Analisis Penjanaan dan Komposisi Sisa Pepejal di Kafe Bangunan Pentadbiran: Kajian Kes

Transcription

1 Solid Waste Solution Journal; Vol Analisis Penjanaan dan Komposisi Sisa Pepejal di Kafe Bangunan Pentadbiran: Kajian Kes Khairul Bariyah Binti Abd Hamid 1 Mohd Armi Abu Samah 1 Mohd Yusoff Ishak 2 1 Kulliyyah Sains, Universiti Islam Antarabangsa Malaysia (Kampus Kuantan), Jalan Sultan Ahmad Shah, Bandar Indera Mahkota, Kuantan, Pahang, Malaysia. 2 Fakulti Pengajian Alam Sekitar, Universiti Putra Malaysia,43400 UPM Serdang, Selangor, Malaysia. Abstract Increasing solid waste is one of the most crucial environmental problems in Malaysia. Improper management of solid waste will cause many problems. Increasing in quantity, no segregation from the source and lack of knowledge and awareness about recycling has worsened the problem. Knowledge of solid waste generation and composition is necessary for an accurate decision making in the management strategy of municipal solid waste. The objectives of this study were to measure solid waste generation and also to analyse the composition of solid waste in cafe at administrative building at University Putra Malaysia. Solid waste samples were collected every day except for Saturdays and Sundays over three weeks period and were sorted and classified into several weighed compositions such as food waste, plastic, paper, aluminium cans, glass, metal, textiles, wood and others. Results showed that the total municipal solid waste generated during 3 weeks of sampling is kg or kg/day. From the result, it shows that the organic waste were the main component in Municipal Solid Waste composition where it is 96% followed by the other compositions. The high organic waste indicates the necessity for frequent collection and removal, as well as having a good prospect of organic waste recycling through composting. Based on this information, a proper waste management system can be introduced to treat the solid waste more efficiently. Keywords Municipal solid waste Waste generation Waste composition Waste revenue Emel: 1 khairulbariyahabdhamid@gmail.com 2 marmi@iium.edu.my 3 m_yusoff@upm.edu.my

2 Analisis Penjanaan dan Komposisi Sisa Pepejal di Kafe Bangunan Pentadbiran: Kajian Kes Abstrak Peningkatan jumlah penjanaan sisa pepejal merupakan masalah alam sekitar yang paling runcing di Malaysia. Pengurusan sisa pepejal yang tidak sistematik akan menimbulkan pelbagai masalah. Peningkatan janaan sisa pepejal, tiada pengasingan daripada sumber serta kurangnya pengetahuan dan kesedaran mengenai kitar semula memburukkan lagi keadaan ini. Pengetahuan mengenai penjanaan dan komposisi sisa pepejal adalah perlu untuk strategi pengurusan sisa pepejal yang berkesan. Objektif kajian ini adalah untuk mengukur penjanaan sisa pepejal yang terhasil serta untuk menganalisis komposisi sisa pepejal di kafe bangunan pentadbiran Universiti Putra Malaysia. Sampel sisa pepejal dikutip setiap hari kecuali Sabtu dan Ahad untuk tempoh tiga minggu. Sisa pepejal tersebut kemudiannya diasingkan mengikut jenis seperti sisa makanan, plastik, kertas, logam, kaca dan lain-lain. Keputusan menunjukkan jumlah sisa pepejal yang dijana adalah sebanyak kg atau kg/hari. Sisa makanan merupakan komponen utama dalam komposisi sisa pepejal iaitu sebanyak 96%, diikuti oleh lain-lain komposisi. Sisa makanan (sisa organik) yang tinggi menunjukkan kepentingan untuk pengumpulan dan pelupusan yang kerap, di mana sisa tersebut boleh dikitar semula melalui pengkomposan. Berdasarkan maklumat yang diperolehi, sistem pengurusan sisa pepejal yang sesuai boleh diperkenalkan untuk menguruskan sisa pepejal dengan lebih cekap. Kata Kunci Sisa pepejal Penjanaan sisa pepejal Komposisi sisa pepejal Pendapatan sisa Pengenalan Pengenalan Pada masa kini, isu sisa pepejal merupakan salah satu daripada tiga masalah alam sekitar yang utama di Malaysia selain pencemaran air dan pencemaran udara (Global Environment Centre, 2012). Pembandaran dan perindustrian yang pesat telah mengubah kuantiti penjanaan sisa pepejal di Malaysia (Manaf, 2009). Penjanaan sisa pepejal di Malaysia telah meningkat secara drastik dari 9.0 juta tan pada tahun 2000 kepada 10.9 juta tan pada tahun Menjelang tahun 2020, sisa pepejal yang terhasil dijangka meningkat sebanyak 15.6 juta tan (Agamuthu, 2011). Kadar kitar semula pula dijangka hanya 10% (PPSPPA, 2012). Sisa pepejal seperti yang dinyatakan dalam Akta Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam 2007 [Akta 672] adalah:

3 Mohd Armi Abu Samah, et. al (1) termasuklah apa-apa bahan sekerap atau benda lebihan lain yang tidak dikehendaki atau keluaran yang ditolak yang timbul daripada penggunaan apa-apa proses; (2) apa-apa benda yang dikehendaki dilupuskan kerana sudah pecah, lusuh, tercemar atau selainnya rosak; (3) atau apa-apa bahan lain yang mengikut Akta 672 atau mana-mana undang-undang bertulis lain dikehendaki oleh pihak berkuasa supaya dilupuskan, tetapi tidaklah termasuk buangan terjadual sebagaimana yang diperihalkan di bawah Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 [Akta 127], kumbahan sebagaimana yang ditakrifkan dalam Akta Industri Perkhidmatan Air 2006 [Akta 655] atau sisa radioaktif sebagaimana yang ditakrifkan dalam Akta Pelesenan Tenaga Atom [Akta 304]. Menurut Akta PSPPA 2007 (Undang-undang Malaysia, 2007), sisa pepejal yang juga boleh disebut sebagai sisa pepejal terkawal boleh dibahagikan kepada lapan jenis iaitu sisa pepejal komersial, sisa pepejal pembinaan, sisa pepejal isi rumah, sisa pepejal perindustrian, sisa pepejal keinstitusian, sisa pepejal import, sisa pepejal awam, dan sisa pepejal yang ditetapkan dari semasa ke semasa. Jadual 1.1 menunjukkan jenis sisa dan huraiannya. Jadual 1.1 Jenis sisa dan huraiannya. Jenis sisa Huraian sisa pepejal awam apa-apa sisa pepejal yang dihasilkan oleh tempat awam, yang di bawah penyeliaan atau kawalan mana-mana pihak berkuasa tempatan. sisa pepejal import apa-apa sisa pepejal yang dihasilkan di negara lain dan diimport ke Malaysia untuk diproses atau dilupuskan. sisa pepejal isi rumah apa-apa sisa pepejal yang dihasilkan oleh sesuatu isi rumah, dan daripada jenis yang biasanya dihasilkan oleh atau dikeluarkan oleh mana-mana premis apabila dihuni sebagai rumah kediaman, dan termasuklah sisa taman sisa pepejal keinstitusian apa-apa sisa pepejal yang dihasilkan oleh - (a) mana-mana premis yang diluluskan di bawah manamana undang-undang bertulis atau oleh Pihak Berkuasa Negeri untuk digunakan keseluruhan atau sebahagian besarnya bagi maksud sembahyang atau bagi khairat; (b) mana-mana premis yang dihuni oleh mana-mana jabatan Kerajaan Persekutuan atau Negeri, mana-mana

4 sisa pepejal komersial sisa pepejal pembinaan sisa pepejal perindustrian sisa pepejal yang ditetapkan dari semasa ke semasa Analisis Penjanaan dan Komposisi Sisa Pepejal di Kafe Bangunan Pentadbiran: Kajian Kes pihak berkuasa tempatan atau mana-mana badan berkanun; (c) mana-mana premis pendidikan; (d) mana-mana kemudahan jagaan kesihatan termasuklah hospital, klinik dan pusat kesihatan; atau (e) mana-mana premis yang digunakan sebagai zoo awam, muzium awam, perpustakaan awam dan rumah anak yatim. apa-apa sisa pepejal yang dihasilkan daripada apa-apa aktiviti komersial. apa-apa sisa pepejal yang dihasilkan daripada apa-apa aktiviti pembinaan atau perobohan, termasuk kerja pemajuan, penyediaan, pembaikan atau pengubahan. apa-apa sisa pepejal yang dihasilkan daripada apa-apa aktiviti perindustrian. (Sumber: Akta 672, Akta Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam 2007) - Penjanaan dan komposisi sisa pepejal di Malaysia Menjelang tahun 2020, penjanaan sisa pepejal yang terhasil di Malaysia dijangka meningkat sebanyak 15.6 juta tan daripada 9.0 juta tan pada tahun 2000 (Agamuthu, 2011). Jadual 1.2 menunjukkan penjanaan sisa pepejal di Semenanjung Malaysia mengikut negeri dalam ribu tan. Jadual 1.2 Penjanaan sisa pepejal di Semenanjung Malaysia mengikut negeri (dalam ribu tan). Negeri Kadar Pertumbuhan Purata ( , dalam %) Kuala Lumpur n.a. n.a. 1,058 1,070 1,082 1, Selangor n.a. n.a. 1,169 1,204 1,240 1, Pahang n.a. n.a Kelantan n.a. n.a Terengganu n.a. n.a

5 Mohd Armi Abu Samah, et. al N. Sembilan Melaka Johor ,005 1, Perlis Kedah Pulau Pinang Perak Jumlah 3,066 3,192 6,000 6,137 6,378 8, Nota: n.a : not available (tiada data) 1 Penganggaran berdasarkan kadar pertumbuhan purata ( ) untuk setiap negeri kecuali Kelantan. (Sumber : Tarmudi, 2012) Berdasarkan jadual 1.2, setiap negeri menunjukkan peningkatan dalam penghasilan sisa pepejal kecuali Kelantan. Setiap negeri mempunyai nilai yang berbeza-beza disebabkan oleh keluasan negeri itu sendiri dan juga jumlah penduduk yang mendiaminya. Selain itu juga, faktor ekonomi juga memainkan peranan penting. Secara keseluruhannya, jumlah sisa pepejal yang terhasil pada tahun 1998 hingga 2000 menunjukkan peningkatan yang drastik. Komposisi sisa dipengaruhi banyak faktor, seperti pembangunan ekonomi, budaya, geografi, sumber tenaga dan iklim. Sebagai sebuah negara membangun dan populasi semakin bertambah, penggunaan bahan tak organik (plastik, kertas, logam) meningkat manakala bahan organik menurun (Hoornweg, 2012). Jadual 1.3 menunjukkan komposisi sisa pepejal di Malaysia pada tahun Jadual 1.3 Komposisi sisa pepejal di Malaysia pada tahun Komponen Peratus (%) Sisa makanan 45 Plastik 24 Kertas 7 Logam 6 Kaca 3 Lain-lain 15 Jumlah 100 (Sumber : JPSPN, 2013)

6 Analisis Penjanaan dan Komposisi Sisa Pepejal di Kafe Bangunan Pentadbiran: Kajian Kes Mengikut RMK-9, sisa di Malaysia boleh dibahagikan kepada enam komposisi iaitu sisa makanan, plastik, kertas, kaca, logam, dan lain-lain. Berdasarkan jadual 1.3, sisa makanan menunjukkan peratusan tertinggi manakala kaca menunjukkan peratusan terendah dalam komposisi sisa pepejal. Peratusan sisa makanan yang tinggi disebabkan oleh makanan mudah diperolehi serta banyak. Peratusan kaca yang rendah pula adalah disebabkan oleh pengunaannya sebagai bekas makanan atau minuman tidak lagi sesuai pada masa kini. Pernyataan masalah Di Malaysia, sisa pepejal merupakan salah satu masalah utama alam sekitar. Peningkatan kuantiti sisa pepejal menimbulkan pelbagai masalah kerana pengurusan yang tidak sistematik menyebabkan pencemaran, penurunan kualiti sumber alam serta memberi kesan kepada kesihatan manusia/haiwan. Selain itu, tiada pengasingan daripada sumber telah memburukkan lagi keadaan. Kebanyakan sisa pepejal di Malaysia adalah sisa bercampur di mana bahan organik dan bukan organik dicampurkan sekali. Sisa organik boleh digunakan sebagai bahan pengkomposan manakala bahan bukan organik boleh diguna semula dan dihantar untuk pemulihan dan kitar semula. Kurangnya kesedaran dan juga pengetahuan tentang kitar semula di kalangan masyarakat Malaysia menyebabkan masalah semakin teruk. Kajian ini akan menunjukkan penjanaan dan komposisi sisa pepejal di kafe bangunan pentadbiran Universiti Putra Malaysia. Daripada penjanaan dan komposisi sisa pepejal, satu sistem pengurusan sisa pepejal boleh diperkenalkan untuk menguruskan sisa pepejal dengan lebih cekap. Objektif Kajian Mengkaji penjanaan sisa pepejal di Kafe Bangunan Pentadbiran Universiti Putra Malaysia. Menganalisis secara statistik komposisi sisa pepejal di Kafe Bangunan Pentadbiran Universiti Putra Malaysia. Menganggar pendapatan dari sisa pepejal yang dikumpul di Kafe Bangunan Pentadbiran Universiti Putra Malaysia untuk setahun.

7 Mohd Armi Abu Samah, et. al Kaedah Kajian Kajian sisa pepejal Kajian mengenai penjanaan dan komposisi sisa pepejal di Kafe Bangunan Pentadbiran UPM mengandungi tiga peringkat: (1) menimbang sisa; (2) merekodkan data; dan (3) menganalisi data. Data tersebut diperoleh melalui kaedah langsung di mana menimbang terus sisa pepejal yang dikumpulkan daripada kafe di mana ia dijana sepanjang hari. Pengumpulan data dijalankan selama tiga minggu, secara berterusan kecuali Sabtu dan Ahad. Proses menimbang dijalankan setiap hari selepas kafe ditutup. Beg sampah dibekalkan kepada kafe sepanjang proses persampelan untuk mengumpulkan sisa pepejal. Sisa pepejal diasingkan kepada dua bahagian iaitu sisa basah dan sisa kering. Sisa basah mengandungi sisa makanan manakala sisa kering mengandungi plastik, kertas, kaca, logam dan lain-lain. Kemudian, sisa tersebut diasingkan mengikut jenis dan ditimbang menggunakan penimbang dengan skala 50kg. Rajah 2.1 menunjukkan rangka kerja untuk kaedah kajian ini. Rajah 2.1 Rangka Kerja Kaedah Kajian. Kawasan Kajian Kajian ini dijalankan di Universiti Putra Malaysia (UPM). Kawasan kajian merupakan kafe yang terletak di bangunan pentadbiran iaitu Kafe Park View. Kafe tersebut dipilih berdasarkan lokasinya yang terletak berhampiran pusat tumpuan staf dan pelajar iaitu berdekatan bangunan pentadbiran utama, pejabat pembangunan dan pengurusan aset, bangunan koperasi, dan bank (Rajah 2.2). Kafe tersebut dibuka dari pukul 7.30 pagi hingga

8 Analisis Penjanaan dan Komposisi Sisa Pepejal di Kafe Bangunan Pentadbiran: Kajian Kes 6.30 petang. Oleh itu, kafe tersebut menjadi kawasan tumpuan di mana staf dan pelajar berjumpa sebelum meneruskan urusan lain. Kafe Park View yang terletak di Bangunan pentadbiran UPM Rajah 2.2 Peta UPM Kampus Utara. Analisis data Untuk analisis data, data penjanaan dan komposisi sisa pepejal yang diperolehi dianalisis menggunakan Microsoft Excel. Menggunakan Excel, data akan menunjukkan hubungan antara kuantiti sisa pepejal yang dijana melawan masa. Selain itu, pendapatan dari sisa pepejal yang dikumpulkan juga boleh dianggarkan. Keputusan Janaan dan komposisi sisa pepejal di Kafe Park View. Kafe Park View terdiri daripada dua bahagian iaitu kawasan tertutup dan kawasan terbuka. Semua penjualan dilakukan di dalam kawasan tertutup. Kawasan terbuka adalah untuk tujuan makan sahaja. Pemerhatian ketika persampelan menunjukkan setiap pelanggan yang makan di kafe tersebut mesti membersihkan tempat makan sendiri selepas makan. Sisa makanan hendaklah dibuang ke dalam tong yang telah disediakan yang dilabel sebagai sisa makanan dan pinggan dan cawan yang telah digunakan diletakkan di bekas yang berlainan.

9 Mohd Armi Abu Samah, et. al Untuk plastik, kertas dan logam, kafe tersebut mengamalkan pemulihan sumber iaitu bahan yang boleh dikitar semula dikumpulkan dan dijual. Jadual 3.1 menunjukkan jumlah janaan sisa pepejal di Kafe Park View untuk tempoh tiga minggu kecuali Sabtu dan Ahad. Jumlah janaan sisa pepejal di Kafe Park View adalah kg. Dengan itu, sisa pepejal yang dijana setiap hari adalah kg. Berdasarkan Rajah 3.1, Hari ke-7 mencatatkan nilai sisa pepejal dijana yang paling tinggi iaitu kg manakala Hari ke-5 mencatatkan nilai sisa pepejal dijana yang paling rendah iaitu kg. Hari ke-7 mencatatkan bacaan yang tinggi kerana pada hari tersebut berlangsungnya hari konvokesyen Universiti Putra Malaysia. Maka, pelanggan yang datang bertambah. Hari ke-5 pula mencatatkan bacaan yang paling rendah disebabkan faktor hari iaitu hari Jumaat dan juga faktor menu. Hari jumaat kebiasaannya mempunyai waktu makan tengahari yang panjang. Maka, kebanyakan pegawai atau pelajar memilih tempat makan di luar kampus. Tetapi bagi lelaki, mereka mempunyai waktu yang terhad kerana perlu ke masjid untuk solat jumaat. Maka, ini menyumbang kepada kurangnya janaan sisa pepejal pada hari tersebut. Jadual 3.1 Jumlah sisa pepejal yang dijana (kg) mengikut hari. Hari Jumlah Sisa Pepejal yang Dijana (kg) JUMLAH

10 Analisis Penjanaan dan Komposisi Sisa Pepejal di Kafe Bangunan Pentadbiran: Kajian Kes Rajah 3.1 Graf sisa pepejal yang dijana mengikut hari. Berdasarkan jumlah sisa pepejal mengikut hari seperti dalam jadual dan rajah 3.1, analisa seterusnya dilakukan dengan mengasingkan sisa pepejal seperti rajah 3.2 di bawah. Rajah 3.2 menunjukkan sisa organik mendominasi jumlah sisa pepejal yang dijana sepanjang tiga minggu persampelan kecuali Sabtu dan Ahad dengan menghasilkan kg atau kg per hari, logam sebanyak kg atau 3.35 kg per hari, plastik sebanyak kg atau 2.76 lg per hari, kertas sebanyak kg atau 1.76 kg per hari, kaca sebanyak kg atau 0.68 kg per hari manakala sisa lain-lain hanya menghasilkan 4.70 kg atau 0.31 kg per hari. Nilai maksimum yang direkodkan adalah kg untuk sisa organik dan nilai minimum yang direkodkan adalah 0.10 kg untuk sisa lain-lain.

11 Mohd Armi Abu Samah, et. al Rajah 3.2 Keputusan analisis ststistik sisa pepejal mengikut komposisi. Sisa organik menunjukkan peratusan yang paling tinggi iaitu 95.53% 96%. Rajah 3.3 menggambarkan peratusan komposisi sisa pepejal di Kafe Park View. Sisa organik di Kafe Park View kebanyakkannya adalah sisa dapur yang diproses seperti daging dan sayur serta sisa makanan kerana segala aktiviti memasak dilakukan di kafe tersebut. Selain itu, kebanyakkan pelanggan makan di kafe kerana mempunyai ruang makan yang besar. Menu yang dimasak setiap hari juga memainkan peranan penting dalam penjanaan sisa organik. Maka, peratusan sisa makanan adalah tinggi. Untuk kertas dan lain-lain, komposisinya adalah kurang dari 1%. Ini kerana peraturan universiti yang hanya membenarkan penggunaan pinggan yang disediakan oleh pihak kafe. Selain itu, tidak ramai pengunjung yang membawa makanan dari luar juga menyebabkan kurangnya penghasilan sisa lain selain sisa makanan. Jadi, ini mengurangkan penggunaan polisterin.

12 Analisis Penjanaan dan Komposisi Sisa Pepejal di Kafe Bangunan Pentadbiran: Kajian Kes Rajah 3.3 Peratusan Komposisi Sisa Pepejal di Kafe Park View. Rajah 3.4 menunjukkan histogram dengan lengkung normal untuk jumlah sisa pepejal yang dijana di Kafe Park View. Histogram tersebut menunjukkan dengan jelas bahawa majoriti jumlah sisa pepejal yang dijana adalah < kg. Histogram 5 4 Frequency 3 2 N = 15 Purata = Sisihan piawai = Mean = Std. Dev. = N =15 total Rajah 3.4 Taburan kekerapan jumlah sisa pepejal yang dijana di Kafe Park View. Pendapatan dari sisa pepejal yang dijana (kitar semula) Daripada sisa pepejal yang dijana, pendapatan untuk setahun boleh dianggarkan. Senarai harga untuk bahan kitar semula adalah berubah-ubah mengikut harga pasaran semasa.

13 Mohd Armi Abu Samah, et. al Jadual 3.2 menunjukkan harga bahan kitar semula di Malaysia yang diperoleh dari laman web Kementerian Kesejahteraan Bandar, Perumahan dan Kerajaan Tempatan (KPKT). Jadual 3.2 Senarai harga bahan kitar semula. Bahan Harga (RM/kg) Bahan Harga (RM/kg) Surat Khabar 0.24 Tin Aluminium/Stainless 3.00 Steel Kertas Hitam Putih 0.36 Bateri Kereta 1.00 Kotak 0.22 Plastik 0.40 Majalah 0.22 Kaca - Kertas Campur 0.18 Komputer 4.00 per unit Tetrapak 0.50 Minyak Masak Terpakai 0.80 Tin/Besi 0.40 CD/VCD 0.60 Bekas CD/VCD 0.20 *Harga bahan kitar semula di atas adalah berubah-ubah mengikut harga pasaran semasa. (Sumber: KPKT, 2013) Dari Jadual 3.3, anggaran pendapatan yang dijana dari pengumpulan bahan kitar semula untuk tiga minggu (lima belas hari) di Kafe Park View adalah RM Maka, purata pendapatan per hari adalah RM Dalam sebulan, Kafe Park View boleh menjana sehingga RM Oleh itu, dalam setahun, kafe tersebut boleh menjana sehingga RM Berdasarkan nilai yang direkodkan, aluminium memberikan nilai janaan yang paling tinggi (RM 26.10) manakala kertas campur memberikan nilai janaan yang paling rendah (RM 0.59). Jadual 3.3 Anggaran pendapatan untuk tiga minggu yang dijana daripada pengumpulan bahan kitar semula di Kafe Park View. Jenis Berat yang dikumpul (kg) Harga Seunit Anggaran Pendapatan (RM) (RM/kg) Kertas (Kotak) Kertas (Kertas campur) Kertas (Tetrapak) Plastik Logam (Tin) Logam (Aluminium) JUMLAH RM 66.58

14 Perbincangan Analisis Penjanaan dan Komposisi Sisa Pepejal di Kafe Bangunan Pentadbiran: Kajian Kes Berdasarkan keputusan, sisa makanan menguasai aliran sisa pepejal di Kafe Bangunan Pentadbiran. Seperti yang diketahui, sisa makanan mengandungi terutamanya bahan organik. Menanam sisa organik di tapak pelupusan sampah menimbulkan masalah kerana ia bertindakbalas dan menghasilkan gas rumah hijau yang merbahaya seperti metana yang akan merosakkan atmosfera bumi jika ia tidak diuruskan dengan betul. Terdapat banyak faedah yang diperolehi dengan mengitar semula sisa bahan organik seperti dapat melindungi alam sekitar dan juga dapat menjimatkan wang. Di Kafe Park View, pihak bertanggungjawab di kafe tersebut telah pun menyediakan tong yang berasingan untuk pembuangan sisa. Satu tong untuk sisa organik seperti sisa makanan dan satu tong lagi untuk sisa bukan organik seperti kertas, plastik, kaca, logam dan lain-lain. Untuk sisa makanan, mereka melupuskan sisa pepejal dengan membuangnya secara terus ke tong sampah. Untuk sisa tidak organik seperti kertas, plastik dan logam, mereka mengumpulkan bahan tersebut dan dihantar dan dijual di pusat kitar semula. Selain dapat mengurangkan sisa, cara ini juga dapat menjana pendapatan. Banyak kajian mengenai penjanaan dan komposisi sisa telah dijalankan di Malaysia. Kebanyakan kajian menunjukkan sisa organik mendominasi aliran sisa di Malaysia. Sebagai contoh, kajian terdahulu yang dilakukan oleh Samah (2013) yang bertujuan untuk mengkaji sisa pepejal di Balakong, Selangor menggunakan data sebenar iaitu menimbang terus sisa pepejal yang dikumpulkan. Kawasan kajian meliputi lapan kawasan perumahan, dua kawasan perindustrian dan satu pasar raya besar. Persampelan dilakukan setiap hari selama sebulan. Sisa organik menunjukkan peratusan yang paling tinggi (48.07%), diikuti kertas (29.53%), plastik (16.69%), Lain-lain (2.65%), kaca (1.90%) dan besi (1.16%). Kajian lain yang dijalankan ialah komposisi sisa pepejal isi rumah di Balakong, Selangor, Malaysia oleh Samah (2013). Kajian ini memfokuskan aliran dan pengurusan komposisi sisa pepejal isi rumah yang dijana. Kaji selidik telah dilakukan di lapan kawasan perumahan, setiap hari selama sebulan. Sisa organik (69.4%) telah merekodkan pertusan yang paling tinggi diikuti plastik (10.3%), kertas (9.3%), sisa lain (5.4%) dan kaca (3.2%). Besi (2.4%) menunjukkan peratusan yang paling rendah.

15 Mohd Armi Abu Samah, et. al Kesimpulan Kajian ini menyediakan satu peluang untuk mengkaji penjanaan sisa dan komposisinya di Kafe bangunan pentadbiran Universiti Putra Malaysia. Keputusan menunjukkan dengan jelas bahawa sisa makanan atau sisa organik mendominasi komposisi sisa pepejal iaitu sebanyak 96%. Sisa organik yang tinggi menunjukkan keperluan untuk pengumpulan dan pembuangan yang kerap di mana ia menjadi sumber untuk produk lain seperti baja dan biogas. Oleh itu, UPM perlu mewujudkan satu polisi yang mewajibkan setiap kafe di UPM untuk mengasingkan sisa boleh kitar mereka. Cara yang sesuai untuk membuang sisa makanan (sisa organik) juga dapat diperkenalkan. UPM boleh juga mengusulkan pembelian mesin pengkomposan untuk menghasilkan baja kompos sendiri. Sisa lain seperti kertas, plastik, logam dan sisa lain yang mempunyai nilai boleh dihantar ke pusat boleh guna semula. Rujukan 1. Global Environment Centre, (2012). Solid waste in Malaysia. (dilihat pada 3 Oktober 2014). 2. Manaf, L.A., Samah, M.A.A., Zaki, N.I.M. (2009). Municipal solid waste management in Malaysia: Practices and challenges. Waste Management, 2, Agamuthu, P., Dennis, V. (2011). Policy trends of extended producer responsibility in Malaysia. Journal of Waste Management & Research, 29(9), PPSPPA, Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam (2012). Pembentangan slaid Overview of waste management in Malaysia oleh Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam. 5. Undang-Undang Malaysia. (2007). Akta 672, Akta Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam. Kerajaan Malaysia. (dilihat pada 3 Oktober 2014). 6. Hoornweg D., Bhada-Tata P. (2012). What a Waste: Solid Waste Management in Asia. The World Bank. Washington, D.C. 7. JPSPN, Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara. (2013). Kementerian Kesejahteraan Bandar, Perumahan dan Kerajaan Tempatan. ID= (dilihat pada 3 Oktober 2014).

16 Analisis Penjanaan dan Komposisi Sisa Pepejal di Kafe Bangunan Pentadbiran: Kajian Kes 8. Samah, M.A.A., Manaf, L.A., Agamuthu, P., Sulaiman, W.N.A. (2013). Real data composition of Municipal Solid Waste (MSW) generated in Balakong, Selangor, Malaysia. Life Science Journal, 10(4), Samah, M.A.A., Manaf, L.A., Ahsan, A., Sulaiman, W.N.A., Agamuthu, P., D silva J.L. (2013). Household solid waste composition in Balakong City, Malaysia: trend and management. Polish Journal of Environmental Studies, 22(6), Tarmudi, Z., Abdullah, M.L., Tap, A.O.M. (2012). A review of municipal solid waste management in Malaysia. Jurnal Teknologi (Sains & Kej.), 57, KPKT, Kementerian Kesejahteraan Bandar, Perumahan dan Kerajaan Tempatan. (2013). Senarai harga bahan kitar semula. (dilihat pada 15 November 2014).