SESI: MAC 2018 DSM 1021: SAINS 1 DCV 2
TOPIK 1.0: KUANTITI FIZIK DAN PENGUKURAN COURSE LEARNING OUTCOMES (CLO): Di akhir LA ini, pelajar akan boleh: CLO3: Menjalankan ujikaji konsep Pengukuran Kuantiti Fizik dan Daya. (A3, PLO 6)
1.1 Memahami kuantiti-kuantiti fizik 1.1.1 Menerangkan tentang kuantiti asas, kuantiti terbitan dan unit S.I. (Standard International) 1.1.2 Menerangkan Imbuhan dalam Fizik 1.1.3 Menyelesaikan masalah berkaitan penukaran unit
1.2 Membuat pengukuran 1.2.1 Menerangkan konsep ralat sifat dan ralat paralaks 1.2.2 Mengaplikasikan teknik pengukuran dengan menggunakan peralatan pengukuran: i) Tolok Skru Mikrometer ii) Angkup Vernier iii) Pembaris
Kuantiti asas, kuantiti terbitan dan unit S.I. (Standard International) Kuantiti Asas KUANTITI FIZIK *Kuantiti yang boleh diukur dgn suatu alat ukur Kuantiti Terbitan Kuantiti yang menjadi asas kepada sesuatu pengukuran fizik. Bukan gabungan manamana kuantiti fizik Suatu kuantiti fizik yang merupakan gabungan kuantiti-kuantiti asas.
Kuantiti Asas Unit SI Simbol Unit SI Panjang Meter m Jisim Kilogram kg Masa Saat s Suhu Kelvin K Arus elektrik Ampere A Kuantiti Terbitan Unit SI Luas m² Isipadu m³ Halaju Pecutan Ketumpatan ms ¹ ms ² kgm ³
Kuantiti Terbitan Daya Tekanan Tenaga, Kerja Tork Rintangan Frekuensi Cas Elektrik Beza Upaya Unit SI N Pa J Nm Ω Hz C V
Imbuhan dalam Fizik Imbuhan Simbol Nilai Tera T 10¹² Giga G 10⁹ Mega M 10⁶ kilo k 10³ hecto h 10 2 deka da 10 desi d 10-1 senti c 10 ² mili m 10 ³ mikro µ 10 ⁶ nano n 10 ⁹ piko p 10 ¹²
Penukaran Unit Kuantiti Asas Simbol Kuantiti Asas Unit Asas (S.I) Simbol Unit Pertukaran Unit Panjang l Meter m Jisim M Kilogram kg Masa t Saat s Suhu T Kelvin K 10 mm = 1 cm 1000 mm = 1 m 100 cm = 1 m 1000 m = 1 km 1000 mg = 1 g 1000 g = 1 kg 1000 kg = 1 tan 60 s = 1 min 3600 s = 1 jam 60 min = 1 jam 24 jam = 1 hari 100 C = 212 F 100 C = 373.15 K 0 C = 32 F 0 C = 273.15 K Arus elektrik I Ampere A 1000 ma = 1 A
KUANTITI TERBITAN Kuantiti terbitan dihasilkan Pendaraban kuantiti asas Pembahagian kuantiti asas Pendaraban dan pembahagian kuantiti asas CONTOH Luas = panjang x panjang Isipadu = panjang x panjang x panjang Halaju = Sesaran/masa Ketumpatan = Jisim/(panjang x panjang x panjang)
KUANTITI TERBITAN & UNIT TERBITAN Kuantiti Terbitan Simbol Kuantiti Terbitan Rumus Penerbitan Unit SI Nama Khas Unit Luas A Panjang x lebar m 2 - Isipadu V Panjang x lebar x tinggi m 3 - Ketumpatan ρ Jisim Isipadu Halaju v Jarak Masa Pecutan a Halaju Masa kg/m 3 - m/s - m/s 2 - Momentum P Jisim x halaju kgm/s - Daya F Jisim x pecutan @ pecutan graviti kgm/s 2 Newton (N) Kerja W Daya x jarak kgm 2 /s 2 Pascal (Pa) Tenaga E Daya x jarak kgm 2 /s 2 Joule (J) Kuasa P Kerja Masa kgm 2 /s 3 Watt (W)
Tentukan unit bagi kuantiti asas berikut 1. halaju 2. pecutan = sesaran masa = m s = ms -1 = halaju masa = sesaran masa x masa = m s x s = ms -2
Contoh: Nyatakan kuantiti terbitan berikut dalam kuantiti asasnya 1. Momentum 2. Tekanan = jisim x halaju = daya luas = jisim x jarak masa = jisim x pecutan luas = jisim x panjang (masa) 2 x panjang x panjang = jisim (masa) 2 x panjang
Contoh: Jika unit suatu kuantiti fizik ialah kg m 3 s -2, apakah kuantiti-kuantiti asasnya kg m s Jisim, panjang, masa
Contoh: Jika kuantiti fizik Z diberi oleh Z = Rr a Dimana R = jejari r = jarak a = pecutan Apakah unit bagi Z? = jejari x jarak pecutan = jejari x jarak halaju masa = jejari x jarak x masa halaju = jejari x jarak x masa jarak masa = jarak x jarak x masa x masa jarak = ms 2
IMBUHAN PERTUKARAN UNIT 10-9 10-6 10-3 10-2 10-1 1 10 10 2 10 3 10 6 10 9 n m m c d da h k M G m = dm 10-1 m = mm 10-6 m = hm 10 2 m = Mm 10 6 m = cm 10-2 m = nm 10-9 m = km 10 3 m = Gm 10 9 m = mm 10-3
IMBUHAN PERTUKARAN UNIT 10-9 10-6 10-3 10-2 10-1 1 10 10 2 10 3 10 6 10 9 n m m c d da h k M G CONTOH 1 m = cm = 1 10-2 = 1 x 10 2 cm
IMBUHAN PERTUKARAN UNIT 10-9 10-6 10-3 10-2 10-1 1 10 10 2 10 3 10 6 10 9 n m m c d da h k M G CONTOH 1 m = km 1 = 10 3 = 1 x 10-3 km
IMBUHAN PERTUKARAN UNIT 10-9 10-6 10-3 10-2 10-1 1 10 10 2 10 3 10 6 10 9 n m m c d da h k M G CONTOH 1 g = mg = 1 10-6 = 1 x 10 6 mm
IMBUHAN PERTUKARAN UNIT 10-9 10-6 10-3 10-2 10-1 1 10 10 2 10 3 10 6 10 9 n m m c d da h k M G CONTOH 1 A = ma = 1 10-3 = 1 x 10 3 ma
IMBUHAN PERTUKARAN UNIT 10-9 10-6 10-3 10-2 10-1 1 10 10 2 10 3 10 6 10 9 n m m c d da h k M G CONTOH 1 mm = m = 1 x 10-6 m
IMBUHAN PERTUKARAN UNIT 10-9 10-6 10-3 10-2 10-1 1 10 10 2 10 3 10 6 10 9 n m m c d da h k M G CONTOH 1 kg = cg = 1 x 10 3 g = 1 x 10 3 cg 10-2 = 1 x 10 5 cg
IMBUHAN 1000 g = 1 x 1000 g = 1 kg 0.01 m = 1 x 0.01 m = 1 cm 0.005 s = 5 x 0.001 s = 5 ms
LATIHAN 1 Tukarkan jisim berikut kepada unit cg 1. 1 kg 2. 0.0042 mg
JAWAPAN 1 Tukarkan jisim berikut kepada unit cg 1. 1 kg 2. 0.0042 mg = 1 x 1000 g = 1 x 1000 x c g 0.01 = 1 x 100000 cg = 1 x 10 5 cg = 0.0042 x 10-3 g = 0.0042 x 10-3 c g 10-2 = 0.0042 x 10-1 cg = 4.2 x 10-4 cg
LATIHAN 2 Tukarkan masa berikut kepada unit ms 1. 5000 s 2. 0.0342 s
JAWAPAN 2 Tukarkan masa berikut kepada unit ms 1. 5000 s 2. 0.0342 s = 5000 ms 10-3 = 5 x 10 6 ms = 0.0342 ms 10-3 = 0.0342 x 10 3 ms = 3.42 x 10 1 ms
LATIHAN 3 Tukarkan frekuensi berikut kepada unit Hz 1. 97.5 MHz 2. 0.000065 khz
JAWAPAN 3 Tukarkan frekuensi berikut kepada unit Hz 1. 97.5 MHz 2. 0.000065 khz = 97.5 x 10 6 Hz = 9.75 x 10 7 Hz = 0.000065 x 10 3 Hz = 0.065 Hz = 6.5 x 10-2 Hz
LATIHAN 4 Sebuah kotak berdimensi 3 cm x 50 mm x 4 cm. Berapakah isipadu kotak dalam unit m 3? 3 cm 50 mm 4 cm
JAWAPAN 4 Sebuah kotak berdimensi 3 cm x 50 mm x 4 cm. Berapakah isipadu kotak dalam unit m 3? 3 cm 50 mm 4 cm Isipadu = 3 cm x 50 mm x 4 cm = (3 x 10-2 m) x (50 x 10-3 m) x (4 x 10-2 m) = 6.0 x 10-5 m 3
LATIHAN 5 Sebuah stesen radio memancarkan siaran frekuensi radio 97.5 MHz. Berapakah frekuensi radio dalam unit Hz?
JAWAPAN 5 Sebuah stesen radio memancarkan siaran frekuensi radio 97.5 MHz. Berapakah frekuensi radio dalam unit Hz? 97.5 MHz = 97.5 x 10 6 Hz = 9.75 x 10 7 Hz
LATIHAN 6 Suatu kuantiti fizik Q diberikan oleh ; Tentukan unit SI bagi Q. Q = M x m D x r Dmana ; M,m = jisim objek D = diameter r = jejari
JAWAPAN 6 Suatu kuantiti fizik Q diberikan oleh ; Tentukan unit SI bagi Q. Q = M x m D x r Di mana ; M,m = jisim objek D = diameter r = jejari Q = jisim x jisim Panjang x panjang = kg x kg m x m = kg 2 m -2
Konsep ralat sifar dan ralat paralaks RALAT SIFAR = Nilai bukan sifar yang ditunjukkan oleh alat pengukur semasa tiada sebarang objek diukur BACAAN SEBENAR = Bacaan Diperolehi Ralat Sifar INGAT!!! SEMUA alat pengukur mempunyai bacaan paling kecil yang dapat diukur. Maka, titik perpuluhan bagi nilai yang diambil MESTIlah tidak melebihi bacaan terkecil tersebut.
RALAT SIFAR ANGKUP VERNIER 3 KEMUNGKINAN i. TIADA ralat sifar (ralat sifar = 0) ii. Ralat sifar positif (apabila 0 pada skala Vernier berada di sebelah kanan 0 skala utama) iii. Ralat sifar negatif (apabila 0 pada skala Vernier berada di sebelah kiri 0 pada skala utama.
RALAT SIFAR MIKROMETER 3 KEMUNGKINAN i. TIADA ralat sifar (apabila 0 pada skala jidal segaris dengan garis ufuk pada skala utama) ii. Ralat sifar positif (apabila 0 pada skala jidal berada di atas garis ufuk pada skala utama) iii. Ralat sifar negatif (apabila 0 pada skala jidal berada di bawah garis ufuk pada skala utama)
RALAT PARALAKS???
Teknik pengukuran dengan menggunakan peralatan pengukuran i) Tolok Skru Mikrometer ii) Angkup Vernier iii) Pembaris
MICROMETER 1. Bingkai 2. Andas 3. Spindal 4. Pengunci Spindal 5. Sarung 6. Jidal 7. Richet Mempunyai dua skala, iaitu skala utama mengufuk dan skala Jidal membulat. Nilai terkecil pada skala utama adalah 0.5mm. Skala Jidal mempunyai nilai terkecil 0.01mm. Mempunyai kejituan 0.01mm.
Micrometer Anvil Spindle Tapered nut Sleeve Clamp lock Thimble Ratchet stop click click click
Contoh: LARAS JIDAL Bacaan Laras (mm) = 12.00 Bacaan Jidal (mm) = 0.16 Jumlah = 12.00 + 0.16 =12.16 mm
Contoh: LARAS JIDAL Bacaan Laras (mm) = 16.00 Bacaan Jidal (mm) = 0.355 Jumlah = 16.00 + 0.355 = 16.355 mm
Contoh: LARAS JIDAL Bacaan Laras (mm) = 7.50 Bacaan Jidal (mm) = 0.26 Jumlah = 7.50 + 0.26 = 7.76 mm
Kelebihan Tolok Skru Mikrometer Ukuran yang tepat (kejituan sehingga 0.01mm, 0.001mm). Kelemahan Tolok Skru Mikrometer Lambat untuk mengambil ukuran. Boleh dilaraskan semula jika ukurannya sudah tidak tepat. Memerlukan penjagaan yang rapi.
Rahang Dalam VERNIER CALIPER Badan Rahang Luar Skru Pengunci Skala Vernier Skala Utama Bilah Kedalaman
Mengukur Diameter Luar
Mengukur Diameter Dalam
Mengukur Kedalaman
Untuk menyukat panjang objek sehingga 150mm,seperti diameter bikar. Mempunyai dua skala, iaitu skala utama dan skala vernier. Nilai terkecil pada skala utama adalah 1mm. Skala Vernier mempunyai nilai terkecil 0.1mm, 0.02mm, 0.05mm.
Ukuran Metrik Skala Utama : 1 Senggatan = 1.00 mm 10 Senggatan = 10.00 mm Skala Vernier : 1 Senggatan = 0.02 mm 50 Senggatan = 1.00 mm
Contoh: SKALA UTAMA SKALA VERNIER
Contoh: SKALA UTAMA SKALA VERNIER
Kelebihan Angkup Vernier Kekurangan Angkup Vernier Cepat & mudah digunakan. Boleh mengukur panjang saiz yang bebas. Terdapat 2 unit ukuran, imperial dan metrik. Tidak berapa tepat setelah lama digunakan (kerosakan pada alat). Permukaan ukuran menjadi haus setelah lama digunakan. Tekanan ukuran dengan tangan tidak menghasilkan ukuran yang tepat. Mempunyai bahagian-bahagian ukuran yang sesuai dengan tempat yang diukur.
PEMBARIS Senggatan terkecil pada pembaris adalah 1 mm atau 0.1 cm. Pengukuran perlu dicatatkan dalam unit cm. Untuk mengelakkan ralat paralaks semasa menggunakan pembaris, garis penglihatan hendaklah berserenjang dengan skala.