Proses Pembuatan (Manufacturing Process) SME2713/SMJ3703 ZULKEPLI MUHAMAD (Lecture VII) Aspek-Aspek Pembuatan
PENGENALAN Untuk boleh dijual, barangan tersebut mestilah dapat berfungsi dengan baik, harga yang berpatutan dan mempunyai mutu yang tinggi yang boleh diterima oleh pembeli atau pengguna. Untuk dapat menghasilkan perkaraperkara yang disebutkan di atas,.
Pihak pengeluar perlu mengambil kira beberapa aspek penting yang berhubung kait dengan proses pembuatan dari peringkat merekabentuk sehinggalah kepada menghasilkan barangan siap. Aspek-aspek yang dimaksudkan itu ialah antaranya berhubung dengan spesifikasi, pemiawaian, kawalan mutu dan pemeriksaan
SPESIFIKASI (PENENTUAN) Sesuatu spesifikasi ialah satu pemerihalan (description) yang terperinci, dan untuk sesuatu pemerihalan itu menjadi spesifik ianya mestilah persis/jitu (precise). Di dalam konteks pembuatan barangan, satu spesifikasi boleh dihasilkan selepas lukisan-lukisan rekabentuk telah selesai dan ianya menjadi perlu sebelum sesuatu proses pembuatan boleh dilakukan
Sesuatu spesifikasi mestilah membolehkan sesuatu bahagian atau komponen yang ditunjukkan yang berdasarkan kepada lukisan rekabentuk kejuruteraan itu dihasilkan semula dengan tepat di bengkel pengeluaran dengan kesemua ciri-cirinya yang dikehendaki.
Sebagai contoh lihat satu komponen yang diperlukan oleh pereka bentuk. Lukisan ini tidak menunjukkan maklumat yang terperinci untuk membolehkan ianya dihasilkan dengan bilangan dan mutu yang dikehendaki. Dengan sebab itu jurutera pengeluaran mestilah menghasilkan satu lukisan kerja (working drawing) dan spesifikasi yang jelas supaya hasil yang dikehendaki akan tercapai. Adalah penting pula bagi setiap individu yang terlibat di dalam organisasi pembuatan itu menggunakan spesifikasi dan piawaian yang sama supaya tidak berlaku salah faham, kekeliruan dan kesilapan
Piawaian Piawaian boleh ditakrifkan sebagai menentukan sesuatu nilaitara (criteria) berhubung dengan saiz, bentuk, mutu dan lain-lain bagi sesuatu barangan. Dengan menggunakan konsep pemiawaian ini penghasilan sesuatu barangan akan dapat dipermudahkan(simplify), iaitu dengan menggunakan bahagian /komponen yang piawai seperti skru, gear dan lain-lain, diperbuat dengan menggunakan perkakas mesin yang piawai, diperiksa dengan menggunakan alat yang piawai, dan seterusnya.
Cara/metod, komponen dan peralatan yang piawai pula adalah dihasilkan dengan menggunakan piawaian tertentu. Ada beberapa badan yang berfungsi menyelaraskan spesifikasi dan perlaksanaan piawaian ini seperti International Standard Organisation (ISO), British Standard Institution (BSI), American National Standard Institute (ANSI) dan lain-lain org. kawalan kualiti. Terdapat berbagai jenis piawaian di mana seseorang jurutera pengeluaran boleh menggunakannya. Ianya merangkumi antaranya ialah seperti dimensi, had-terima, spesifikasi bahan dan sifat-sifatnya, sifatnya, mesin, alat, tolok, cara memeriksa, menganggar, memasang dan lain-lain lagi.
Penggunaan piawaian-piawaian ini adalah sangat penting kerana ianya memberikan kesan yang langsung kepada mutu. Sekiranya nilaitara yang dikehendaki di dalam sesuatu piawaian itu diikuti maka tingkat kualiti yang tertentu akan tercapai.
ASEMBLI PRODUK PEMBUATAN Bagaimana menghasilkan komponen yang akan memberikan asembli yang diperlukan? membuat dengan tepat (make to suit) asembli pilihan (selective assembly) keboleh-saling-tukaran (inter-changeability)
MEMBUAT DENGAN TEPAT Cara yang pertama ialah dengan komponen tersebut diperbuat sedekat mungkin dengan saiz yang direkabentuk dengan menggunakan peralatan yang ada, diukur dan dipadankan. Cara ini sangat terhad terutama kalau sekiranya kuantiti pengeluaran yang tinggi yang ekonomik ingin dicapai. Ini adalah kerana pekerja yang mahir diperlukan, komponen tidak boleh diperbuat dengan banyak dan tidak boleh dipilih secara rawak untuk diasemblikan. Selain dari itu mutu padanan yang dihasilkan berubah-ubah dengan tidak diketahui nilainya di samping komponen ganti tidak boleh diperbuat dan disimpan lebih awal.
ASEMBLI PILIHAN Cara kedua iaitu asembli pilihan ialah dengan mengukur kesemua komponen dan menggredkannya kepada kumpulan-kumpulan mengikut julat had yang tertentu. Boleh jadi terdapat lima gred aci dan lima gred lubang
Sistem ini secara umumnya digunakan sekiranya dua keadaan wujud iaitu ; Komponen tidak dapat diperbuat secara ekonomik kepada ketepatan yang dikehendaki tetapi boleh diukur dan digredkan. Asembli tersebut ditukar/diganti sebagai satu unit/set yang lengkap bilamana perlu seperti menukar galas bebola dan tidak diperbaiki dengan menukarkan komponen-komponen secara individu. Penggunaan yang tipikal akan asembli ini ialah di dalam pembuatan galas bebola dan penggelek, selinder dan piston pada enjin kereta
PEMBUATAN BOLEH-SALING-TUKAR Menggunakan cara pembuatan yang paling ekonomik. Cara ini lazimnya melibatkan penggunaan mesin-mesin automatik atau separa automatik yang dijalankan oleh operator separuh mahir. Kesemua bahagian/komponen boleh saling tukar iaitu sekiranya terdapat 1000 aci dan 1000 lubang maka mana-mana pasangan yang dipilih secara rawak akan dapat dipasangkan untuk mendapatkan asembli yang memuaskan. Kesemua asembli yang dihasilkan adalah boleh diterima walaupun terdapat sedikit variasi di dalam padanan kerana ini telah diambil kira oleh perekabentuk.
Seperti yang dinyatakan di atas, ini adalah satu sistem di mana setiap satu daripada setiap kumpulan bahagian-bahagian yang dihasilkan akan boleh dipasangkan secara bebas dengan mana-man satu daripada kesemua pasangan bahagian-bahagian tersebut yang dihasilkan, iaitu setiap pasangan bahagian adalah boleh saling tukar dengan setiap yang lain dengan tidak perlu kepada apa-apa pengubahsuaian atau padanan lagi kepada bahagian-bahagian tersebut. Sekiranya terdapat beberapa kilang yang menghasilkan bahagian-bahagian mengikut spesifikasi piawaian yang sama, maka kesemua bahagian-bahagian dari kilang-kilang tersebut akan boleh saling tukar.
Ini akan mengurangkan kos sebab kerjakerja asembli dapat dipermudahkan dan juga bahagian-bahagian gantian yang piawai boleh diambil dari stok/simpanan. Untuk membolehkan keboleh-saling-tukaran, had-terima bagi komponen yang bersesuaian mestilah ditentukan daripada piawaian untuk menyesuaikan jenis padanan yang diperlukan. Proses pembuatan mestilah mempunyai darjah kejituan yang tinggi untuk boleh menghasilkan bahagian/komponen di dalam lingkungan keperluan had-terima. Selanjutnya, sistem kawalan mutu yang digunakan hendaklah mempastikan bahawa komponen-komponen yang di dalam lingkungan spesifikasi sahaja yang diterima untuk digunakan