sरह रइ क रआ s रप रनन रनरम र रक न- sरकथनरअसत यरह? प थरवहरक र तहरकsरअध कत रभsगर म द रर जलसरत र रनहच रह म द ररजलसरत र रऊप रक र तहरक रक ल क ष त रफलर कsरअध कत रभs र 2 कक.मह.रऊ चsई रनहच रह र म द ररजलसरत र रनहच रक र तहरक रक ल क ष त रफलर कsर ब रकमरभs र4 कक.मह.रगह sईर रनहच रह म द ररजलसरत र र वsगध करगह sईरक रन र म द रर जलसरत र र वsगध करऊ चsईर रअध करह र 1 Based on the distribution of surface area of the Earth at different elevations and depths (with reference to sea-level) shown in the figure, which of the following is FALSE? 1 न र नsर 0ल र क र ग ठभल0 र क र अन रन र क र जगहर ग लsकs र ह,र एव र प रथमर कsर आन रतर कर व र0s र न र क र आन रतर कर व र0s र कsर न ग नsर ह र बड र आकs र वsलsरएकरद रवर रआ sरजबककरछ टsरप sरभ sरह र नन रनरकथन रम र रक न- sरकथनर ह रह? बड रनsर 0लरम रछ ट र र4 ग नsरअध करद रवरह र बड रनsर 0लरम रछ ट र र2 ग नsरअध करद रवरह र न न रनsर 0ल रम रद रवर मsनरआ0तनरम रह र छ ट रनsर 0लरम रबड र र2 ग नsरद रवरह र 1 Two coconuts have spherical space inside their kernels, with the first having an inner diameter twice that of the other. The larger one is half filled with liquid, while the smaller is completely filled. Which of the following statements is correct? The larger coconut contains 4 times the liquid in the smaller one. The larger coconut contains twice the liquid in the smaller one. The coconuts contain equal volumes of liquid. The smaller coconut contains twice the liquid in the larger one. 15. एकर फशगर कsर आकs र ह र उनर एकर र पहर वगsगकs र टsइल र क र न र0 नतमर खर0sर ककतनहर ह गहर जज र ककर पर गर फशगर कक हर भहर टsइलर क र त ड र बबनsरढकsरजsर क? The dimensions of a floor are 18 2 What is the smallest number of identical square tiles that will pave the entire floor without the need to break any tile?

10 जजनरतsलsब रम रहs0भ न रथरज हरजलरवनसरपनतर अ र0ध करमsत रsरम रपनपतहरह,रउनरतsलsब रम र मछल रक रआबsन रकमरपs0हरजsतहरह,रजज कsर कs र रह 18. एकर अघगर व तर क र चsपर क र मर 0र बबन न र क र उ क र व र0s रक रअ नतमरबबन रन ओ र र ह हर खsओ र रज डsर ग0sरह रधचत ररम रनशsग0 रछs0s ककतरक ष त ररतथsरबत रभ जर क रक ष त रफल रकsरअन पsतरबतs0? हs0भ न रथर(जलरवनसरपनत)र जरक र शनहर क र तsलsबरक रतलरतकरपह चन र र कतहरह र डन रवsल रहs0भ न रथर(जनरवनसरपनत)रपsनहर म र घ ल रऑजक ट जनरक रनष रटरक तहरह र हs0भ न रथरज हरजलरवनसरपनतरमछभल0 रक र भलएरप0sगपरतरआहs रनह रह तह र हs0भ न रथर(जलरवनसरपनत)रपsनहरम रजह ल र पनsथगरछ डतहरह र 16. Why is there low fish population in lakes that have large hyacinth growth? yacinth prevents sunlight from reaching the depths of the lake. Decaying matter from hyacinth consumes dissolved oxygen in copious amounts. yacinth is not a suitable food for fishes. yacinth releases toxins in the water. 18. The mid-point of the arc of a semicircle is connected by two straight lines to the ends of the diameter as shown. What is the ratio of the shaded area to the area of the triangle? 17. एकर लफ नर टsव र (महनs )र र 1W शजक ट तर कsर ववरकक र रह तsरह रआपक र लफ नरक र s रमहट र र 0.1 mw शजक ट तर कsर ववकक र र ह तsर ह र 0दनर आपर टsव र र100m क रन रप रह,रऔ रफ नरआपरक र कsनर र टsरह आरह,रत रआपक रभ रतकरट व र र पह चन रवsल रऊजsगर(E 1 ) तथsरआपक रफ नर रपह चन र वsल रऊजsगर(E 2 ) क र ह रत लनsरह गहर E 1 >> E 2 E 2 >> E 1 E 1 = E 2,रज र पकग रबनsन रक रभलएरजर रह र न रग0हरजsनकs रलगभगरत लनsरक रह त र प0sगपरतरनह रह र 17. A cellphone tower radiates 1W power while the handset transmitter radiates 0.1 mw power. The correct comparison of the radiation energy received by your head from a tower 100m away (E 1 ) and that from a handset held to your ear (E 2 ) is E 1 >> E 2 E 2 >> E 1 E 1 = E 2 for communication to be established insufficient data even for a rough comparison 19. एकर पsर जसथनतक र व ज ञsननकर त त र क र वव लर आबsन र वsल र क ष त रर म र उनक र आबsन र कsर अन मsनर लगsन र क र भलएर 30 त त र क र पकडर क र उनर क र ग नन र म र एक-एकर म दद रकsर पहनsर न तsर ह र एकर परतsहर बsनर वहर कफ र 40 त त र क र पकडर ल तsर ह,र औ र पsतsर ह र ककर उनर म र र 8 त त र क र गनगन र म र म दद रकsर ह र इनर जsनकs र क र आ s र प र त त र क र अन मsननतरआबsन रककतनहरबतs0हरजs0 गह? To determine the number of parrots in a sparse population, an ecologist captures 30 parrots and puts rings around their necks and releases them. After a week he captures 40 parrots and finds that 8 of them have rings on their necks. What approximately is the parrot population?

11 एकर जसप र गर क र प चन र 5 भम.मह.र ह र जसप र गर कsर व र0s र 1 महर ह र 0हर जसप र गर अपनहर अक षर प र 2 चक ट रक र प रनतर.र क र गनतर र घमतहर ह र जसप र गर अपनहरअक षरक र मs त रकक रगनतर रचलतहरप रतहतर ह तहरह?र 1 mm/s 5 mm/s 6 mm/s 10 mm/s 20. The pitch of a spring is 5 mm. The diameter of the spring is 1 cm. The spring spins about its axis with a speed of 2 rotations/s. The spring appears to be moving parallel to its axis with a speed of 1 mm/s 5 mm/s 6 mm/s 10 mm/s Cl Me Me Au P P Me Au Me Cl 0 र1 2 र3 2 The oxidation state of gold in the following complex is Me Me P kkx \PART 'B' Cl Au Au Cl 2 [ 3 ] + म र रआबन र रक र रकsरप र र0sभशतर मsनरह र 180 o र120 o 60 o र90 o 2 The expected bond angle in [ 3 ] + is 180 o र120 o 60 o र90 o 2 क लर [Ru 2 ( 5 -Cp) 2 (CO) 2 (Ph 2 PC 2 PPh 2 )] (18- र इल क ट र sनरनन0मरकsरपsलनरक तsरह ),रम रउपजसथतर त र भलगन रड र तथsर sत - sत र आबन र र क र खर0sर क रमश:रह 0 तथsर1 र2 तथs 1 3 तथs 1 र1 तथs 2 2 The number of bridging ligand(s) and metalmetal bond(s) present in the complex [Ru 2 ( 5 - Cp) 2 (CO) 2 (Ph 2 PC 2 PPh 2 )] (obeys 18-electron rule), respectively, are 0 and 1 र2 and 1 3 and 1 र1 and 2 2 नन रनभल खतर क लरम रग ल सरडरक रआक ट र हक र र अवसरथsरह र Me P Me 0 र1 2 र3 2 [PtCl 4 ] 2 रऐल सरक नरक र मन रव0रक रन रजज क र भलएर वsगध करह,रवहरह र न बsनगईनर रएधथल नर sइक ट रल ह क ट र हनर र1-ब र0ट नर 2 The rate of alkene coordination to [PtCl 4 ] 2 is highest for norbornene रethylene cyclohexene र1-butene 25. न फ ल क ट र दटकरप sमहट र जज क रभलएर वsगध कर ह,रवहरह र Br रCl CN रF 25. The nephelauxetic parameter is highest for Br रCl CN रF 26. [Cr(N 3 ) 6 ] 3+ रक रइल क ट र sननकरसरप क ट र मरम र 2 E g 4 A 2g र क रमर रघदटतरह तsरह रलगभगर 650 nmरप र450 nmरप 350 nmरप र200 nmरप

12 The 2 E g 4 A 2g transition in the electronic spectrum of [Cr(N 3 ) 6 ] 3+ occurs nearly at 650 nm र450 nm 350 nm र200 nm 27. कsब ननकरऐनहsइड र र रउ रप र र तरCO 2 क रजल0 जनर म,रCO 2 क रप रथमरअन र0 न र0कक र0sरह तहरह र एन रजsमरक र कक र0रसरथलरक रO ग र पर,र त रपश रचsतरजजन रकर र एन रजsमरक र कक र0रसरथलरक र 2 O,र त रपश रचsतरजजन रकर र एन रजsमरक र कक र0रसरथलरक रजजन रकर र त रपश रचsत उरO ग र पर र एन रजsमरक र कक र0रसरथलरक रजजन रकर र त रपश रचsत उर 2 O ग र पर र 27. In the catalytic hydration of CO 2 by carbonic anhydrase, CO 2 first interacts with O group of the active site of the enzyme and then with zinc 2 O of the active site of the enzyme and then with zinc zinc of the active site of the enzyme and then with O group zinc of the active site of the enzyme and then with 2 O 28. अभभकक र0sर X (aq) + 2 O (l) 3 O + (aq) + X (aq) क रभलएर[X ] (aq) वsगध करह गsरजबरX ह र OCl रF Cl रNO For the reaction, X (aq) + 2 O (l) 3 O + (aq) + X (aq) the highest value of [X ] (aq), when X is OCl रF Cl रNO d.c. प ल ग रsफ रक रभलएर ह रकथनरह र E 1/2 sन रद रतsरप रननभग रह र पsतनरम क रइल क ट र डरएकरसरथलरइल क ट र डरह र हमsन रतर s sर मsनरह रवव र र s sरक र अभभगमनर s sरक र हs0करववद 0 तरअपघ 0र क रप रच रअध कतsरववल परतरक रन तहरह र 29. The correct statement for d.c. polarography is E 1/2 is concentration dependent Dropping mercury electrode is a macro electrode Limiting current is equal to diffusion current A large excess of supporting electrolyte eliminates migration current 30. न र0 sनर कक र0र रववश रल र षर रम र त जपतरग र करह रर (A = प र र तर डड0 कक र0तs; = न र0 sनरफ लक ट र ; = प रभsवहर नsभभक 0र प रsन0कतsर क ष त र; N = लक ष र0र प मsर ओ रक र खर0s; = क ष0s क) र र 30. Saturation factor in neutron activation analysis is (A = induced radioactivity; = neutron flux; = effective nuclear cross section; N = no of target atoms; = decay constant) र र 3 प रsथभमकरववश रल वर षकरववध र( नभगरकsरउप0 गरनह र क तहरह )रह र प र र र0 जममतरपरल ज म मsरउ र जगनरसरप क ट र भमनतर ऊजsगरववक ष पर रX- रप रनतन जपतरसरप क ट र भमनतर एन डहरनमरननरव ल सरट s sभमनतर मसरथsननकरतन तsरद रव र0मsनरसरप क ट र भमनतर 3 The primary analytical method (not using a reference) is inductively coupled plasma emission spectrometry energy dispersive X-ray fluorescence spectrometry anodic stripping voltammetry isotopic dilution mass spectrometry 3 Rubredoxin, 2-iron ferredoxin तथsर 4-iron ferredoxinर क र sज वकर प र ट नर कक र0र सरथल र म र उपजसथतर अकsबगननकर ल सरफ र (0sर ल सरफsइड)र प मsर ओ रक र खर0sरह रक रमश:र 0, 2 तथs 4 र2, 4 तथs 3 0, 4 तथs 2 र0, 2 तथs 3

13 13 3 The number of inorganic sulphur (or sulphide) atoms present in the metalloprotein active sites of rubredoxin, 2-iron ferredoxin and 4- iron ferredoxin, respectively, are 0, 2 and 4 र2, 4 and 3 0, 4 and 2 र0, 2 and 3 3 sज वकरआभsरतथsरउच रचरववद 0 तरचsलकतsरकsर sत रआ0 डsइडरह र NaI रCdI 2 LaI 2 रBiI 3 3 The metal iodide with metallic lustre and high electrical conductivity is NaI रCdI 2 LaI 2 रBiI 3 3 ह ल जनर अर ओ र (ग )र क र प र क षक षतर ग र क र भलएर उ रत नs0हर OMOर (highest occupied molecular orbital) र LUMO (lowest unoccupied molecular orbital)रम र इल क ट र sननकर क रमर रह र * * र * * र * 3 The OMO (highest occupied molecular orbital) to LUMO (lowest unoccupied molecular orbital) electronic transition responsible for the observed colours of halogen molecules (gas) is * * र * * र * 35. trans-[co(en) 2 Cl(A)] + र क र जल-अपघटनर म र ननकलन र वsलsर ग र पर 0दनर क ट रल sइडर ह र त र cis उ रपsनरकsरवव चनरन र0 नतमरह तsरह,रजबरA ह र NO 2 रNCS Cl रO 35. In the hydrolysis of trans-[co(en) 2 Cl(A)] +, if the leaving group is chloride, the formation of cis product is the least, when A is, NO 2 रNCS Cl रO 36. [XeF 5 ] क र भलएर प र र0sभशतर 19 F NMRर सरप क ट र महर = ½)रक रबह लतsरह = 26%],र ट लsइट रक र म तरह र[ 129 Xe (I न र रइक ट रक र तहनर रएकर 36. The expected number of 19 F NMR spectral lines, including satellites, for [XeF 5 ] is [Abundance of 129 Xe (I = ½) = 26%] two रtwenty one three रone 37. नन रनभल खतर0 धगकरम रम धथलरग र परह र मसरथ 0र डs0sसरट र 0 ट वपकर एन जन ट0 ट वपकर चनs रमकरववर षमसरथsननकर 37. Methyl groups in the following compound are homotopic diasterotopic enantiotopic constitutionally heterotopic 38. नन रनभल खतर0 धगकरक रभलएरनहच रदन0 रग0 र चनsओ रम र र वsगध करसरथsईर र पर रह र 38. Among the structures given below, the most stable conformation for the following compound is

14 नन रनभल खतर अभभकक र0sर क र प रथमर पनर म र र ज मभलतरआजववकरकक षक रक रअन र0 न र0कक र0s0 रह 4 अभभकक र0sओ रक रनन रनभल खतरश र र हर (Z = CF 3 /C 3 /OC 3 ) क रभलएरन रनन0तs क रकsर ह र क रमरह र C=C Br Br n Br C C C=C Br Br n Br C=C 39. Molecular orbital interactions involved in the first step of the following reaction is CF 3 > C 3 > OC 3 CF 3 > OC 3 > C 3 OC 3 > CF 3 > C 3 C 3 > OC 3 > CF 3 4 The correct order of the rate constants for the following series of reactions (Z = CF 3 /C 3 /OC 3 ) is C=C Br Br n Br C C C=C Br Br n Br C=C ब र म टsलईनरक रडsइनsइ शनरम रवव धचतरम खर0र उ रपsनरह CF 3 > C 3 > OC 3 CF 3 > OC 3 > C 3 OC 3 > CF 3 > C 3 C 3 > OC 3 > CF 3 4 ब न रजहनर तथsर ऐ हट नsइ sइलर क र भमश रर र क ररररर 1 NMR म र मsनर मsकलनरक रन रएककरप रsपरतर ह त रह रब न रजहनर: ऐ हट नsइ sइलरम ल रअन पsतरह रर 1:1 र2:1 1:2 र6:1 र 40. The major product formed in the dinitration of 4-bromotoluene is 4 1 NMR spectrum of a mixture of benzene and acetonitrile shows two singlets of equal integration. The molar ratio of benzene: acetonitrile is 1:1 र2:1 1:2 र6:1 4 0 धगकरज र3314रतथsर2126 cm -1 प रIR आव ज त0s र नशsगतsरह,रवहरह र C 3 (C 2 ) 4 C 2 S C 3 (C 2 ) 4 C 2 C N C 3 (C 2 ) 4 C 2 C C- C 3 (C 2 ) 2 C C(C 2 ) 2 C 3 4 The compound which shows IR frequencies at both 3314 and 2126 cm -1 is C 3 (C 2 ) 4 C 2 S C 3 (C 2 ) 4 C 2 C N C 3 (C 2 ) 4 C 2 C C- C 3 (C 2 ) 2 C C(C 2 ) 2 C 3

15 15 4 नन रनभल खतर0 धगकरक रप र ट नरअ0 जममतर 13 C र NMR म रउपजसथतरभ मरनल रक र खर0sरह 46. नन रनभल खतरअभभकक र0sरकsरम खर0रउ रपsनरह र चs र रछ:र आठर रन र 4 Number of signals present in the proton decoupled 13 C NMR spectrum of the following compound is 46. The major product in the following reaction is four रsix eight रten 45. नन रनभल खतरअभभकक र0sरम र वsगध करसरथsईर वव धचतरउ रपsनरह र 47. नन नभल खतरअभभकक र0sरकsरम खर0रउ रपsनरह र 45. The most stable product formed in the following reaction is

16 The major product formed in the following reaction is Both N(3) and C(6)N 2 are hydrogen bond acceptors Both N(1) and C(6)N 2 are hydrogen bond acceptors 49. एकर500 Mz सरप क ट र महट रप रअ ककतरएकर0 धगकर कsर 1 NMR सरप क ट र म,रएकरचत ष रकरनशsगतsरह,र जज म रलsइन,रसरथsनर1759, 1753, 1747रतथsर1741 zरप रह रचत ष रकरक रभलएर s s0ननकर नतर( ) तथsर0 मरमनरनन0तs कर(z) रह र 5 ppm, 6 z र5 ppm, 12 z 6 ppm, 6 z र6 ppm, 12 z NMR spectrum of an organic compound recorded on a 500 Mz spectrometer showed a quartet with line positions at 1759, 1753, 1747, 1741 z. Chemical shift ( ) and coupling constant (z) of the quartet are 5 ppm, 6 z र5 ppm, 12 z 6 ppm, 6 z र6 ppm, 12 z 50. नन रनभल खतर0 धगक रम रइ धगतरC- आबन र रक र भलएरआबन र रवव0 जनरऊजsगओ रकsर ह रक रमरह र 48. DNA ब र0 मरमरम रऐडनहनरक रअभभलक षक 0रग र प र क रभलएर ह रअभभलक षर रह र N(3) एकरहsइड र जनरआबन र रग रsह रह रऔ र C(6)N 2 एकरहsइड र जनरआबन र रनsतsरह र N(1) एकरहsइड र जनरआबन र रग रsह रह रऔ र C(6)N 2 एकरहsइड र जनरआबन र रनsतsरह र N(3) तथs C(6)N 2 न न रहsइड र जनरआबन र र ग रsह रह र N(1) तथs C(6)N 2 न न रहsइड र जनरआबन र र ग रsह रह र 48. Correct characteristics of the functional groups of adenine in DNA base pair are N(3) is a hydrogen bond acceptor and C(6)N 2 is a hydrogen bond donor N(1) is a hydrogen bond acceptor and C(6)N 2 is a hydrogen bond donor C > B > A रA > B > C A > C > B रC > A > B 50. The correct order of the bond dissociation energies for the indicated C- bond in following compounds is C > B > A रA > B > C A > C > B रC > A > B 5 नन रनभल खतर0 धगक रक रअ रल 0तsरकsर ह रक रमर ह र B > C > A रC > B > A B > A > C रC > A > B

17 17 5 The correct order of the acidity for the following compounds is B > C > A रC > B > A B > A > C रC > A > B 5 नन रनभल खतर0 धगकरक रभलएर ह रकथनरह र 0 धगकरकक लरह रतथsर र पर रP ह र 0 धगकरकक लरह रतथsर र पर रMरह 0 धगकरअकक लरह रतथsरइ म र मभमनतर C 2 -अक षरह र 0 धगकरअकक लरह रतथsरइ म र मभमनतर तल ह र 5 The correct statement about the following compound is compound is chiral and has P configuration compound is chiral and has M configuration compound is achiral as it possesses C 2 -axis of symmetry compound is achiral as it possesses plane of symmetry 5 न र आ0sमहर र षटक र र क भलतर व रत र क र प तर म र प र र0 करर जक ट तरनघ रह तहरह र छ:रव रत र र रतहनरव रत र चs रव रत र रबs हरव रत र 5 Each void in a two dimensional hexagonal close-packed layer of circles is surrounded by six circles रthree circles four circles रtwelve circles 5 तथs क रआ0ननकरगनतशहलतs0 रक रमश:र तथsर तथs र0.455 तथs तथs र0.910 तथs तथsर क रअभभगमनs करह रक रमश:र 5 The ionic mobilities of and are and, respectively. The transport numbers of and are, respectively and र0.455 and and र0.910 and एकरववल0नरजज म र0.008 M AlCl 3 तथs M KCl ह,रक रआ0नहर sमथर0गरह र M र0.053 M M र0.086 M 55. The ionic strength of a solution containing M AlCl 3 and M KCl is M र0.053 M M र0.086 M 56. कर तर कक षक र म र र एकर क र भलएर ह र प र sमsन र0हक तरत गरफलनरह र 56. The correct normalized wavefunction for one of the hybrid orbitals is 57. NMR सरप क ट र भमनतरक र नभगरम र ह रकथनरह र सरथ नतकरच बक 0रक ष त ररकsरप र0 ग,रजसपनर अवसरथsओ रक रमर र0र क रमर रक रप र र तरक न रक र भलएरकक0sरजsतsरह रर च बकनर दनश,रलगsएरगएरसरथ नतकर च रबक 0रक ष त ररप रल बरह तsरह र ह

18 18 सरथ नतकरच बक 0रक ष त ररकsरप र0 गरजसपनर अवसरथsओ रक रमर र0रआबsन रकsरअन रत रउ रपन रनर क न रक रभलएरकक0sरजsतsरह र सरथ नतकरच बक 0रक ष त ररजसपन-जसपनर0 मरमनरक र प र र तरक तsरह र 57. The correct statement in the context of NMR spectroscopy is static magnetic field is used to induce transition between the spin states magnetization vector is perpendicular to the applied static magnetic field the static magnetic field is used to create population difference between the spin states static magnetic field induces spin-spin coupling 58. नन0तर S तथsर Vर प र एकर सरवत:र प रक रमर क र अवध र म रज रप sमहट र नsरघटतsरह,रवहरह र U र C p रq 58. The parameter which always decreases during a spontaneous process at constant S and V, is U र C p रq 59. पनsथ र A, B, C तथsर D क र भलएर बत रकबब न र नsबर क रमश:र 0.2, 0.5, 0.8 तथsर 2र bar ह र 0 धगकर जज कsर ऊर रवगपsतनर मsनकर पर जसथनतर म र तsपर बढsन रप रह रजsतsरह,रवहरह र A रB C रD 59. Triple point pressure of substances A, B, C and D are 0.2, 0.5, 0.8 and 2 bar, respectively. The substance which sublimes under standard conditions on increasing temperature is A रB C रD 60. क रमर रअवसरथs-बsनरक रअन s रआ खरजज कsर ढsलर क र मsनरह,रवहरह र र र 60. According to the transition state theory, the plot with slope equal to र र 6 क रमर रज रहsइड र जनरप मsर रसरप क ट र मरम रलsइम नर श र र हरकsरह,रवहरह र र र 6 The transition that belongs to the Lyman series in the hydrogen-atom spectrum is र र 6 अर रजज म र मभमनतरत रवरह,रवहरह र एधथल नर रऐल नर ब न रजहनर र1,3-ब र0टsडsईनर 6 The molecule that possesses symmetry element is ethylene रallene benzene र1,3-butadiene 6 द ववप मsर कर अर ओ र क र तनन र कsर प रनतर पर र is हsम ननकर ववभवर र क त र ह र 0दनर न तsरह,रतरबर ह रकथनरह र बलरह रतथsर2रबलरनन0तs करह र बलरह रतथs 2रबलरनन0तs करह बलरह रतथsर रबलरनन0तs करह बलरह रतथsर रबलरनन0तs करह ववभवर क र 6 Vibrations of diatomic molecules are usually modelled by a harmonic potential. If theर potential is given by, the correct statement is force is and force constant is 2 force is and force constant is 2 force is and force constant is force is and force constant is 6 एकर व sर अ ल र क र जलर प र एकर तहर कफल सरमर क र र पर म र खर क र पहडनर र इ क र 100र र क ष त रफलर क र एकर म न आजववकरप तरबनsरन रग0ह रअ रलरक रअर रकsर अन प रसरथरपर च रछ नरक ष त र म ह 50 र र200

19 19 6 When of a fatty acid was placed on water as a surface film, a monomolecular layer of area 100 was formed on compression. The cross-sectional area of the acid molecule is 50 र र Mark-ouwink महक र कsरउप0 गर जज क रनन sग र रम रक त रह,रवहरह र खर0s-औ तरम ल र हनतर भs -औ तरम ल र हनत श र0sनतs-औ तरम ल र हनत z-औ तरम ल र हनत 65. Mark-ouwink equation is used for the determination of number-average molar mass weight-average molar mass viscosity-average molar mass z-average molar mass 66. एकरपs चर जसपनरकर रक रननकs0रम,रन रअपर तथsरतहनरडsउनरजसपन रक र र पर रकsरभs रह र 120 र60 20 र The weight of the configuration with two up and three down spins in a system with five spin particles is 120 र60 20 र कक र0र रऊजsगर49.8 kj mol -1 र क रएकरअभभकक र0sर क र भलएर 600 K तथsर 300 Kर प र न र नन0तs क र (k 600 /k 300 )र कsर अन पsतर लगभगर ह र (R = 8.3 J mol -1 K -1 ) ln (10) र e रe For a reaction with an activation energy of 49.8 kj mol -1, the ratio of the rate constants at 600 K and 300 K, (k 600 /k 300 ), is approximately (R = 8.3 J mol -1 K -1 ) ln (10) र e रe हप र र,र ब र र र नन sगर तर ह र दन0 रह र तथsर र सरव च रछs हनर र नन0तs कर श न र0रह गsरक वलरजबर 68. Covariance is defined by the relation. Given the arbitrary constants and, will be zero only when 69. नन रनभल खतरकsर ह रभमलsनरह र क लमर A क लमर B i. क रफ र a. चनs रमकरप र ट नर ii. इ भलनर b. हsम नर iii. कक दटनर c. एन रजsइमर d. सरट इडर e. टप नर i a; ii - c; iii - e i e; ii - b; iii - a i d; ii - c; iii - a i e; ii - b; iii - d 69. The correct match for the following is Column A Column B i. camphor a. structural protein ii. insulin b. hormone iii. keratin c. enzyme d. steroid e. terpene i a; ii - c; iii - e i e; ii - b; iii - a i d; ii - c; iii - a i e; ii - b; iii - d 70. न न रकर रक रकईरग र मग,र गतरसरथलरद रव र0रक र ग र र र sथगकरर पर रभभन रनरह त रह,रइ कsर कs र र न न रकर रक रब न रडरग परकsरसरथलरद रव र0रक र अप क षsरछ टsरह नsरह र न न रकर रक रववल0न रम रववर षमs गतsरअध कर ह नsरह र न न रकर रम,र तहरक ष त ररकsरआ0तनर र अन पsत,रसरथलरद रव र0रक रअप क षsरअध करह नsरह र न न रकर रम,र तहरक ष त ररकsरआ0तनर रर अन पsत,रसरथलरद रव र0रक रअप क षsरकमरह नsरह र

20 Many properties of nanoparticles are significantly different than the corresponding bulk material due to smaller band gap of nanoparticles compared to bulk higher heterogeneity of the nanoparticle solutions larger ratio of surface area to volume of the nanoparticles compared to the bulk smaller ratio of surface area to volume of the nanoparticles compared to the bulk kkx \PART 'C' 7 नन रनभल खतरकथन रI तथs IIरप रववचs रक जजए: I: [Rh(CO) 2 I 2 ] रC 3 I तथs CO कsरC 3 COIरम र उ रप र 0रपर वतगनरह रजsतsरह II: [Rh(CO) 2 I 2 ] क रप रक नतरप रनतच बक 0रह नन रनरम र र ह रह I तथs II ह रह रऔ रII,रIयकsरसरपष रट क र रह य I तथs II ह रह रऔ रII,यIयकsरसरपष रट क र रनह ह I ह रह रतथsरII गलतरह र I तथs II न न रगलतरह र 7 Consider the following statements, I and II: I: [Rh(CO) 2 I 2 ] catalytically converts C 3 I and CO to C 3 COI II: [Rh(CO) 2 I 2 ] is diamagnetic in nature the correct from the following is I and II are correct and II is an explanation of I I and II are correct and II is not an explanation of I I is correct and II is incorrect I and II are incorrect 7 फsसरफ टरनन sग र रक रभलएर ह हर मसरथsननकरतन तsर ववध,र म र 2 mg 32 PO 4 3 (ववभशष रटर कक र0तsर 3100 ववघटन s 1 mg 1 ) क र एकर 1 g नमनsर ववल0नर म र कभलतर क र दन0s र इ म र र 30 mg वव0 क ट रतर फsसरफ टरक र मसरतर कक र0तsर3000 ववघटनरs 1 रपsईर 3 र गई रनमन रम रPO 4 क र % र र हनतरह र 30 र6 9 र15 7 In a direct isotopic dilution method for determination of phosphate, 2 mg of 32 PO 3 4 (specific activity 3100 disintegration s 1 mg 1 ) was added to 1 g of a sample solution. The 30 mg of phosphate isolated from it has an overall activity of 3000 disintegration s 1. The % mass of PO 3 4 in the sample is 30 र6 9 र15 7 [FeO 4 ] 4 रक रभलएरनन रनभल खतरकथन रप रववचs र क जजएर A. 0हरअन च ब क 0रह र B. इ क रT d मभमनतरह र C. 0हरववक तरवगगरतल 0रजर0sभमरतहरअपनsतsरह र D. 0हरलगभगरD 2d मभमनतरनशsगतsरह र ह रउ रत रह र A, B तथs C A, C तथs D A तथs D A तथs B 7 Consider the following statements for [FeO 4 ] 4. A. It is paramagnetic B. It has T d symmetry C. Adopts distorted square planar geometry D. Shows approximately D 2d symmetry The correct answer is A, B and C A, C and D A and D A and B 7 [Re 9 ] 2 क रजर0sभमतहरह र एकरच ट र0 क ट रतरवगगरप रनतवप रजरमर एकरच ट र0 क ट रतरघनर तहनरच ट र0 क ट रतरबत र मनतsक ष वप रजरम ह परटsग नलरद वववप भमडर 7 The geometry of [Re 9 ] 2 is monocapped square antiprism monocapped cube tricapped trigonal prism heptagonal bipyramid 75. PI 3, PSCl 3 तथsर जजन रकर पsउड र क र मर र0र अभभकक र0sर म,र प रsपरतर उ पsन र म र र P 3 I 5र एकर ह र P 3 I 5 कsर ववल0नर अवसरथsर म र 31 P NMR सरप क ट र मर एकर द ववकर ( 98) तथsर एकर बत रकर ( 102) नशsगतsर ह र P 3 I 5र क र ह र चनsरह

21 21 The correct match is (a) (i); (b) (ii); (c) (iii); (d) (iv) (a) (ii); (b) (iii); (c) (iv); (d) (i) (a) (iii); (b) (iv); (c) (i); (d) (ii) (a) (iv); (b) (iii); (c) (ii); (d) (i) 75. The reaction between PI 3, PSCl 3 and zinc powder gives P 3 I 5 as one of the products. The solution state 31 P NMR spectrum of P 3 I 5 shows a doublet ( 98) and a triplet ( 102). The correct structure of P 3 I 5र is 77. Mn(II), Cr(III) तथsरCu(II) क रअष रटफलक 0रएक ट रवsर क ल यक रभलएरसरप महरनन रनतमरअवसरथsरपनर प ररतहकरह रक रमश:र 2, 4 F तथs 2 D र 6 S, 4 F तथs 2 D 2, 2 तथs 2 D र 6 S, 4 F तथs 2 P 77. The spectroscopic ground state term symbols for the octahedral aqua complexes of Mn(II), Cr(III) and Cu(II), respectively, are 2, 4 F and 2 D र 6 S, 4 F and 2 D 2, 2 and 2 D र 6 S, 4 F and 2 P 76. क लमर A तथsर Bर म र क छर अर र तथsर उनक र द रवर अम नन0sर म र ग र मगर दनएर ह र क लमर A कs Bर क र sथरभमलsनरक जजएर (a) Cl 2 (b) S 8 क लम A (c) C 3 CO 2 (d) Urea क लम B (i) न बगलरअ लर (ii) शजक ट तशsल रअ रलर (iii) अ मsन पsतनर (iv) ववलs0करअपघटनरतथsर मsन पsतनर ह रभमलsनरह र (a) (i); (b) (ii); (c) (iii); (d) (iv) (a) (ii); (b) (iii); (c) (iv); (d) (i) (a) (iii); (b) (iv); (c) (i); (d) (ii) (a) (iv); (b) (iii); (c) (ii); (d) (i) 76. Some molecules and their properties in liquid ammonia are given in columns A and B respectively. Match column A with column B Column A Column B (a) Cl 2 (i) Weak acid (b) S 8 (ii) Strong acid (c) C 3 CO 2 (iii) Disproportionation (d) Urea (iv) Solvolysis and disproportionation 78. नन रनभल खतरर पs त र रम र र A. ऐल सरक नरकsरइप क ट र हक र र B. ड इआलरडडहsइड र रअभभकक र0sर C. sइब न र0ककलओटsइडरकsरडडऑक ट र ह sइब - न र0जक ट लओटsइडरम रपर वतगनर D. कsबगननकर बसर ट रम र1,2-कsबगनरभशफ टर ज र ह-एन रजsइमरB 12 द वs sरप र र sदहतरह त रह,रवहरह र A तथs B B, C तथs D A, B तथs D A, B तथs C 78. From the following transformations, A. Epoxidation of alkene B. Diol dehydrase reaction C. Conversion of ribonucleotide-todeoxyribonucleotide D. 1,2-carbon shift in organic substrates those promoted by coenzyme B 12 are A and B B, C and D A, B and D A, B and C 79. कsलमरA क रमन रकsरकsलमरBरक रउधचतरमन र र भमलsनरक जजएर क लमय A क लमयB (a) म टल थs0 नहन र (i) cis-[pd(n 3) 2 Cl 2 ] (b) परल सरट s0नननर (ii) भ सरट नर नहरप र ट नर (c) फ र दटनर (iii) इल क ट र sनर सरथsनsन रत र र (d) धचकक र sर (iv) आ0 नरपर वहनर (v) (vi) आ0 नर ग रहर र कsब परल दटनर

22 22 ह रउ रत रह र (a)-(ii), (b)-(iii), (c)-(v), (d)-(iv) (a)-(ii), (b)-(iii), (c)-(iv), (d)-(i) (a)-(ii), (b)-(iii), (c)-(v), (d)-(vi) (a)-(iii), (b)-(v), (c)-(vi), (d)-(ii) 79. Match the items in column A with the appropriate items in column B Column A Column B (a) Metallothioneins (i) cis- [Pd(N 3 ) 2 Cl 2 ] (b) Plastocyanin (ii) Cysteine rich protein (c) Ferritin (iii) Electron transfer (d) Chemotherapy (iv) Iron transport (v) Iron storage (vi) Carboplatin The correct answer is (a)-(ii), (b)-(iii), (c)-(v), (d)-(iv) (a)-(ii), (b)-(iii), (c)-(iv), (d)-(i) (a)-(ii), (b)-(iii), (c)-(v), (d)-(vi) (a)-(iii), (b)-(v), (c)-(vi), (d)-(ii) 80. [Co(N 3 ) 5 Cl] 2+ रक रभलएरO उ रप र र तरS N 1 0 मरमहर क षs कर कक र0sर ववध र म,र अभभकक र0sर क र प रथमर पनर र प रsपरतरह न रवsल रसरपहशजरह /ह र [Co(N 3 ) 5 (O)] 2+ + Cl [Co(N 3 ) 4 (N 2 )Cl] O [Co(N 3 ) 4 (N 2 )] 2+ + Cl [Co(N 3 ) 5 Cl(O)] + क वल 80. For O catalysed S N 1 conjugate base mechanism of [Co(N 3 ) 5 Cl] 2+, the species obtained in the first step of the reaction is/are [Co(N 3 ) 5 (O)] 2+ + Cl [Co(N 3 ) 4 (N 2 )Cl] O [Co(N 3 ) 4 (N 2 )] 2+ + Cl [Co(N 3 ) 5 Cl(O)] + only 8 कsलमरX क रसरपहशहजरकsरभमलsनरकsलमरYयम रदनएर उनक रग र म र रक जजएर कsलमर X कsलमर Y (1) ह म A (i) आक ट र र त बन र रर (2) जलववख डनर (ii) Mn 4 क ट रलसरट र द वव मल बsक षर एन रजsइमर न घ क र र (3) [Mn( 2 O) 6 ] 2+ (iii) प र sनत:र * इल क ट र ननकर क रमर र (4) [Cr( 2 O) 6 ] 2+ (iv) d d जसपनरननवर षद धर क रमर र (v) द वव मल बsक षर पहडनर ह रउ रत रह र (1)-(iii), (2)-(i), (3)-(v), (4)-(ii) (1)-(iii), (2)-(i), (3)-(iv), (4)-(ii) (1)-(v), (2)-(iii), (3)-(iv), (4)-(ii) (1)-(iii), (2)-(i), (3)-(iv), (4)-(v) 8 Match the species in column X with their properties in column Y Column X Column Y (1) eme A (i) oxo-bridged Mn 4 cluster (2) water splitting enzyme (ii) tetragonal elongation (3) [Mn( 2 O) 6 ] 2+ (iii) predominantly * electronic transitions (4) [Cr( 2 O) 6 ] 2+ (iv) d d spinforbidden transitions (v) tetragonal compression The correct answer is (1)-(iii), (2)-(i), (3)-(v), (4)-(ii) (1)-(iii), (2)-(i), (3)-(iv), (4)-(ii) (1)-(v), (2)-(iii), (3)-(iv), (4)-(ii) (1)-(iii), (2)-(i), (3)-(iv), (4)-(v) 8 आइ ल बलर अन र पतsर क र अन s र ख ड र कsर ह र टर ज र [Co 4 (CO) 12 ] म र Co(CO) 3 र क र प रनतसरथsवपतर क र कतsरह,रवहरह र C, B तथs Mn(CO) 5 P, C तथs Ni( 5 -C 5 5 ) Fe(CO) 4, C 2 तथs SiC 3 B, SiC 3 तथs P 8 According to isolobal analogy, the right set of fragments that might replace Co(CO) 3 in [Co 4 (CO) 12 ] is C, B and Mn(CO) 5 P, C and Ni( 5 -C 5 5 ) Fe(CO) 4, C 2 and SiC 3 B, SiC 3 and P 8 Wade s क र नन0म र क र अन s र [Co( 5 -C 5 5 )B 4 8 ] तथs [Mn( 2 -B 3 8 )(CO) 4 ] क र भलएर ह र चनsर प रकs रह र

23 23 closo तथs nido nido तथs arachno closo तथs arachno nido तथs nido 8 According to Wade s rules, the correct structural types of [Co( 5 -C 5 5 )B 4 8 ] and [Mn( 2 -B 3 8 )(CO) 4 ] are closo and nido nido and arachno closo and arachno nido and nido 8 [Rh 6 C(CO) 15 ] 2 क रभलएर ह रजर0sभमतहरह र अष रटफलकर प चभ जह0रवप भमडर बत र मनतsक षरवप रजर0र एकरच ट र0 क ट रतरवगगरवप भमडर 8 The correct geometry of [Rh 6 C(CO) 15 ] 2 is octahedron pentagonal pyramid trigonal prism monocapped square pyramid 85. arachno ब न, B 4 10 क रNMe 3 क र sथरअभभकक र0sर रवव धचतरअ नतमरउ रपsनरह /ह र [B 3 NMe 3 ] तथs [B 3 7 NMe 3 ] [B 2 (NMe 3 ) 2 ] + [B 3 8 ] [B 4 10 NMe 3 ] [B 4 10 NMe 3 ] तथs [B 2 (NMe 3 ) 2 ] + [B 3 8 ] 85. The final product(s) of the reaction of arachno borane, B 4 10 with NMe 3 is/are [B 3 NMe 3 ] and [B 3 7 NMe 3 ] [B 2 (NMe 3 ) 2 ] + [B 3 8 ] [B 4 10 NMe 3 ] [B 4 10 NMe 3 ] and [B 2 (NMe 3 ) 2 ] + [B 3 8 ] 86. नन रनभल खतरअभभकक र0sरम रउ रपsनर A ह र 86. Product A in the following reaction is Me 3 P Co CD 3 CD 3 Co PMe 3 CD 3 + A D 2 C CD 2 D 3 C CD 3 CD 3 2 C CD Fe(CO) 5 क 1,3-ब र0 टsडsइनर रअभभकक र0s,रB न तहरह र ज र 1 NMR म रन रभ मरनलरनशsगतsरह रB क रCl म रअभभकक र0sरC न तहरह रज रअपन र 1 NMR म रचs र भ मरनलरनशsगतsरह र0 धगकरC ह र OC OC OC OC Cl Fe CO Cl Fe OC OC OC OC Cl Fe CO 87. Treatment of Fe(CO) 5 with 1,3-butadiene gives B that shows two signals in its 1 NMR spectrum. B on treatment with Cl yields C which shows four signals in its 1 NMR spectrum. The compound C is OC OC OC OC Cl Fe CO Cl Fe OC OC OC OC Fe CO Cl Fe CO Fe CO Me 3 P CD 3 + A Co Co CD 3 PMe 3 CD 3 D 2 C CD 2 D 3 C CD 3 CD 3 2 C CD नन रनभल खतर ड क ट र रअभभकक र0s,रजज क रभलएर s र0 जसथ s करK = र ह,रम र आक ट र हकs करतथsरअपचs0करक रसव0 रववननम0रन र क रमश:र5.0 M 1 s 1 तथs M 1 s 1 ह र अभभकक र0sरक रभलएरन रनन0तs कर(M 1 s 1 ) ह रलगभगर

24 In the following redox reaction with an equilibrium constant K = , O O 63 Cu the self exchange rates for oxidant and reductant are 5.0 M 1 s 1 and M 1 s 1, respectively. The approximate rate constant (M 1 s 1 ) for the reaction is कफश रकsब नर क लरक रभलएर ह रकथनरह र कsब नरक रकsबगनरक रप रक नतरइल क ट र sनरसरन ह रह र sत रउच रचरआक ट र हक र रअवसरथsरम रह तहरह र sत रख डरतथsरकsब नरबत रकरअवसरथsओ रम रह त रह CO भलगन रडर क लरक रअजसथ रक त रह र 89. The correct statement for a Fischer carbene complex is the carbene carbon is electrophilic in nature metal exists in high oxidation state metal fragment and carbene are in the triplet states CO ligands destabilize the complex 90. एकरअ रल 0रववल0नरजज म र sइम धथलरऐमहनर(A), डsइम धथलर ऐमहन (B) तथsर म धथलर ऐमहनर (C) ( नs0न र क र pk a ह र क रमश:र 9.8, 10.8 तथs 10.6) ह,र क र नs0नर ववननम0र कsलमर प र लsनर दन0s र इनक र p >7 रबढत रप रवर तsर रक षsलनरकsरक रमरह र A < C < B रB < C < A B < A < C रC < B < A 90. The acidic solution containing trimethylamine (A), dimethylamine (B) and methyl amine (C) (pk a of cations 9.8, 10.8 and 10.6, respectively) was loaded on a cation exchange column. The order of their elution with a gradient of increasing p >7 is A < C < B रB < C < A B < A < C रC < B < A 9 क लरA क रN प र टsन रकsरड 0ट र रइ क रEPR सरप क ट र मरक रप रभsववतरनह रक तsरह रEPR [I( 63 Cu) = 3/2] सरप क ट र मरम रप र र0sभशतरअनत क ष रमरलsइन रक र खर0sरह र N A 20 र12 60 र36 9 For complex A, deuteration of N protons does not alter the EPR spectrum. The number of hyperfine lines expected in the EPR [I( 63 Cu) = 3/2] spectrum of A is O N 63 Cu A 20 र12 60 र36 9 वगगर प रनतवप रजरम,र वव शफलकर तथsर बत रच ट क तर O N बत र मनतsक षर वप रजरमर (च ट क र र वगगर तल र प )र म र बत रक र ह0रफलक रक र खर0sरह 8, 20 तथs 14 र8, 20 तथs 12 10, 12 तथs 14 र10, 12 तथs 12 9 The numbers of triangular faces in square antiprism, icosahedron and tricapped trigonal prism (capped on square faces), respectively, are 8, 20 and 14 र8, 20 and 12 10, 12 and 14 र10, 12 and 12 9 KC 8 क रभलएरनन रनभल खतरकथन रप रववचs रक जजएरर (A) 0हर अन च बक 0र ह, (B) इ क र ग रभ तर प तर चनsर ह, (C) इ क र व द 0 तर चsलकतsर ग र फsइटर क र अप क षsरअध करह र ह रउ रत रह र A तथs B रA तथs C B तथs C रA, B तथs C 9 Consider the following statements for KC 8 : (A) It is paramagnetic, (B) It has eclipsed layer structure, (C) Its electrical conductivity is greater than that of graphite. The correct answer is A and B रA and C B and C रA, B and C N

25 25 9 CCl 4र म र S 2 Cl 2 क र अम नन0sर र अभभकक र0sर म र वव धचतरह न रवsल र ह रउ रपsन रक रनन रनभल खतरम र रच ननए र N 4 Cl (A), S 4 N 4 (B), S 8 (C), तथs S 3 N 3 Cl 3 (D). A, B तथsरC रA, B तथs D B, C, तथs D रA, C तथs D 9 Among the following, choose the correct products that are formed in the reaction of S 2 Cl 2 with ammonia in CCl 4 : N 4 Cl (A), S 4 N 4 (B), S 8 (C), and S 3 N 3 Cl 3 (D). A, B and C रA, B and D B, C, and D रA, C and D 96. The major product formed in the following reaction is 95. [Ce(NO 3 ) 4 (OPPh 3 ) 2 ] क रभलएरनन रनरम र रर A. इ क रजल 0रववल0नरकsर गरपहलs-नs गहरह रर B. Ce क र मन रव0र खर0sरन रह रर C. 0हर sत र रभलगन रडरआव शरसरथsनsन रत र रनशsगतsर ह ररर D. 0हरप रनतच ब क 0रप रक नतरकsरह र ह रउ रत रह र A तथs B रA तथs C A, B तथs D रB, C तथs D 95. For [Ce(NO 3 ) 4 (OPPh 3 ) 2 ], from the following A. Its aqueous solution is yellow-orange in colour B. Coordination number of Ce is ten C. It shows metal to ligand charge transfer D. It is diamagnetic in nature the correct answer is A and B रA and C A, B and D रB, C and D 96. नन रनभल खतरअभभकक र0sरम रवव धचतरम खर0रउ रपsनरह धगकरज रनन रनभल खतरसरप क ट र महरआ कड रनशsगतsरह,र वहरह र 1 NMR: 8.0 (d, J = 13 z, 1), 7.7 (d, J = 8.0 z, 2), 6.8 (d, J = 8.0 z, 2), 5.8 (d, J = 13 z, 1), 8 (s, 3), 0 (s, 6) ppm

26 The compound that exhibits following spectral data is 1 NMR: 8.0 (d, J = 13 z, 1), 7.7 (d, J = 8.0 z, 2), 6.8 (d, J = 8.0 z, 2), 5.8 (d, J = 13 z, 1), 8 (s, 3), 0 (s, 6) ppm 98. The major product in the following reaction is, by Re face attack, by Re face attack, by Si face attack 98. नन रनभल खतरअभभकक र0sरम रम खर0रउ रपsनरह र, by Si face attack 99. नन रनभल खतरअभभकक र0sरम रवव धचतरम खर0रउ रपsनरह र, by Re face attack, by Re face attack, by Si face attack, by Si face attack (Face attack = फलकरआक रमर )र

27 27 य99. The major product formed in the following reaction is 10 नन रनभल खतरअभभकक र0sरम रवव धचतरम खर0रउ रपsनरह र 100. नन रनभल खतरअभभकक र0sरम रवव धचतरम खर0रउ रपsनरह र 10 The major product formed in the following reaction is 100. The major product formed in the following reaction is

28 28 10 नन रनभल खतरर पs त र रक रभलएरअभभरकमगक रकsर ह र क रमरह र 10 The major product in the following reaction is i. K 2 CO 3, ii. C CCOC 3, iii. Br 2, iv. NaB 4 i. NaB 4, ii. C CCOC 3, iii. Br 2, iv. K 2 CO 3 i. C CCOC 3, ii. K 2 CO 3, iii. Br 2, iv. NaB 4 i. Br 2, ii. C CCOC 3, iii. K 2 CO 3, iv. NaB 4 10 Correct sequence of reagents for the following conversion is i. K 2 CO 3, ii. C CCOC 3, iii. Br 2, iv. NaB 4 i. NaB 4, ii. C CCOC 3, iii. Br 2, iv. K 2 CO 3 i. C CCOC 3, ii. K 2 CO 3, iii. Br 2, iv. NaB 4 i. Br 2, ii. C CCOC 3, iii. K 2 CO 3, iv. NaB 4 10 ननम उरनभल खतरअभभकक र0sरकsरम खर0रउ रपsनरह र 10 नन रनभल खतरचs रअभभकक र0sओ रक रभलएरअभभकक र0sओ र क रन रजज रप रकs रप रवनतगतरह गह, वहरह र 1 > 2 and 3 > 4 र2 > 1 and 3 > 4 2 > 1 and 4 > 3 र1 > 2 and 4 > 3

29 29 10 For the four reactions given below, the rates of the reactions will vary as (i) ईनरअभभकक र0s, (ii) [2,3]-भ मरमs वपकरभशफ ट, (iii) [3,3]-रभ मरमs वपकरभशफ ट (i) ईनरअभभकक र0s, (ii) [3,3]-रभ मरमs वपकरभशफ ट, (iii) [1,3]-रभ मरमs वपकरभशफ ट (i) [2,3]-रभ मरमs वपकरभशफ ट, (ii) ईनरअभभकक र0s, (iii) [1,3]-रभ मरमs वपकरभशफ ट (i) [1,3]-रभ मरमs वपकरभशफ ट, (ii) [2,3]- भ मरमs वपकरभशफ ट, (iii) [3,3]-रभ मरमs वपकर भशफ ट 1 > 2 and 3 > 4 र2 > 1 and 3 > 4 2 > 1 and 4 > 3 र1 > 2 and 4 > The correct sequence of pericyclic reactions involved in the following transformation is 105. नन रनभल खतरअभभकक र0sरम रवव धचतरम खर0रउ रपsनरह र (i) ene reaction, (ii) [2,3]-sigmatropic shift, (iii) [3,3]-sigmatropic shift (i) ene reaction, (ii) [3,3]-sigmatropic shift, (iii) [1,3]-sigmatropic shift (i) [2,3]-sigmatropic shift, (ii) ene reaction, (iii) [1,3]-sigmatropic shift (i) [1,3]-sigmatropic shift, (ii) [2,3]- sigmatropic shift, (iii) [3,3]-sigmatropic shift 107. नन रनभल खतरर पs त र रम रमर र0वत रज रउ रपsनरन तsर ह,रवहरह र 105. The major product formed in the following reaction is 106. नन रनभल खतरर पs त र रम र रमभलतरप sइजक ट लकर अभभकक र0sओ रकsर ह रक रमरह र 107. The intermediate that leads to the product in the following transformation is

30 नन रनभल खतरअभभकक र0sरक रउ रपsनरह /ह र [*- मसरथsननकरधचजन ततरकsबगनरनशsगतsरह ] 109. नन रनभल खतरअभभकक र0sरम रवव धचतरम खर0रउ रपsनरह र 108. Product(s) of the following reaction is (are) [*- indicates isotopically labelled carbon]

31 The major product formed in the following reaction is 11 नन रनभल खतरअभभकक र0sरम रवव धचतरम खर0रउ रपsनरह र 11 The major product formed in the following reaction is 110. नन रनभल खतरअभभकक र0sरम रवव धचतरम खर0रउ रपsनरह र 11 कsलमरA क रअभभकक र0sओ रक रउ रपsन रकsरकsलमरB म रदन0 रग र म र र ह रभमलsनरह र कsलमर A कsलमरB i. P. ऐ म दटकर 110. The major product formed in the following reaction is

32 32 ii. Q. प रनतऐ म दटकर 11 The correct starting compound A in the following reaction is iii. R. अनऐ म दटकर iv. S. ह म ऐ म दटकर i P, ii S, iii R, iv Q i P, ii R, iii Q, iv S i Q, ii R, iii S, iv P i S, ii Q, iii R, iv P 11 नन रनभल खतरअभभकक र0sरम रवव धचतरम ख0रउ रपsनरह र 11 Correct match for the products of the reactions in Column A with the properties in Column B is Column A Column B i. P. aromatic ii. iii. Q. antiaromatic R. non-aromatic iv. S. homoaromatic 11 The major product formed in the following reaction is i P, ii S, iii R, iv Q i P, ii R, iii Q, iv S i Q, ii R, iii S, iv P i S, ii Q, iii R, iv P 11 नन रनभल खतरअभभकक र0sरम र ह रप रs भभकर0 धगकरA ह र

33 नन रनभल खतरअभभकक र0sरम रवव धचतरम खर0रउ रपsनरह र 116. The major product formed in the following reaction is 117. नन रनभल खतरअभभकक र0sरम रवव धचतरम खर0रउ रपsनरह 115. The major product formed in the following reaction is 116. नन रनभल खतरअभभकक र0sरम रवव धचतरम खर0रउ रपsनरह

34 The major product formed in the following reaction is 118. F 2 C(Br)-C(Br)Cl 2 क र नहच र दनएर जसथ र र पर र कsर भमश रर रमsनरक,रइ क रर 19 F NMR सरप क ट र मरम र-120 o C रप रलsइन रक र खर0sरह र एकर रन चs रपs चर 118. Number of lines in the 19 F NMR spectrum of F 2 C(Br)-C(Br)Cl 2 at -120 o C assuming it a mixture of static conformations given below, are one रtwo four रfive 119. अभभकमगक रA, B रउ रपsन रC, D न न रक रभलएर ह र कथनरह र

35 35 A रC भमलतsरह रऔ रB रD A रD भमलतsरह रऔ रB रC Aयतथs B,रCयऔ रDरक र मsनरमsत रs0 रन त रह र A औ रB रDयभमलतsरह य 119. The correct statement for the reactants A, B to give products C, D is A gives C and B gives D A gives D and B gives C A and B give identical amounts of C and D A and B give D 120. नन रनभल खतरअभभकक र0sरम रवव धचतरम खर0रउ रपsनरह र 120. The major product formed in the following reaction is 12 कक हर ऊजsगरक रननकs0रक रनन रनतमरअवसरथsरप र क ष भर लगsन र रप रथमरक दटरक र श वद धर प रsपरतर ह तहर ह र क ष भभतर ननकs0र क र र0र नन रनतमर अवसरथsर ऊजsगर ह,रवहरह र र र ह,र त र ज र अ मsनतsर नsर ह तहर 12 The ground state of a certain system with energy is subjected to a perturbation, yielding a first-order correction. If is the true ground-state energy of the perturbed system, the inequality that always holds is र र 12 हsइड र जनर अर र क र उ रत जजतर अवसरथsर कsर आकsशह0र सरथsननकर भsग क रर र क र मsन पsतहर ह र तथsर र रप र s रकs,र -आजववकरआबबगटल र क र पन र म र प र0 गर,र 0हर ननष रकर षगर न र कत र ह र ककर इ रत गरफलनरम क वलरआ0ननकरभsगरह र क वलर ह 0 जकरभsगरह आ0ननकरतथsर ह 0 जकरन न रभsगरह र नरआ0ननकरभsगरह रऔ रनरह र ह 0 जकरभsगर ह 12 The spatial part of an excited state of hydrogen molecule is proportional to. Using expansion of and in terms of -atomic orbitals, one can infer that this wavefunction has only ionic parts only covalent parts both ionic and covalent parts neither ionic nor covalent parts