hn. aøm-bn-bpss kphn-tijw

Similar documents
C ybn thcpd- n- p ^mkn-ãv kºzvhyhÿ

ALPHA INSTITUTE OF THEOLOGY AND SCIENCE

"ho pw P\n- pi' As - n "c n -s -SpI' F m Fs v hni-zo-i-cn- mw.

Xncs Sp s h. ]mtw 11. Unkw-_ 9 15

]mtw 13 hmkvzøw snø-s DW v: sszh-øns ZuXyw ]q Øn-bm- -s -Sp p i Øv kmbm w

s]s -t mkvxp kaqlw H n p

]pgi-sf c- n- m H-cp ]p-xn-b]- -Xn

{]m - -\mkw-k-aw Xn-cp-h- -bn

STUDENT EMPOWERMENT FOR ENVIRONMENTAL DEVELOPMENT SEED FORMAT FOR SEED FINAL REPORT

2009, JpXzv_ \ºcv _bvøp ^pxqlv, e

hmcni C- y-bp-ss B-tcm-Ky-I-c-am-b \n-e-\n -]v B-{K-ln- tz-io-b t\-xm- -sf- mw {i-an- n-cp- -Xv H-cp {]-txy-i hn-`m-k-øn-s

CONTENTS. 24 A-Xym -Ø-h-hpw A-tim-I-hpw 27 io-x-im-ew h-cp-tºm-ƒ C-\n-bpw hm-bn- -s -Sm-Ø

_neo-th-gvkv ss nƒ Ia dn

tbip Pohn- -Xp-t]mse Bfl-\n-d-hp PohnXw

]pd- msv. BapJw. I. Imt\m\nse AXp-ey-amb ÿm\w. II. {KŸ-I ØrXzw. III. Fgp-Xnb Imew

D -S w 2 FUn-t m-dn-b 3 P\-d sk{i- -dn-bpss t]pv 4 {Kojva EXp... {KojvaNcy. 13 ]cn-c- -W-Øns ap K-W-\-Iƒ.. 17 GI-{[p-h-ssh-Zyw Btcm-Ky-ta-Je...

sk -Ip-am-dn-s A-`n-ap-J t_mw-_v

krjvsn ns sszhntimt±-iyw (Jp -Bs imkv{xhymjym\w)

k`m-]n-xm- - m-cpss sszh-imkv{xw

\yq hnj t^m F sn-bn- nmv thƒ-uv. sk]v w-_

aojm. BapJw I. Imt\m-\nse AXp-ey-ÿm\w III. Fgp-X-s Imew

Women in The Bible. Michal (aojä)

]mã n.-fkv. G{_lmw hns-hmßn

A[ymbw H v. BJym-\-X{ w t\mh-en. F mwv BJym\w?

am\- -hmsn cq]xm _p - n

s]-s -t m-kvx-tcmsv am v tnmzn- p

sf.]n.kn ^m-an-en tim -{^ -kv a-s-ßn-h-c-hn-s -bpw ]p-xp- -Øn-s -bpw kw-k-aw ]n.-kn ^m-an-en tim -{^ kn-s

ss{ikvxh Fgp-Øp-]pc \yqkv

kvt\l-øns c p hi-߃ FUn-t m-dn-b tbml- m As m-kvx-e-s\- p-dn p {]Nm-c-Ønep

Zp-cp-]-tbm-Kw A]-I-S-Icw

Khuthba Khulasa JpXv_ kw{klw

PpapA JpXzv_ 2011 sabv 20 lzvdxv Jeo-^-Xp akolv A Jm-ankv hnh Ø\w

]. I\y-I-a-dnbw. (Hcp ]T\w)

sk^-\ymhv BapJw I. Imt\m-\nse AXp-ey-ÿm\w II. {KŸ-I ØrXzw

hni-k-\-øns t]cn tbip-hns\ hn -cpxv

2 FUn-t m-dn-b 3 P\-d sk{i- -dn-bpss t]pv 5 sxmgn P-\y-k-Zm-Xp-cX. 21 DØ-c-] w Bbp thzw \ΩpsS ss]xr-i-kzøv. efn-xmw-_ni

Im-hy-]p-kvX-I-ß-fpsS BapJw

... s^{_p-hcn

ss n-fn-te v FØn-t - Hcm-fmWv Rm : kn.-hn. _me-ir-jvw

apgp-h krjvsn-i-tfmspw klm-\p-`qxn {]I-Sn- n- p-i.

km -z-\{]-imiw "km z-\-{]-im-i-ta, \bn- mepw' ]mem cq]xm _p - n Vol. LX No.10 OCTOBER 2010

FUn-t m-dn-b BZy-kvt\lw Ah-km-\-tØmfw

D -S w. apj-hpc 02 {]nbtc CXp thtwm? 04 ({_Z kmap-th G{_-lmw, jm P) \mw Ftßm v? 08 ({_Z F.-Pn. tpm v, Im -\m-sv, sim n)

_m_-bpss Kbm-bm{X BSp-I-fpsS IY apj-hpc

ss{ikvxh `h-\-߃ Aø- - m-cpss CS-Øm-hfw

... s^{_p-hcn

Icn-kvam- niv apt w s]s -t mkvxp {]ÿm-\sø _e-s -SpØn: _nj]v dmt^

- p-kvxm-bn Bcw-`n Xncpk`

Zv-LmS-\w sn-øp-i-bm-bn-cp- p A-t±lw. hn-iz-zo-]w A-hm -Uv kn-f-kvf-kv sk-{i -dn dh.-

Hcp bpkw Ahkm\n p. kwbp {]m \ G{]n 10\v. C UybpsS At mkvxe tum. t]mƒ ]n \nxyxbn. km n. ]m-ã kmw-ip- n Nm-t m \n-e-ºq

A[n-\n-thi kwkvim-cw ac- m- nse sxø-ß-fn

am-[y-a-߃ k-xy-øn-s s]- -Iw D-b -Ø-Ww: tum. sk-_m-kv- y t]mƒ

a\pjysc a[yÿ-cm- -cptx! s{]m^-k Ggw-Ipfw kmwip- n

EDITORIAL BOARD: Dr. T.P. Abraham Pr. K.T. Thomas, Pr. V.J. Thomaskutty, Pr. Roy Cherian, Pr. Abraham Mannamaruthi (Editor)

\yq hnj t^m F sn-bn- nmv thƒ-uv 1 Unkw-_ 2016

d Irjn hni-k\ ] Xn 1 d Irjn hni-k\] Xn Bdmw L w ' '12 d t_m Uv

aueni kxy߃, aqey-ap Pohn-X-Øn\v hmeyw 13 s^{_p-hcn 2015 e w 2

SPIRIT IN JESUS, MARIAN KOODARAM, Building no. IX / 431, Manorama Junction, Thrissur - 1, Kerala, India. Ph: ,

sk v tkhygvkv s^mtdm\ N v, Idp-Ip n

2013 reserved. Copyright

k`m-{]-kwkn I. Imt\m-\nI ÿm\w k`m-{]-kw-knbpw \nizm-ko-b-xbpw

]mã _n\p tpm v. ti-c-f-øn-se s]-s -t mkv-xp

`-b-sø Io-gv-s -Sp-Øpw: d-h. tum. tpm si.am-xyp

ae c-k-`-bpss kzmx-{ yhpw X\n-abpw

A dlvam tnmzn- msx \evip- h (3)

aivt]em Kpl bn{km-tb-en-tâxv

D -S w. FUn-t m-dn-b t_m Uv s{]m^. alvaqzv AlvaZv si.-hn. Cuk-t mb si.hn. l timb ]n.-fw. _jo AlvaZv sf.si. AlvaZv Ip n

aueni kxy߃, aqey-ap Pohn-X-Øn\v hmeyw 13 P\p-hcn 2015 e w 1

Khuthba Summary JpXv_ kw{klw

Ah-km-\n- p- p-sh- n Hcp hos -Sp- -s sszh-ss]-x-emb hnizm-kn-bpss PohnXw ac-w-an- m-bvabn-eqss

{Klmw kvs bn kns Ncn{Xw sh n-xn-c-bn Ata-cn- -bn dneokv s^{_phcn 1-\v \n ΩmWw ae-bmfnbmb hnivs G{_lmw

temi-øn-\p-th- n-bp kam-[m-\-øns ^e-߃

""hml\w Ipdbv q; Btcm-Kyw hf Øq''

]nkn-\m v 2018 Pqsse 5 8 hsc t_mã Hcpßn

sszhw H m-{k-ln- p- p- F- m sszh-øns Zmk- m as m- m-{k-ln- p p!

New Vision New Humanity

kphntiji bm{xbmbn ho-sv k-μ -in- p-am-bn-cp- p. X-s a-c-w hm -Ø A-dn- v H- _m-a C-ß-s\ Szn- v sn-bv-xp. ""Ata-cn- -bn-se

\ΩpsS s]mxp-`-h-\-sø p-dn- p IcpX kw_- n v. {^m ko-kv am ]m- -bpss. Nm{In-I-te-J\w. Atßbv v kvxpxn. (Laudato Si') hnh Ø\w:

THALASSERY ARCHDIOCESAN BuLLETIN

kzhwi hnhm-l-\n-jvtbv v FXnsc

C m-anse \yq\-]- -amwv. sf.-f-kv : {^m kn-kv ]m

kt_m Unt\ v sepnt j kanxn ( )

Copyright by E. Harikumar

Hcp a[y-th-\ {]W-b-cm-hv : B[p-\nI ae-bmf \ms-i-th-zn-bnse thdn Ah-X-c-Ww

]cn-ÿn-xn-hn- m-\o-b-]-c-amb hnzym-`ym-khpw Bflo-b-Xbpw

Executive Summary of Climate Change MALAYALAM. Reconsidered

DEPARTMENTAL. Treasurer R. RAJEEVAN Principal, Govt. Girls HSS Chittoor, Palakkad. Ph :

sks_zn ]p{x m-cpss AΩ Hcp ]T\w kz w a sf D -Xhpw kpc- n-x-hp-amb

Welcome to the Leader of the Faithful

t\xmhv sh p-hn-fn-iƒ I v ]X-dn : dh.-si B tu-gvk

hmb-\- mtcm-ssm w Hcp NphSp ap n Published from Kottarakkara on VOL. 7 Issue No. 06 Kottarakkara Page 8 Annual Subscription ` 150/-

ag-sb hnkvabw ÿm\-am-\-ßfpw {InkvXym-\n-bpw Cu {]]- -Øn-s bpw {]Ir-Xn-bp-sSbpw {Ia hnti-j-øns FUnt m-dn-b Xnsbm-tUm dqkvsh v Ata-cn- {]kn-u m-bn-cp

\n߃ butk- ns ] t]mip-hn. Ah \nßtfmsp ]d-bp- Xv \n߃ snøp-hn Dev]. 41:55. thz-{]-nmc. a y-ÿ. Nß\m-ticn AXn-cq-]X. ÿm]nxw: sabv 20,1887


\yq\-]- -h-imiw ]n m- m-hÿ ]cn-l-cn- p-hm-\ ax-]-cn-h Ø-\-am-tcm-]n v ]mã-sd-bpw hnizm-kn-i-sfbpw AdÃv snbvxp Nmt m si.

Sn. -si. A m-kv Aen. ]n. kptcjv

in hnth-i-]q w am{xw Hcp F p-h-b- p-im-cs\ Ahs AΩ Vol. 5 No. 6, 15 June 2017

Ckvemw {]_p- XbpsS axw F. A p dlow

hn]-cox A\p-`-h-ß-fn \n v hocy-i n B n- mw

"Aevam-b-i_vZw' tªmkv kμ in- m : "Aevam-b-i_vZw' sh_vssk v kμ in- m :

Transcription:

hn. aøm-bn-bpss kphn-tijw ALPHA INSTITUTE OF THEOLOGY AND SCIENCE Thalassery, Kerala, India - 670 101 Ph: 0490 2344727, 2343707 Web: www.alphathalassery.org, Email: alphits@gmail.com

D S w Title: Published by: Published on: Editorial Board: The Gospel of St. Mathew The Director, Alpha Institute, Archdiocese of Tellicherry, Sandesa Bhavan, Tellicherry, 670 101, Kannur, Kerala Ph: 0490-2344727, 2343707 2015 April 5 (Easter) Rev. Dr. Joseph Pamplany Rev. Dr. Thomas Kochukarottu Rev. Dr. Joseph Kakkaramattathil Office Assistance: Rev. Sr. Glorista SABS Mr. Renjith K.C. Mrs. Maneesha Shinoj Mrs. Anitha Vijayan Mrs. Jeshitha Vijesh Miss. Bhavya K Design & Layout: Mr. Midhun Thomas Printing: Copy Right: hn. aøm-bn-bpss kphn-tijw Vimala Offset Press, Thalassery All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in or introduced into a retrieval system, or transmitted, in any form, or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise without the prior written permission of the publisher 1. aømbn Fgp-Xnb kphn-tijw... 5 2. tbiphns ssiihw (aøm 1 2)... 30 3. sszh-cmpyw {InkvXp-hns D]-a-I-fn-eqsS... 54 4. aøm-bn-bpss kphn-ti-j-ønse [ Ω-t_m-[hpw AXns kmaq-ly-am-\-ßfpw... 60 5. bpkm- y-z i\w hn. aøm-bn-bpss kphn-ti-j-øn... 90 6. hn\bw, IcpW, hnizmkw ( aøm 8:5 13)... 107 7. im]-ßsf A\p-{K-l-am- n-b-hƒ (aøm 15:21 28)... 112 8. amdp ae-ifpw hf-cp ISp-Ip-a-Wnbpw (aøm 17:14 23)... 117 9. kz -cm-py-ønse inip (aøm 18:1 9)... 122 10. ]Xn-s\m mw awn- q-dn-se-øp bp-am-\ (aøm 20:1 16)... 127 11. Igp-X- p-d-sømcp Ip msv (aøm 21:1 17)... 132 12. aqe- - p-i-fim-\p \ntbmkw (aøm 21:33 46)... 140 13. kxy-ambpw Ah aq mw-zn\w Dbn sø-gp-t p (aøm 28:1 6)... 144 14. D m-\-øn-cp-\mƒ (aøm 28:1 20)... 148 15. Hcp henb \n-tbmkw (aøm 28:16 20)... 153

01 aømbn Fgp-Xnb kphn-tijw Published for the use of the students of Alpha Institute of Theology and Science ]pxn-b-\n-ba Imt\m-\m-bn BZy-ambn \ In-bn-cn- p- Xv aømbn Fgp-Xnb kphn-ti-jam-wv. G -hp-amzyw cnn- -s kphn-ti-j-am-b-xpsim-, BZn-a-k-`-bn G -hp-a-[niw {]N-cn- ncp -Xp-sIm- mwv Cu kphn-tijw Imt\m-\mbn BZy-ÿm-\-sØ-Øn-bXv. 28 A[ym-b-ßfpw 1071 hmiy-ß-fp-ap Cu kphn-tijw BZn-a-k` Xe-ap-d-Iƒ mbn ImØp-kq- n Aaq-ey-amb Hcp \n[n-bmwv. kphn-ti-j-i-\mb a mbn Cutim-bpsS ]{ - p-«o-l am-cn Hcm-fmb aømbn (te-hn) BZy-kp-hn-tijw cnn p F mwv AXn-]p-cm-X-\-amb ]mc-ºcyw. lnsb-cm-t m-foknse (Xp n) ] nbm-kns (F.-Un. 70-140) Hcp {]kvxm-h-\- F-hp-tk-_nbkv Xs k`m-n-cn-{x- Øn D -cn- p- -Xn \n- mwv Cu ]mc-º-cy- Øns XpS- w. ] n-bmkv ]d-bp- p: ""aømbn lo{_p-`m-j-bn (I Øm-hn-s /I Øm-hn-s\- pdn- p ) hm p-iƒ kam-l-cn- p. Hmtcm-cp-Øcpw 4 5

Xm m-ß-fpss Ign-hp-t]mse Ah hnh Ø\w snøp-ibpw snbvxp'' (Xncp-k`mNcn{Xw III, 39,16). Np - m-c-\mb tehnbmwv Cu kphn-ti-j-øns I Øm-hv F v HcnP km ys -Sp-Øp- Xpw Fhp-tk-_n-bkv D -cn- p- p v (Xn-cp-k-`m-Ncn{Xw VI,25). Cc-tW-hqkpw Ae-Ivkm{ n-bbnse s a pw aømbn «olm-bpss I XrXz-Øn hniz-kn- -h-cm-wv. A kvtxm-e-\mb aømbn tbip-kw-`-h-øns ZrIvkm n bmwv. ]t At±-l-amWv Cu kphntijw cnn- - -sx v Ct mgpw kwi-b- -cln-x-ambn ÿm]n- m Ign- n- n-. c mw \q m- n-emwv ""aømbnbpss kphn-tijw'' F v BZy-kp-hnti-j-Øn\p Xe-s p e`n- p Xv. A -kvtxm-e-\mb A- -t±lw Xs kphn-tij cn-\bv v ZrIvkm- n-b- mø a t m-kns\ B{i-bn- p- -sx- p-sim- v? a t m-kns kphn-ti-j-ønse Np - m-c-\mb tehn (2,14) H mw kphn-ti-j-øn aømbn F t]cn-emwv {]Xy- -s -Sp- -Xv. aømbn «olm H mw kphn-tijw hnc-nn-x-amb BZn-a-k-`m-k-aq-l- -Øns D h-øn {]Y-a-ÿm\w hln Bfm-bn-cn- Ww. kphn-ti-jw bym - Øn FgpXnb Bƒ B kaq-l-ønse Hcp {]t_m-[-it\m A ym-]-it\m Bbn-cp- n-cn- -Ww (aøm 13,52; 23.34). blq-za-x-{k-ÿ-ß-fn {]mho-wyhpw {InkvXp-{]-t_m-[-\-ß-fn ZrVhn-izm-k-hpap Bfm-bn-cp p At±-lw. "]g-bxpw' "]pxn-bxpw' \n -b-ap Hcp Kpcp-hcy (aøm 13,52). kphn-ti-j-i Hcp blqz ss{ikvx-h Bbn-cp- p F p hmzn- p- ]fin-x- m [mcm-f-ap- v. AXn-\p Imc-W-߃ ]e-xmwv. (1) \nb-a-tøm-sp B`n-apJyw (a-øm 5,17-20; 23,3.23). (2) ]gb-\n-b-a-kq-n-\-i-fp-ssbpw ""]q Øo-I-cW''Øns bpw _mlpeyw (aøm 1,22-23; 2,5-6.15.17-18; 3,3; 4,14-16; 8,17). (3) Cutim-bpsS t{]jnx -{]-h Ø\w C{km-tb-en-te p amdn-bncn- p- p (aøm 10,5-6; 15,24). (4) km_øv ]men- p kaq-lamwv aøm-bn-bp-ts-xv (aøm 24,20). (5) Cu kaqlw blq-z-cpambn sfiy-øn-emwp Ign-bp- -Xv (aøm 17,24-27; 23,1-3). (6) Cutimsb tamibp-ambn Xmc-X-ay-s -SpØn A p \o {]kw- K-߃ \ In-bn-cn- p- p (Im. aøm 2,13 ap; 4,1-2; 5,1). cn-bn-xmhv Hcp hnpm-xob ss{ikvx-h-\m-bn-cp p F -Xn\pw \nc-h[n sxfn-hp-iƒ \nc-øm-dp- v: (1) kphn-tijw {]Zm\w snøp km -{Xn-Ic -sb-]- n-bp {]kvxm-h-\-iƒ hnpm- Xob t{]jnx {]h Ø\w \S-Ønb Hcp kaq-l-øn-emwv CsX- gp-x-s - - -sx p kqnn- n- p- p (aøm 28,18-20; 8,11-12; 10,18; 12,18.21ap). (2) BNm-c-߃ H-gn-hm- m-\p at\m-`mhw (15,11-20; 23,25-26). (3) kphn-ti-j-øn-ep \nba hna i\w (5,21-48), tami-sb- mƒ D]-cn-bmb anin-lm-bpss ÿm\w (19,3-9). (4) ^cn-tk-b-cpss \oxnnn -bpss hna i\w (5,20; 6,12; 9,3ap; 12,1-ap). (5) A-d-amb kzm[o-\-øns A`mhw (Im. a t m 1,13; aøm 4,2; a t m 5,41; aøm 9,25; a t m 7,34; aøm 15,30; a t m 7,11; aøm 15,5). (6) kphn-ti-j-is kaqlw kn\-tkm- Knt\mSv AI ]pe Øn-bn-cp- p (aøm 23, 34 6; 7,296). (7) km_øp \nb-a-߃ A{]-k- -am-wv (12,43; 22,3; 8,11-12; 21,39ap; 27,25; 28,15). Cu c p \ne-]m-sp-iƒ pw A\p-Iq-en-Iƒ [mcm-f-ap- v. ]ekvxo-\mbv p shfn-bn P\n- p-h-f, bh-\-kwkv mc-hpambn ASp- -ap- m-bn-cp Hcp blq-z-ss{i-kvx-h-\m-bn-cn- Ww cn-bn-xmhv F v Hcp Iq w ]fin-x- m A`n-{]m-b-s -Sp- p. hnpm-xo-b-cpss CS-bn-ep t{]jnx {]h Ø\w, \nb-a-tøm- Sp (txm-dm) kao-]-\-ß-fnse eml-hxzw F nh Cu \ne- ]m-sns\ i n-s -Sp-Øp hmz-ß-fm-wv. blq-z-]m-c-º-cy-hp-ambn- p cn-bn-xm-hn-s bpw kphn-ti-j-øn-s bpw _ hpw t{]jnx {]h Ø-\-Ønse Xpd-hnbpw ]cn-k-wn- p-tºmƒ Cu \ne-]msv icn-bm-bn-cn- m-\p km[y-x-bp- v. cnbn-xmhv BcmsW p IrXy-ambn \n Æ-bn- pi XnI pw hnj-a-i-c-am-wv. ]gb-\n-ba ]cn- m-\-ap Hcp ss{ikvx-h F -Xn IqSp-Xembn H pw ]d-bm-\m-hn F XmWp hmkvx-hw. cn-\m-ÿ-ehpw Imehpw aøm-bn-bpss kphn-tijw kndn-bm-bn h p -c-nn- -s p F mwv ]mc-º-cyw. kphn-ti-j-ønse blq-z- -ss{i-kvxh kqn-\-iƒ, UnUm-s bpw (7,1;8; 10,15; 16) At ym-iym-bnse Ct -jykpw (C-t -jykv: kvan Wm-te-J\w 1,1; aøm 3,15; ^ne-sz ^nbm tej\w 3,1; aøm 15,13) \ Ip km y߃ F nh CXp icn-sh- p- p. At ymiym, Uam-kvI-kv, kotzm, Sbn apx-emb kndn-b ] -W-ß-fn GXmWv icn-bmb cn\mÿe-sa p \n Æ-bn- m km[y-a. {Ko p kwkm-cn- p- -h p-th n {Ko p `mj-bn Fgp-X-s - -Xm- 6 7

Wt m Cu kphn-ti-jw. AXp-sIm v ]me-kvxo-\m-bn h mbn-cn- n Fgp-X-s - -Xv Ft Jfin-X-ambn ]d-bm ] q. `qcn-]- w ]fin-x- mcpw A`n-{]m-b-s -Sp- Xv F.-Un. 70-85 h j-߃ n-s-bn kphn-tijw hnc-nn-x-am-bn F m-wv. Ct -jy-kn\v 110- m-am- n Cu kphn-ti-jsø] n Adn-bmam-bn-cp- p. tzhm-eb \misø ] n (70) aømbn Adn- ncp p F mwv ]fin-xm-`n-{]m-bw (Im. 22,7; 21,41; 23,38). ]t{xmkns H mw tej-\-amwv (85-95) Cu kphn-tijw D-]- -tbm- Kn- p BZy ss{ikvxh IrXn. a t m-kns kphn-ti-j- Øn\p tij-am-bn-cn- -W-at m aøm-bn-bpss cn-\. At mƒ 70\p tijw F \nka\-øn\p {]k- n-bp v. kzoi Øm- ƒ Bsc Dt±-in- mwv aømbn Xs kphn-tijw Fgp-Xn-bXv? blq-z-a-x-hp-ambn th ]n-cn- p-xp-s-ßnb Hcp ss{ikvxhkaql-øn-emwv Cu kphn-ti-j-øns D -hw. Ah-cmWv kphnti-j-øns kzoi Øm- ƒ. ss{ikvx-h Hcp ]t ]oun- n- -s - n-cn- m\pw km y-x-bp v (10,17-18; 23,4). ""Ah-cpsS/ \nß-fpss kn\-tkm-kp-iƒ'' (4,23; 9,35; 10,17; 12,9; 13,54; 23,34), ""\nbaßfpw ^cn-tk-bcpw'' (5,20,12,38; 15,1; 23,2.13.15.23.25.27.29) apx-emb {]tbm-k-߃ Cu th ]n-cn-b-ens\ kqnn- n- p- p. blq-z-a-x-]-fin-x- m-cp-ssbpw ^cn-tk-b-cp-ssbpw Im]Syw (6,1-18; 21,1-36) aømbn FSp-Øp-Im-Wn- p- p- v. C{km-tb-ens {]apj ÿm\w Ah-km-\n- -Xmbn aøm-bn-bpss kaqlw Icp- Xp- p. hnpm-xob-cpss CS-bn t{]jnx {]h Ø\w Bcw-`n- p-i-gn- p. aøm-bn-bpss kaqlw Cu {]h Ø-\-Øn kpoh-am-wv. blq-z-cn \n pw hnpmxob-cn \n- p-ap ss{ikvxh AwK-ß-fmb Hcp kaq-l-am-bn-cp p AXv. GsX- nepw Hcp {]txyi hn`m-kw am{x-ap Hcp kaq-l-øn-\ aømbn Fgp-Xn-b-Xv; hnhn[ kaq-l-߃ mwv F Bi-b-Øn\v Ct mƒ {]mapjyw In n-øp-s-ßn-bn- p- v. blq-z-a-xm-\p-bm-bn-i-fpss \oxnsb AXn-i-bn- p ]pxnb \oxn-b-mwv aøm-bn-bpss kaqlw A\p-h Øn-t - -Xv (5,20). AXv \nd-th- p-i-bmwv sszthjvsw (7,21; 12,50; 21,31). aninlm ""]q Øo-I-c-W-Øns '' ktµ-i-hm-l-i-\mwv (5,48; 19,21). \nbacmlnxyw A\p-h-Z-\o-b-a (7,15; 24,11). {]hm-n-icpw (10,41; 23,34) \nba ]fin-xcpw (13,52; 23,34) Acq-]n-bn \nd- - hcpw (10,8) At±-l-Øns kaq-l-øn D m-bn-cp- p. ]t{xmkns «ol- m-cnse {]Ya ÿm\w AwKo-I-cn- n-cp Hcp kaq-l-amwv aøm-bn-bp-ssxv (10,2;15,15; 18,21; 16,18-19). t{km-x v ka-ho- W kphn-ti-j-ß-fpss ]c-kv]c_ w N -snbvx-t mƒ aøm-bn, eq m kphn-ti-j-߃ s]mxp-hmbn D]- tbm-kn c p t{kmx- p-iƒ a t m-kns kphn-ti-jhpw Iyp tc-j-bp-am-sw v ImWp-I-bp- m-bn. a t m-kns kphnti-jøns as mcp ]Xn- m-bn-cn- Ww aømbn D]-tbm-Kn- p- -Xv. hmsam-gn-bn-ep Hcp Iyp ]mc-º-cy-amwv aømbn D]- tbm-kn- -sx p I-cp-Xp- hcn {][m-\n-bmwv Pn. t_m Imw. aøm-bnbn am{xw ImWp 25 ""s]cn-t m- p''-iƒ D -Xn- \m Ahbv v B[m-c-amb t{kmx- p-ifpw aømbn D]-tbm- K-s -Sp-Øn-bn- p- v F v Duln- mw. B t{kmx v enjn-x-cq- ]-Øn-ep Hcp tcj-bmbncp n-cn- m km[y-x-bn-. ImcWw s]mxp-hmb Hcp sszh-im-kv{x- Z i-\-an- mø 25 {]txyi s]cn-t m- p-i-fmwv Ah. hmsamgn ]mc-º-cy-øn-emwv Ah aøm-bn p ssih- -sx- mwv ]fin-x mcpss \nk-a-\w. aømbn-bpss kphn-ti-j-øns ]Ip-Xn-tbmfw am t m-kn \n pw at - ]-IpXn Iyp ]mc-º-cy-ønepw CX-c-]m-º-cy-ß-fnepw \n pwh- -Xm-IWw. a t m-kns LS\ aømbn kzoi-cn- p- p. Iyp ]mc-º-cy-øn \n p `mk-߃ aømbn AtX-]Sn FSp- Øp-tN p-i-b snbvxn-cn- p- -Xv. Xs {][m\ IY-tbmSv Hmtcm `mkhpw hnf- n-t m aømbn {i n n p v. sk v t]mfns sszh-im-kv{x-hpambn aøm-bn-bpss kphnti-j-øn-\p _ w ]e Kth-j-Icpw Nq n- m-wn- n- p- v (\ym-b-hn-[n, \n-b-aw, km -{XnI-c apx-em-b {]ta-b-߃). UnUm-s, Ct -jy-kns tej-\-߃ F n-h-bpss cn-bn- Xm- ƒ aøm-bn-bpss kphn-ti-jsø B{i-bn- n p v F v Nne ]fin-x- m A`n-{]m-b-s -Sp- p. aøm-bnbn am{xw ImWp `mk-߃ aøm-bnbn am{xw ImWp `mk-ßsf hnh-c-w-߃, D]- a-iƒ, A p-x-߃, D nxs {]Xy- oi-cw hnh-c-w-߃, tbip-h-n-\-߃ F n-ßs\ A m-bn- Xn-cn- mw. aøm-bnbpss as mcp {]txy-i-x-bmwv Cutim-bpsS A v Zo L{]- 8 9

`m-j-w-߃ (aøm 5 7: ae-bnse {]kwkw; 10: t{]jnx {]h Ø\w; 13: sszh-cmpyw D]-a-I-fn-eqsS; 18: ss{ikvxh kaqlpohnxw; 27-25: blq-z-a-x-hn-a i\w bpkm- yw). 1. hnh-c-w-߃ 1,18-2,23 Cutim-bpsS P\-\-kw-_- -am-bh 27,3-10 bqzm-kns acww 27,19 ]oem-tøm-kns `mcy-bpss kz]v\w 27,24-25 ]oem-tøm-kns ssii-gp-i 27,51-53 acn- -h-cpss D m\w 27,62-66 I d Imh m 28,11-15 I d Imh mcpss Ak-Xy-{]-Nm-c-Ww 2. D]-a-Iƒ 13,24-30 tkmx-ºp-h-b-ense If-Iƒ 13,44-52 hb-ense \n[n, cxv\w, he, m\nbmb ho p-sa-ÿ 18,23-35 \n ±-b-\mb `rxy 20,1-16 - ap n-cn-tøm- -Ønse tpmen- m 21,28-38 c p -]p-{x- m 25,1-13 ]Øp I\y-I-am 25,31-46 A y-hn-[n 3. A p-x-߃ 9,27-34- - A pw Dua\pw kujyw 14,22-23 IS-en Xmgp ]t{xmkv 17,24-27 a y-øns hmbnse \mwbw 21,14-16 tzhm-e-b-øn h p- \ Ip tcmk-im- n 4. D n-xs {]Xy- o-i-c-w-߃ 28,9 19 Cutim kv{xoiƒ p {]Xy- -\m-ip- p 28,16-18 Keo-en-b-bnse Hcp ae-bn h p {]Xy- o-i-cww 5.- tb-ip-h-n-\-߃ 5,5.7-10 kphn-tij `mky-߃ 5,17.19-20 \nb-a-øns ]q Øo-I-cWw 5,21-24 sime-]m-x-i-sø-] n 5,27-37 hy`n-nm-cw, hnhm-l-tam-n-\w, BW-bn-S 6.1-6 [ Ω-Zm-\w, {]m \ 6,16-18 - D]-hmkw 7,6 apøp-iƒ ] n-iƒ p- -X 11,28-30 A[zm-\n- p- -h\pw `mcw hln- p- -hcpw 16,17-15 ]t{xm-kn\v Xmt m-ep-iƒ 18,15-22 Xncp-Øm\pw an- m\pw Xøm-dm-hpI 19,10-12 hnhm-lhpw Ir]bpw 23,8-11.15-12 ^cn-tk-b s -Xntc 28,18-20 t{]jn-xm-lzm\w `mjbpw kmln-xy-ssi-enbpw G hpw blqz kz`mhw ]pe Øp kphn-ti-j-amwv aømbn-bp-ss-xv. ]g-b-\n-b-a-øn \n v GI-tZiw 130 D -c-wn-iƒ aøm-bn-ep- v. Ah-bn 43 FÆw ]q Æ-cq-]-Øn X-s -bm- Wv. ""I Ømhv {]hm-n-i hgn Acp-fn-sN-bvXXv ]q Øn-bm- Im th n-bmwv CsX mw kw`-hn- Xv'' Fs mcp Ipdn v 12 D -c-wn-i-tfm-ssm w aømbn \ Ip- p- v (1,22-23; 2,5-6; 2,15.2,17-18; 2.23; 4,14-15; 8,17; 12,17-25; 13,35; 21,4-5; 27,9). ]gb\nb-a-øn \n v hmiy-ß-sf-spøv Ahsb Cutim-tbmSv _ -s -SpØn hymjym-\n- p-i-bmwv aøm-bn-bpss coxn. ka-im-eo\ blqz hymjym\ k{º-zm-b-tømspw Jpwdm-\nse hymjym\ coxn-itfmspw aømbn km[ Ωyw ]pe Øp- p- v. Nne ]fin-x- mcpss A`n-{]m-b-Øn ""sl{_mb `mj-bn aømbn FgpXn'' F p ]d- -t mƒ Dt±-in- Xv CXp-X-s -bm-wv. sl{_mb `mjsim v At±lw kqnn- n- p- Xv ""sl{_m-bcpss Bib {]Im-i\ coxn''bt{x. sl{_mb kmln-xy-ssien, kt -X-߃ apx-em-b-h-sbms aømbn D]-tbmKn p F w. a t m-kns `mj ]cn-jv -cn- p-hm aømbn DZyan- n-cn- p- XpsIm v mkn- {Ko v ssien-bn-emwv At±lw Fgp-Xn-b-sX v [cn- m ]msn-. k]vx-xn-bpss `mj-tbmsp kmay-ap- Xpw tiani kzm[o\w {]I-Sn- n- p- -Xp-amb simbnt\ {Ko mwv aøm-bn-bpss `mj. tiani ssien-bpss {]txy-i-x-i-fmb kam- -cxzw, Bh Ø-\-߃, Dƒs -Sp-Øep-Iƒ (inclusio) F nh At±lw D]-tbm-Kn- p- p- v. ]mt-hn-`-p\w (LS-\) aøm-bn-bpss kphn-ti-j-øns LS-\-sb-] n \nc-h-[n ]T- \-߃ D m-bn- p- v. Ch-bn {][m-\-s - h aqs -Æ-am-Wv. 10 11

(1) A v {]`m-j-w-ßsf B[m-c-am n A v `mk-ß-fmbn Xncn- p- Hcp hn`-p-\-amwv AXn {][m-\w. BapJhpw (A. 1-2) kam-]-\hpw (A. 26-28) IqSm-sX-bp A p-`m-k-߃ Ch-bm- Wv: A. 3 7; 8 10; 11-13,52; 13,53-18,35; 19-25. (2) Bap-Jhpw (1,1-4,16) kam-]-\hpw (26-28) IqSmsX c p- `m-k-ß-fmbn (4,17-16,20; 16-,21-25,46) Xncn- p- Hcp k{º-zmbw. Cu c p-`m-k-ß-fp-ssbpw BZy hmiy-߃ (4,17; 16,21) aøm-bn-bpss {]txy-i-amb kqn-\- I-fmbn IW- m- p- p. H mw `mkw Keo-en-bnse {]h Ø-\- ßfpw c mw `mkw spdpk-se-an-te- p bm{x-bp-am-wv. BZy- `m-k-øns ]cn-wm-a-kp-]vxn-bmwv 16,13-20 (Cutim anin-lm-bmsw ]t{xm-kns G p-]-d- n ). Ipcnip ac-w-øn-te- p kqn\ Xcp 16,21 Hcp ]pxnb `mk-øns Bcw-`-ambn ImWmw. (3) hnh-c-whpw {]`m-j-whpw CSIe Hcp hn`-p-\-coxn Nne ]fin-x- m kzoi-cn- p- p-ap- v: hnh-cww A. 1-4; {]`m-jww A. 5 7 8 9; 10 11-12; 13 14-17; 18 19-23; 24- - 25 26-28; kphn-ti-j-øns `mjm-]-c-hpw Bi-b-]-c-hp-amb {]txy-i- X-Iƒ IW nse-sp-øp-sim- p Hcp ]mt-hn-`-p-\-amwv ChnsS kzoi-cn- n-cn- p- -Xv (s]m-t m Wn sls ). 1. 1,1-4,22 {]mkvncn{xw 1,1-2,23 sszh]p{xs hwim-h-enbpw P\-\hpw 3,1-4,22 ]c-ky-po-hn-x-øn-\p Hcp w 2. 4,23-7,29 ]g-b-\n-b-asø AXn-i-bn- p ]pxnb \oxn 4,23-25 Cutim-bpsS {]hr-øn-iƒ 5,1-7,29 H mw {]`m-j-ww: ae-bnse {]kwkw 3. 8,1-11,30 anin-lm-bpss alømb {]hr-øn-iƒ A. 8-9 A px{]hr-øn-ifpw blq-z-cp-am-bp X hpw A. 10 c mw {]`m-j-ww: t{]jnx ZuXyw A. 11 hgn-sbm-cp- p- -h\pw anin-lmbpw 4. 12,1-16,12 Cutim- -Xn-c-kvIr-X-\m-Ip aninlm A. 12 A p-xhpw X hpw 13,1-52 aq mw {]`m-jww: sszhcmpyw 13,53-16,12 A p-xhpw X hpw 5. 16,13-20,34 ]oum-k-l-\-øn-te- p am -Øn 16,13-17,27 ]t{xm-kns Gd-dp-]-d- n, ]ou-\-sø-] n c p {]h-n-\-߃, cq]m- -co-i-c-ww, injyxzw 18,1-35 \memw {]`m-jww: ss{ikvxh kaqlpohnxw 19,1-20.34 ]oum-k-l-\w, aq mw {]h-n-\w, injyxzw 6. A. 21-25 spdpk-se-anse A y-zn-\-߃ 21,1-22,46 ^ew ]pd-s -Sp-hn- mø P\w 21,1-22 \K-c-{]-th-i\w, tzhm-ebip o-i-cww, AØn-acw 21,23-22,14 Cutim-bpsS A[n-Imcw 22,15-46 Ah-km-\sØ \mep X -߃ A. 23 blqz-a-x-t\-xm- ƒs Xntc hna i\w A. 24-25 A mw {]`m-j-ww: bpkm yw 7. A. 26-28 ]oum-k-l-\hpw D m-\hpw 26-27 ]oum-\p-`-h-hn-h-cww 28 D m\w, t{]jnxzuxyw 1. {]mkvn-cn{xw (1,1-4,22): c m-n-cn-{x-]-c-ambpw anin-lm-hn- m-\o-b-]-c-am-bp-ap {]mkvn-cn-{x-øn a\p-jy-n-cn-{x-ønte v Cd-ßn-h-cp sszh-]p-{xs\ BZy-ambn Ah-X-cn- n- p- I-bmWv. hwim-h-en-bn-eqss Cutim Zmho-Zns bpw A{_m-l- Øn-s bpw ]p{x-\m-sw pw (1-,1-17) Aßs\ hmkvzm-\-øns Ah-Im-in-bm-sW pw hy -am- p p. ]m]-tam-n-i\pw (1,21) c -I-\p-amb Cutim sszhsø \tωmsp IqsS-bm- p CΩm-\p-th-emWv (1,23). hnpm-xo-b-cmb m\n-iƒ Cutimsb Xncn- -dn-bp-tºmƒ blq-z v AXn\p Ign-bp- n- (2,1-12). Xm c n- m-\p P\-X-Xs Ahn-SpsØ h[n- m {ian- p- p. tami-sb-t mse CuPn-]vXn-emWv Cutimbpw A`bw txsp Xv (2,13-18). ASpØ c v A ym-b-ß-fn ]c-ky-po-hn-x-øns XpS- - Ønse Cutimsb Ah-X-cn- n- p- p. aq m-a- ym-b-øn kv\m]-i-tbm-l- ms {]kw-khpw (hm. 1 12) Cutim-bpsS kv\m\-hp-amwv (hm. 13-14). ""kie-\oxnbpw ]q Øn-bm- m- \mwv'' Cutim amtωm-zok kzoi-cn- p- Xv (3,15). sszh-tøm- Sp hnt[-b-xz-amwv anin-lm-bpss apj-ap-{z. Cutim t\cn- Sp {]tem-`-\-߃ Ahn-SpsØ sszhm-{i-bxzw {]Im-in- n- p- p- v (4,1-11). I^ Wm-an Cutim Xs {]kwk]cy- S\w Bcw-`n- p. BZy-in-jy- msc sxc-s -Sp- p- Xpw AhnsS h p-xs (4,12-22). 12 13

2. ]g-b-\n-b-asø AXn-i-bn- p ]pxnb \oxn bpss {]tlmj-i-\mwv aninlm (4,23-7,29): Cu `mksø BZy-hm-Iy-ß-fn (4,23-25) Keo-en-bnse Cutim-bpsS {]h Ø-\-ß-fpsS Hcp cxv\-np-cp- -am-wp- -Xv. Ahn-SpsØ {]h Ø-\-ß-fn {]kwkw AXn-{]-[m-\-amb H m-sw p aømbn Icp-Xp- p. A[n-Im-c-]q w ]Tn- n- p Kpcp-hmWv Cutim (7,28). ""injy- m `qan-bpss D pw temi-øns {]Im-i-hp-'' am-wv (5,13-14). Ah-cpsS \oxn \nba- -cp-ssbpw ^cntkb-cp-ssbpw \oxnsb AXn-i-bn- n-s - n Ah v kz -cm-py-øn {]th-in- m- \m-hn (5,20). 3.- an-in-lm-bpss al-ømb {]hr-øn-iƒ (8,1-11,30): anin-lmbpss al-ømb {]hr-øn-iƒ Bcw-`n- p- Xv sszh-cm-py- Øns \oxn-sb- p-dn- p {]kw-k-øn-\p-ti-j-am-wv. ]e A p- X-{]-hr-Øn-I-fpsS hnh-c-w-߃sim p kº- -amwv Cu A[ym-b߃. sszh-øns Xncp-a-\ v Cu A p-x-ß-fn-eqss \nd-th-dp- -Xmbn aømbn a\- n-em- p- p. Cutimsb blq- Z Xnc-kv -cn- p- -Xns AS-bm-f-ßfpw Cu `mk-øp- v (9,3-6.11-13.14-17.34). injyxzw (8,18-22), aøm-bnsb sxc-s -Sp- p- -Xns hnh-cww (9,9-13), injy- m-cpss s]cp-am w (9,14-19), hnfhpw the- m-cpss Ipdhpw (9,35-38) apx-em-bh CutimbpsS ]pxnb kaq-l-øns Nne {]txy-i-x-iƒ Nq n- m- p- p- v. injy-k-aq-l-øns t{]jn-x-zuxyw hy -am- p- {]`mj-w-amwv 10- mw A ymbw. kv\m]-i-tbm-l- ms injy- m (11,1-6), kv\m]-i-s\- p-dn- p Cutim-bpsS km yw (11,7-19), Cutimsb Xnc-kv -cn- p- -h-cpss `mk-t[bw (11,2- - 24) F n-h-tbmssm w Cutim-bpsS hy n-xz-sø- p-dn- p Hcp Bfl-`m-jn-X-tØmsS (11,25-30) Cu `mkw Ah-km-\n- p p. 4. Cutim Xnc-kvIr-X-\m-Ip aninlm (12,1-16,12): aninlm-bpss {]h Ø-\-ß-fn-ep sszhni CS-s]-S-ep-I-fmbn A px{]hr-øn-isf hymjym-\n- p Cutim (11,4) AØ-c- Øn-ep IqSp-X {]hr-øn-iƒ snøp- Xpw blq-z-a-x-t\-xm- -fp-ambn kwl j-øn-te s -Sp- Xpw Cu `mkøp hnh-cn- p- p. 13- mw A ym-b-øn-ep {]`m-j-w-amwv (ssz-h-cm-py- Øns D]-a-Iƒ) Cu `mk-øns ImX. Cu D]-a-Iƒ bpkm- y-ønse hn[n-sbbpw hywky-ambn kqnn- n- p- p- v. Xn snøm-\p km[yx AwKo-I-cn- p Cu D]-a-Iƒ Ah-bpsS ^ew bpkm- y-øn-emwp mhpi F v hy -am- p- p. ^cn- tk-bcpw kzp- m-b-cp-am-bp c v X -߃ Cu `mk-øp v (12,1 12; 16,1-12). ]mc-º-cyw, ip n-\n-b-a-߃ F n-h-sb- p-dn- p kw`m-j-whpw Cutim-bpsS ]pxnb \oxn-z i\w shfns -Sp-Øp H m-wv. 5. ]oum-k-l-\-øn-te- p am -Øn (16,13-20,34): spdpk-se-an h v kw`-hn- m-xn-cn- p ]oum-k-l-\-sø- p-dn- p aq p {]h-n-\-ßfpw Ipcn-siSp-Øp-sIm p A\p-K-an- m- \p aq v Blzm-\-ß-fp-amWv Cu `mk-øp- -Xv. Cutim-bpsS Ipcn-ins ]mx- X-s -bmwv injy-xz-øns Xpw. anin-lmsb A\p-K-an- p- -hs Pohn-X-ssien hy -am- p {]`m-jww Cu `mk-øns ti{µ-ambn IW- m- mw. k`-sbbpw kaq-lsøbpwipdn- p kphn-ti-j-is DXvI-WvT-bmWv Cu `mk- Øns apj-ap-{z. AXv`pX-ß-fpsS c p hnh-c-w-ßtf Chn-sSbp q (17,14-20; 20,29-34). 6. spdp-k-se-anse A y-zn-\-߃ (A. 21-25): Cu `mkøv Cutim blq-z-cp-ambn \S-Øp kw`m-j-w-ßfpw (A. 21-22) {]`m-j-w-hp-amwv Df-f-Xv (23,24-25). Cutim-bpsS spdp-ksew {]th-i-\hpw tzhm-e-b-ip- o-i-c-whpw (21,1-17) blq-z-a-x-t\- Xm- sf {]tim-]n- n- p-i-bp- m-bn. AØn-a-csØ i]n- psim v Cutim B {]tim-]\w D±o-]n- n- p-ibpw snbvxp (21,18-22). blq-z-a-x-t\-xm- ƒ Cutim-bpsS A[n-Im-c-sØ- p-dn v Ahn-Sp-tØmSv kwibw D -bn- p (21,23-27). aq v D]- a-i-fn-eqss (21,28-22,14) Cutim Ah-cpsS sx p-i-sf- p-dn v t_m[y-s -Sp-Øm {ian- p- -XmWv XpS p `mk-øv. {][m- \-s hnj-b-ß-fmb \nip-xn, D m-\w, kp{]-[m-\-\n-b-aw, ZmhoZpw anin-lm-bpw F n-h-sb-]- n-bp X -amwv ]n osv (22,15-46). blq-z-\n-b-a-߃ ]men- p- -Xn AXoh ipjvim n ]pe Ønbn-cp ^cn-tk-b-scbpw \nb-a- -scbpw ISpØ hm p-i-fn Cutim hna in- p p (A. 23). blq-z-a-xsø samø-ambn Cutim hna in- p-i-bm-sw v CXn-\ -an-. ASpØ c v A[ym-b-ß-fn-embn bpkm- y-sø- p-dn- p Zo L-{]-`m-j-W-amWv aømbn \ Ip- -Xv. hcm-\n-cn- p- hn[n-bm-f-\mb anin-lm-bv p-th n Xøm-dm-bn-cn- m-\p Blzm-\-amWv Cu `mk-øp aq v D]-a-I-fn-eqsS Cutim \ Ip- -Xv. 14 15

7.- ]o-umkl\hpw D m-\hpw (A. 26-28): Cutim-bpsS Pohn-X-bm-{X-bpsS A y-zn-\-߃ ka-ho- -W-kp-hn-ti-j-߃ kam- -c-am-bm-wt m Ah-X-cn- n- p- -Xv. _Ym-\n-bm-bnse ssxem-`n-tjiw, bqzm-kns h -\, s]klm BN-c-Ww, ]pxnb DS-º-Sn-bpsS ÿm]-\w, KXvtk-a-\n-bn h p {]m -\, _ -\w, hnnm-c-w, ]t{xm-kns \ntj-[w, ]oemtømkv \S-Øp hnnm-c-w, _dm- m-kv, hn[n-{]-kvxm-h-\, ]cn-l-kn, {Iqim-tcm-l-Ww, ac-ww, kwkv m- -cw F nh-bmwv ]oum-\p-`-h-hnh-c-w-øn-ep- -Xv. bqzm-kns ]p\-cmtem-n-\bpw Bfl-lXybpw (27,3-10), ]oem-tøm-kns `mcybpss CS-s]-S (27,19), ]oem-tøm-kns ssii-gp-i (27,24), P\X "c -`mcw' Gs -Sp- p- p (27,25), tzhm-e-b-hn-cn-bpss Iod (27,51-53), I -dbv v Imh (27,62-66) apx-em-bh aømbn am{xw tcj-s -Sp-Øp hni-zmw-i-ß-fmwv. AXpt]mse Cutim-bpsS {]Xy- o-i-cww (28,9-10), blq-z-]p-tcmln-x-cpss h \ (28,11-15), Keo-en-bnse {]Xy- o-i-cwhpw A[n-Im-c-sØ- p-dn- p {]kvxm-h-\bpw (28,18), \nc- c km n- y-øns hmkvzm\w F n-hbpw (28,20). kphn-ti-j-øns ]mtw aømbn-bpss kphn-ti-j-øns C v Ahti-jn- p G hpw ]g- -ta-dnb lkvx-en-jn-x-i-i-e-߃ 200- -am v ASpØv Fgp-X-s - -Xm-Wv. kphn-ti-j-øns aq pw A pw A[ym-bß-fn \n p GXm\pw hm p-iƒ Dƒs m- p ] odkv enjn-xhpw (P 64 ; _m k-tem-w-bn ) 26- ma[ym-b-øns `mk߃ Dƒs m- p ] odkv enjn-x-hp-amwv (P 67 ; amkvz-te timtfpv, HmIvkvt^m Uv) Ah. as m-cp- ]- odkv enjn-x-øn\v (P 77 ) A ]wiqsn {]mbw Ipd-hm-Wv. CXn aøm 23,30-39 tcjs -Sp-Øn-bn- p- v. aq mw \q m- n \n p aq v ] odkv enjn-x-ß-ƒ (P 1, P 70, P 75 ) snã s_bm n tij-c-øn-em-wp- -Xv. aq pw \mepw \q m- p-i-fn \n p \mep ] odkv ii-e-ßfpw aøm-bn-bpss kphn-ti-j-øns `mk-߃ Dƒs m- p- p- v. (P 101 : 3,10-þ12; 3,16-þ4,2; P 102 : 4,11-þ12; 4,22-þ23; P 103 : 13,55-þ56; 14,3-þ5; P 104 : 21,34-þ37.43-þ45). aøm-bn-bpss kphn-ti-j-øns kºq Æ ]mt-ap- Xpw txm -S-em-kn \memw \q m- ns XpS- -Øn Fgp-X-s - -Xp-amb Isø-gp-Øp-{]-Xn-I-fmWv ko\mbv tim-suivkpw (S, Bse^v) høn- m timsu-ivkpw (B). Hcp tim]v niv `mjm-t`-z-øn \memw \q m- n Fgp-X-s t{imkv _n -tjm-sb timsuivkv (A. 5-28) kphn-ti-j- Øns ]mt-øn \n v hyxn-n-en- p-sim v khn-ti-j-amb Hcp ]mt-amwv \ Ip- -Xv. Hcp aqe {Ko v ]Xn- ns hnh Ø-\- amwv CXv. kphn-ti-j-øns kmln-xy-cq]w Cutim-bpsS A p-x-߃, D]-a-Iƒ, {]hr-øn-iƒ, hm p- Iƒ F n-ßs\ hnhn[ tªm p-i-fm-bn- mwv aømbn hnj-b߃ kam-l-cn- n-cn- p- -Xv. AXn-\m-emWv hy -am-sbmcp cq]- tcj aøm-bn-bpss kphn-ti-j-øn\v \ Im km[n- m-øxv. Cutim-bpsS hm p-i-tfm-smwv aøm-bn v IqSp-X B`napJyw. AXns kzm[o-\-øm BJym-\-`m-K-ßsf Ign-bp- {X Npcp- m-\mwv aømbn {ian- n-cn- p- -Xv. a p kphn-ti-j-ß-fpambn Xmc-Xayw snøp-tºmƒ CXp hfsc hy -ambn ImWm km[n- pw. BJym-\-`mKw {InkvXp-hns Pohn-XsØ hfsc X -b-xz-]- c-ambn Hcp LS-\-bn {Ia-s -Sp-Øp p; Keo-en-bn X\n- -\pbm-bn-isf t\sp- -Xn Cutim hnp-bn- p, ]t AtXm-sSm w Ahn-Sp-tØm-Sp FXn pw IqSn- qsn h p; bqz-bm-bn ]ptcmln-x-t{i-jvt- m-tcmspw, ^cn-tk-b-tcmspw, kzp- m-b-tcmspw Ahn- Sp p IqsS- qss hmz-{]-xn-hm-z-øn-te s - p. \nir-jvs-amb \nbam-\p-kcwøn-s\-xn-cmbpw, ^cn-tk-bn-k-øn-s\-xn-cmbpw Ahn- Sp v P\-߃ v ap dnbn v \ Ip- p. ]g-b-\n-b-a-øn \n v ]pxn-b-\n-b-a-øn-te- p {]bmww Ahn-Sp p ap Iq n Adnbn- p- p. hnip Ip _m\ ÿm]n- -tijw Ahn-Sp v ac- WsØ kzmkxw snøp- p. ho pw Dbn sø-gp-t p- p. Cu N - q-sn-\p- n aømbn kw`-h-i-y-isf {Ia-s -Sp-Øp- p. CXv ka-b-{i-a-a-\p-k-cn- -, ]ns tbm hnj-b-{i-a-a-\p-kcn- m-wv. B ka-bøv, B Znh-k-ß-fn, At -Zn-hkw F n-ß-s\-bp {]tbm-k-߃ ka-bsø kqnn- n- p- n-. kw m-\m-a-ß-sf-bpw, h Æ-\m-]-c-amb hni-zo-i-c-w-ßsfbpw A{]-[m\ IYm-]m-{X-ß-sfbpw Hgn-hm- m-\mwv aømbn-bpss ]cn-{i-aw. Cc- n- n- pi Fs mcp {]txy-i kz`mhw kphn-ti-j-i-\n ImWm km[n- pw. c p Ipcp-S- m (9:27 31) c p ]nim-np-_m-[n-x (8:28-34) Pdo-t m-bnse c p Ipcp-S- m (20 :29-34) c p Igp-X-Iƒ (21:1 9). Ipcp-S- 16 17

m-cpss IY-t]m-se, A p-x-i-c-amb A w h -\-bpss IYbpw c p {]mhiyw ImWp- p v (14:13-21; 15:32 39). A p-x-ß-fpss hnh-c-w-ß-fn \n n-x-amb Hcp coxn-bmwv aømbn Ah-ew-_n- p- -Xv. hy n-i-fpss Ah-X-c-Ww, klmbm-`y \, Cutim-bpsS adp-]-sn, B m-]-\hpw ^e-hpw, ImWn-I-fpsS {]Xn-I-cWw F n-ßs\ ipjvihpw hnc-k-hpamb Hcp cn-\m-co-xn-bm-wn-xv. F nepw ssien-bpss hy -X-sIm v kphn-ti-j-i CXp \ni-øp- p. kw`-h-ß-fpss hnh-c-w-ß-fn Ah-bpsS ax-]-chpw ssk m- n-i-hp-amb A sø shfn- Øp sim p-h-cm-\mwv aømbn {ian- p- -Xv. Cutim-tbmSpw ]{ pt]tcmspw Hcp {]txyi ` n-xs ImWn- p- p- v. AXp-sIm- m-bn-cn mw a t m-kns kphn-ti-j-øn tcj-s -Sp-Øn-bn-cn- p Cutim-bpsS D{K-amb sshim-cni hnt m-`-ßsf (Mk. 3:5) aømbn eml-h-zrjvsym ho n- p- -Xv. Cutim Fßs\ ]gb-\n-b-a-ønse {]h-n-\-߃ ]q Øn-bm n F p ImWn- m aømbn Atß-b w ]cn-{i-an- p- p- v. kw`m-j-w-cw-køv Cutim-bpsS AtX {]tbm-k-߃ aømbn ImØp kq n- p p: kz -cmpyw, C{km-tb mcpss cmpyw, bmt m-_ns hosv, _ n- pi Agn- pi, kz -cm-py-øns Xmt m-ep-iƒ, ivaim-\-i-hmsw, Cutem- I-Ønepw hcm-\n-cn- p- -Xnepw, Xo\-cIw, ZpjvSs a ƒ, _ k-_q, apx-em-b-h. AXp-sIm- mwv {Ko nse hnh-c- W-`mKw kw`m-j-w-`m-k-tø- mƒ sa -s - -Xm-bn-cn- p- -Xv. ]gb\nb-a-ønse ]e -B-e- m-cni {]tbm-k-ßfpw aømbn D]-tbm-Kn- p- p v. sl{_m-b -k-am- -c-hmzw (11:30; 12:33) kam\ hntcm-[m-`mk kam- -c-hmzw (7:24 27; 16:25); \n ±njvs-cq-]-ß-fpss Bh Ø-\hpw t«mi-]m-z-amb LS-\bpw (5:3-10; 12:22-32); Dƒs -Sp-Ø (Hcp hnh-c-w-øn-t tbm hmn-i- Øn-t tbm Ah-km\ Bcw-`-Øn D]-tbm-Kn AtX khnti-j-cq-]-ap-]-tbm-kn v apgp-h\pw Hcp sfiy-cq]w \ Ip- -Xn- \mwv Dƒs -Sp-Ø (Inclusion) F p ]d-bp- -Xv) (7:16-þ20); A\p-tbm-Py-]-Z-{]-tbm-K-ß-fn-eq-sS-bp Nn -bpss hf (12:46 50; 12:38 40), Be- m-cni tnmzy-߃ (5:46þ47:cf. Lk.6:32þ34). aøm-bn-bpss kphnti-j-ønse kw`m-j-w-`m-k-߃ kn m- -]-c-amb D -S- -Øm Xnßn-b-Xpw, kq va-x-tbm-ss-bp LS-\m-hn-\ym-k-Øm Aew-Ir-X-hp-am-Wv. A p {][m\ tªm p-i-fmbn aøm-bn-bpss kphn-ti-j- Ønse kw`m-j-w-cw-k-߃ NnX-dn- n-s- p- p. hnh-c-w-`m-k߃ Ch-bv n-s-bn ImWm km[n- pw. kphn-ti-j-øns πm\n-te- p Hcp kqn\ ChnsS \ap p Z in- mw. kphn-ti-j-øn ImWp {InkvXp-hns hm p-iƒ BZna-k-`-bpsS A\p-`-h-tØ-bpw, Cutim F hy n-tbbpw Ahn- SpsØ hm p-i-tfbpwipdn- p [ym\-tøbpw kwi-b-c-ln-xambn {]Xn-_nw-_n- p- p. kphn-ti-j-øns LS\ aøm-bn-bpss kphn-ti-jsø aq p {][m\ `mk-ß-fmbn Xncn- mw. hwim-h-enbpw _mey-im-e-hn-h-c-whpw (chs. 1,2), kphn-ti-j-øns ImX (chs.3-25), ]oum-\p-`h D m-\- hn-h-c-w-߃ (chs.26-28). kphn-ti-j-øns ImX-emb `mk-øns hn`-p-\sø kw_- n v ]WvUn-X-cp-sS-bn-S-bn GI-I-WvT-amb A`n-{]m-b-an-. A p-`m-k-ß-fm-bp Hcp hn`-p-\-amwv km[m-cw AwKo-Ir-Xam-bn-cn- p- -Xv. Hmtcm `mkhpw Hcp hnh-c-whpw Hcp kw`m-j- Whpw Dƒs m- p- p. Hmtcm pw Ah-km-\n- p- Xv Cutim Cu hn-\-߃ Ah-km-\n- n- -t mƒ... (cf. 7:28; 11:1; 13:53; 19:1; 26:1) F \n ±njvs cq]-øn-em-wv. CXns\ ASn-ÿm-\- am- n-bmwv kphn-ti-jsø A mbn hn`-pn- n-cn- p- -Xv. Cu ] m-ø-e-øn, Xmsg simsp- p- -Xp-t]mse kphn-ti-j- Øns ]vfm Bhn-jv -cn mw: hwim-h-enbpw _mey-ime hnh-c-whpw (1-2) A. Cutim-bpsS hwim-hen (1:1 17) CXp kphn-ti-jsø ]g-b-\n-b-a-hp-ambn _ n- p- p. A{_m-l-Øn-s bpw Zmho-Zn-s bpw ]p{x-\mb (C-{km-tb-ense G w t{ijvt-cmb anin-lm-bpss c p {]Xn-cq-]-߃) Cutim sszh-]p-{x\pwiqsn-bm-wv. c m-i-c-n-cn-{x-øn\v ]g-b-\n-b-a- Øns ]n Xp-S -bmbn ]pxn-sbmcp Bcw`w \ Ip- Xv Ahn- Sp- m-wv. 18 19

B. tpmk^n\p- mb Acp-f- msv (1:18 25) tpmk-^n-eqss Cutim Zmho-Zns ]p{x-\mbn. tpmk^v tbip F t]cv \ Ip- p. AXns A w bmlvth c n- p p F m-wv. Ahn-SpsØ ZuXyw AXp-X-s -bm-bn-cp- p. sszhw \tωm-sp-iqss F w hcp FΩm-\pthem WhnSp v. Cu Bi-b-Øn Xs -bmwv aømbn Xs kphn-tijw Ah-km-\n- n- p- -Xpw. C. tpymxn-j-cpss Bcm-[\ (2:1-12) Xnc-s Sp s P\-X-bpsS Ahn-izm-khpw Ahn-izm-kn- I-fmb tpymxn-j-cpss hnizm-khpw XΩn Fs m-c- -cw. A p- X-sa-t mww hn^-e-amb tltdm-tz-kns {Iqc] -Xn-Iƒ sszh-\n- -bsø a\p-jy\v adn-i-s- m km[n- -bn F - XmWv ImWn- p- -Xv. D. CuPn]vXn-te- p ]em-b\w (2:13 15) ]pxnb C{km-tb-emb Cutim {]Xn-cq-]m-fl-I-ambn ]gb C{km-tb-ens acp-`q-an-bnse hn{]-hmkw A\p-`-hn- p- p. E. \nc]cm-[n-i-fpss acww (2:17-18) _m_n-tem-wnse ASn-a-ØØns -bpw, Ahn-sS-\n- p-ap Xncn- p-h-c-hn-s bpw Hcp kqn-\-bm-bn-cn mw CXv. ]pxnb DS- º-Sn-bpsS DZvLm-S-\-Øn\v Cutim Xp\n-bp-I-bm-Wv. F. Cutim, Hcp \{k-øp-im-c (2:19-23) tamkkv ^d-thm-bpss Ic-ß-fn \n v c -s - -Xp-t]mse (Ex. 4:19) Cutim tltdm-tz-kns ssii-fn \n pw c s -Sp- p. Cutim Fßs\ \{k-øn Pohn- m-\n-s-bm-sb v CXv sxfn-hp-\-evip- p. H mw-`mkw :kz -cm-py-øns ÿm]\w (3:1 7:29) A. BJym-\-`mKw (3:1 4:25) 1. tbml- ms ZuXyw (3:1 12) tbml- m Gen-bm-bpsS ]n Km-an-bm-Wv, Genbm Xncn ph- -XmWv. 2. Cutim-bpsS m\-kv\m\w (3:13 17) Cutim ]cn-ip- m-flm-hn-\m A`n-tj-Nn- -s -Sp p. 3. Cutim t\cn {]tem-`-\-߃ (4:1 11) ]gb C{km-tb acp-`q-an-bn h v ]cm-p-b-s - p. ]pxnb C{km-tb hnp-b-{io-em-fn-x-\mbn acp-`q-an-bn \n pw as-ßn. 4. Cutim Keoen-bm-bn- (4:12-17) Ako-dn-bm- m-cpss B{I-a-W-Øn hf-sc-b-[niw klnt nh Keoen-bm-bnse blq-z mwv c -bpss ktµiw BZy-ambn In n-b-xv. hnpm-xo-bcpw Cu c -bn ] m-fn-i-fm- Wv. ImcWw CXv hnpmxnb-cpss Keoen BWv 5. Cutim injy- msc hnfn- p p (4:18-22) Cutim k` ÿm]n- p-i-bm-wv. a\p-jys\ ]nsn- p- -h. 6. Cutim-bpsS bm{x (4:23 25) kn\-tkm-kp-i-fn ]Tn- n- p-ibpw sszh-cm-py-øns kphntijw {]kw-kn- p-ibpw P\-ß-fpsS CS-bnse F m-hn[ tcmkn- I-sfbpw kpj-s -Sp-Øp-I-bp-amWv Ahn-SpsØ tpmen. B. kw`m-j-w-`mkw (5:1 7:29) 1. kphn-ti-j-`m-ky-߃ (5:1 12) ae-bn Ccn- p Cutim ]pxnb tami BWv. ]pxn-b-\nbaw Ahn-Sp v hnfw-_cw snøp p; Xs Bh-iy-ap- -hsc sszhw c n- p- p. 2. D pw {]Im-ihpw (5:13-16) kphn-ti-j-amwv D v, k`-bpss PohnXw temisø {]Imin- n- p p. 3. \nb-ahpw kphn-ti-jhpw (5:17-48) kvt\lw \nb-a-tø- mƒ i -amwv a) sime]m-xiw (5:21 26) b) hy`n-nmcw (5:27-30) c) hnhmltamn\w (5:31-32) d) I -kxyw (5:33-37) e) {]Xn-Imcw (5:38-42) f) i{xp- -tfm-sp kvt\lw (5:43-48) 4. bym {InkvXob PohnXw (6:1 7:27) amxr-im-]-c-amb {InkvXob [m Ωn-I-Po-hn-XsØ Cutim hc- p-im- p p. a) [ Ω-Zm\w (6:1 4) 20 21

b) {]m \ (6:15 15) c) D]-hmkw (6:16 18) d) bym \nt ]w (6:19 21) e) ico-c-øns hnf v (6:22 23) f) c v bp-am-\- msc tkhn- (6:24) g) DXvIWvT (6:25 34) h) A\ysc hn[n- (7:1 5) i) ] n-i-fpss apºn apøp-iƒ (7:6) j) {]m -\-bv p-øcw (7:7 11) k) kph Æ \nbaw (7:12) l) CSp-ßnb I-hmSw, Ffp- -ap hgn (7:113-14) m) \ acw, \ ^ew (7:115-20) n) kzbw h \ (7:21 23) o) hn\w {ihn- p- -h-c-, AX-\p-k-cn v {]h Øn- p- h (7:24-27) 5. D]-kw-lmcw (7:28 29) c mw-`mkw: sszh-cm-py-øns hf (8:1 11:1) A. BJym-\-`mKw (8:1 9:34) k m-c-ax {]mkw-kn-i-\m-bn- mwv {InkvXp-hns\ Nn{Xo-Icn- p- Xv. Ahn-SpsØ tkh\w Keo-en-bn HXpßn \n p- p. F p-sim v P\- q w {InkvXp-hns\ CjvS-s -Sp p F p ImWn- m aømbn Ir{Xn-a-ambn ]Øv A p-x-߃ Hcp- p p. tbml- ms injy-cpss tnmzy-߃ p adp-]sn \ Ip- Ibpw snøp- p. Xs injy- m-cn {InkvXp hf Øn-sb-Sp- m-\p-t±-in- p anj ssnx\yw Cu `mkøv {InkvXp-hn hnf-ßn-{]-im-in- p- p. Cutim-bpsS A p-x-߃ kmøms B[n-]-Xy-Øn-t -ep Ahn-SpsØ BZy-B-{I-a-W-am-Wv. 1. BZy A p-x-{xbw (8:1 15) a IpjvT-tcm-Knsb kpj-s -Sp-Øp p (8:1 4) b ixm-[n-]s `rxys\ kpj-s -Sp-Øp p (8:5 13) c ]t{xm-kns AΩm-bn-b-Ωsb kpj-s -Sp-Øp p (8:14 15) 2. tcmk-\nhmcwhpw, ]nim-nns\ _ln-jv -cn- epw (8:16 17) 3. injy-xz-øns t i-߃ (8:18 22) 4. c m-asø A p-x-{x-b-߃ (8:23 9:8) a simsp- m v ian- n- p p (8:23 27) b KZ-dm-bnse ]nim-np-_m-[n-x (8:28 34) c Xf hmxtcmknbpw ]m]hpw (9:1 8) 5. aøm-bn-bpss hnfn (9:9 13) 6. blq-z-a-xhpw {InkvXp-a-Xhpw (9:14 17) 7. Ah-km-\sØ \me- p-x-߃ (9:18 34) a `c-wm-[n-im-cn-bpss aiƒ b c -{kmhw ]nsn-s] kv{xo (9:18 26) c c p Ipcp-S- m (9:27 31) d Dua-\mb a\p-jy-\n \n v ]nim-nns\ _ln-jv -cn- p p (9:32 34) B kw`m-j-w-`mkw (9:35 11:1) Cutim P\- q- -tømsv A\p-Iº ImWn- p- p. ImcWw Ah CS-b-\n- mø BSp-I-sf-t m-se-bm-bn-cp- p. a p- -htcbpw Xs ZuXy-Ønepw A[n-Im-c-Ønepw Ahn-Sp v ] p- Im-cm- p- p. kz -cm-py-{]-tlm-j-w-øn\v k`sb Npa-X-e-s - Sp-Øp- p. ]{ v t]cn-te v Xs anj ssnx\yw ]I-cp- I-bpw, kphn-ti-j-h-ev -c-w-øn\v th \n t±iw \ Ip-Ibpw snøp- p. 1. k`m-ÿm-]\w (9:35 10:4) 2. k`-bpss ISa (10:5 16) 3. «ol- m p \ Inb \n t±-i-߃ (10:17 42) a t{]jn-x-cpss t i-߃ (10:17 25) b `b-c-ln-x-amb G p-]-d- n (10:26 33) c `n n- -s IpSpw-_-߃ (10:34 36) d injy- m-cn \n- m-hiys Sp XymKw (10:37 39) e injy, Cutim-bpsS {]Xn-\n[n (10:40 42) 4. D]-kw-lmcw (11:1) aq mw-`mkw: cmpy-tøm-sp FXn v (11:2 13:52) A. BJym-\-`mKw (11:2 12:50) Cutim-bpsS anin-lm-ÿm\w Ahn-SpsØ tiƒhn- m-cp-ssbn-s-bn hn`n {]Xn-I-c-W-߃ Df-hm- p p: tbml- m tnmzn- p- p, P\- q w Cutim cmpmhmb aninlm BtWm F m- -cy-s -Sp- p. bmlvthbpss Zmk-\mbn Ah a\- n- em- -W-sa v Cutim B{K-ln- p- p. ^cn-tk-b Cu kxyw hniz-kn- m hnk-ω-xn- p p; Ahn-Sp v A p-x-߃ 22 23

{]h Øn ]e ] -W-ßfpw CX-\p-I-cn- p- p. AXp-sIm- hn-sp v tbm\m-bpss AS-bmfw hmkvzm\w snøp- p. 1. tbml- ms tnmzyw (11:2 6) 2. BcmWv tbml- m (11:19) 3. Ahn-izm-kn-I-fpsS hn[n (11:20 24) 4. kc-f-lr-z-b Cutim-bn hniz-kn- p p (11:25 30) 5. km_-øns\ kw_- n X w (12:1 14) a IXn-cp-Iƒ ]dn- Xv (12:1 8) b ssi timjn- -hs\ kpj-s -Sp-Øp p (12:9 14) 6. Cutim bmlvthbpss Zmk (12:15 21) 7. ^cn-tk-b-cpss Ip m-tcm-]ww (12:22 24) 8. Cutim-bpsS adp-]sn (12:25 37) 9. Cutim tbm\m-bpss AS-bmfw \evip p (1238 35) 10. BcmWv Cutim-bpsS AΩbpw ktlm-zc- mcpw (12:46 50) B kw`m-j-w-`mkw (13:1 52) CXv D]-a-I-fpsS ]pkvx-i-am-wv. sszh-cm-pysø kw_- n Ggv D]-a-Iƒ ChnsS kam-l-cn- p- p. a v kphn-ti-j-ß-fpambn Chsb Xmc-X-ay-s -Sp-Øp-tºmƒ Xs Dt±-iy-Øn-\-\pk-cn v Nne hyxn-bm-\-߃ aømbn hcp-øn-bn-cn- p- -Xmbn ImWmw. Nne-t mƒ Ah-bpsS kµ `w Cutim-bpsS Pohn-X- Øn \n pw BZna k`m-]m-c-º-cy-øn \n pw hn`n- -am-bncn- mw. {]Ir-Xym-Xo-X-amb cl-ky-ßsf hnh-cn- p-i-bm-w-hbpss e yw; c m-i-c-n-cn-{xsø Ah hymjym-\n- p- p. k`-bpss D -hw, hf, I Ø-hyw, e yw F n-hsb kw_- n- p {]Xo-I-cq-t]-W-bp Ncn-{X-am-W-h. 1. hnx mcs D]a (13:1 23) 2. If-I-fpsS D]a (13:24 30) 3. ISp-Ip-a-Wn-bpsS D]a (13:31 32) 4. ]pfn-am-hns D]a (13:33) 5. F n-\m-wp-]-a-iƒ? (13:34 35) 6. If-I-fpsS D]-a-bpsS hni-zo-i-cww (13:36 43) 7. \n[nbpw cxv\hpw (13:44 46) 8. IS-en hoinb he (13:47 50) 9. D]-kw-lmcw (13:51 52) 10. D]-kw-lm-c-hmIyw (13:53) \memw-`mkw: cmpyw k`-bm-bn-øo-cp p (13:54 19:1) A. BJym-\-`mKw (13:54 17:27) ] m-øew IqSp-Xepw Cutim-bpsS ac-w-am-wv. kz -\m- n Ahn-Sp v ]cn-xy-pn- -s -Sp- p. tbml- ms acww Cutim-bpsS ac-w-øns apt m-sn-bm-wv. hn. Ip _m-\-bpss apt m-sn-bmbn A w h n- n- -Xn-eq-sSbpw, simsp- m- ns\ ian- n- -Xn-eq-sSbpw ac-w-ti-jhpw Xs km n[yw k`-bnep- m-bn-cn- p-sa v Ahn-Sp p ImWn- p- p. k`-bn ]t{xmkn\v {]txy-im-[n-im-c-ap- m-bn-cn- pw. 1. kz w \m n Xnc-kvIr-X-\mb Cutim (13:54 58) - 2. kv\m]-i-tbm-l- ms acww (14:1 12) 3. A w Aøm-bncw t] v (14:13 21) 4. Cutim h n c n- p p (14:22 33) 5. tcmk-im- n-iƒ (14:34 36) 6. bym ip n (15:1 20) 7. Im\m Im-cn-bpsS hnizmkw (15:21 28) 8. tcmk-_m-[n-xsc kpj-s -Sp-Øp p (15:29 31) 9. Gg w \membncw t] v (15:32 39) 10. AS-bmfw Bh-iy-s -Sp p (16:1 4) 11. ]pfn-am-hns ]mtw (16:5 12) 12. ]t{xm-kns hnizmk{]jym-]\w (16:13 20) 13. ]oum-\p-`-h-sø- n H mw {]h-n\w (16:21 23) 14. Ipcn-ip-sa-SpØv Cutimsb A\p-K-an- pi (16:24 28) 15. cq]m- co-i-cww (17:1 8) 16. Genbm h p-i-gn p (17:9 13) 17. A]-kvam-c-tcm-Knsb kpj-s -Sp-Øp p (17:14-20) 18. ]oum-\p-`-h-sø- n c mw {]h-n\w (17:21-22) 19. tzhm-e-b-\n-ipxn (17:23-27) B kw`m-j-w-`mkw (18:1 19:1) ktlm-z-c-kvt\-l-amwv {InkvXp-a-X-Øns H m-asø \nbaw. 1. BcmWv hen-b-h? (18:1 5) 2. CS -Iƒ (18:6 9) 3. hgn-sx- nb BSv (18:10 14) 4. ]c-kv]cw Xncp-ØpI (18:15 18) 24 25

5. Hcp-a-tbm-Sp {]m \ (18:19 20) 6. a-bpss ssnx\yw (18:21 35) 7. D]-kw-lmcw (19:1) A mw-`mkw: k`-bpss km -{Xn-IX (19:2 26-1) A. BJym\ `mkw (19:2 23 39) {InkvXp-a-X-Øns {][m\ e -W-ß-fmb hnhm-lw, {_ - N-cyw, ss«ln-im-[n-imcw F n-hsb ChnsS ]cm-a i-hn-j-bam- n-bn-cn- p- p. D]-a-Iƒ Ahn-izm-kn-I-fpsS am\-km- -csø kqnn- n- p- p. Cutim-an-in-lmsb kw_- n {]txy-im-[n- Im-c-߃ ka n- p-ibpw, Pdp-k-te-anse blq-zm-[n-im-cn-ifp-ambn G p-ap- p-ibpw snøp- p. 1. hnhm-lhpw hnhm-l-tam-n-\hpw {_ -N-cyhpw (19:2 12) 2. inip- sf Bio Zn- p p (19:13 15) 3. kº-øns A]-I-S-߃ (19:16 30) 4. ap n-cn-tøm- -Ønse tpmen- m (20:1 16) 5. ]oum-\p-`-h-sø- n aq mw-{]-h-n\w (20:17-19) 6. sk_zn]p{x- m-cpss AΩ (20:20-28) 7. Pdo-t m-bnse c p Ipcp-S- m (20:29-34) 8. Cutim-bpsS Pdp-ktew {]th-i\w (21:1 11) 9. tzhm-ebw ip n-bm- (21:12-17) 10. AØn-a-csØ i]n- p p (21:18-22) 11. CutimbpsS A[nImcw (21:23-27) 12. c p ]p{x- m (21:28-32) 13. ap n-cn-tøm- -Ønse Irjn- m-cpss D]a (21:33-46) 14. hnhm-l-hn-cp- ns D]a (22:1 14) 15. kok-dnt Xv kok-dn\v (22:15-22) 16. ico-c-øns Dbn v (22:23-33) 17. kvt\l-øns Iev]\ (22:34-40) 18. Zmho-Zns ]p{x-\mb Cutim (22:41-46) 19. ^cn-tkb-cpss Im]Syw (23:1 30) B kw`m-j-w-`mkw (24:1 26:1) tzhm-e-b-øns Ah-km\w ]gb BNm-c-ß-fp-sSbpw A yam-wv. aøm-bn-bpss a\- n al-xzo-ir-x-\mb Cutim-bm-bncn pw sxfn p \n p- -Xv. Cutim k`bv v Ah-km-\sØ D]-tZiw \ Ip- p. 1. HSp- -Øns XpS w 2. tzhm-e-b-øns \miw (24:15 28) 3. {]]- m-cm-[\ (24:29-31) 4. AØn-hr w (24:32-35) 5. Ft mgpw Hcp-ßn-bn-cn- p-hn (24:36-41) 6. hnth-in-bmb Imcy-ÿ (24:42-44) 7. hniz-kvx-\mb Imcy-ÿ (24:45-51) 8. ]Øv I\y-I-am-cpsS D]a (25:1 13) 9. Xme- p-i-fpss D]a (25:14-30) 10. A yhn[n (25:31 46) 11. D]-kw-lmcw (26:1) ]oum-\p-`-h-hn-h-cww: (26:2 27:66) ]oum-\p-`-h-hn-h-c-whpw ]p\-cp- m-\-hn-h-c-w-hp-amwv kphnti-j-øns ]caimjvt. Akz-ÿ-amb temi-øn {]tlmjn kphn-ti-j-øns A xkø Ch Dƒs m- p- p. ]pxnb DS-º-Sn-bn ]pxnb C{km-tb-ens DZvLm-S\w \n ln- -s -Sp p; bqz- m Ahn-SpsØ acww Bh-iy-s -Sp p; hnpm-xo-b Ahn-SpsØ \njv -f- X G p-]-d-bp- p. Aßs\ blq-z-cpss c -I Ahn-izm-kn-I-fpsS c -I-\m-Ip- p. A. Cutim-bvs -Xntc KqVm-tem-N\ (26:2 5) B. _Y-\n-bnse ssxem-`n-tjiw (26:6 13) C. bqzm-kns hnizm-k-h- \ (26:14 16) D. s]klm Hcp- p p (26:17-19) E. H p-im-c (26: 20-25) F. hnip Ip _m-\-bpss ÿm]\w (26: 26-29) G. ]t{xm-kns Kpcp-\n-tj[w {]h-nn- p p (26:30-35) H. Cutim K -a-\n-bn (26:36-46) I. Cutim AdÃv snø-s -Sp p (26:47-56) J. Cutim kwl-øns apºn (26:57-75) K. Cutim ]oem-tøm-kns ap ]msi (27:1 2) L. bqzm-kns acww (27:3 10) M. tikv hnkvxmcw ]oem-tøm-kns apºn (27:11-14) N. ac-w-øn\v hn[n- -s -Sp p (27:15-26) O. ] m-f- m-cpss ]cn-lmkw (27:27 31) P. Ipcn-ins hgn (27:32) Q. Cutimsb Ipcn-in Xd-bv p p (27:33-44) 26 27

R. Cutim-bpsS acww (27:45-56) S. Cutimsb kwkv -cn- p p (27:51-61) T. I -dbv v Imh \n p p (27:62-66) ]p\-cp- m\ hnh-cww: (28:1 20) A{_mltØmSv snbvx hmkvzm-\-øns (D ]. 12:3) ]q Øo-I-c-W-ambn Bcw-`-Øn Nn{Xo-I-cn- -s {InkvXp ChnsS AJn-e-Øns bpw \my-\m-bn-øo-cp- p. AXp-sIm v k` F m cmpy-ß-fnepw hym]n- -Ww. FΩm-\p-th Bb Cutim k`-bn \n pw t]mip- n. temi-øns Ah-km\w hsc Ahn-Sp v k`-bnep m-bn-cn- pw. Aßs\ hn. aømbn Xs _mey-im-e-n-cn-{x-øns sszh-im-kv{x-øn-te v ho pw hcp- p. A. iq\y-amb I d (28:1 10) B. Imh m-cpss hymp-{]-kvxm-h\ (28:1 15) C. km -{XnI t{]jnx ZuXyw (28:16-20) kphn-ti-j-øns sszh-imkv{xw kphn-ti-j-øns ImX-emb `mksø A mbn hn`-pn- - Xn \n v ]pxnb \nb-a-øns Ah-X-c-W-amWv aømbn Xs kphn-ti-j-øn Dt±-in- p- Xv F v A\p-am-\n- mw. d n-amcpss {]txyi `mjm {]tbm-khpw ssienbpw hnip aømbn Xs N Ifn D]-tbm-Kn- p- p- v. CutimXs bpw Hcp d n-bm-bn-cp- -Xp-sIm pw blq-z-{in-kvxym-\n-iƒ a v blq-ztcm-sp hyh-lm-c-øn CØcw hmz-hn-jbw D]-tbm-Kn- n-cp- -Xp-sIm- p-am-bn-cn mw hn. aømbn CXn\p Xøm-dm-Ip- -Xv. Cutimsb ]pxnb tamibmbpw, k`sb ]pxnb C{km-tbembpw Ah-X-cn- n- m-\mwv kphn-ti-j-i shº sim p- -Xv. DZm-l-c-W-Øn\v Cutim ae-bn-en-cp- p-sim v kphntij`mky-߃ Acp-fn-sN-øp- -Xn-s\- - nbpw tami ko\mbv ae-bn h v sszh-øn \n v ]Øv {]am-w-߃ kzoi-cn- p- -Xn-s\- - nbpw Nn n- p-i. \mev -søm p {]mhiyw hn. aømbn ]g-b-\n-baw D -cn- p- p v AXp]q Øn-bm-Ip- -Xn\p th n-bm-wv F -XmWv km[m-cw D]-tbm-Kn- p Ah-X-c-W-cq-]w. {]h-n-\-߃ icnbm-bn-øo p F ]ns tbm bmym yhxv -cn- -s - p-sim- n-cn- p p F mwv CXv A -am- p- -Xv. kphn-tij-ønse c m-i-c-kw-`hw ]g-b-\n-b-a-øns c -Wo-b-i- n- bp hn-\-߃ v, ]pxn-sbmcp am\w \ Ip- p. Aßs\ Cutim ]g-b-\n-b-a-øn ]q Øo-I-cWw km[n- p- p. Cutim anin-lm-bmwv, Zmho-Zns ]p{x-\m-wv, kln- p Zmk-\m-Wv, A{_m-l-Øns ]p{x-\m-wv, ]g-b-\n-baw {]Xo- n sszh- Øns kpx-\mwv. Adn-thm-sS-bp Ahn-izm-k-Ønt\ Cu kxysø adn p hbv m km[n- q. \nb-asø \in- n- m-\-, ]q Øn-bm- p-hm-\mwv {InkvXp h -Xv. \nb-a-øns \my-\m-w-hn-sp- v. kvt\l-sa Hcp Iev]- \-bn-te v Ahn-Sp v as m Iev]-\-Ifpw sh n- p-cp- p- p. c {]Zm\w snø-s -Sp- Xp apjy-ambpw kvt\lw hgn-bm-wv, \nba-øn-eq-ss-b-. \nb-a-øns ]q Øo-I-cWw {InkvXp-hn-emsW Xv ^cn-tk-b hniz-kn- n. AXn-\m \nb-asø AXn Øs kºq Æ-ambn Ah I p; Aßs\ \nbasø a\p-jy\v Zp -l-amb `mc-am nøo Øp. AXp-sIm- mwv \nb-a-sø- - n-bp ^cn-tk-b-cpss hymjym-\sø Ahn-Sp v FXn Ø-Xv. Cutim ]pxnb C{km-tb BWv. Ahn-Sp v k`m-k-aq-lhp-ambn A\-\y-ambn _ -s - n-cn- p- p. ImcWw k`-bv pam-{x-am-w-hn-sp- n hnizm-k-ap- -Xv. blq-z-cpss A -hn-izmkw sszh-cmpyw hnpm-xo-b-ambn Xpd- m Imc-W-am-bn. ]gb C{kmtb-ens\ IqSmsX ]pxnb C{km-tb-ens ]q Øo-I-cWw ChcmWv km m-xv -cn-t - -Xv. ]t Ncn-{X-Øns A y- Ønte sszh-cmpyw ]q Æ-ambpw km m-xvi-cn- -s -Sp-I-bp- q. blq-z-cpss aninlm \ntj-[-tøm-sp-iqsn Cu A y-kabw k`-bn Bcw-`n- p. BI-bm temim-h-km-\-ønte k` ]q Æ-ambpw sszh-cm-py-hp-ambn XmZmflyw {]m]n- -bp- q. \hy-k-`-bpss apjy{]iv\-amb kphn-ti-jhpw \nb-ahpw XΩnep _ -Øn-\p-Øcw \ev-ip- -Xn-emWv aømbn Xs {i ti{µo-i-cn- n-cn- p- -Xv. IqSmsX {InkvXym-\n-Ifpw blq-zcpw XΩn blq-z-{in-kvxob kaq-l-øn Xs bpw \ne-hn-en-cp hmz-{]-xn-hm-z-߃ p-øcw \evipi F Xpw aøm-bn-bpss e y-am-bn-cp- n-cn- mw. (^m. tpm Pv IpSn-en, ]pxn-b-\n-b-a-øn\v BapJw, GSB, Ipt m-øv) (^m. A t^m kv amwn, ss nƒ `mjyw 9 (1980) 109-131) 28 29

02 A kvtxm-e-k-`-bpss kphn-ti-j-{]-kwkw BZy-Im-e-ß-fn tbip-hn-s Ipcn-ip-a-c-W-sØbpw D m-\-søbpw ti{µ-am- n-bm-bn-cp- p. hn. ]utemkns tej-\-ßfpw (cf 1tImdn 15:1 11) \S-]Sn ]pkvx-i-ønse kphntij{]kw-k-ßfpw (2:14 40; 3:12-26; 4:8 12; 5:29-32; 10:34-43; 13:16 41) CXn\p sxfnhm-wv. I Ømhpw c -I-\p-ambn BZnak` Bcm- [n ncp tbip Ipcn-in acn p F Xv blq- Z pw hnpm-xo-b pw Hcpt]mse CS bv p Imc-W-am-bn-cp p (cf 1tImdn 1:23). AXp-sIm v tbip-hns PohnXw ih- - -d-bn Ah-km-\n- ns pw At±-l-Øns ac-whpw D m-\hpw sszh- Øns c m-ln-x-øns ]q Øo-I-c-W-am-bn-cps pw Xncp-sh-gp-Øp-Iƒ D -cn- p-sim v sxfnbn- m-\mwv BZnak` {ian- -Xv. ]n osv tbiphns {]hr-øn-ifpw {]t_m-[-\-ßfpw F{]-Imcw At±-lsØ Ipcn-in-te v \bn p F v hni-zo-icn- p kphn-ti-j-߃ cq]w sim p. CXnse mw A `-hn- n-cp, tbip BcmWv, tbiphns ZuXyw F mwv F tnmzy߃ tbiphns P\-\-sØbpw ssii-h-søbpw] n ]cntbiphns ssiihw (aøm 1 2) Nn n m {]tnm-z\w \ In. X ^-e-ambn Ah-sb- - n-bp ]mc-º-cy-߃ BZn-a-k-`-bn P wsim p. kphn-ti-j-i- mcmb aøm-bnbpw eq mbpw Xß-fpsS kphn-ti-j-ß-fpss Bap- J-ambn Ah-X-cn- n- p- Xv Cu ]mc-º-cy-ß-fm-wv. Ahn-izmkn-Isf F -Xn-t\- mƒ hnizm-kn-isf Dt±-in- mwv Ah Fgp- X-s - n- p- -Xv. tbip-hns IpSpw-_-sØtbm, ssii-h-sø-tbm- n Iptd hnh-c-߃ \ IpIb kphn-ti-j-ß-fpss Dt±-iyw. tbip-hns D `-h-øn sszh-øns A p-xm-h-l-amb {]h Ø-\w, c m-n-cn-{x-øn tbip-hn-\p km -{XnI {]k- nbpw ]c-a-amb ÿm\-hpw, tbip-hn ssih hnip enjnx ]q Øo-I-cWw XpS-ßnb kzzm Øm-]-c-amb ktµiw {]tlm-jn- p-i-bmwv kphn-ti-j-i- m-cpss e yw. Npcp- -Øn Ncn-{X-hn-h-c-W-tØ- mƒ kphn-tij {]tlm-j- W-amWv ChnsS \mw tiƒ p- -Xv. I aømbn 1-2: khn-ti-j-x-iƒ A aømbn -eq m: Xmc-Xay- -]-T\w kphn-ti-j-i- m-cmb aøm-bnbpw eq mbpw Htc hnj-bsø- - n- -tb-ip-hns P\-\-sØbpw ssii-h-søbpw n {]Xn- ]m-zn- p-s - nepw Ah hnh-cn- p kw`-h-ßfpw hnh-c-wco-xn-ifpw Xn-I pw hyxy-kvx-ß-fm-wv. Xmsg simsp-øn-cn- p tcjm-cq]w (scheme) t\m pi eq m 1 2 1:5 25: tbml- m awk-e-hm Ø 1:26 38: tbip: awk-e-hm Ø 1:39 56: adnbw Geo-izmsb kµ in- p p 1:57-80: tbml- m : P\\w ]cn-t -Z\w 2:1 40: tbip: P\\w ]cn-t -Z\w ka Ww 2:41-52: tbip tzhm-e-b-øn (3:23-38:hwim-h-en) aøm 1 2 1:1 17: hwim-hen 1:18-25: sszh-]p-{x Zm-ho-Zns ]p{x 2:1 12: hn m-\n-i-fpss Bcm[\ 2:13-15: CuPn-]vXn-te v Hfnt m w 2:16-18: inip-h[w 2:19 23 \{køv hmk-ÿ-e-am- p p 30 31

eq m-bpss hnh-c-w-߃ 128 hmiy-߃ Dƒs m- ptºmƒ aøm-bn-bp-tsxv 48 hmiy-ß-fn HXpßn \n p- p. eq m-bn hnh-cn- p Hcp cwkw-t]mepw aøm-bn-bn ImWp- n-. aømbn \ Ip hwim-hen eq m 3 ma ym-b-øn-ep- -Xn \n v kmc-ambn hyxym-k-s - n-cn- p- p. eq m-bpss hnh-c-ß-fn adn-b-øn-\mwv {]m[m\yw; aøm-bn-bp-ts-xn-em-is butk- n\pw. Xmc-Xtay\ B\- µ-i-c-amb cwk-ßfmwv eq m hnh-cn- p- Xv: ` cpw Ipeo-\-cp-amb hy n-i-fpss km n-[yw, Pdp-ksew sszhm-e-b-øns ]qpy-x, BÀm-Z-P-\-Ihpw {]Xym-im-\n `-c-hp-amb kvxpxn-ko-x-߃, sszh- Zq-X Adn-bn- p awk-e-hm Ø-Iƒ Ch-sb mw eq m-bpss hnhc-wsø \nd- -In- p- Xpw lrz-b-lm-cn-bp-am- p- p. aøm-bn-bm-is kwl jm-fl-imb cwk-ß-fmwv Nn{Xo-I-cn- p- Xv: butk- ns a\xt iw, tbip-hns\ \in- n- m-\p tltdm-tz-kns {iaw, {Iqcamb inip-h-[w, CuPn-]vXn-te v Hfn-t m w A -em-hq-kn-s\- - nbp `oxn Ch-sb- m-a-s-ßp aøm-bn-bpss hnh-cww Akz-ÿhpw {] p-_v[-hp-amb Hc- -co- -Øns {]Xo-Xn-bmWv Df-hm- p- -Xv. aøm-bn-bp-tsbpw eq m-bp-tsbpw hnh-c-w-߃ ]c-kv]cw s]mcp- Ø-s -Sm-\p {iaw A{]-k- -am-wv, Akm- y-hp-am-wv. Imc-Ww, kphn-ti-j-i- m hyxy-kvx-ß-fmb {]mtz-in-i-k-`-iƒ p-th n XΩn _ -an- mø ]mc-º-cy-ß-fpss ASn-ÿm-\-Øn ]c-kv]- cm-{ibw IqSm-sX-bmWv Ch Fgp-Xn-bn- p- -Xv. X qew Hmtcm kphnti-j-tøbpw AXn-t -Xmb khn-ti-j-x-i-fpss ] m-ø-e-øn ho n v AXnse {]txyi ktµiw Dƒs m- m-\mwv \mw {iant - -Xv. F nepw ASn-ÿm-\-]-c-amb Ncn-{X-k-Xy-ß-fpsS Imcy- Øn kphn-ti-j-i- m XΩn-ep tbmpn v {i m l-amwv: 1. tbip-hns P\-\-Imew: tltdm-tzkv cmpm-hns hmgvn aøm 2:1; eq m 1:5 26 2. P\-\-ÿew: bqz-bm-bnse t_xvelw aøm 2:1; eq m 2:4 7 3. AΩ-bpsS t]cv: adn-bw- -aøm 1:16; 2:11/ eq m 1:27 4. adn-b-øns ` Ømhpw Xncp- p-spw-_-\m-y\pw: butk- v aøm 1:18 25/eq m1:26 38 (tb-ip-hns I\ym-P-\-\w) 5. tbip F \maw: sszh-\n- n-xw- - aøm 1:21/eq m 1:31; 2:21 6. Xncp- p-spw_w \{køn ÿnc-xm-a-k-am- p p 7. aøm 2:22-23; eq m 2:39 hfsc ]pcm-x-\-amb ]mc-º-cy-ß-fmwv ChnsS \ap v e`yam-ip- -Xv. Ch-bpsS Ncn-{X-]-c-amb aqeyw Ahn-X n-x-am-wv. A aøm 1 2: LS\ I tbip-hns c m-n-cn-{x-]-c-amb D hw (1:1 25) A hwim-hen: tbip- - C-{km-tb Ncn-{X-Øns ]c-a-imjvt (hm. 1 17) B butk- n\v e`n awk-e-hm Ø: sszh-]p-{x - - Zm-ho-Zns ]p{x (hm. 18-25) II `mhn-bpss {]h-n-\m-fl-i-amb Nn{Xo-I-cWw (2:1 23) A hnpm-xo-b tbip-hns\ Bcm-[n- p p (hm. 1 12) B blqz-p\w tbip-hns\ Xnc-kv -cn- p p (hm. 13-23) 1. Hfn-t m- w- -Cu-Pn-]vXn-te v (hm.13-15) 2. inip-h[w (hm. 16-18) 3. CuPn-]vXn \n v \{k-øn-te v (hm. 19-23) BZy`m-KØv hwim-hen D -cn- p-sim v tbip-hns am\pjn-i-amb DXv`hw C{km-tb P\-Øn-eqsS sszhw km m- Xv -cn- p c m-ncn-{x-øns AXyp- n-bmbn kphn-ti-j- I Nn{Xo-I-cn- p- p. F m tbip-hns D hw hmkvx-h- Øn ]cn-ip- m-flm-hns AXv`p-Xm-h-l-amb {]h Ø\^eam-sW v butk- n\v e`n awk-e-hm Ø shfn-s -Sp-Øp p. sszh-]p-{x-\mb tbip Zmho-Zns ]p{x-\m-ip- Xv butk- neq-ss-bm-sw kqn-\bpw Chn-sS-bp- v. IqSmsX aninlm, A{_m-l-Øns ]p{x, Zmho-Zns ]p{x, FΩm- \p-th, tbip (= c -I ) XpS-ßnb ÿm\-t -cp-iƒ tbip Bcm-Ip p F hnizm-kn-i-fpss tnmzy-øn-\p- Øcw \ Ip- p- v. c mw `mkøv hnh-cn- p kw`-h-ß-sf mw hn m-\n-ifpss At\z-j-W-Øn-s bpw (2:8) AXv tltdm-tzkv cmpm-hnepw Hm t«øpw Df-hm- nb {]Xn-I-c-W-Øn-s bpw (2:3) {]Xym- Lm-X-ß-fmWv. Ah aøm-bn-bpss kphn-ti-j-øns a p `mkß-fn shfn-s -Sm-\n-cn- p c m-i-c-kw-`-h-߃ {]Xo-Im-fl- I-ambn {]Xn-^-en- n- p- p. hnpm-xo-b tbip-hn-s\bpw kphnti-j-søbpw kzoi-cn- p-tºmƒ blq-z-p\w At±-lsØ Xnckv -cn- p-ibpw ]oun- n- p-ibpw \in- n- m {ian- p-ibpw snøp- p. Cu `mkøv ÿe-\m-a-߃ p \ Ip {]txyi 32 33

{]m[m-\yhpw {i m l-amwv (bq-z-bm, Hm t«w, t_xve-tlw, CuPn-]vXv, tdma, C{km-tb tziw, Keo-en, \{k-øv). bqz-bmbnse t_xve-løp ]nd tbip Fßs\ \{km-b-\mbn Adn-b-s -Sp p F tnmzy-øn-\p-øcw \ Ip- -Xn-\p {iaam-wn-hnss ImWp- -Xv. Xncp- p-spw_w t_xve-l-øp-\n v CuPn-]vXp-hgn \{køn-seøn ÿnc-xm-a-k-am- p- Xv sszhln-xm-\p-km-c-am-wv. II hni-i-e\w A tbip-hns c m-n-cn-{x-]-c-amb D hw 1. hwim-hen: aøm1:1-17 ]g-b-\n-b-a-øn {]Nm-c-Øn-en-cp Hcp kmln-xy-cq-]-amwv hwim-hen (cf D 5:1 Zn\ 1 8). cmp-hw-i-hp-am-bp Xs _ w ImWn- m- ^vfmhn-bqkv spmtk-^qkv F blq-z-n-cn-{x-imc Bfl-I-Y-bpsS Bcw-`-Øn Xs hwim-hen D -cn- p- p- v. tbip-hns hwim-hen t{imuo-i-cn- p- -Xn kphnti-j-i kmc-amb ] p hln- n- p- v. \ne-hn-en-cn- p tcj- Isf Bkv]-Z-am n sszh-im-kv{x-]-c-amb Dt±-iy-tØm-Sp-IqsS AXns\ kphn-ti-j-i cq]o-i-cn- p. k o Æ-amb C{km-tb Ncn-{X-Øns hnhn[ L -ßsf ]n osv sszh-øns c m-]- Xn A{_m-l-Øn-s bpw Zmho-Zn-s bpw ]p{x\pw hmkvzm-\- ß-fpsS Ah-Im-in-bp-amb tbip-hn AXns ]q Øo-I-c-W- L- -Øn-te p {]th-in- n-cn- p p F kt m-j-i-c-amb {]Jym-]-\-amWv Cu hwim-hen Dƒs m- p- -Xv. ss n-fnse a p hwim-h-en-iƒt]mse CXpw IrXy-amb hnh-c-w-߃ Dƒs m- p- Hcp IpSpw-_-tcJ F -Xn-t\- mƒ sszh-imkv{x-]-c-amb Dt±-iy-Øm {]tnm-zn-x-amb kmln-xy-kr-jvsnbm-wv. Cu hwim-h-en-bpss LS\ C{]-Im-c-amWv: hm. 1: io jiw A hm 2-6: ]q -]n-xm-hmb A{_mlw apx cmpm-hmb Zmho-Zp-hsc (14 Xe-ap-d-Iƒ) B hm. 7 11: Zmho-Zp-ap-X hn{]-hmkw hsc (14 Xe-ap-d-Iƒ) C hm. 12-16: hn{]-hm-kw-ap-x tbip-an-in-lm-hsc (14 Xe-ap-d-Iƒ) hmiyw 17 kw{klw Bap-J-{]-kvXm-h-\-bmb 1 mw hmiyw hwim-h-en-bpss Dt±iysØ kv]jvs-am- p- p. tbip-an-inlm A{_m-l-Øns ]p{x- \mwv (cf Kem 3:16): blq-z-p-\-øns ]q -]n-xm-hn\p kie P\-ß-fp-tSbpw `mk-t[b \n Æm-b-I-ambn \ I-s hmkvzm- \-ß-fpsS (cf D ] 12:2 3) Ah-Im-in-bp-amWv (cf Kem 13:16). tbip Zmho-Zns ]p{x-\mwv (cf tdma 1:4) blq-z-cm-p-hw-i-ÿm- ]-I\v \ I-s hmkvzm-\-ß-fpss ( 2 kmap-h 7:12-16) ]q Øo- I-c-W-hp-am-Wv. A{_m-l-Øn\pw Zmho-Zn\pw \ I-s hmkvzm- \-߃ anin-lmsb e y-am- n-bp- -h-bm-bn-cp- p.-an-in-lm-sb- - n-bp blq-z-{in-kvxym-\n-i-fpss {]Xo- -bpss cxv\- p-cp- -am-w-xv. 14 Xe-ap-d-Iƒ hox-ap 3 JWvUn-I-I-fmbn hwim-h-ensb hn`-pn- n-cn- p- p. (cf hm. 17 ). Cu hwim-h-en-bn k o Æ-amb blq-z-n-cn{xw apgp-h {]Xn-^-en- p- p. sszh-øns ] - Xn-b-\p-k-cn v c m-n-cn{xw hnhn[ L -߃ IS p ]q Øo- I-c-W-amb tbip-hn FØn-t -cp Nn{X-amWp kphn-ti-j- I hc- p-im-wn- p- -Xv. am\p-jniamb hogvn-i-fp-tsbpw Zpc- -ß-fp-tSbpw a y-ønepw sszh-øns ]cn-]m-e\ c m-n-cn- {XsØ AXns e y-øn-te- p-\-bn- p p F v kphn-tij-i kqnn- n- p- p. BZysØ 14 Xe-ap-d-I-fpsS enãv (hm. 2 6) ]c-º-cm-k-xamwv (cf dqøv 4:18-22; 1 Zn\ 2:1 15 ). eq m-bpss enãnse {]k- -`m-k-hp-ambn (eq m 3:32 34) AXn\p kmc-amb kmayap- v. ]q -]n-xm-hmb A{_m-l-Øn Bcw-`n v Zmho-Zp-cm- Pm-hn-s\bpw blq-z-p-\-øns kph Æ-Im-e-sØbpw A\pkva-cn- p-sim- -h-km-\n- p Cu JWvUnI CuPn-]vXnse ASn-a-Øw, ]pd- m-sv, acp-`q-an-bnse Dg, ]me-kvxo-\m-{]-thi-\w, cmp-`-c-w-ÿm-]\w XpS-ßnb Ncn-{X-{]-[m-\-amb kw`h-ß-fpss Ime-amWv \ΩpsS Nn -bn sim p-h-cp-i. hm. 6 b 14 \ Ip enãn\v 1 Zn\m 3:10-16 se enãp-ambn s]mxpth s]mcp-ø-ap v; F m aq v cmpm- - m-cpss t]cp- Iƒ ChnsS ImWp- n-. BZy `mk-øn-se- -t]mse 14 Xe-apd-I-fn Cu Ime-L- sø HXp- m th n-bm-bn-cn- Ww kphnti-j-i Cu t]cp-iƒ hn p-i-f- -Xv. As - n, Cu cmpm- 34 35

- m hn{k-lm-cm-[-i-cm-bn-cp- -Xp-sIm- p-am-imw. eq m-bpss enãn \n v Xo Øpw hn`n- -am-wo- `mkw. aømbn Zmho- Zn \n v t«tam hgn-bp ]n p-s ImWn- p-tºmƒ eq m ImWn- p- Xv \mym hgn-bp ]n p-s -bm-wv. cmpy-hn-`-p- \w, injvscpw ZpjvS-cp-amb cmpm- - m-cpss `c-w-imew, bp ߃, ka-dn-bm-bp-ssbpw Hm t«-øn-s bpw hogvn XpS-ßnb blq-z-n-cn-{x-kw-`-h-ß-fn-eqss IS v G w Ccp-f-S Ime-L- -amb _m_n-tem-wnse {]hm-k-øn-e-h-km-\n- p- p. Cu Ime- L- -Ønepw sszh-øns hmkvzm-\-ßfpw ]cn-]m-e-\bpw kpÿnc-ambn \nesim p p F v kphn-ti-j-i kqnn- n- p- p. _m_n-tem-wnse {]hm-k-øn-\p-tijw aq m-wl w Bcw- `n- p- p. A[x]X-\-Øn \n v al-xz-øns AXyp- nbnte p Hcp IpXn- m-wn-hnss. eq m-bp-ts-xn \n v XnI pw hn`n- -amb Cu enãn BZysØ c p-t]-cp-i-sfmgn v (cf Zn\ 3:17) _m n-sb mw A m-x-ß-fm-wv. blq-z-n-cn- {X-Øns Adp- q-tdmfw h j-ß-fnse KXnsb {]Xn-\n-[m\w snøp Cu A mxhy n-iƒ ASn-a-ØzØn-s bpw hntzim-[n-]-xy-øn-s bpw sisp-xn-i-fn-eqss sszhn-i-hm-kvzm-\-ßsf kwh-ln- p- p. A[x-]-X-\-Øns Cu Ime-L- -a-h-km-\n- p- Xv {]Xo- -I-fpsS ]q Øo-I-c-Whpw sszh-øns hmkvzm- \-ß-fpsS km m-xv m-c-hp-amb tbip-an-in-lm-bn-em-wv. AKm[amb c m-i-c-kxyßfmwv Cu hwim-h-enbn qss kphn-ti-j-i ]Tn- n- p- -Xv. am\-h-n-cn-{x-øns GtXm Ccp-f-S- aqe-bn ad- p-in-s-t Hc-{]-[m\ kw`h-a tbip-hns P\-\w. {]Xyp-X, ]g-b-\n-baw apgp-h Dƒs m- p sszhn-i-]- -Xn-bpsS ]q Øo-I-c-Whpw c m-n-cn-{x- Øns aip-s-hp-am-wv. tbip-hn c m-n-cn-{x-øns \n Æmb-Ihpw A n-a-hp-amb Ime-L w Bcw-`n- p- p. Cu anin-lm- Im-e-Øns \ho-\-xz-amwv 16- mw hmiyw kqnn- n- p- -Xv. ]gb-\n-b-a-øns tih-e-amb XpS -b tbip. sszh-øns t\cn- p c m-i-c-amb CS-s]-S-ens ^e-am-bmwv tbip I\y- Im-a-dn-b-Øn \n p ]nd- -sx hkvxpx CXmWv kqnn- n- p- -Xv. sszhwxs Hcp ]pxnb L -Øn\v Bcw-`-an-Sp- p. hmkvzm-\-øn-s bpw Hcp- -Øns bpw Imew kam-]n- n-cn- p- p. ]q Øo-I-c-W-Øn-s bpw c -bp-tsbpw Imew kam-k-xambncn p- p. butk- n\p e`n awk-e-hm Ø: aøm 1:18-25 tbip A{_m-l-Øns ]p{x-\m-wv, Zmho-Zns ]p{x-\mwv (1:1) F v ÿm]n- m D cn p hwim-hen kam-]n- p- Xv HSp-hn-esØ IÆn-bmb butk- ns ]p{x-\ tbip F kqn-\tbm-sp-iq-sn-bmwv (hm. 16). Cu sshcp yw c - _ whgn Zmho-Zns ]p{x-\-s - nepw tbip F{]-Imcw Zmho- Zns ]p{x-\m-ip p F {]iv\w hni-zo-i-cn- p-i-bmwv Cu JWvUn-I-bpsS Dt±iyw. Iem-ssh-ZKv ytømsp-iqsn cnn- n-cn- p Cu JWvUn-Ibn kphn-ti-j-i hnhn[ kmln-xy-k-t -X-߃ kay- mbn CW- n-t Øn-cn- p- p. tbip-hns P\-\-sØ- - n-bp {]h- N\w (hm.20-21) ]c-º-cm-k-x-amb awk-e-hm Ø F kmln- Xy-cq-]-Øn-emWv cnn- n-cn- p- -Xv. c m-n-cn-{x-øn {][m-\- amb ] p-h-ln-t hy n-i-fpss P\-\-tØbpw ZuXytØbpw {]h-nn- p Hcp kmln-xy-cq-]-am-wn-xv. aq p-`m-k-ßfm-wn-xn-\p- -Xv. A inip-hns K `-[m-c-w-søbpw P\-\-sØbpw ] n-bp ap -dn-bn v B inip-hns \ma-sø- n Adn-bn v C inip-hns `mhn ZuXy-sØ- - n-bp kqn\ (km-[m-c- W-ambn \maw ZuXysØ kqnn- n- p- p) DZm-l-c-W-ambn D ] 16:11-12; 17:19; 18:10-14; \ymb 13:5; Gi 7:14-16; eq m 1:12-20; 30-37 ImWp-I. taev -d aq v `mk-߃ \ΩpsS JWvUn-I-bnse 20-21 hmiy-ß-fn ImWm Ign-bpw. ChnsS {]tbm-kn- n-cn- p as mcp kmln-xy-cq]w sszh- Iev \ Iev]\m-\n lww F -XmW.v c m-n-cn-{x-øn Hcp {]txy-i-zuxyw Hcp hy nsb `c-ta-ev n- p- Xpw B hy n AXp \n -ln- p- Xpw Ign-bp- {X Htc hm p-i-fn hnh-cn- pi F -XmWv Cu kmln-xy-cq-]-øns {]txy-i-x. DZm-l-c-W-ambn D ] 46:1-7; ]pd 4:19-20; aøm 21:1 7 ImWp-I. Cu kmln-xy-k-t Xw kphn-ti-j-i c m-a- ym-b-øn ho pw {]tbm-kn- p- p v (2:13-15, 19-23). \ΩpsS JWvUn-Ibn Iev]-\bpw \n -l-whpw XΩn-ep ÿm\w {i n- pi 36 37