Pasaka Na Meza Ya Bwana Sehemu Ya 1

Transcription

1 Pasaka Na Meza Ya Bwana Sehemu Ya 1 na Ellis P. Forsman Lord's Supper - Part 1) 1

2 Pasaka Na Meza Ya Bwana Sehemu Ya 1 na Ellis P. Forsman Decemba 18, 2012 Lord's Supper - Part 1) 2

3 Pasaka Na Meza Ya Bwana Sehemu Ya 1 Utangulizi: Luka 22:1-20 Miaka mingi iliyopita, nilifanya kazi na mwajiri mwingine aliyekuwa Myahudi wa Kiorthodox. Akiwa amezingatia sana desturi nyingi za Kiyahudi na kuzishika nilimuuliza baadhi ya maswali, hasa ya Pasaka. Habari aliyonipa ilikuwa inatoa mwanga. Miaka kadhaa baada ya hapo, mimi na mke wangu tukakutana na mwanamke ambaye pia alikuwa ni Myahudi wa Kiorthodox; ujumbe aliyotupa ilifanana na kile ambacho tayari nilikuwa nimeshajifunza. Mwanamke huyu baadaye akafanyika Mkristo wa Kanisa la Kristo. Kujifunza mara kwa mara kwa upande wangu kuhusu Pasaka ilijaza sehemu za nafasi katika uelewa wangu. Sehemu ya kwanza ya nakala hii ni matokeo ya uchunguzi wangu wa Sehemu ya 2 imejaa na mambo mengi kuhusu Meza Ya Bwana pamoja na uchunguzi wa Pasaka katika akili. Kama wengi wenu mnavyojua, Bwana alipoanzisha kile kinachoitwa Meza Ya Bwana alikuwa anasheherekea chakula na wanafunzi wake kwa kile tunachokijua kuwa ni Pasaka. Wayahudi waliita chakula hiki kama Sikukuu ya Mikate Isiyochachwa, na Kupita Juu", na Kupita Juu 1. Kauli ya mwisho ndiyo iliyokuwa ikitumika, hata miongoni mwa Wayahudi. Maelezo yapo katika sura ya 12 ya Kutoka, wakati malaika wa kifo alipowaua wazaliwa wa kwanza ambao nyumba zao hazikupakwa damu ya Mwana kondoo; alipita juu ya nyumba hizi. Unaweza kusoma matukio haya katika sura ya 12 ya kitabu cha Kutoka. Mungu aliwaamuru Wayahudi kuichunguza siku hii katika Kutoka 12:14 kama ifuatavyo: Na siku hii itakuwa ukumbusho kwenu, nanyi mtaifanya iwe sikukuu kwa BWANA; mtaifanya iwe sikukuu katika vizazi vyenu vyote, kwa amri ya milele. 1 Arthur U. Michelson, Pasaka ya Kiyahudi na Meza ya Bwana, uk. 80. Lord's Supper - Part 1) 3

4 Neno Milele inamaanisha hadi wakati wa kutoweka katika Kiebrania. Haimaanishi haina mwisho kama jinsi inavyofikiriwa. 2 Hatua ya kutoweka kwa Pasaka ilitokea wakati Yesu alipokufa msalabani. Hivyo, Wayahudi wakawa wakitunza sikukuu hii kila mwaka katika vizazi vyote kwanzia wakati wa Musa hadi msalaba wa Yesu. Kiongozi wa familia ya Kiyahudi alipaswa kuhakikisha wanaichunguza sikukuu hii kila mwaka muda wa jioni ya siku ya 14 ya mwezi wa Nisani (inawea kuwa Machi au Aprili, inategemeana na mwezi katika mwaka uliopo). Miezi ya Kiyahudi ilianza na mbalamwezi uliokamilika, hivyo ilikuwa rahisi kwa Wayahudi kuhesabu siku ambayo Pasaka ilichunguzwa. Pasaka ingeweza kutokea katika siku yo yote ya wiki. Bila kujali ni siku gani ya wiki ambayo Pasaka ilitokea, ilijulikana kama Sabato Kuu na Jumamosi ya kwanza ikifuatiwa na Pasaka ilijulikana kama Sabato ya kawaida. 3 Hakika, Wayahudi wana siku saba za mapumziko wanaichukulia kama Sabato Kuu, wakitumia tafsiri ya Sabato kumaanisha siku ya mapumziko na siyo siku ya saba ya wiki. Hizi ni: 4 Siku ya 1 ya Pasaka. Siku ya 7 ya Pasaka. Siku ya Pentekoste. Rosh Hashanah. Yom Kippur. Siku ya 1 ya Mavazi ya magunia. Siku ya 8 ya mavazi ya magunia. Tunafahamu kwamba kanisa lilianzishwa Siku ya Pentekoste ambayo kila mara ilikuwa siku ya kwanza ya juma. Wayahudi waliangalia Pentekoste kama Sikukuu ya Wiki kwa sababu kila mara 2 Mfumo wa Uchunguzi wa Biblia, Kuchunguza msitari, Kamusi ya Strong James Burton Coffman, Komentari Juu ya Marko, uk Sabato Kuu, Wikipedia The Free Encyclopedia, Agost 4, Lord's Supper - Part 1) 4

5 ilikuwa wiki ya mawiki ukiongeza siku moja baada ya Sabato ya kawaida iliyofuatia Sabato Kuu (Pasaka), hivyo, siku 50 (penta). Kwa mfano, kama ikiwa wakati wa mwezi wa Wayahudi wa Nisani Wayahudi walipochunguza Pasaka, mbalamwezi iliyokamilika ilitokea siku ya Juma tano ingeitwa Sabato Kuu; jumamosi ya kwanza ikifuatiwa na Pasaka ingeitwa Sabato ya kawaida. Siku ya Pentekoste ingehesabiwa siku 50 (wiki 7 ukiongeza siku moja) kutoka katika Sabato ya kawaida. Kila mara ingeweza kutokea katika siku ya kwanza ya juma, ambayo ni Jumapili. Sherehe Ya Pasaka Mgawanyiko wa Wayahudi Kama jinsi kulivyo na mgawanyiko katika ulimwengu wa Kikristo (Wabaptist, Assembly of God, Katholiki, Methodisti, nk.), hivyo ndivyo ilivyo miongoni mwa Wayahudi. Kuna Waorthodox wa Kiyahudi, Wayahudi wakarimu, Wayahudi waliorejeshwa, Wayahudi waliohuru katika kufikiri, na Wayahudi ambao hawaamini kwamba Mungu yupo. 5 Kulikuwa na migawanyiko mikuu miwili ya Wayahudi wakati wa Yesu: Mafarisayo na Masadukayo. Masadukayo walifanana na Wayahudi wasiomwamini Mungu wa leo kwa sababu hawakuamini katika ufufuo wa wafu. Muyahudi asiyemwamini Mungu alikuwa ni Myahudi kwa utaifa pekee, hawaamini katika uwepo wa Mungu. Makundi haya yaliojibagua leo wanatofautiana katika imani yao na matendo; uchunguzi wa Pasakahauna udhuru. Myahudi wa Kiorthodox leo anachunguza Pasaka zaidi kwa ukaribu na kwa kutilia maanani kwa ile ya wakati wa Agano Jipya, lakini hata wamepotoka katika uchunguzi wao. Tutaangalia hili baadaye; hataivyo, tutaka kuangalia desturi za Kiyahudi kuhusu Pasaka kama jinsi ilivyotokea wakati wa Kristo. Maandalizi Ya Pasaka Kuendeleza Pasaka mwenye nyumba wa Kiyahudi ananza kwa kusafisha nyumba kwanzia juu hadi chini kutoka katika chachu yote. 6 Chachu kwa Wayahudi inawakilisha dhambi. Kila sehemu inapata 5 Michelson. loc. cit. 6 Michelson, op. cit., uk. 9 Lord's Supper - Part 1) 5

6 tahadhari. Hakuna uchafu unaopaswa kuachwa na jiko la tambi, birika, na nguo lazima zichunguzwe kwa makini; hakuna kipisi cho chote cha chachu ambayo ingeachwa popote. Zulia zilipelekwa nje na kupigwa, mifuko ya nguo zote ziligeuzwa nje ndani na kusafishwa kwa makini; kama mapambo ya ukutani yaliwekwa, yalipaswa kuchanwa na ukuta kusafishwa na kupakwa rangi, kwa sababu gundi ilikuwa na chachu. Majiko ya umeme yalichemshwa maranyingi ili kuweza kuangamiza chachu. Sahani maalum zilizotumika katika sherehe maalum; sahani za kawaida ziliwekwa na kutolewa kwenye nyumba hadi Pasaka iishe. Maji yaliyokuwemo yalimwagwa nje na maji safi yakaingizwa ndani kutoka katika chemchemi ikiwa ndani ya chombo kisafi na kufunikwa ili kuepuka uchafu. Chachu yote iliyokusanywa ilipelekwa nje ya nyumba na kuandaliwa kwa ajili ya kuchomwa asubuhi iliyoelekea Pasaka. Baada ya nyumba kusafishwa kabisa na katika siku kabla ya Pasaka, mwanamke wa nyumba hiyo hukabidhi nyumba kwa kiongozi wa familia kwa ajili ya ukaguzi. 7 Anatembea nyumba nzima akikagua na kuangalia wakati wanafamilia wakiwa wameshikilia mshuma uliowashwa ili kusaidia katika utafutaji. Kabla hajaanza ukaguzi wake anasema yafuatayo, Ubarikiwe, O Yehova Mungu wetu, Mfalme wa Anga, Anayetutakasa kwa Maagizo yako na ametuagiza kutoa chachu yote. Wakati kiongozi wa familia anatimiza wajibu wake, kuna ukimya mkali kwa wanafamilia. Hakuna anayeruhusiwa kusema neno. Kama akipata chachu yo yote inatolewa ndani ya nyumba na kuwekwa pamoja na chachu iliyokusanywa awali. Utafutaji huu ukikamilika kama hajapata chachu yo yote anasema maneno haya, Aina yo yote ya chachu iliyoko katika sehemu yangu ambayo sijaiona, na ihesabiwe kuwa ni tupu, na izingatiwe kama mavumbi ya nchi. 8 Wakati wa saa 10 asubuhi katika mwendelezo wa Pasaka, chachu yote waliokusanya inachomwa na sala ifuatayo husemwa: Aina yo yote ya chachu iliyoko katika milki yangu, ambayo nimetoa, na aina yo yote ya chachu ambayo sijaona na sijaitoa, na iwe tupu na ihesabiwe kama mavumbi ya nchi. Hii huitwa Beur Chametz, au Maangamizi ya 7 Michelson, loc. cit. 8 Michelson, loc. cit. Lord's Supper - Part 1) 6

7 chachu. Wako huru kutoka katika dhambi na wako tayari kuchunguza sikukuu ya mkate usiochachwa. 9 Paulo alitambua kuwa Wayahudi wangemwelewa aliposema katika 1 Kor. 5:7-8, Basi jisafisheni mkatoe ile chachu ya kale, mpate kuwa donge jipya, kama vile mlivyo hamkutiwa chachu. Kwa maana Pasaka wetu amekwisha kutolewa kuwa sadaka, yaani Kristo; basi na tuifanye karamu, si kwa chachu ya kale, wala kwa chachu ya uovu na ubaya, bali kwa yasiyochachika, ndio weupe wa moyo na kweli. Chachu inatumiwa kama kuelezea dhambi. Nyumba inawakilisha mioyo yetu ambayo inapaswa kusafishwa kuotoka katika dhambi zote. Pasaka Ilikuwa ni Sikukuu ya Nyumbani Siyo Ya Hadhara Kwa sehemu kubwa, Wayahudi walichunguza sherehe zao za kidini katika sinagogi kila mtu akiwepo. Pasaka ilikuwa tofauti; ilikuwa inachunguzwa kama sherehe ya nyumbani na watu wachache wakiwepo. Idadi ya chini ya watu walioudhuria sikukuu ya Pasaka ilikuwa ni 10 na hawakuzidi Hakuna Mtaifa aliyeruhusiwa. Ni tofauti sana leo kuliko ilivyokuwa kipindi cha Kristo. Sasa, wageni wasiyo Wayahudi wanaokaribishwa ili kushiriki tendo la Pasaka wanapangwa kwa masinagogi. Kitabu cha Kiyahudi kiitwacho Talmud imeweka ukomo kutoka katika nambari 10 hadi 20 ya wale walioudhuria. Kutoka 12:3-4, Semeni na mkutano wote wa Israeli, mkawaambie, siku ya kumi ya mwezi huu kila mtu atatwaa mwanakondoo, kwa hesabu ya nyumba ya baba zao, mwanakondoo kwa watu wa nyumba moja; na ikiwa watu wa nyumba ni wachache kwa mwanakondoo, basi yeye na jirani yake aliye karibu na nyumba yake na watwae mwana kondoo mmoja, kwa kadiri ya hesabu ya watu; kwa kadiri ya ulaji wa kila mtu, ndivyo mtakavyofanya hesabu yenu kwa yule mwana kondoo. Walipaswa kuhakikisha kwamba hakukuwa na wachache wao kuweza kula mwana kondoo wote na sio wengi sana kwamba kusiwe nay a kutosha kuweza kuwazunguka. 9 Michelson, loc. cit. 10 Michelson, op. cit., uk. 10 Lord's Supper - Part 1) 7

8 Meza ya Pasaka Meza ilifunikwa na nguo safi laini ambapo mishumaa iliwekwa. 11 Katika sahani tofauti ziliwekwa nakala zifuatazo: mikate mitatu isiyochachwa iliyofunikwa kwa kitambaa binafsi, vitu kama mmea wenye harufu nzuri, chachndu, muonekano wa ngamia, (Maror ishara yam boga chungu), bakuli ya maji ya chumvi, mayai mawili magumu yaliyochemshwa, tunda lililosagwa (mengine yaliwekwa katika vyombo vidogo vidogo), mwana kondoo aliyechomwa, na vikombe vinne vya uzao wa mzabibu (Ya makundi ya Wayahudi waliojaribu kuchunguza Pasaka kama ilivyoelezwa katika kitabu cha Talmud, wengine wana vikombe vinne tofauti wakati wengine wana bakuli kubwa na walitumia kikombe kimoja pekee kwa matukio yote manne). Unaweza kuwa umegundua vitu vilivyoorodheshwa hapa havionyeshwi katika Agano la Kale. Nataka kuweka wazi kwamba Wayahudi wanasema kwamba Musa aliwapa sheria ya mdomoni aliyotenganishwa kwa mdomo hadi katika karne na baba wa Kiyahudi. Baadaye hii iliwekwa katika maandishi iliyoitwa Talmud (pia iliitwa Mishna) karne nyingi kabla ya wakati wa Yesu. 12 Kusudi halisi ya Talmud ilikuwa ni kuweka wazi zaidi vipengele vya desturi za dini ya Kiyahudi. Kwa mfano, Musa aliwaambia wana wa Israeli kwamba walipaswa kula mboga chungu wakati wa chakula cha Pasaka. Pembeni ya hilo, labda kulikuwa na pendekezo tofauti ya kile kilichoitwa mboga chungu. Sasa kwa kuwa wazi Talmud inaeleza kwamba harufu ya manukato, hyssop, na horseradishi vinapaswa kutumiwa kwa ajili ya mboga chungu. Talmud pia inaongelea desturi nyingi za kidini na mila zake. Yosephus (mwana historia wa Kiyahudi wakati wa Kristo) alifanya nukuu katika Talmud, Mafarisayo walipitishia watu desturi zilizotolewa na kizazi kilichokuwepo kipindi hicho na haijaandikwa katika Sheria ya Musa." 13 Yosephus aliandika zaidi kuhusu vita vya Wayahudi lakini pia anakubaliana na uwepo wa Kristo wakati wa maisha yake katika kitabu chake cha historia. 11 Michelson, loc. cit. 12 W. White, Jr, Talmud, The Zondervan Pictorial Encyclopedia ya Biblia, vol. 5, uk White, loc. cit. Lord's Supper - Part 1) 8

9 Nyanja tofauti ya Talmud ziliitwa Maagizo zilizo gawanywa katika nyanja iliyoitwa Tractates zilizokuwa 63 katika idadi. 14 Tractate ya kumi na nne inaongelea maagizo yao na sheria kuhusu Pasaka: Utafutaji wa chachu. Ukusanyaji wa chachu. Keki ya Pasaka na mboga chungu. Kazi ya kufanya kabla ya Pasaka Kuuawa kwa kondoo wa pasaka. Kazi ya Pasaka inaishinda uhakikisho wa Sabato. Kupika Pasaka. Watu walioruhusiwa kula Pasaka. Watu ambao hawakuruhusiwa kula Pasaka. Matukio ambayo si ya kawaida. Hatua ya kula Pasaka. Talmud ilipitishwa kwa njia ya mdomo na wazee wa Kiyahudi na kuwekwa katika mfumo wa maandishi miaka 584 kabla ya Kristo. 15 Kumekuwa matoleo tofauti au mfumo unaoendelea kwanzia hapo: Toleo la Bavlin kati ya 499 A.D. na wasomi wa Kiyahudi. Baadhi ya Tractate halisi ziliondolewa. Pilpal Iliyoundwa katika karne ya Poland na Lithuania. Matumizi yake yalisitishwa katika karne ya 18. Sephardic Iliyoundwa karne ya 15 na zaidi ikatumiwa na jamii ya Wahispania na Wataliano. Bado ni maarufu leo kwa vikundi vingi vya Kiyahudi; hataivyo desturi ya Pasaka ilikuwa tofauti katika toleo hili ukilinganisha na ile ya wakati wa Yesu. Critical Iliyoundwa katika karne ya White, op.cit., uk Talmud, Wikipedia The Free Encyclopedia, Machi 2, Lord's Supper - Part 1) 9

10 Brisker Iliyoundwa baadaye karne ya 19 Jamii ya Wayahudi wa Kiorthodox walichunguza Pasaka zaidi sana kwa ukaribu katika Talmud ya Kiyahudi halisi, hataivyo hivi karibuni nimegundua Waorthodox wa Kiyahudi leo pia wanatumia toleo la Sephardic. Maagizo Kuhusu Pasaka Mwanzo wa Pasaka kawaida mama anawasha mshumaa na kuuweka mezani. Mgeni ambaye ni mwanafamilia wa Kiyahudi aliyepo wanakaribishwa baadaye. 16 Wanafamilia walikuwa wanahutubiwa wakiwa katika nguo zao bora za safari pamoja na viatu vya wazi miguuni mwao utafikiri walikuwa tayari kwenda katika safari ya haraka, kama walivyokimbia Misri pamoja na Musa. Mkate ulikuwa unatengenezwa na unga usiowekwa amira. Ilikuwa hairuhusiwi kukawizwa, bali ilikuwa inakandwa haraka ili kuepusha kuumka. Kuna kutokukubaliana leo kati ya washirika wa kanisa kuhusu vifaa ambavyo vinapaswa kutumiwa katika kutengeneza mkate usiochachwa. Wengine wananukuu baadhi ya mistari ya Agano la Kale wakati wengine pia wananukuu mustari ulio na maan nyingine kuhusu kutengeneza mkate usio chachwa. Ni muhimu kuelewa kwamba maandalizi ya mkate usiochachwa inategemea na dini inayoichunguza katika kuitumia. Katika kuwaweka wakifu makuhani (Kutoka 29 na Walawi 7), mkate usiyotiwa chachu ulitengenezwa kwa mafuta. Katika matoleo ya nyama (Lawi 2 na Lawi 6) mkate usiotiwa chachu ulitengenezwa kwa mafuta na kugeuzwa geuzwa na kukaushwa kwa chumvi. Katika matoleo ya makosa (Lawi. 5), mkate usiotiwa chachu ungetengenezwa bila mafuta au manukato. Katika Pasaka (Kutoka 12 na Lawi. 23), mkate usiotiwa chachu tu ndiyo uliyotajwa; mafuta na manukato havikutajwa. Katika 16 Michelson, op. cit., uk. 12 Lord's Supper - Part 1) 10

11 website ya Wayahudi wa Kiorthodox iliyokusudiwa kwa ajili ya wasikilizaji wa Kiyahudi kulikuwa na kauli ya msisitizo kwamba mafuta na manukato hazikupaswa kutumika katika mkate usiochachwa wakati wa Pasaka. Hii inakubaliana na maandishi ya zamani ya Kiyahudi kuhusu matengenezo ya mkate usiochachwa kwa ajili ya Pasaka na ya kwamba maji na unga ngano pekee vilitumika. 17 Kulikuwa na keki tatu za mikate isiyochachwa vilivyounganishwa pamoja mezani. Kama ukimuuliza Muyahudi leo kwamba vitu hivi vitatu viliwakilisha nini, wengine watasema, Ya juu ni ukuhani, ya katika ni Walawi, na ya chini ni ya Waisraeli wote." 18 Kwa wakati fulani zilimuwakilisha Mungu, Masihi, na Roho Mtakatifu. Kwa sababu ya umbali wa Wayahudi maana Kristo anatazamwa kama Masihi, Wayahudi hawa walibadilisha maana ya keki. Sherehe ya Pasaka mkuu wa familia aliweka keki ya katikati (iliyowakilisha Masihi) chini ya mto kana kwamba anaificha. 19 Maana ilikuwa ni kwamba ilipaswa ifichwe au izikwe, ikiashiria kifo, maziko, na ufufuo wa Masihi kama ilivyotabiriwa. Mdo. 26:22-23, Basi kwa kuwa nimeupata msaada utokao kwa Mungu nimesimama hata leo hivi nikiwashuhudia wadogo kwa wakubwa, wala sisemi neno ila yale ambayo manabii na Musa waliyanena, kwamba yatakuwa; ya kwamba Kristo hanabudi kuteswa na ya kwamba yeye kwanza kwa kufufuliwa katika wafu atatangaza habari za nuru kwa watu wake na kwa watu wa mataifa. Mkate huu uliyofichwa uliitwa Aphikomen, ikimanisha mana iliyofichwa. Baadaye, baada ya maombi fulani keki hii ilitolewa chini ya mto, inavunjwa vipande viwili, na nusu nyingine ilipitishwa kwa wanafamilia ili wale. Nusu nyingine iliwekwa katika sahani iliyokuwa tupu kwa ajili ya Eliya au Masihi. Hii ilitendeka kwa karne nyingi kabla ya kuja kwa Kristo. Leo, wengi wanafanya mchezo wa kuficha mana na watoto. Wanatumwa nje ya chumba, mana ilifichwa sehemu fulani kwenye chumba, na watoto waliitwa kurudi ndani ili kuitafuta mana. Mtazamo katika tendo la kuficha mana ilitolewa katika Ufu. 2:17, Yeye ashindaye nitampa baadhi ya ile mana iliyofichwa, Keki zingine mbili zililiwa wakati wa Pasaka. 17 Michelson, loc. cit. 18 Michelson, op. cit., uk Michelson, loc. cit. Lord's Supper - Part 1) 11

12 Tunapokula mkate uliovunjwa katika meza ya Bwana tunatangaza mauti ya Bwana hata ajapo. 1 Kor. 11:26, Maana kila mwulapo mkate huu na kukinywea kikombe cha Bwana mwaitangaza mauti ya Bwana hata ajapo. Mwili wa Yesu uliotobolewa ilitimiza keki ya katika kwa ajili yetu. Mboga chungu na Maji ya Chumvi Wayahudi walikuwa na mboga chungu katika Pasaka mezani kulingana na Kutoka 12:8, Watakula nyama yake usiku ule ule imeokwa motoni pamoja na mkate usiotiwa chachu; tena pamoja na mboga zenye uchungu. Mayai magumu yaliyochemhswa na maji ya chumvi hazionyeshwi katika Agano la Kale lakini zimeonyeshwa katika Talmud iliyo na kanuni zote na maagizo yote ya huduma hii, sawa na zingine. 20 Talmud inazingatiwa na Wayahudi kama sheria sawa na kitu kilicho heshimiwa. Sasa, je Talmud imeshindwa? Hapana. Ilianza kwa kuelezea desturi na mila. Baadaye, Wayahudi wakaichukua kama sheri. Wayahudi walimshutumu Yesu kwa kutokutii kile kilichoandikwa katika Talmud. (Katika yafuatayo baadhi ya tafsiri inasema ngano; nyingine zinasema mahindi). Luka 6:1-5, Ikawa siku ya sabato moja alikuwa akipita katika mashamba, wanafunzi wake wakawa wakivunja masuke na kuyala, wakiyapukusa pukusa mikononi mwao. Basi baadhi ya mafarisayo wakawaambia, mbona mnafanya lisilo halali siku ya sabato? Yesu akawajibu akawaambia, hamkulisoma hata hilo alilolifanya Daudi, alipokuwa na njaa yeye na wale aliokuwa nao? Jinsi alivyoingia katika nyumba ya Mungu, akaitwaa mikate ile ya wonyesho, akaila akawapa na wale wenziwe, ambayo si halali kuila ila kwa makuhani peke yao. Akawaambia Mwana wa Adamu ndiye Bwana wa sabato. Baadhi ya tafsiri husema ngano zingine husema mahindi. Sheria ambayo Mafarisayo waliongelea ilikuwa katika Talmud, siyo sheria ya Musa. Talmud ilitofautiana na kile Musa alichowaambia katika Kumb. 23:25, Uingiapo katika mmea wa jirani yako waweza kuyapurura masuke kwa mkono wako; ila usiongeze mundu katika mmea wa jirani yako. 20 Michelson, op. cit., uk Lord's Supper - Part 1) 12

13 Kulingana na sheria ya Musa Yesu hakufanya chochute kibaya. Wayahudi walifanya desturi katika Talmud kuwa sheria yao. Wakti mwingine desturi hizi uchanganya Sheria ya Musa. Mt. 15:1-3, Ndipo Mafarisayo na waandishi toka Yerusalemu walipomwendea Yesu wakisema, mbona wanafunzi wako huyalifu mapokeo ya wazee, kwa maana hawanawi mikono walapo chakula. Akajibu akawaambia, mbona ninyi nanyi huihalifu amri ya Mungu kwa ajili ya mapokeo yenu? Wakati wowote unapoona neno katika Biblia, mapokeo ya wazee, inaongelea Talmud. Je Yesu alikataa yaliyoko katika Talmud? Hapana. Baadhi ya vitu alivyotumia katika Pasaka vilionyeshwa katika Talmud. Alivyovikataa vilikuwa ni vitu vile katika Talmud ambavyo vilichanganya Sheria ya Musa. Kila Myahudi alipaswa kula kipande cha mboga chungu (horseradishi, parsley, na hyssop) na mayai mawili yaliyomkumbusha maisha magumu ambayo wazee wake waliyaishi utumwani. Hivi vilikuwa vinachoviwa katika bakuli la maji ya chumvi waliita kichovio kichovio kwa Myahudi ilikuwa ni chombo ambacho viakula vilikuwa vina chovyapo; inaweza kuwa kimiminio izito, mchuzi, au kimiminio chochote. Matumizi mengine ya chombo hiki katika chakula ilikuwa ni kuchovya mkate uliochachwa katika kiminio kizito alafu inaliwa. Mkate uliochachwa ulikuwa hauruhusiwi wakati wa Pasaka, hivyo hii haikuwa kusudi la chombo hiki kwa wakati huo. Kifaa kilichotumika katika Pasaka ilikuwa ni maji ya chumvi. Mboga chungu na mayai mawili zilichovyiwa katika chombo hiki (maji ya chumvi) kwa mikono yao na kuila; hii iliwakumbusha macho na machozi ya mababu zao. Yesu pia alifanya hili wakati wa kuichunguza Pasaka. Mt. 26:23, Akajibu akasema yeye aliyetia mkono wake pamoja nami katika kikombe, ndiye atakayenisaliti. Yoh. 13:21-27, Naye alipokwisha kusema hayo, Yesu alifadhaika rohoni, akashuhudia akisema, Amin, amini, nawaambia, mmoja wenu atanisaliti. Wanafunzi wakatazamana huku wakiona shaka ni nani amtajaye. Na palikuwapo mmoja wa wanafunzi wake, ameegama kifuani pa Yesu, ambaye Yesu alimpenda. Basi Simoni Petro akampungia mkono, akamwambia uliza ni nani amtajaye? Basi yeye hali akimwelekea Yesu kifua chake akamwambia, Bwana ni nani? Basi Yesu akajibu ndiye mtu yule nitakayemtowelea tonge na kumpa. Akatowlea tonge, akalitwaa akampa Yuda, mwana wa Simoni Iskariote. Na baada ya hilo tonge shetani alimwingia. Basi Yesu akamwambia uyatendayo yatende upesi. Lord's Supper - Part 1) 13

14 Chombo hiki hakikutumika kama cha kunawia kama wengine leo wanavyoamini, ilitumika kama sehemu ya chakula. Ingeweza kuwa kimiminio, mchuzi au kimiminio kizito ambayo mtu alichovya chakula chake kwa kula. Kimiminio cha Pasaka mara zote ilikuwa maji ya chumvi ambamo walichovy mboga chungu na mayai mara mbili kabla ya kula. Katika hili tunaona kwamba Yesu alichunguza sherehe za Pasaka kama ilivyoandikwa katika Talmud. Yuda alichovya mkono wake pamoja na Bwana katika bakuli na kutoka nje. Pia kumbuka kwamba wale waliokuwapo katika Pasaka hii walikuwa wanaegemea upande walipokuwa wakila. Yuda hakuwepo Yesu alipoanzisha Meza ya Bwana. Tunda la epo iliyozamishwa Tena, hitaji hili halikuwa katika Biblia, bali ilikuwa ni desturi iliyochunguzwa na Wayahudi. 21 Kiongozi wa familia alikata epo vipande katika mtindo wa mraba (moja kwa kila mtu aliyekuwapo) ikiwakumbusha Wayahudi kuhusu vyuma na matofari ambayo wazee wao walitengeneza katika kujenga miji ya Farao. Kila mtu alihitajika kula kipande cha mraba. Mwanakondoo wa Pasaka Kulingana na Kutoka 12:1-5, kulikuwa kunapaswa kuwepo na mwanakondoo katika meza ya Pasaka. Mwanakondoo huyu hakupaswa kuwa na doa au ila na ilipaswa kuchaguliwa katika siku ya 10 ya mwezi Nisan, au siku tano kabla ya Pasaka. Kutoka 12:1-5, Bwana akanena na Musa na Haruni katika nchi ya Misri akawaambia, mwezi huu utakuwa mwanzo wa miezi kwenu; utakuwa ni mwezi wa kwanza wa mwaka kwenu. Semeni na mkutano wote wa Israeli, mkawaambie siku ya kumi ya mwezi huu kila mtu atatwaa mwanakondoo, kwa hesabu ya nyumba ya baba zao, mwana kondoo kwa watu wa nyumba moja; na ikiwa watu wa nyumba ni wachache kwa mwana kondoo, basi yeye na jirani yake aliye karibu na nyumba yake na watwae mwana kondoo mmoja, kwa kadiri ya hesabu ya watu; kwa kadiri ya ulaji wa kila mtu, ndivyo mtakavyofanya hesabu yenu kwa yule mwanakondoo. Mwana kondoo wenu atakuwa 21 Michelson, loc. cit. Lord's Supper - Part 1) 14

15 hana ila, mume wa mwaka mmoja; mtamtwaa katika kondoo au katika mbuzi. Ilipaswa kuwa mzaliwa wa kwanza; ilipaswa kuchomwa kwa moto; na hawakuruhusiwa kuvunja mfupa wowote. Maumivu makali yalitokea ili kuwezesha zoezi hili. Ilipaswa kuuawa, kuchomwa, na kuliwa yote wakti wa jioni ya siku ya 14 ya mwezi Nisan. Kutoka 12:8-10, Watakula nyama yake usiku ule ule, imeokwa motoni, pamoja na mkate usiotiwa chachu; tena pamoja na mboga zenye uchungu. Msiile mbichi, wala ya kutokoswa majini, bali imeokwa motoni; kichwa chake pamoja na miguu yake, na nyama zake za ndani. Wala msisaze kitu chake cho chote hata asubuhi, bali kitu kitakachosalia hata asubuhi mtakichoma kwa moto. Ni jinsi gani nyakati zimebadilika. Leo hii wanamchukua mwana kondoo aliyechoka (siyo mwana kondoo mzima) buchaani hasa siku kabla, lakini wengine wanaruhusu kununuliwa wakati mwingine wiki moja kabla. Inaweza kuthibitishwaje na mkuu wa familia kwamba haina doa wala ila na pia kama ilikuwa mzaliwa wa kwanza? Kuwa tu na kondoo dhaifu mifupa haiwezi kuwa imevunjwa, lakini ilitenganishwa na kiwiliwili. Rafiki yangu mpendwa wa kanisa la Kristo aliniambia kwamba mke wake alikaribishwa kula Pasaka na rafiki yake wa Kiyahudi. Badala ya mwanakondoo, walikaribishwa kula kuku! KUKU!? Hapa kulikuwa na matatizo mawili: Ilikuwa ni kinyume na sheria ya Musa kwa mtu ye yote ambaye hakuwa Myahudi kuila Pasaka. Wayahudi waliamriwa kuandaa mwana kondoo, siyo kuku. Katika toleo la Sephardic la Talmud Wayahudi waliruhusiwa tu kuwa wale sehemu ya juu kati ya kiuno na paja kwenye meza. Lakini Mungu aliamuru kwamba mwanakondoo wote pamoja na kichwa, miguu, na utumbo. Je hawata jifunza? Yesu ndiye mwanakondoo wetu asiye na hila aliyetolewa dhabihu na hakuna mfupa katika mwili wake uliovunjika. Yoh. 1:29, Siku ya pili yake amwona Yesu anakuja kwake, akasema tazama Mwana kondoo wa Mungu, aichukuaye dhambi ya ulimwengu. Yoh. 19:31-36, Basi Wayahudi kwa sababu ni maandalio, miili isikae juu ya misalaba siku ya sabato, maana sabato ile ilikuwa siku kubwa), walimwomba Pilato miguu yao ivunjwe, wakaondolewe. Basi askari wakaenda wakamvunja miguu wa kwanza, na wa pili, aliyesulubiwa Lord's Supper - Part 1) 15

16 pamoja naye. Lakini walipomjia Yesu na kuona ya kuwa amekwisha kufa, hawakumvunja miguu; lakini askari mmojawapo alimchoma ubavuni kwa mkuki; na mara ikatoka damu na maji. Naye aliyeona ameshuhudia, na ushuhuda wake ni kweli naye anajua ya kuwa anasema kweli ili ninyi nanyi mpate kusadiki. Kwa maana hayo yalitukia ili andiko litimie, hapana mfupa wake utakaovunjwa. Mifupa ya Kristo haikuvunjika, lakini mwili wake ulipigwa. Zekar. 12:10, Nami nitawamwagia watu wa nyumba ya Daudi na wenyeji wa Yerusalemu, roho ya neema na kuomba nao watamtazama yeye ambaye walimchoma nao watamwombolezea kama vile mtu amwombolezeavyo mwanawe wa pekee nao wataona uchungu kwa ajili yake kama vile mtu aonavyo uchungu kwa ajili ya mzaliwa wake wa kwanza. Yoh. 19:34, Lakini askari mmojawapo alimchoma ubavu kwa mkuki na mara ikatoka damu na maji. Baadhi ya makanisa ya Kristo wanadai kwamba hatupaswi kuvunja (kumega) mkate eti kwa sababu mifupa ya Kristo haikuvunjwa. Nitaongelea hili swala katika nakala ya pili. Kikombe Kulingana na sheria ya kirabi kulikuwa na vikombe vinne vya uzao wa mzabibu mezani. 22 Hakuna mtu aliyekuwa na kikombe chake mwenyewe. Zilikuwa ama vikombe vinne tofauti vilivyotumika au kulikuwa tu na kikombe kimoja kilichotumika, lakini ikajazwa kwa vinne kwa nyakati tofauti ya Pasaka (kutegemeana na kundi la Kiyahudi lililoshiriki katika Pasaka). Katika maswala yote hayo wote walinywea katika kikombe hicho katika kila Pasaka ilipokuwa inatokea. Uzao wa mzabibu pekee ambao haukuandaliwa ndio uliotumika kama chachu yote na iliondolewa ndani ya nyumba. Kinywaji kilichotumika katika Pasaka ilikuwa ni uzao wa mzabibu ambao haukuzidishiwa kitu hakuna chachu iliyoruhusiwa katika Pasaka; hiyo inamanisha kwamba uzao wa mzabibu ambao ungetumika ilikuwa haina chachu. Kunywa uzao wa mzabibu iliwakumbusha damu ya mwana kondoo iliyopakwa katika miimo ya milango na juu ya mlango ili kwamba pigo la kufa lipite juu ya nyumba hizo. Kut. 12:13, Na ile damu itakuwa ishara 22 Michelson, op.cit uk Lord's Supper - Part 1) 16

17 kwenu katika zile nyumba mtakazokuwamo; nami nitakapoiona ile damu, nitapita juu yenu lisiwapate pigo lo lote likawaharibu nitakapoipiga nchi ya Misri. Kwa nini vikombe viwili? Kila kikombe kilishikiliwa kwa nyakati nne tofauti ya Pasaka; vitatu vilinywewa na washiriki, na cha nne kilitunzwa kwa ajili ya Eliya au Masihi. 23 Kikombe cha kwanza ni Kiddush, ikimaanisha utakaso. 24 Kikombe cha pili kiliitwa kikombe cha mapigo. Kikombe cha tatu kiliitwa kikombe cha ukombozi. Kikombe cha nne kiliitwa hallel ikimaanisha sifa. Wakati mwingine huitwa kikombe cha kukubaliwa, au kikombe cha Eliya. Pia uitwa kikombe cha baraka. Paulo anaonyesha kikombe ambacho Kristo alianzishia meza ya Bwana kiliitwa kikombe cha baraka. Baadhi ya makundi ya Kiyahudi wanaita kikombe cha tatu kuwa ni kikombe cha baraka na wanakinywea badala ya kuiweka katika sahani iliyotunzwa kwa ajili ya masihi, kama ilivyokuwa desturi wakati wa Kristo. Kiongozi wa familia alichukua kikombe cha kwanza, akanywa kidogo, na akaipitisha kwa wengine, ambao wote walikinywea. 25 Kila mtu alikula mboga chungu na hesabu ya Pasaka ya malaika wa kifo ilisomwa kwa sauti. Mtu mwenye umri mdogo aliyekuwepo aliuliza, Kwa nini usiku huu ni tofauti na siku zingine? 26 Mkuu wa nyumba alafu akaeleza maana yake na kuishia na, Katika kila umri mwanadamu amefungwa kuzingatia kana kwamba alitoka katika Misri Ni kwa sababu ya kile Bwana alichonifanyia wakati nilipotoka Misri. 23 Michelson, loc. cit. 24 David Brickner, Kikombe cha maajabu ya Pasaka, Jewsforjesus.org/uhariri/gazeti/2002_03/maajabu website. 25 William Sanford LaSor, Maisha ya kila siku Nyakati za Biblia, uk Pasaka Seder Wikipedia The Free Encyclopedia, Sep 2, Lord's Supper - Part 1) 17

18 Wakati wa Pasaka mtoto pia aliuliza maswali yafuatayo ambayo kiongozi wa familia alitoa majibu: 27 Ni kwa nini katika siku zingine hatuchovyi chakula chetu hata mara moja, lakini katika usiku huu tunachovya mara mbili? Kwa nini katika siku zote tunakula mkate uliochachwa, lakini leo tunakula ambao siyo (mkate usiotiwa chachu)? Kwa nini katika kila usiku tunakula kila aina ya mboga lakini usiku huu tunakula mboga chungu? Ni kwa nini katika kila usiku tunalala tukiwa tumeegemea au kusimama wima au tukiwa tumelala chini, lakini katika usiku huu wote tumelala chali? Ilikuwa ni meza isio na miguu. Walipaswa kuchunguza pasaka kama jinsi babu zao walivyofanya katika Pasaka halisi, iliyomaanisha milki yao binafsi iliandaliwa kwa ajili ya safari; hivyo hamna meza iliyo na miguu. Meza ya Pasaka ilifunikwa na nguo ya kitani iliyowekwa sakafuni. Kikombe cha pili kili barikiwa, wakanywa kidogo, na kuipitisha kwa wengine, na wote wakakinywea. Alafu Zaburi 113 na 114 iliimbwa. 28 Alafu chakula kililiwa, ikijumuishwa na mwanakondoo aliyeokwa. Kikombe cha tatu kilipitishwa na mkuu wa kaya, akanywa kidogo, na kuwapa wengine. Keki mbili ambazo hazikutiwa chachu zililiwa na chakula. Ilikuwa ni baada ya kikombe cha pili mkuu wa familia alichukua mkate usiotiwa chachu chini yam to, akaomba baraka za Mungu kwa ajili yake, inavunjwa nusu kwa nusu na kuweka nusu moja katika sahani yake ilioko wazi kwa ajli ya Masihi; nusu nyingine ililiwa na wale walioudhuria. 29 Kikombe cha nne mara zote kiliwekwa na sahani tupu ambayo ilitunzwa kwa ajili ya masihi (baadhi ya tafsiri husema Eliya). Wengine wanaamini kwamba Eliya atakuja kabla ya Masihi. 27 Passover seder, loc. cit. 28 Lasor, op. cit. uk Michelson, loc. cit. Lord's Supper - Part 1) 18

19 Kikombe hiki kiliitwa kikombe cha baraka;. Paulo aliongelea kikombe hiki cha nne iliyotumiwa wakati Yesu alipoanzisha meza ya Bwana. 1 Kor. 10:16, Kikombe kile cha baraka tukibarikicho, je sio ushirika wa damu ya Kristo?mkate ule tuumegao, je sio ushirika wa mwili wa Kristo? Nawaulizeni, ni wapi katika Agano la Kale ambapo neno kikombe cha baraka imetumika? Unaweza kutafuta kadiri jinsi unavyoweza, lakini huwezi kupata popote pale katika Biblia. Hapana, neno kikombe cha baraka haipatikani katika Biblia lakini ilitajwa katika Talmud kama ile iliyotunzwa kwa ajili ya Masihi. Mkuu wa familia alafu anawaita nje katika sehemu ya wazi, Wewe ndiwe Mungu wa Ibrahimu, Isaka, na Yakobo, tumeisubiri ahadi yako kwa muda mrefu. Tunakuomba sasa, umtume mpakwa mafuta wako mwana wa Daudi. Kuwa na huruma juu ya watu wako Israeli. Tukusanye kulingana na neno lako na tutakuwa watu wako nawe utatuuisha kama zamani. Tazama vitu vyote viko tayari na tunasubiri." 30 Alafu anasema kwa sauti kubwa, Mapito yako yabarikiwe, Eliya. (au Masihi). Baada ya sekunde fupi za kusubiri mlango ufungwe. Mkuu wa familia anamsihi Mungu, Tutasubiri kwa muda gani, O Bwan! (ufupisho wa kile alichokisema). Pasaka ina hitimishwa kwa kusoma Zaburi na kuimba Zaburi 136. Yesu na Wanafunzi wake waliimba nyimbo baada ya chakula cha Bwana kuanzishwa na Yesu: Mt. 26:30, Nao walipokwisha kuimba, wakatoka nje kwenda mlima wa mizeituni. Makala hii inaendelea katika sehemu ya pili 2 ya Pasaka na Meza ya Bwana. 30 Michelson, op. cit., uk. 20. Lord's Supper - Part 1) 19

20 Bibliografia Mwandishi Hajulikani Sabato Kuu, Wikipedia The Free Encyclopedia, August 4, Mwandishi Hajulikani Pasaka ya Seder, Wikipedia The Free Encyclopedia, September 2, Mwandishi hafahamiki Talmud, Wikipedia The Free Encyclopedia, Machi 2, Mwandishi Hajikani, kuchambua kifungu, Bible Research Systems, Austin, Texas, Brickner, David, The Mystery of the Passover Cup, jewsforjesus.org/publication/newsletter/2002_03/mystery website. Coffman, James Burton, Commentary on Mark, A. C. U. Press, Abilene, TX, lasor, William Sanford, Daily life in Bible Times, Standard Publishing, Cincinnati, Ohio, Michelson, Arthur U., The Jewish Passover And The Lord s Supper, The Jewish Hope Publishing House, Los Angeles, CA, White, Jr., W., Talmud, The Zondervan Pictorial Encyclopedia of the Bible, Vol. 5, Regency Library, Zondervan Publishing House, Grand Rapids, Michigan, Lord's Supper - Part 1) 20

21 Lord's Supper - Part 1) 21

22 Lord's Supper - Part 1) 22

23 Lord's Supper - Part 1) 23

24 Lord's Supper - Part 1) 24