Koers 54(4)

Transcription

1 D IE O N D E R W Y S S T R E W E V A N D IE U D F E. A. S. de Waal Departem ent V e rge lykende O p voedkunde en O n d e rw y sb e stu u r, Potchefstroom se U niversiteit v ir C hristelike Hoër O nderw ys, Vaaldriehoekkam pus. A B S T R A C T T H E E D U C A T IO N A L S T R IV IN G S O F T H E UDF T h e re is a continual reaction to educational system s b y other social g ro u p in g s. In South A frica the different political g ro u p s are c u rre n tly reacting to the e x istin g educational system. Each of these political g ro u p s has different political aims and expectations. A s political aims relate closely to educational aims, it follows that these political g ro u p s will have different educational a sp ira tio n s. Th e U nited Democratic Front (U D F ) is one of the prom inent political g ro u p s active in the educational field. T h is article d isc u sse s the educational aspirations of the U D F and endeavours to draw some conclusions. Th e U D F s involvem ent in education takes place via its v a rio u s affiliates concerned with education. It is possible to deduce what the U D F 's educational asp iratio ns are by investig ating these affiliates. P re se ntly the U D F 's most im portant contribution to education is its involvem ent with the National Education C r is is Committee (N E C C ), which implicates its involvem ent with People's Education. It can therefore be deduced that the educational asp irations of the U D F are reflected in the p rin cip le s of People's Ed ucation. 1. IN L E ID IN G Sosiale s tru k tu re word daar gestel om aan bepaalde behoeftes te voldoen, of om aan die mense geleenthede te bied v ir die nakom ing van sekere verantw oordelikhede. Elk van hierdie stru k tu re of sam elew ingsverbande, streef Koers 54(4)

2 na die b e re ik in g van 'n bepaalde doelwit d e u r 'n bepaalde taak uit te voer volge n s n bepaalde beleid (V an S c h a lk w y k, 1986:9). Die skool is sle g s een van hierdie sam elew ingsverbande. Omdat die mens lid is van ve rsk e ie sam elew ingsverbande, kan elke sam e lew ingsverband nie maar s y eie g a n g gaan en n ik s met ander sam e lew ingsverbande te doen hê nie. D aar is 'n noue sam ehang tusse n sam e lew ingsverbande (V an d er Walt, et al, 1983: ) en dit kan aanvaar w ord dat die een die ander kan beïnvloed. Elke in d ivid u en gem eenskap lewe volge ns lewensnorm e en -w aardes wat ge g ro n d is op 'n bepaalde le w e n sb e sk o u in g. H ierdie o o rtu ig in g s is v e rv le g met elke lew ensterrein en bepaal die u itg a n g sp u n te ten o p sigte van god sd ie n s, o n d e rw ys, politiek, m e nseverh ou d in ge en alle ander lew ensterreine (V an Sc h a lk w y k, 1986:68-69). O n d e rw ys kan d us nooit neutraal wees nie omdat dit altyd in 'n lewensf ilosofie gewortel is (Jooste, 1983:11). O n d e rw ys moet die in d ivid u se verm oëns, aanlegte, b e lan gste llings en keuses in ag neem en elke leerling se potensiaal maksimaal ontplooi, maar o n d e rw ys is ook daarop g e rig om die kind voor te berei v ir die eise van die samelewing (B a rn a rd, 1984:7). Soos die skool, bestaan die politieke stelsel ook nie o n afh a n k lik van die res v an die sam elew ing nie. D aar w ord al hoe meer d e u r o p voedkundig e s en sosioloë besef dat o n d e rw ys wel polities bepaald is en dat die politieke b e sk o u in ge van die dom inante of heersende gro e p in 'n sam elewing d e u r on d e rw ys oorgedra w ord (B o t Schlem m er, 1986:1; Coom bs, 1985:884). O n d e rw ys w ord in 'n groot mate bepaal d e u r p erso ne wat nie noodw endig o p v o e d k u n d ig e s is nie, en d e u r die sosiale konteks w aarin o n d e rw ys p la asvin d (T hom pson, 1981:21). Politiek is d u s 'n determ inant van die o n d e rw y sste lse l. A s d aar g e k y k w ord na on d e rw ys in S u id -A fr ik a, b ly k dit dat politieke sie n in g s onlosm aakbaar v e rv le g is met v e rw agtin g e ten o p sig te van o n d e rw ys. Thom pson (1981:21) sé dat d aar op 'n on d e rw ysste lse l ge re a ge e r w ord d e u r ander elemente van die sam elew ing. In S u id -A fr ik a kom re aksie op die h u id ige o n d e rw ysste lse l v a n u it v e rsk ille n d e politieke gro e p e rin g e. V o lg e n s die dekaan van die Fakulteit O p voed kund e aan die U niversiteit van W es-kaapland, prof. Owen van den B e rg 510

3 (1985:13), "... schools have become the major thermometer of o u r political climate.. T y d e n s 'n toespraak in 1986 b y geleentheid van die diplom aplegtigheid van die Se b oke ng College of Education, het d r. G. van N. Viljoen, M in iste r van O n d e rw ys en O n tw ik k e lin gsh u lp, m elding gemaak van die verp o litise rin g van die on d e rw ys in S u id -A frik a, en die daarmee gepaardgaande o n tw rigtin g. Die o n tw rigtin g wat hier ter sp ra ke is, w ord ve ro o rsaa k d e u r konflik tusse n politieke partye en groeperinge, onder andere as ge volg van verskille n d e belew inge van die onderw ys in S u id -A frik a. D it b ly k d u s dat daar verskeie politieke partye en gro e p e ringe in S u id -A frik a bestaan wat v e rskille n d e verw agtinge het ten opsigte van die o n d e rw ys. Die volgende v ra e ontstaan n o u : (i) Wie is hierdie politieke p artye? (ii) Op watter w yses is hulle betrokke by die on d erw ys? (iii) Wat is hulle onderskeie onderw ysstrew es? Vanweë die beperkte omvang van die artikel, sal d aar slegs g e k y k word na (i) een van hierdie partye wat prom inent fig u re e r ten o p sigte van o n d e rw ys, naamlik die U D F; (il) die U D F se betrokkenheid by onderw ys in S u id -A frik a en (iii) wat die U D F se onderw ysstrew es is. Die U D F, met on gevee r 700 geaffilieerde o rg a n isa sie s, verteenw oordig 'n groot deel van S u id -A frik a se b e volkin g, en is die grootste ch arte ristie se bew eging in die land - met ander woorde die grootste bew eging in die land wat die Freedom C h a rte r o n d e rsk ry f. Die U D F se b etrokkenheid b y die onderw ys g e sk ie d deur middel van hierdie o rg an isa sie s, wat studentebew egin gs en on d erw yse rsun ies insluit (South African Research Service, 1986:254). 511

4 Om te bepaal wat die on d e rw ysstre w e van die U D F is, sal d aar soos volg te w erk gegaan word: * E e rste n s sal die U D F as 'n politieke o rg a n isa sie b esp re ek w ord. D aa r sal aandag gegee w ord aan die s tru k tu u r, doel en beleid van die organ isa sie, ten einde die U D F se b etrokkenheid b y die on d e rw ys en die uiteindelike onderw ysstrew e in perspektief te sien. * Omdat die U D F se betrokkenheid b y die o n d e rw ys d e u r middel van sy ge affilieerdes ge skied, sal daar in die tweede plek k o rtliks aandag gegee word aan enkele geaffilieerdes van die U D F. * Ten derde sal die o nderw ysstrew e van die U D F en die re alise ring daarvan in People's Education bespreek word. 2. B E G R IP S O M S K R Y W IN G Die woord people sal in die artikel in die o o rsp ro n k lik e Engels g e b ru ik w ord. In die terme van politieke gro e p e rin g e soos die U D F, dui people nie noodw endig bloot op mense nie. Die woord people w ord meestal g e b ru ik w anneer d a ar na die pro letariaat v e rw y s w ord (V an d e r Walt, et al., 1987:17). Dit w ord ook soms g e b ru ik om alle mense aan te dui, ongeag ras. D e u r die w oord people d u s bloot as m ense te vertaal, sou iets van die ideologie d a aragte r laat verlo re gaan. Om dieselfde rede sal enkele ander b e g rip p e wat in die terme van die U D F besondere betekenis v e r k r y het, in die o o rsp ro n k lik e E n g e ls g e b ru ik w ord. 3. D IE U D F A S N P O L IT IE K E O R G A N IS A S IE Die U D F is as 'n nasionale o rg a n isa sie op 20 A u g u s tu s 1983 te M itch ell's Plain, Kaapstad g e stig (South A fric a n Institu te of Race Relations, 1984:57) en kon reeds binne 'n jaar a an sp raa k maak op o n geveer 600 geaffilieerdes, met om en b y 2,5 miljoen lede (South A frica n Research Se rvice, 1986:248; South A frican Institu te of Race Relations, 1985:18; Laurence, 1984:273). 512

5 Dat die U D F wel 'n rol speel in S u id -A fr ik a, is duidelik. T y d e n s n referaat gelew er te Potchefstroom op 23 A p ril 1986, het m nr. L. le G range, M inister van Wet en Orde, gesê dat die U D F, met uitso n d e rin g van die alliansie tusse n die S u id -A frik a a n se Kom m unistiese Party, die A frican National C o n g re ss en die U D F, die b e la n g rik ste enkelfaktor is wat verantw oordelik is v ir die landsw ye o n ru ssitu asie (Le G range, 1986:19). Die doel van die U D F is die daarstel van 'n vere nigd e, dem okratiese S u id -A frik a, sonder tuislande en groepsgebiede, waar die wil van die people in aanm erking geneem w ord, en waar daar geen apartheid en d iskrim inasie is nie (South A fric a n Institute of Race Relations, 1984:58). In 1987 het die U D F b esluit om die Freedom C h a rte r openlik te aanvaar, omdat dit die dokum ent is wat die organ isasie se politieke program die beste om skryf (Morobe, 1987:27). Lidm aatskap van die U D F ge skie d d eu r affiliasie van n o rgan isa sie en die U D F is oop v ir enige persoon ongeag ras, kleur, geloof, stand of beroep. Die U D F bied aan ve rsk e ie o rg a n isa sie s die geleentheid om as geaffilieerdes te vere n ig op grond van breë b eginselriglyne, maar tog outonomiteit te behou. Omdat dit so moeilik is om die standpunte van so 'n groot aantal geaffilieerdes te vere n ig, hou die U D F doelbew us die gestelde doelwitte breed. Die U D F poog nie om beleid v ir s y geaffilieerdes te form uleer nie, maar beklemtoon s y rol as front om o rg a n isa sie s wat nie noodw endig dieselfde ideologic het nie, te vere n ig (F re d e rik se, 1987:151; South A frica n Research S e rv ic e, 1986:257). Alhoewel ge affilieerdes hulle eie beleid maak en uitvo er, on d e rste un hulle almal die U D F se strew e na 'n n ie -ra ssig e dem okrasie wat aan alle b u rg e rs van S u id -A frik a ge lyke geleenthede en regte bied. U D F-ge a ffilie e rd e s stre k oor 'n wye spektrum van die samelewing. Die s tru k tu u r van 'n fro n t bied die voordeel dat 'n w ye verske id e n h e id van o rg a n isa sie s hulle tuis voel in die U D F. Die nadeel d aarvan is dat dit die U D F b e p e rk tot breë b e g in se lrig ly n e en dat dit beson dere beleidsbepaling en -u itvo e rin g strem (De la Harpe & Manson, 1983:66-67). 513

6 4. E N K E L E O N D E R W Y S B E L A N G H E B B E N D E G E A F F IL IE E R D E S V A N D IE U D F V e rsk e ie stu d en te- en je u g o rg a n isasie s is geaffilieerdes van die U D F, en hulle speel n rol in die toenemende eise om v e ra n d e rin g in die o n d e rw ys. Vanweë die s tru k tu u r van die U D F is dit nodig om enkele prom inente ge affilieerdes wat gemoeid is met onderw ysaangeleenthede, kortliks te bespreek. 4.1 C o n g re s s of South A fric a n Stu d e n ts (C O S A S ) C O S A S is as n ch arte ristie se bew eging in Mei 1979 g e stig (A n o n, 1984:77) met die oog daarop om studenteprote s teen die h u id ige o n d e rw ysste lse l op sekondére sko o lvlak te koórdineer (N E C C, 1986:2), en was 'n geaffilieerde sedert die stigtin g van die UDF. O p 28 A u g u s tu s 1985 is C O S A S d e u r die M in iste r van Wet en O rde, mnr. Louis le G range, verb a n ingevolge A rtikel 4 (1) van die Wet op Bin nelan d se V e iligheid, Wet 74 van 1982 (C h an ge Newsletter, 1985:25). Die b e lan grik e rol wat C O S A S gespeel het, b ly k uit die re aksie op die v e rb a n n in g van C O S A S. K ritie k teen die v e rb a n n in g van C O S A S is on d er meer u itge sp re e k d e u r die re g e rin g van die V S A, die U D F, die National Union of South A fric a n Students ( N U S A S ), P F P-parle m entslid Ken A ndre w, National Education C r is is Committee (N E C C ) en A zanian People's O rganizatio n (A Z A P O ) (South A frican Institute of Race Relations, 1986:386; 392; N E C C, 1986:15). 4.2 A zanian S tu d e n ts' O rg a n isatio n (A Z A S O ) / South A fric a n National Students C o n g re s s (S A N S C O ) A Z A S O, wat in 1987 sy naam v e ra n d e r het na S A N S C O (New Nation, 19 Fe b ru arie, 1987), is in 1979 g e stig as die studentevleuel van A Z A P O (Laurence, 1987:39), 'n sw art b e w u ssy n g ro e p. S A N S C O se taak sou wees om die aktiwiteite van sw art studente aan tersiêre in rig tin g s te koordineer (N E C C, 1986:2). S A N S C O het egter in 1983 een van die eerste geaffilieerdes van die U D F gew ord (Laure n ce, 1987:39) en die Freedom C h a rte r amptelik o n d e rsk ry f. H ierdie stap het A Z A S O in dire kte o p p o sisie geplaas teenoor A Z A P O, wat A Z A S O se stig tin g v ie r jaar tevore ge b org het. 514

7 S A N S C O huld ig, soos C O S A S, die standpunt dat die huidige o n d e rw y sv o o rsie n in g in S u id -A frik a blanke v o o ru itga n g en he e rsk appy bevord e r en beklemtoon ook die ooreenkom s wat daar bestaan tusse n S u id -A fr ik a se onderw ysbeleid en die regerende p arty se politieke beleid. Op beide terreine w ord 'n beleid van se gre gasie ge volg (A n o n, 1984:71-72). A s ideaal v ir die onderw ys haal A Z A S O uit die Freedom C h a rte r aan: "T h e doors of le arnin g and cu lture shall be opened" (National C o -o rd in a tin g Committee - Education C h a rte r, 1986:3) en meer spesifie k: "T h e re shall be free, com pulsory, equal (and relevant) education for all" (Anon, 1984:74). In 1982 het A Z A S O 'n veldtog (T h e Educational C h a rte r Cam paign) van stapel g e stu u r om onderw yse ise van al die people van S u id -A frik a te versam el, met die oog daarop om dit in 'n dokum ent (T h e Education C h a rte r) te form uleer. C O S A S, die National Union of South A frican Stu d e n ts (N U S A S ), en die National Education Union of South Africa (N E U S A ) het hulle ook b y die veldtog g e sk a a r (N E C C, 1986:3; A non, 1984:75). Die U D F het sy geaffilieerdes aangem oedig om aan die Education C h a rte r Cam paign deel te neem (South A frica n Research Se rvice, 1986:254). In Septem ber 1987 is d aar besluit om die Education C h a rte r Cam paign as 'n sub-kom itee van die N E C C te inkorporeer (Dew ar & Philcox, 1988:4). Die feit dat die veldtog nieteenstaande teenkanting en stru ik e lb lo kke voortgegaan het (as deel van die N E C C ), dui daarop dat die behoeftes wat aanleiding gegee het tot die veldtog, steeds bestaan. 4.3 National Union of South A frica n Students ( N U S A S ) N U S A S is in 1924 b y G re y Kollege in Bloemfontein ge stig. Die doel van N U S A S w as v o lge n s die eerste p re sid e nt van die o rg an isa sie, Leo M a rc q ua rd, om sam ew erking tusse n studente op nasionale en internasionale v la k te bew erkstellig. N U S A S was a an vanklik slegs b etrokke by unive rsite itsaangele en th ede, maar het in 1962 'n g ro te r politieke rol begin speel. In dié Jaar is A lb e rt Luthu li, p re sid e n t van die A N C, ve rk ie s tot e re -p re sid e n t van N U S A S (W ilson et a l., 1984: ) en so is N U S A S se sim patieke gesind heid teenoor die A N C bevestig. 515

8 N U S A S het hegte v e rh o u d in g e ontw ikkel met C O S A S en A Z A S O (Wilson et a I., 1984:166) en het op 20 A u g u s tu s 1983 een van die eerste geaffilieerdes van die U D F geword (Boraine, 1984:171). N U S A S meen dat die hu id ige o n d e rw ysste lse l g e b ru ik w ord om die w yse waarop die gem eenskap ge o rg a n ise e r is, te re g v e rd ig en in stand te hou. V o lgen s N U S A S m islu k die hu id ige o n d e rw ysste lse l omdat dit nie die o n gelykh e id in die g ro te r stelsel - die politieke stelsel - kan re g v e rd ig of in stand hou nie. Die h u id ige on d e rw ysste lse l slaag ook nie d aarin om in die m annekragbehoeftes van die land te voorsie n nie, en daarom g r y p m aatskappye, soos A n g lo Am erican, self in d e u r fondse te voorsien v ir akadem iese o n d ersteuningsp rogram m e (P h illip, 1984:81-85). 4.4 National Education Union of South A frica (N E U S A ) N E U S A is op 11 Jun ie 1980 in J o h a n n e sb u rg g e stig. Die s tig tin g sv e rg a d e rin g is bygew oon d e u r o n ge veer 600 o n d e rw y se rs, akademici en ander belangstellendes ( S A IR R, 1981: ). In 'n pamflet aan N E U S A -le d e (1982) v e rk la a r die unie homself as 'n n ie -ra ssig e v e re n ig in g, g e stig d e u r o p voedkundig e s, in 'n situ asie w aar die b e la n g rik ste o n d e rw y se rso rg a n isa sie s 'n ra sse -k a ra k te r het as ge volg van die a p a rth e id stru k tu u r van o n d e rw ys in S u id -A frik a. In dieselfde sk ry w e stel N E U S A sy beeld en doel as onder andere die daarstel van 'n enkele, vere n igd e en ge lyke o n d e rw ysste lse l, waarin skole, kolleges, te ch n ikons en u n ive rsite ite oop sal wees v ir alle S u id - A fr ik a n e r s. D eur o o rle g p le g in g met o n d e rw y se rs, o u e rs, studenteliggam e en die bre ër gem eenskap sal d a ar gepoog w ord om 'n dem okratiese en e k o n o m ie s-re gverd ige gem eenskap d aar te stel, w aar o n d e rw ys v ry e lik en op ge lyke vlak aan almal b e skikb a ar is. Hierdie beleid reflekteer die beginsels van die UDF. 4.5 South A frica n Y outh C o n g re s s ( S A Y C O ) S A Y C O, die grootste geaffilieerde van die U D F, is op 28 M aart 1987 in Kaapstad g e stig en het na bew ering 'n ledetal van tu sse n en en 'n o n d e rste u n in g sb a sis van twee miljoen (N id d rie, 1987:3-4), 516

9 S A Y C O v e rk la a r dat d aar benewens die o n d e rw yse ise van studente, die jeug ook eise stel op ander gebiede soos die politieke en ekonomiese terrein (N iddrie, 1987:5). S A Y C O wil ook die w erkende en w erklose jeug betrek, sonder om studente uit te sluit (S A Y C O National Executive Committee, 1987:4). S A Y C O sien v ir S A N S C O (die voorm alige A Z A S O ) en N U S A S as sy su ste r-o rg a n isa sie s en steun ook die N E C C (S A Y C O - p e rsv e rk la rin g, 1987:4). A s geaffilieerde van die U D F neem S A Y C O ook deel aan aktiwiteite rondom People's Education en protes teen die ve rb a n n in g van die A N C (A non, 1987:3). 4.6 National Education C ris is Committee (N E C C ) In ISIZW E - the Nation, die joernaal van die U D F (1987;6), w ord verm eld dat die U D F tyd e n s sy National United Action Cam paign vere n ig is met die N E C C. Die N E C C wil saam met die U D F, C o n g re ss of So u th -A fric a n T ra d e U nions (C O S A T U ) en S A Y C O staan in die s try d v ir w are dem okratiese en n ie -ra ssig e o n d e rw ys (D ew ar & Philcox, 1988:2). Die o n d e rw ysstre w e van N E C C soos dit na vore kom in People's Education, verteenw oordig d u s ook dié van die U D F. In Desem ber 1985 het die Soweto Parents C ris is Committee ( S P C C ) - wat in O kto b er 1985 ge stig is - die eerste nasionale konferensie oor die o n d e rw y sk risis b y die U niversite it van die W itw atersrand gehou. Dié byeenkom s is bygew oon d e u r sowat 160 belanghebbende groepe (ook studente, o u e rs en o n d e rw y se rs) en v ir die eerste keer is die b e g rip People's Education in S u id -A fr ik a geopper (B o t, 1986:47-48; Zille, 1987:25). T y d e n s die konferensie is 'n aantal algemene re so lusie s geform uleer wat die U D F -b e g in se ls van dem okrasie w eerspieël, en die belang van sam ew erking tu sse n o u e rs, o n d e rw y se rs en leerlinge beklemtoon. Die N E C C het ook tyd e ns genoemde S P C C -k o n fe re n sie tot stand gekom met die o p d ra g om program m e te form uleer v ir die b evord e rin g van People's Education op alle vlakke. In M aart 1986 is 'n N E C C -k o n g re s in D urb an gehou. Die meeste reso lusies geneem tyd e n s die k o n g re s was nie d ire k relevant v ir o n d e rw ys nie. Die feit dat die N E C C, sp esifie k as 'n onderw yskom itee, re so lusies neem oor sake soos Inkath a en die R e a g a n -re g e rin g, dui d uid e lik daarop dat hulle, soos die U D F en sy ander geaffilieerdes, onderw ys en politiek nie afsonderlik beskou nie. 517

10 D aar is wel ty d e n s die k o n g re s b e slu it om die aanbevelings van 'n ad hoc-kom itee van People's Education oor People's Education, te aanvaar. Die N E C C poog om die steun van die people te v e r k r y d e u r hulle te betrek b y die pro gram, n on derw ysbeleid te ontw ikkel wat voldoen aan die behoeftes van die people en 'n o n d e rw ysp ro gram en k u rrik u la te ontw erp v ir People's Education (M orphet, 1987:3-4). Die N E C C sla g sp re u k : "P e o p le 's Education fo r People's Pow er", toon 'n ideologiese ooreenkom s met die U D F -d e k la ra sie (... a united, dem ocratic South A frica based on the will of the people... ) en die Freedom C h a rte r (T h e People shall g o v e rn!). 5. D IE O N D E R W Y S S T R E W E V A N D IE U D F Uit die voorafgaande b e sp re k in g b ly k dit dat U D F-ge a ffilie e rd e s dit eens is dat o n d e rw ys nie losgem aak kan w ord van die politieke bedeling nie. Die U D F se onderw ysstrew e reflekteer ook sy politieke doel en beleid. W anneer die o n d e rw ysstre w e van die U D F b esp re ek w ord, moet daar ook g e k y k w ord na People's Education, want die U D F steun die onderw ysdoel waaraan die N E C C aktief werk, naamlik People's Education ( K ru s s, 1987:50). V e rv o lg e n s sal d aar g e k y k w ord na wat d e u r People's Education (en d u s ook d e u r die U D F ) in die plek van die hu id ige o n d e rw ysste lse l gestel wil w ord, deur aandag te gee aan die volgende komponente van n onderw ysstelsel: * Beheer oor die onderw ys. * Sk o o lste lse l. * K urrikulum. * O n d e rw y se rso p le id in g. 5.1 Beheer oor die onderw ys V o lg e n s die k o n g re sre so lu sie s van die S P C C -k o n fe re n sie gehou in Desem ber 1985, sal d aar d e u r People's Education ge stre e f w ord om die hele gem eenskap (ouers, studente, on d erw yse rs en w e rke rs) te betrek by die inisiëring van en 518

11 beheer oor on d erw ys. Die people van S u id -A fr ik a behoort in beheer te staan van alle aspekte van hulle lewens (S isu lu, 1986:104), en d us ook van die o n d e rw y s. O n d e rw y se rs word verso e k om b etrokke te raak b y die stry d om dem okratiese beheer oor die onderw ys d e u r pro gre ssie w e o n d e rw y se rso rg a n isa sie s, soos N E U SA, te ondersteun (Sisu lu, 1986:106). 5.2 Skoolstelsel D aar bestaan soms die w anopvatting dat People's Education sle g s b etrokke is b y sekondêre on d erw ys. n Hele paar bronne dui egter op die teendeel. In O kto b er 1987 het die N E C C tesame met die Fakulteit O p voedkunde van die U n iversite it van W es-kaapland, 'n konferensie gehou met die tema "P e o p le s Education fo r T e a c h e rs". T y d e n s hierdie konferen sie is onder meer die kw essie van voorskoolse onderw ys en People's Education bespreek. Uit die b e sp re kin g het g e b ly k dat die ideaal v ir vo o rskoolse onderw ys gesien w ord as 'n om gewing so nder sillabusse, eksam ens, dreigem ente en straf, waar k in d e rs aangem oedig behoort te w ord om die w éreld en hulle eie verm oëns te ontdek. O n afh an klikh e id, v ry h e id en die on tw ikke lin g van sosiale, emosionele, kognitiew e en kreatiewe aspekte behoort reeds op voorskoolse vlak b e vord e r te word. n Behoefte aan g e sk ik te stories en boeke, wat nie e k sklu sie f b lank/europees/a m erikaan s is nie, is ook ge ïd entifise er (N E C C & UWK, 1987:50). T y d e n s n w e rksw in ke l wat b y boverm elde konferensie gehou is, is geopper dat People's Education op prim êre skoolvlak leerlinge se taalontw ikkeling en kritie se denke wil b e vord e r d e u r leerlinge aan te moedig om te lees, te praat en te d in k. B e sp re k in g s tyd e n s genoemde konferensie s het 'n leemte b y h u id ige skoolhandboeke v ir prim êre skole ge ïd e ntifise e r ten o p sigte van die on tw ikke lin g van leerlinge se k ritie se denke. V a n den H eever (1987:28-35) voeg d a arb y dat handboeke v ir prim êre skole slegs vanuit blank-w esterse b eskouin g g e sk ry f 519

12 is en byvoorbeeld slegs illu strasie s van blankes bevat, of sw artm ense as w e rk e rs tipeer. V ir People's Education (wat streef na 'n n ie -ra ssig e en dem okratiese gem eenskap) is dit o naanvaarbaar. Soos in die geval van p re -p rim ê re o n d e rw ys bestaan daar d u s 'n behoefte aan g e sk ikte materiaal, soos boeke met in te r-ra ssig e illustrasies wat m ulti-kulturele aktiwiteite uitbeeld. People's Education het a an va n k lik na vore gekom uit 'n komitee (die S P C C ) wat in die lewe geroep is om probleme in die sekondêre o n d e rw ys te hanteer. Wat People's Education d u s by p re -p rim ére en prim êre skole wil bereik, geld ook v ir sekondêre skole. O n d e rw ys behoort daarop g e rig te wees om leerlinge voor te berei v ir n dem okratiese S u id -A fr ik a. People s Education ken 'n b e lan grike rol toe aan die un ive rsite ite in die toekoms van S u id -A frik a. V o o rsta a n d e rs van People's Education meen dat un ive rsite ite op g ro n d van gem eenskapsbehoeftes ee rder as die behoeftes van m in derheidsgroepe, oor hulle priorite ite moet herbesin. Akadem ici word ook gemaan om hulle tradisionele neutraliteit en w etenskaplike objektiwiteit te herbedink ( K ru ss, 1987:55). U niversite ite w ord verso e k om die on tw ikke lin g van People's Education v ir skole te steun, d eu r on d er andere die on tw ikke lin g van alternatiewe leerinhoude en onderw ysm etodes, en die ople iding van o n d e rw y se rs v ir People's Education. Se ke re unive rsite ite, soos die U niversite it van die W itw atersrand, die U n iv e rsite it van Natal en die U niversite it van W es-kaapland, het reeds positief op hierdie beroepe ge re age e r (K r u s s, 1987:54-58) en o p voedkundig e s aan un ive rsite ite soos die Potchefstroom se U n iv e rsite it v ir C h riste lik e Hoër O n d e rw y s, wat nie ten g u n ste is van People's Education nie, het ook kennis geneem van die doel van People's Education en daarop gereageer. People s Education erke n ook die rol van die w e rker in die o n d e rw ys. Dit b lyk d aaruit dat die standpunte van Alec Erw in van C O S A T U, ook ve rv a t is in die ge p ublise e rd e bundel referate van die k o n g re s: "P e o p le 's Education for T e a c h e rs" gehou op 9-10 O kto b e r 1987 en gereël d e u r die N E C C en Fakulteit O p voedkunde van die U n iv e rsite it van W e s-kaapland. Erw in is van m ening dat die k ra g van o n d e rw ys daarin geleë is dat almal o n d e rw y se rs w ord in 'n p ro se s van interaksie met mekaar (p. 14). Nkondo van N E U SA deel hierdie sienin g en 520

13 meen dat d aar v ir w e rkers in fabrieke ook onderw ysgeleenthede ge sk e p moet w ord (1986:21). D e u r People's Education word almal o n d e rw y se rs van dit w aarvan hulle kennis het, en leerders van dit w aarvan hulle nie kennis het nie. 5.3 K u rrik u lu m V o lg e n s N kon do (1986:21) is die inhoude van k u rrik u la, silla b u sse en onderw ysm ateriaal, asook metodes, sle g s b e lan grik binne die b re ër raamwerk van die p ro se s om 'n nuwe politieke stelsel, w aarna bew egings soos die U D F streef, d aar te stel. Nuwe k u rrik u la en silla b u sse kan 'n b e lan grike rol speel in die v e rw y d e rin g van politieke vooroordele en die daarstel van akkurate geskiedenisw eergaw es. Na afloop van die Maart 1986-konferensie, het die N E C C die People's Education Secretariat onder leierskap van Zwelakhe S isu lu in die lewe geroep. Die Se kre tariaat het People's Education Com m issions g e stig, wat die o p d ra g gehad het om nuwe k u rrik u la en silla b u sse te voorsien. D aar moes aandag gegee word aan w yses om die hu id ige silla b u sse op 'n alternatiewe w yse aan te bied binne formele o n d e rw ys, sodat die hu id ige leerinhoude aangew end kan w ord ter b e v o rd e rin g van die doelstelling van People's Education. Alternatiew e program m e moes ook ontw ikkel w ord om buite skole leerinhoude te akkommodeer wat nie tans in die k u rriku la ingesluit is nie. Die People's Education Com m issions moes begin met die om vattende taak van die ontw ikkeling van alternatiewe k u rriku la. Die People's E n g lish Com m ission het reeds in 1986 'n p e rsv e rk la rin g oor Engels v ir People s Education uitge reik. Uit die p e rsv e rk la rin g b ly k dat die voorstelle wat d e u r die komitee gemaak is, ge b asee r is op die Freedom C h a rte r, reso lusies van die Education C r is is Conferences van 1985 en 1986, die Education C harte r, en die p rioriteite van die gem eenskap en w e rk e rsb e w e gin gs. Dit b ly k ook ewe veel polities as op voedkun d ig van aard te wees. 521

14 K r u s s (1987:41) m erk op dat d a ar 'n n e iging is om die studie van taal en letterkunde, soos tekste van ander vakke, in People's Education te integreer. Dit beteken dat die konvensionele ske id in g tussen vakke hersien sal moet word. O o r People's H isto ry is d a ar al besin. 'n W erkboek is ontw ikkel met die titel: What is H isto ry? In die boek w ord daar v o o rsie n in g gemaak v ir aantekeninge en 'n e valu e rin g. Die boek v e rsk il d u s van die tradisionele handboek en is nie n finale p ro d u k nie. Dit maak v o o rsie n in g v ir o n d e rw yse rs en studente se kommentaar en aan b evelin gs. D aa rd e u r w ord studente, akademici en w e rkers betrek by die proses van ku rriku lu m on tw ikkkeling (N E C C t UWK, 1987:11-12). Die People's Mathematics Com m ission het reeds begin met die b eplan nin g van nuwe W isku n d e -silla b u sse. T y d e n s 'n kongre s (N E C C & UWK, 1987:40-43) is d a ar u itge w ys dat die v e rb o rg e k u rriku lu m in W isku n d e tans g e rig is op o n d e rw ys v ir o o rh e e rsin g teenoor o n d e rw ys v ir o n d e rd ru k k in g. Alternatiew e w e rk sk aa rte moet ontw ikkel w ord en daar moet meer g e b ru ik gemaak word van p ro g re ssie w e onderw ysm etodes, soos groepw e rk, e e rder as die tradisionele metodes. Sodoende sal sam ewerking en dem okrasie b evorder word. D aar is a an d u id in g s dat 'n People's A frik a a n s v ir People's Education ontw ikkel mag w ord (V an den Heever, 1987:24-28). Tot d u s v e r is daar nog nie volledige ku rriku la b eskikb aar nie. 5.4 O n d e rw y se rso p le id in g O n d e rw y se rs v ir People's Education moet, soos hulle studente, in staat wees om kritie s te reageer op sosiale en kulturele fakto re en bewus wees van hulle verm oë om v e ra n d e rin g teweeg te b rin g (N E C C & UWK, 1987:24), soos om stu dente behulpsaam te wees met die to tsta n d b re n g in g van dem okraties verkose stu d en terade ( S R C 's ). V e rd e r moet hulle in sam ew erking met ou e rs en gem eenskappe O u e r-o n d e rw y se r-s tu d e n te v e re n ig in g s by alle skole stig. O n d e rw y se rs is ook verantw oordelik v ir onderw ysersopleidingsprogram m e ( K ru ss, 1987:21). Om o n d e rw y se rs te lewer wat die gem eenskap van People's Education kan voorsien, sal toepaslike opleiding op u n ive rsite itsvlak reeds vanaf die eerste 522

15 jaar v e rsk a f moet w ord. Dosente moet d u s ook geskool wees in People's Education ( K ru s s, 1987:57; N E C C t UWK, 1987:22). 6. S A M E V A T T E N D E G E V O L G T R E K K IN G S People's Education kan opgesom w ord as 'n n ie -ra ssig e, nie -se ksistie se, dem okratiese onderw ysste lsel v ir almal, w aar people geleer sal w ord dat " ( i) f you know, teach, if you do not know, learn" (N kondo, 1986:21). K r u ss (1987:63) meld dat People's Education uit die o n d e rw y sk risis gebore is en dat dit 'n p o gin g is om die probleem van 'n o nderw ysste lsel v ir die toekoms aan te sp reek. Dit is egter 'n p ro se s en alle aspekte van People's Education is nog nie ten voile ontw ikkel of afgehandel nie. Sommige o n d e rste u n e rs van People's Education sien dit as die w yse waarop die on d e rw ysg e vo lge van die Freedom C h a rte r ve rg e sta lt w ord (V an den Heever, 1987:2). D it is inderdaad so dat die b e g inse ls van People's Education heeltemal ooreenstem met die beginsels wat in die Freedom C harter uiteengesit word. Sisu lu sê dat ook die blanke gem eenskap b e v ry moet word van aparth e id so nderw ys omdat dit geen kind - ook nie die blanke kind - toeru s v ir die toekoms nie (1986:115). People's Education moet alle inw oners van S u id -A frik a toerus en voorberei v ir 'n n ie -ra ssig e, dem okratiese S u id -A fr ik a en is nie slegs v ir swartes bedoel nie. Dit b ly k d u s dat die b eginsels van People's Education in lyn is met die breë b e g inse ls van die U DF. Die U D F se b e lan grik ste insette op die terrein van die on d erw ys is w a a rsk y n lik sy betrokkenheid by die N E C C, en daard eur ook b y People's Education. W anneer die o nderw ysstrew e van die U D F en die b e g inse ls van People's Education bestudee r w ord, b ly k dit dat d aar wel op voedkundig-veran tw o o rd b a re aspekte is. D aar w ord byvoorbeeld e rke n n in g gegee aan die belang van o u erb e trokkenheid en o u e rin sp ra a k. Die venn ootskap tusse n ou ers en ond erw ysers en die belang van leerlingdeelname in die onderw ysgebeure, word 523

16 ook erke n. G em eenskapsbetrokkenheid by en in sp ra a k in onderw ys word v o o rg e sta a n. Die o n tw ikke lin g van die mens vanaf voorskoolse stadium tot te rsié re o n d e rw ys, en selfs volw asse onderw ys buite die formele o n d e rw ysste lse l, word ook deur People s Education aangespre ek. Die feit dat leerlinge se kritie se denke ontw ikkel moet word en dat leerlinge voorberei moet w ord v ir hulle rolle as volw assenes in 'n bepaalde samelewing, word beklemtoon. Ten o p sigte van k u rrik u la, b ly k People's Education te voldoen aan die vereistes van toekom sgerigtheid en relevantheid. Die b e lan grikheid van o n d e rw yse rso p le id in g w ord nie d e u r People's Education o n d e rsk a t nie. O n d e rw yse rso p le id in g moet o n d e rw yse rs van People s Education in staat stel om leerlinge te lei tot kritie se denke. D aar is e gter ook aspekte van People's Education wat nie onvoorw aardelik a anvaarb aar is nie. Alhoewel dit d uid e lik is dat on d e rw ys nie losgem aak kan w ord van die politieke doel en beleid nie, kom dit tog te e n stry d ig v o o r dat die National Education C ris is Committee se gem oeidheid meer met politiek is as met o n d e rw ys, terwyl ond erw ys die prim ére doel is w aarvoor die komitee aanvanklik in die lewe geroep Dit is opvallend dat van die re so lusie s wat tyd e n s die N E C C -k o n fe re n sie in M aart 1986 geneem is, daar hoogste ns v ie r van die dertien re so lusies is wat d ire k met die o n d e rw ys in verb a n d staan. Die ander is bloot politieke besluite en uitsp ra ke. Dit laat die v ra a g ontstaan of People's Education dan nie maar bloot 'n instrum ent tot politieke v e ra n d e rin g is nie, en of daar w e rklik kommer is oor die ontoereikende o n d e rw ys wat to e g e sk ry f word aan 'n ontoereikende politieke bedeling. V o lg e n s V an den B e rg (1987:7-16) is People's Education prim êr en fundamenteel 'n o n d e rw y sb e w e g in g. In die lig van die voorafgaande paragraw e kan hierdie stel ling in twyfel ge tre k w ord. Alhoewel die N E C C se bem oeienis met politiek heeltemal verstaanb aar is in die lig van die U D F se doelstellings en 524

17 b e g in se lrig ly n e, kom dit tog voor asof daar tyd e ns die N E C C -k o n fe re n sie in Maart 1986, 'n gemoeidlieid met politiek op verskeie terreine was, ten koste van sam esprekings oor die onderw ys. V o lg e n s V a n der Walt et al., (1987:254) het People's Education benewens die positiewe aspekte, n negatiewe inslag. Dit b e rus op 'n onw etenskaplike basis waar dit gaan om handelinge soos k u rrik u le rin g en dit is on d er meer o n g e stru k tu re e rd. W anneer daar g e k y k word na die s tr u k tu u r en strategie van die U D F en sy o n d e rste u n e rs, b ly k dit dat die beginsel van besluite neem op 'n g ra ssro o ts level, b y d ra tot die o n g e stru k tu re e rd h e id waarna V an der Walt et al. (1987) verw ys. T o g is die besondere strategie noodsaaklik v ir die n a volgin g van die U D F se b eginsels en beleid, w aarvolgens alle mense in sp ra a k behoort te v e rk ry in besluitnem ing ten opsigte van sake wat hulle raak. V an der Walt et al., (1987:254) w ys on d er meer ook daarop dat People's Education hum anisties is en dat daar nie sp rake is van Godgegewe norme nie. People's Education en die U D F deel wel sekere C h riste lik e b e g in se ls, soos naasteliefde en die beginsel dat alle p erso ne ge lykw aa rd ig geag behoort te w ord, maar nê re ns in die beleid van die U D F w ord d aar e rk e n n in g gegee aan God nie. O ok w ord daar nie in People's Education 'n plek toegeken aan God en C h riste n sk a p in die on d e rw ys nie. B IB L IO G R A F IE 1. A N O N Forw ard with the Education C h a rte r. A fric a Perspective, 24: A N O N U nited action fo r dem ocratic education. A frica P e rspective, 24: A N O N The rise of the youth. State of the Nation: 2-4, A p r. 4. B A R N A R D, S. S In le id in g tot die V e rg e ly k e n d e O pvoedkunde. D urb an : Butterw orth. 525

18 5. B O R A IN E, A N U S A S and the U D F: some im plications. South A frica n Outlook, 114(13G1): 171, Nov. 6. B O T, M The fu tu re of A frica n Education: two o p p o sin g strategie s. Indicator South A frica, 4 (2 ): , S p r in g. 7. B O T, M. & S C H L E M M E R, L T h e classroom c r isis: B lack dem ands and White re sp o n se s. D u rb an : C e n tre for applied social sciences - U n iv e rsity of Natal, Jul. 8. C H A N G E N E W S L E T T E R Human A w are n e ss Program. A u g. 9. C O O M B S, F.S Com parative stu d ie s of educational policy. (In The international encyclopaedia of education, 2: O x fo rd : Pergamon P r e s s.) 10. DE LA H A R P E, J. & M A N S O N, A The U D F and the developm ent of resistance in South A frica. A frica Perspective, 23: D EW A R, M. & P H IL C O X, S T he stru g g le fo r control in education. (P a rt A in Selected chronicle of events in the W estern Cape. T h e Black Sa sh Conference p. 1-6.) 12. F R E D E R IK S E, J South A frica: a d iffe re nt kind of war. 2nd ed. Joha nn esb urg : Ravan Press. 13. ISIZ W E T H E N A T IO N Journ a l of the U nited Dem ocratic F ro n t, 2(1 ), Sep. 14. J O O S T E, J.H Die T ra n sv a le r: 11, A p r K R U S S, G People's Education in South A frica : an exam ination of the concept. C entre for A d u lt and co n tin u in g Education. U n iv e rsity of the W estern Cape, Sep. 16. L A U R E N C E, P So u th A fric a n B lack p a rty politics. A frica In sigh t, 14(4) :

19 17. LE G R A N G E, L Die A N C, S A K P en U D F: Wie g e b ru ik v ir wie? Referaat gelewer d e u r sy edele Louis le G ra nge, M in iste r van Wet en Orde, tyd e n s die Hennie C o e tze e -h u ld ig in g sle sin g te Potchefstroom op 23 A p ril In stitu u t v ir politieke en A frika stu d ie. PU v ir C H O : Potchefstroom. 18. M O R O B E, M Die U D F chooses the C h a rte r. Jodac News: 27, W inter. 19. M O R P H E T, T People's Education: What can be expected? Reality, 19 (2 ):3-6, M arch. 20. N E C C National Education Conference: Report on the 2nd national consultative conference on the c risis in education: Durban March Johannesb u rg. 21. N A T IO N A L E D U C A T IO N U N IO N O F SO U T H A F R IC A. 1982?. Pamphlet to N E U SA members. Doornfontein, Sep-Oct. 22. N E C C & F A K U L T E IT V A N O P V O E D K U N D E V A N D IE U N IV E R S IT E IT V A N W E S -K A A P L A N D Publikasie van k o n fe re n sie p ro se d u re s: "P e o p le 's Education for teachers, 9-10 O k t. " UWK : Bel I vi lie. 23. N ID D R IE, D Em ergency forces new form s of o rgan isa tio n. W ork in P ro g re ss, 4 7 :3-7, A p r. 24. N K O N D O, C Education fo r liberation: from Bantu education to People's Education. Papers pre se nted at a Mamelodi Youth C o n g re s s / C R IC (Com m unity Resource and Inform ation C e n tre ) sem inar on the education c risis in South A frica, 15 March 1986: P H IL L IP, K Stu d e n ts meeting the challenge of change. A frica P e rspective, 24: S A Y C O N A T IO N A L E X E C U T IV E C O M M IT T E E M e ssage to Cosatu - released at a p re ss conference and quoted in State of the Nation, 5(1 ):4, A p r. 527

20 27. S A Y C O P e rsv e rk la rin g. State of the Nation, 5 (1 ):4, A p r. 28. S IS U L U, Z Keynote a d d re ss: National Education C ris is Committee, 29 M arch Transform ation, 1: S O U T H A F R IC A N IN S T IT U T E O F R A C E R E L A T IO N S S u rv e y of race relations in South A frica, Joha nn esb urg : S A IR R. 30. S O U T H A F R IC A N IN S T IT U T E O F R A C E R E L A T IO N S S u r v e y of race relations in South A frica, Joha nn esb urg : S A IR R. 31. S O U T H A F R IC A N IN S T IT U T E O F R A C E R E L A T IO N S S u r v e y of race relations in South A frica, Joha nn esb urg : S A IR R. 32. S O U T H A F R IC A N IN S T IT U T E O F R A C E R E L A T IO N S S u r v e y of race relations in South A frica, Joha nn esb urg : S A IR R. 33. S O U T H A F R IC A N R E S E A R C H S E R V IC E South A frica n Review II. J o h a n n e sb u rg : Ravan P re ss. 34. SO U T H A F R IC A N R E S E A R C H S E R V IC E South A frica Review III. Joha nn esb urg : Ravan Press. 35. T H E N A T IO N A L C O - O R D IN A T IN G C O M M IT T E E. 1986?. Education C h a rte r Cam paign. Johannesb urg. 36. T H O M P SO N, A. R Education and developm ent in A frica. St. M a rtin 's P re ss : New Y o rk. 37. V A N D E N B E R G, Human A w are n e ss Program m e. C h a nge New sletter: 13, Oct. 38. V A N D EN B E R G, O People s Education: Its context, essence and (p o ssib le ) dire ction. Paper p re se nted at the 2nd So u th e rn A frica n Educational C onference of the Institu te for Reform ational Stu d ie s at the Potchefstroom U n iv e rsity for C h ristia n H ighe r Education, Feb. 528

21 39. V A N D EN H E E V E R, R A lte rn ative education: visio n of a dem ocratic alternative. U T A S A. Kaapstad, Nov. 40. V A N D E R W A LT, J. L., D E K K E R, E.l. & V A N D E R W A LT, I.D Die opvoedingsgebeure. Potchefstroom : PU v ir CHO. 41. V A N D E R W A LT, J. L., P O S T M A, F., M O N T E IT H, J.L. D E K., M E N T Z, P.J. & S T E V N, H.J People's Education: 'n model v ir onderw ys in 'n m ultikulturele samelewing. PU v ir C H O -R G N -p ro je k V / K. 42. V A N S C H A L K W Y K, O.J Die o n d e rw y sste lse l: teorie en p ra k ty k. A lkan tran t : Educo. 43. V IL J O E N, G. V A N N T o e sp raak d e u r d r. G. van N. Viljoen, M in iste r van O n d e rw ys en O n tw ik k e lin g sh u lp by geleentheid van die Diplom aplegtigheid van die O n d e rw yskolle ge Se boke ng op M aandag 24 M aart 1986 om lohoo by die Ettiene Rossouw -teater te Sasolb urg. 44. W IL SO N, F., H EW SO N, G., K IN G, M. & M O LL, P N U S A S and the democratic struggle : defining a role. South A frican Outlook, 114(1361): , Nov. 45. W IL S O N, F., H EW SO N, G., K IN G, M. & M O L L, P A ch ron ology of N U SA S. South A frican Outlook, 114(1361: , Nov. 46. Z IL L E, H 'P e o p le 's E d ucation': A lost o p p o rtu n ity. Die S u id -A frik a a n, 9:24-28, Lente/Som er. 529