NATIONAL SENIOR CERTIFICATE GRAAD 10

Transcription

1 1 NTIONL SENIOR ERTIFITE GR 10 MEGNIESE TEGNOLOGIE JUNIE 2015 Time: 2 Hours 150 Marks This question paper consist of 10 pages including cover and information sheets

2 Mechanical Technology Grade 10 ME JUNE 2015 INSTRUKSIES EN INLIGTING 1 Skryf jou NM op die antwoordboek. 2 ntwoord L dievrae in die antwoordboek. 3 Lees L die vrae sorgvuldig deur. 4 Nommer volgens die nommerstelsel in die vraestel. 5 Skryf netjies en leesbaar. 6 Toon alle berekeninge en eenhede. 7 Kandidate mag nie-programeerbare wetenskaplike sakrekenaars en teken/wiskunde instrumente gebruik 8 ie waarde van gravitasieversnelling moet as 10 m/s 2 geneem word. 9 ie laaste bladsy van die vraestel is die formuleblad 10 Handig die vraestel saam met die antwoordboek in VRG INHOU PUNTE TY 1 Multi keuse vrae minute 2 Veiligheid minute 3 Gereedskap en Toerustingt minute 4 Materiale minute 5 Terminologie minute 6 Samevoegingsmetodes minute 7 Kragte minute TOTL minutes 2

3 Mechanical Technology Grade 10 ME JUNE 2015 VRG 1: MEERVOUIGEKEUSE-VRE Kies die korrekte antwoord uit die wat gegee word,, en en skryf jou keuse langs die vraagnommer neer. 1.1 Watter EEN van die volgende is n onveilige toestand in n werkswinkel? swak beligting gebruik nie n veiligheidsbril nie hardloop in die werkswinkel speel in die werkswinkel (1) 1.2 Watter gereedskapstuk word gebruik om n moer wat 30 mm diep versink is, mee los te draai? plat moersleutel sok moersleutel ring sleutel kombinasie sleutel (1) 1.3 Watter van die volgende is ysterhoudende metaal? aluminium medium koolstofstaal sink geelkoper (1) 1.4 Noem die toets wat gedoen word om die weerstand teen penitrasie te bepaal digtheidstoets skraaptoets hardheidstoets vonktoets (1) 1.5 Wat is die funksie van die leiskroef op die draaibank? spoed te verhoog automatiese toevoer om skroefdraad te sny om die werkstuk te ondersteun (1) 3

4 Mechanical Technology Grade 10 ME JUNE ie ystersaag se tande moet.. op wys af wys vorentoe wys agtertoe wys (1) 1.7 In hoeveel indelings is die hulpskaal/sekondêre skaal van die buitemikrometer ingedeel? (1) 1.8 Watter krag word in die figuur hier onder voorgestel? F F stootkrag trekkrag skeerkrag saamgeperste krag (1) 1.9 n Ongeluk kan gesien word as.. beheerbaar iets wat net sekere tye gebeur iets wat goed beplan is iets wat heeltemal onbeplan gebeur (1) 1.10 Wat is die primêre doel van die eroepsgesondheid en Veiligheidswet? verseker die veiligheid van die werkgewer verseker die veiligheid van die werknemer verseker dat alle masjiene in n goeie en werkende toestand is verseker dat die werknemer gehoorsaam is aan die werkgewer (1) TOTL VRG 1: [10] 4

5 Mechanical Technology Grade 10 ME JUNE 2015 VRG 2: WR OF VLS Watter van die volgende stellings is waar of vals? Skryf slegs die vraagnommer en jou antwoordboek neer. 2.1 Vyle kan soms sonder handvatsels gebruik word. (1) 2.2 Lae-koolstofstaal het n koolstofinhoud van 0, 25 0, 55 %. (1) 2.3 ie kleur blou dui aan op drinkwaterpype. (1) 2.4 Lospassende klere is aanvaarbaar wanneer iemand op die draaibank werk (1) 2.5 n Kraspen word gebruik om lyne op staal te trek (1) 2.6 Nie-ysterhoudende metale is metale wat yster bevat. (1) 2.7 n Enjinblok word van Lood gemaak. (1) 2.8 Mens sweis sonder n sweishelm, omdat dit n mors van tyd is (1) 2.9 Ventelasie is baie belangrik in n meganiese tegnologie werkswinkel. (1) 2.10 n uite-mikrometer word gebruik om die lengte van n werkstuk te meet (1) TOTL VRG 2: [10] VRG 3: VEILIGHEI EN GEREESKP 3.1 Noem VYF veiligheidmaatrëels wat nagekom moet word wanneer jy met n staanboor werk. (5) 3.2 In n werkswinkel word verskillende kleurkodes gebruik. Verduidelik waarvoor die volgende kleure aangewend word in de werkswinkel Groen (2) Oranje (2) Rooi (2) 3.3 aar is RIE faktore wat onthou moet word wanneer jy gereedskap hanteer, noem die RIE faktore? (3) 3.4 Lys VIER verskillende sleutels wat gebruik word in n meganiese sentrum (4) 5

6 Mechanical Technology Grade 10 ME JUNE aar is verskillende soorte tange wat gebruik kan word in n meganiese tegnologie sentrum, noem slegs VIER. (4) 3.6 enoem die noniusskuifpasser in FIGUUR 3.1 volgens die letters (-I) (9) FIGUUR Gee die lesing van die buite-mikrometer in FIGUUR 3.2. (5) FIGUUR Noem VIER vyl profiele. (4) TOTL VRG 3: [40] 6

7 Mechanical Technology Grade 10 ME JUNE 2015 VRG 4: MTERILE 4.1 Wat verstaan jy onder die term allooi? (3) 4.2 Noem die RIE hoofgroepe koolstaal en gee ook die persentasie koolstof in elkeen. (6) 4.3 Pas kolom by kolom V. 2 (5) Kolom Kolom 1. termoverharde plastiek. dit is die ligste van alle algemene metale 2. aluminium. uitstekende geleier van hitte en elektrisitiet. 3. termoplastiek. nadat dit gestol het, kan dit nie met herverhitting weer sag gemaak word nie. 4. koper. korrosiebestand. 5. sink E. kan herverhit en dus verskeie kere vervorm word. 4.4 Mens kan op verskeie maniere metale identifiseer, noem VYF maniere. (5) 4.6 epaal EEN gebruik vir PV met betrekking tot sy isolasie vermoë. (1) TOTL VRG 4: [20] 7

8 Mechanical Technology Grade 10 ME JUNE 2015 VRG 5 : TERMOLOGIE 5.1 enoem die bankslypmajien in FIGUUR 5.1 volgens die letters -H. (8) E F FIGUUR 5.1 G H 5.2 enoem die draaibank in FIGUUR 5.2 volgens die letters -J (10) J E F I G H FIGUUR Noem die TWEE hoofsoorte snyers wat in freesmasjiene gebruik word. (2) TOTL VRG 5: [20] 8

9 Mechanical Technology Grade 10 ME JUNE 2015 VRG 6 : HEGTINGSMETOES 6.1 Verduidelik wat semi-permanente samevoegingstoepassings beteken? (3) 6.2 Identifiseer die lasse in FIGURE 6.1 en FIGUUR 6.1 (1) FIGUUR 6.2 (1) 6.3 Twee stukke staalplaat, elk 25 mm dik, moet deur middel van n dubbelboutoorslaglas saamgevoeg word ereken die bout diameter (). wenk; diameter = 6.05 (3) ereken die steek (P). wenk; steek = 3 x (3) 6.4 Noem RIE soorte klinknaels. (3) 6.5 epaal die afmetings vir n tapse spy wat n katrol aan n 60 mm diameter as monteer Wydte van die spy (W) wenk; W = / 4 (2) ikte van spy (T) wenk; T = / 6 (2) lengte van spy (L) wenk; L = 1.5 x (2) TOTL VRG 6: [20] 9

10 Mechanical Technology Grade 10 ME JUNE 2015 VRG 7 KRGTE 7.1 Twee stukke tou word aan n spyker vasgemaak. Een stuk tou trek in n oostelike rigting met n krag van 60 N. ie ander stuk tou trek in n rigtngshoek 60 noord van oos met n krag van 40 N. epaal die groote en die rigting van die resultant. ewys jou antwoord deur die kragte diagram te teken en formuleer jou antwoord in n sin. (5) 7.2 n rukkrag van 30 kn word op n ronde staaf met n diameter van 15 mm toegepas. ereken die spanning in die staaf. wenk: area = spanning= (5) 7.3 ereken die totale momente veroorsaak deur die kragte in die volgende diagram. Teken die diagram en doen die berekening. 5,5 m 8,2 m 6 m 1750 N 2500 N (4) 7.4 FIGUUR 7.1 toon n enkele krag van 160 N wat in n rigting 35 Noord van Oos werk. epaal met behulp van berekeninge die grootte en rigting van die horisontale- en vertikale komponent. 160 N FIGUUR 7.1 (6) TOTL VRG 7 [20] GROOT TOTL [150] 10

11 NTIONL SENIOR ERTIFITE GRE 10 MEHNIL TEHOLOGY MEMO JUNE 2015 MRKS: 150 This memorandum consists of 8 pages.

12 2 QUESTION 1: MULTIPLE QUESTION 1.1 (1) 1.2 (1) 1.3 (1) 1.4 (1) 1.5 (1) 1.6 (1) 1.7 (1) 1.8 (1) 1.9 (1) 1.10 (1) QUESTION 2 TOTL QUESTION 1 [10] 2.1 FLSE (1) 2.2 FLSE (1) 2.3 TRUE (1) 2.4 FLSE (1) 2.5 TRUE (1) 2.6 FLSE (1) 2.7 FLSE (1) 2.8 FLSE (1) 2.9 TRUE (1) 2.10 FLSE (1) TOTL QUESTION 2 [10]

13 3 QUESTION 3: SFETY N TOOLS 3.1 rill machine hoose the correctly sharpened drill for the type of work you need to do and the material you are about to drill. o not leave the key in the chuck when you are not at the machine. Never leave the machine running if unattended. lamp the workpiece securely to the table and do not hold it by hand. Never attempt to stop the workpiece by hand if it slips from the clamp. o not force a drill into the workpiece. Use a brush or wooden rod to remove chips from the drill. When reaching around a revolving drill, be careful that you clothe do not get caught in the drill or drill chuck. ny 5x1 (5) 3.2 Workshop different colours Green The location of first-aid equipment Emergency exits and safety areas Information signs Starting devices on electrical equipment Miscellaneous safety conditions ny 2x1 (2) Orange electrical switchgear electrical services exposed and rotating machine parts ny 2x1 (2) Red danger fire protection stopping devices ny 2x1 (2) 3.3 Handling tools use tools correctly do not overload a tool inspect tool for deficiencies before you use them (3) 3.4 ifferent spanners open-ended spanners ring spanners combination spanners socket spanners (4)

14 4 3.5 ifferent pliers combination pliers diagonal pliers long-nose pliers water pump pliers vice-grip pliers circlip pliers ny 4x1 (4) 3.6 Vernier ) inside measuring ) lock ) fixed scale ) depth measuring E) beam F) Vernier scale G) Sliding jaw H) Outside measuring I) Fixed jaw (9) 3.7 Outside micrometre reading ,38 = 21,38 mm (5) 3.8 File profiles Flat files Square files Round files Half-round files Three-round files Knife-edge files ny 4x1 (4) TOTL QUESTION 3 [40] QUESTION lloys: re the result of different non-ferrous metals having been melted together Lower the melting point Increase the resistance to corrosion and rust hange the colour and structure of the metal Mat also reduce the cost of a metal ny 3x1 (3) 4.2 arbon steel and percentage: Low-carbon steel: 0,15 0,3 % Medium carbon steel: 0,3 0,75 % High-carbon steel : 0,75 1,5% (6)

15 4.3 olumn / olumn E (5) 4.4 Identify metals: Hardness test ensity test Fracture test Magnetic test Visual test Scratch test Spark test File test Sound test Machinability test ny 5x1 (5) 4.5 Use for PV It is a tough material and can be purchased as a hard or flexible material. It is commonly used for insulating electrical cables. (1) QUESTION 5 TOTL QUESTION 4 [20] 5.1 ench grinder FIGURE 5.1 ) Grinding wheel ) Wheel guard ) Head ) Perspex shield E) Maximum gap 3 mm F) Tool rest G) On/off switch H) Stand (8) 5.2 Lathe FIGURE 5.2 ) huck ) Tool post ) ompound slide ) Tailstock E) Hand wheel F) Saddle/ carriage G) Lead screw H) Power feed control I) arriage hand wheel J) ross feed handle (10) 5.3 Main types of cutters rbor cutters Shank cutters (2) TOTL QUESTION 5 20

16 QUESTION Semi- permanent joining methods Methods to join different objects together, securely but not necessarily permanently. (3) 6.2 Identify the joints in FIGURE 6.1 N lap joints (1) utt joints (1) 6.3 Two pieces of steel plate: olt diameter Pitch 6.05 = 6.05 = 30,25 mm (3) 3 x = 3 X 30,25 mm = 90,75 mm (3) 6.4 Types of rivets lind rivets Standard open type Sealed type Grooved type Peel type ny 3x1 (3) 6.5 imensions of a taper key Width of the key 60 / 4 = 15 mm (2) Thickness of key 60 / 6 = 10 mm (2) Length of key 1.5 x 60 = 90 mm (2) TOTL QUESTION 6 (20)

17 7 QUESTION FORES (5) 40N 84 N Resultant force is 84 N at 26 60N 7.2 STRESS 2 d rea 4 2 (0,015) rea 4 4 rea 1, m load Stress area Stress 4 1, Stress ,9Pa Stress 169,778 MPa 2 (5) 7.3 Moments Moment at Moment at 5, Nm 5,5 8, Nm (2) (3) 7.4 Vertical component 0 Y 160sin35 Y 91,772 N Horizontal component 0 X 160 cos35 X 131,06 N (6) TOTL QUESTION 7 (20) GRN TOTL [150]