Penilaian Kitar Hayat Sosial (SLCA): Beberapa Persoalan Penting dalam Mengiktiraf Pelaksanaanya.

Size: px
Start display at page:

Download "Penilaian Kitar Hayat Sosial (SLCA): Beberapa Persoalan Penting dalam Mengiktiraf Pelaksanaanya."

Transcription

1 Life Cycle Thinking 1 Penilaian Kitar Hayat Sosial (SLCA): Beberapa Persoalan Penting dalam Mengiktiraf Pelaksanaanya. Amir Hamzah Sharaai Institut Pendidikan Guru, Kampus Tuanku Bainun, Bukit Mertajam, Pulau Pinang : amirhamzahsharaai@hotmail.com Diterima untuk diterbitkan pada: 23 APRIL 2012 Bolehkah impak sosial dikira? Secara umumnya Penilaian Kitar Hayat atau Life Cycle Assessment (LCA) adalah pendekatan utama yang menilai kesan alam sekitar pada sistem sesuatu produk. Penilaian ini mencakupi tiga aspek utama dalam kelestarian alam sekitar iaitu ekologi, ekonomi dan ekuiti sosial yang menggunakan unit berfungsi yang sama dan sempadanan sistem dalam bentuk kuantitatif dengan harapan dapat menilai sama ada sistem-sistem produk alternatif itu lebih atau kurang lestari (Klopffer 2003, 2008; Reap et al. 2008b). Pelbagai cabaran metodologi mungkin membawa kita mempersoalkan kemungkinan penilaian kitar hayat sosial (SLCA), meskipun kumpulan kerja UNEP menyatakan tidak terdapat sebarang halangan asas (Grießhammer et al. 2006). Kebimbangan sosial ini pelbagai hingga memperlihatkan lebih daripada 200 penunjuk dengan wajaran yang berbeza dari kumpulan-kumpulan yang berbeza (Hunkeler and Rebitzer 2005). Banyak penunjuk sosial samada menerangkan kesan atau kelakuan yang mempengaruhi satu kesan khusus dan bukan tingkah laku asas yang akan selari aliran di LCA (Joergensen et al. 2008). Terdapat juga percanggahan di mana kesan sosial tidak langsung berkaitan dengan aliran proses, tetapi lebih kepada cara sebuah syarikat tertentu berinteraksi dengan pihak berkepentingan (Dryer et al. 2006; Hauschild et al. 2008). Ini akan menekankan keperluan syarikat-lokasi-data spesifik dan seterusnya merumitkan bagi memperuntukkan impak kepada produk tertentu. Banyak petunjuk sukar untuk dikira dan ia hanya boleh dinilai dari segi kualitatif. Langkah-langkah tambahan pengumpulan data dan pemodelan perlu untuk menghubungkan sifat-sifat titik tengah kepada kemusnahan spesifik boleh menyebabkan ketidaktentuan yang besar. Kepelbagaian anggaran luaran untuk penjanaan elektrik yang disebabkan oleh ketidaktentuan metodologi adalah setanding dengan yang disebabkan oleh teknologi alternatif adalah berbeza seperti solar dan arang batu, mencadangkan bahawa pendekatan hanya boleh memberikan jawapan yang tidak jelas iaitu apabila pilihan adalah amat jelas bahawa analisis tidak perlu (Lenzen 2006). Einstein menegaskan bahawa Tidak semua yang boleh dikira perlu diambil kira, dan tidak semua yang dikira boleh dikira. Klopffer (2003, 2008) menekankan bahawa SLCA atau Penilaian Kitar Hidup Lestari (Life cycle sustainability assessments) adalah untuk memberi keputusan yang boleh dipercayai yang boleh memaklumkan keputusan (dan memudahkan pembelajaran) di pelbagai peringkat masyarakat. Orang ramai tidak perlu atau sering menggunakan pengetahuan terperinci laluan impak atau kos kerosakan untuk membuat pertimbangan mengenai risiko atau faedah relatif sesuatu produk alternatif atau teknologi

2 Life Cycle Thinking 2 (Lenzen 2006). Teorem Mustahil Arrow menyatakan bahawa pilihan kolektif tidak boleh menjadi logik dan adil (Arrow 1963). Ia mungkin lebih penting bahawa SLCA mentakrifkan proses rasional yang akan dilihat sebagai adil daripada menghasilkan satu jawapan yang kuantitatif tidak kabur. Bilangan pertimbangan yang berpotensi berbanding dengan keberkesanan atau kelestarian tindakan organisasi menjadikan ia penting untuk memberi tumpuan kepada beberapa pilihan isu yang paling menonjol. Dalam dunia yang bergantung kepada keadaan di mana perhatian pengurusan sumber yang terhad, maklumat yang lebih terperinci boleh menjadi amat berharga yang hanya berfungsi untuk mengalih fokus dari perhatian sepatutnya kepada pihak yang berkepentingan yang terlibat (Simon 1978). Kerumitan adalah sifat yang begitu dalam sesuatu perkara, dan mencari prosedur penghampiran yang diterima dan heuristik yang membenarkan ruang yang besar untuk dicari secara selektif terletak pada kebijaksanaan... (ms 12). Bertanyakan soalan yang betul biasanya lebih penting daripada mengira-ngira jawatan yang betul. Apakah soalannya dan Siapakah pula yang bertanya? Untuk menjadi alat yang berguna SLCA mesti menyesuaikan diri dengan konteks sebenar yang berkaitan dengan pembuat keputusan (Hauschild et al. 2008). Semua kesan yang signifikan mesti dipertimbangkan, dan hubungan tindakan sesuatu organisasi dan impak atau kemusnahan kepada pihak berkepentingan yang terlibat sepatutnya jelas serta agak tertentu (Dreyer et al. 2006). Akhirnya, maklumat inventori yang diperlukan, prosedur terperinci bagi mengukur impak, dan beberapa persetujuan bagaimana untuk menilai atau menimbang kategori impak yang berbeza semua perlu untuk diseimbangkan mengikut keperluan pembuat keputusan (Joergensen et al. 2008). Pada masa yang sama, perlu ada beberapa ketekalan atau piawaian untuk membina kredibiliti dengan pihak-pihak berkepentingan dan untuk mengelakkan analisis yang pincang dengan andaian yang disesuaikan dengan jawapan yang dikehendaki. Projek pembangunan lestari oleh World Business Council khusus bagi penggunaan lestari mencadangkan tiga kelas yang luas bagi keputusan-keputusan yang mana SLCA boleh membantu perniagaan ke arah sistem produk yang lestari (2008) iaitu: 1. Inovasi proses perniagaan untuk pembangunan produk baru, perkhidmatan dan perniagaan yang lebih baik, 2. Pilihan Mempengaruh penggunaan pemasaran dan meningkatkan kempen kesedaran untuk menggalakkan pengguna untuk memilih dan menggunakan produk yang lestari, dan 3. Pilihan Menyunting (edit) penyingkiran produk dan perkhidmatan yang tidak lestari dari tempat pasaran. Setiap kelas keputusan akan mengenakan satu set keperluan minimum bagi setiap orang berkepentingan yang terlibat, jenis maklumat yang diperlukan, dan kriteria untuk menilai kualiti keputusan itu. Ia juga adalah penting untuk menyedari bahawa setiap soalan ini boleh diminta oleh perniagaan yang mencari masyarakat atau masyarakat yang mencari perniagaan.

3 Life Cycle Thinking 3 Inovasi pula pada dasarnya merupakan suatu proses dalaman perniagaan. Perspektif perniagaan akan bergantung kepada langkah-langkah yang kebanyakannya kuantitatif, dan kualiti keputusan mereka akhirnya akan diadili oleh kejayaan kewangan syarikat itu. Pihak berkepentingan yang berkaitan terutamanya akan menjadi orang yang terlibat secara langsung dengan transaksi kewangan yang berkaitan dengan membina, menjual, memberi perkhidmatan dan melupuskan produk. Kesan luaran atau orang berkepentingan yang dipengaruhi secara tidak langsung akan dimasukkan hanya apabila isu-isu tersebut boleh disepadukan ke dalam penawaran produk dan nilai yang terhasil diperolehi berdasarkan struktur kewangan semasa. Walau bagaimanapun, penerimaan sosial terhadap inovasi teknologi adalah satu keperluan untuk kejayaan dalam bentuk kewangan. Inovasi dipacu oleh pengguna bagi gajet baru dengan pengembangan fungsi, dan pengguna selalunya tidak menggunakan produk baru sebagaimana kehendak pereka bentuk. Cara produk tersebut diterima pakai dan diterapkan dalam struktur sosial dan teknikal yang sedia ada akan menentukan impak yang terhasil (Rohracher 2003). Melihat inovasi dari perspektif pengguna akhir boleh membawa kepada inovasi yang lebih berjaya serta lestari. Pilihan Mempengaruhi harus menjadi perbualan dua hala antara perniagaan dan masyarakat (awam dan kerajaan) untuk membangun satu kefahaman yang sama mengenai apa yang dianggap sebagai produk atau gaya hidup yang lestari. Pendekatan tersebut semestinya lebih inklusif dan kualitatif. Para pengguna sedang berusaha meyakinkan syarikat-syarikat menyedari kerosakan yang tidak dapat dilihat disebabkan oleh produk atau kerugian tidak langsung, dan begitu sukar untuk diukur serta hasil dari satu siri kesan majmuk (Turner et al. 2008). Kualiti keputusan akan dinilai dari segi maklumat yang dipercayai dan relevan, yang akhirnya, mendapat sokongan awam bagi syarikat yang berinisiatif lestari. Cabaran membangunkan satu penunjuk sosial umum yang diterima, memilih keputusan paling relevan, dan bersetuju pada data dan prosedur yang digunakan untuk mengukur dan menunjukkan prestasi menjadi perkara yang penting. Tidak semua masalah akan akur menyelesaikan masalah melalui inisiatif sukarela korporat dalam penyelesaian berasaskan pasaran. Akan sentiasa terdapat kerosakan tidak langsung yang disebabkan oleh tindakan-tindakan yang lain (Turner et al. 2008). Semua produk memberi manfaat kepada kumpulan pihak berkepentingan pada perbelanjaan kumpulan yang lain. Pada suatu ketika, faedah keseluruhan pada masyarakat tidak dapat memberi justifikasi kepada punca kerosakan. Proses politik digunakan untuk memutuskan satu produk tersebut tidak lestari mestilah bersifat menyeluruh dan mengesahkan semua pihak berkepentingan yang berminat kerana suara mereka didengari. Keperluan maklumat itu adalah kompleks. Data mesti dikumpulkan perlu bermakna kepada pihak berkepentingan yang terlibat, tetapi diproses dalam bentuk tertentu serasi dengan prosedur undang-undang dan peraturan. Kualiti satu keputusan itu akan dihakimi berdasarkan kepada keadilan dan kekonsistenan. Mewujudkan satu perkaitan sebab dan akibat dari tindakan syarikat kepada kesan akhir yang diterima oleh pihak berkepentingan yang terlibat dilihat sebagai munasabah dan mungkin juga sebagai satu cabaran utama untuk memacu tindakan dan memaklumkan dasar awam. Pilihan Penyuntingan adalah kebanyakkannya melibatkan proses sosiopolitik untuk mengenakan tindakan undang-undang kepada perniagaan, tetapi boleh menjadi sama penting jika dilihat dari perspektif perniagaan sebagai satu proses pengurusan risiko.

4 Life Cycle Thinking 4 Jadual 1: Masalah dalam LCA mengikut Fasa (Reap et al. 2008a, b) Fasa 1. Definisi Matlamat dan Skop Masalah Definisi unit berfungsi Pemilihan sempadan Kesan sosial dan ekonomi Pertimbangan senario alternatif 2. Inventori Kitar Hayat Peruntukan (allocation) Kriteria pemotongan (cutoff) Keunikan teknikal tempatan 3. Penilaian Impak Kitar Hayat Kategori impak dan pemilihan metodologi variasi ruang (spatial variation) Keunikan persekitaran tempatan Dinamik persekitaran Horizon masa 4. Interpretasi Kitar Hayat Pewajaran (weighting) dan Nilaian (valuation) Ketidaktentuan dalam proses membuat keputusan 5. Keseluruhan Ketersediaan dan kualiti data Soalan-soalan penting bagi satu metadologi SLCA yang praktikal Matlamat yang munasabah bagi SLCA adalah dengan mentakrif satu proses yang boleh dipercayai yang akan membantu pembuat keputusan mempertimbangkan minat pihak berkepentingan luar secara efektif di luar sfera minat mereka misalnya sistem produk yang lain, kawasan geografi yang lain, generasi akan datang, dan sebagainya, serta membuat pilihan fungsi yang bergerak ke arah objektif yang saling boleh diterima (Musters et al 1998). Isu-isu kritikal untuk SLCA adalah hampir serupa dengan apa yang dikenalpasti dalam kaedah LCA yang sehingga kini masih tidak dapat diselesaikan (Rujuk Jadual 1). Keperluan khusus bagi tiga kelas keputusan yang dibincangkan di atas boleh membantu penyelidik ke arah metodologi yang memberikan penyelesaian yang agak baik daripada soalan-soalan yang betul. Penyelidik SLCA akan perlu menimbangkan masalah-masalah seperti kesan sosial, dan sebaliknya, bagaimana boleh pertimbangan kesan sosial menyumbang kepada kemajuan metadologi berkaitan dengan LCA dan juga Kitar Hayat Kos (LCC). Kesan sosial pada dasarnya berlaku dalam mendefinisikan unit berfungsi dan menggariskan sempadan sistem. Kaedah kitar hayat cuba untuk mentakrifkan unit berfungsi yang membolehkan sistem produk yang berbeza untuk dibandingkan dengan satu asas yang sama. Walaubagaimanapun syarikat terus menerus berinovasi ke atas produk mereka dengan membina ciri-ciri atau fungsi baru yang membezakannya dengan syarikat lain untuk lebih berdaya saing dan juga mengelakkan saingan yang sengit dari segi kos dan penyampaiannya. Pelbagai ciri dan perkhidmatan sokongan pelanggan digunakan untuk mewujudkan kos penukaran dan membina kesetiaan terhadap jenama. Kaitan emosi pelanggan juga dihubungkan kepada faedah sosial dan kos produk itu. Oleh itu, ekonomi tumbuh dengan menyerap lebih banyak ciri-ciri sosial dan dunia semula jadi sebagai sumber-sumber untuk digerakkan sebagai kelebihan daya saing (Anderson 2006). Kesan luaran adalah zon konflik, yang mana ia memutuskan di mana untuk melukis sempadan merupakan soalan asas bagi kelestarian, dan satu yang akan terus berkembang

5 Life Cycle Thinking 5 dari masa ke semasa. Misalnya apakah unit berfungsi iphone berbanding beratus-ratus aplikasi yang lain? Teknologi telefon selular boleh meningkatkan keuntungan petani miskin dalam membangunkan ekonomi atau pengedar dadah di kawasan penduduk yang padat. Teknologi yang mempunyai pelbagai kesan terhadap bagaimana manusia berkomunikasi antara satu sama lain yang mungkin menjangkau lebih jauh daripada apa yang dibayangkan oleh pereka telefon awal. Mana-mana persempadanan sempadan sistem akan menjadi tentatif, berdasarkan kepada andaian semasa impak yang berkaitan dan pihak berkepentingan yang terlibat (Musters et al. 1998). Memandangkan kerumitan ini, satu cadangan yang praktikal adalah bahawa penggunaan produk dimodelkan berdasarkan definis kategori produk yang mantap (Joergensen et al. 2008). Penyelidikan dalam menyokong dasar produk bersepadu (IPP) untuk mengenalpasti dan mengutamakan mana kategori produk menghubung kepada kesan yang paling ketara yang boleh memberi maklumat yang berguna (Tukker dan Jansen 2006). Satu lagi cadangan yang baik adalah untuk menganalisis inventori alam sekitar untuk menentukan kawalan ke atas, organisasi dan tindakan dalam kitaran hayat untuk mengenal pasti memberi kesan kepada struktur sosial, budaya, dan politik (Hutchins dan Sutherland 2008). Menstruktur kajian LCA dan LCC dengan sempandan konsisten adalah penting untuk mendapatkan keputusan teknikal yang sah. Walaubagaimanapun, menilai zon konflik pada sempadan sistem yang ditakrifkan adalah proses sosial yang akhirnya akan menentukan jika keputusan diterima atau diambil tindakan. Ia akan menjadi sama penting untuk berkomunikasi secara efektif kriteria untuk siapa dan apa yang telah dimasukkan dan dikecualikan dari penilaian itu. Satu lagi soalan kritikal untuk SLCA sama ada kategori impak boleh dikaitkan dengan data inventori berasaskan proses yang sama digunakan dalam LCA dan LCC. Jika impak sosial tidak langsung berkaitan dengan aliran proses, maka akan perlu peraturan yang jelas untuk memperuntukkan kesan kepada sistem produk spesifik. Dreyer et al. (2006) mencadangkan menentukan satu faktor yang berkongsi untuk agregat berat setiap profil sosial syarikat di sepanjang rantaian produk. Norris (2006) mencadangkan satu kaedah untuk penilaian kitar hayat atribut untuk meringkaskan sifat-sifat proses di seluruh rantaian bekalan syarikat. Klopffer (2003, 2008) mempertikaikan bahawa, untuk penilaian kelestarian produk, semua impak mesti secara kuantitatif dikaitkan dengan satu unit berfungsi. Weidema (2006) mengambil dari analisis kos faedah dan LCA untuk mencadangkan satu set penunjuk komprehensif dan menyediakan contoh-contoh rantaian kesan, menghubungkan penunjuk inventori sosial kepada impak kepada kesejahteraan dan produktiviti manusia. Hunkeler (2006) menguraikan proses unit inventori kitar hayat ke dalam tempoh berkerja serantau, dan kemudian menilai impak sosial yang berdasarkan keupayaan untuk menggunakan pendapatan pekerja untuk mendapatkan keperluan asas, seperti makanan dan perumahan. Menyelesaikan soalan-soalan ini adalah langkah penting dalam menentukan dan mengesahkan petunjuk-petunjuk sosial. Satu set soalan ketiga berkaitan dengan putus hubungan yang wujud di antara logik global rantaian nilai produk dan penilaian kelestarian berasaskan tempat. Variasi ruang aspek-aspek alam sekitar dan kesan yang terhasil telah menunjukkan bukti yang boleh menyebabkan beberapa magnitud perubahan (Reap et al. 2008b). Walaupun data tapak generik telah digunakan, SLCA akan perlu untuk membolehkan penilaian khusus lokasi untuk keutamaan berbeza pada komuniti berbeza. Di sini sekali lagi, penyelidikan IPP boleh menawarkan hasrat yang bermakna

6 Life Cycle Thinking 6 mengenai senibina maklumat yang diperlukan untuk menyokong membuat keputusan mengenai sistem teknikal (Tukker et al. 2006). Model tapak khusus mungkin akan menjadi terlalu kompleks untuk pereka cipta produk, tetapi ia mungkin boleh jadi untuk menggunakan modelmodel kebangsaan dan serantau sebagai piawaian penentukuran untuk alat sokongan reka bentuk yang lebih mudah (Reap et al. 2008b). Ia seolah-olahnya lokasi yang berbeza bukan sahaja akan memilih kategori impak secara berbeza tetap sebenarnya menumpukan kepada kategori impak yang berbeza sepenuhnya. Kategori impak boleh ditakrifkan kepada gabungan pendekatan atas ke bawah (top-down) dan bawah ke atas (bottom-up). Pengenalpastian bawah ke atas menumpukan kepada isu-isu berkaitan dengan keputsan konteks tertentu seperti sektor industri, kategori produk, dan kawasan geografi. Pengenalpastian atas ke bawah pula menumpukan kepada nilai sejagat seperti yang termaktub dalam perjanjian antara bangsa seperti Universal Declaration of Human Rights, yang mewujudkan keperluan minimum yang memuaskan hati dalam semua kes (Dreyer et al. 2006). Menggabungkan pendekatan -pendekatan ini ke dalam sistem yang jelas yang boleh digunakan secara praktikal akan menjadi satu lagi cabarannya. Rumusan dari Pembentangan Kertas kerja Kajian kemungkinan UNEP mengenalpasti satu set langkah-langkah lanjut untuk menggalakkan penggunaan pembangunan dan kegunaan praktikal SLCA yang juga bertindak sebagai satu cara berguna menjemput membentangkan kertas-kertas kerja ( Jadual 2). Perbincangan ini boleh menyediakan panduan tambahan bagi kerja-kerja pada masa akan datang untuk menyelesaikan beberapa soalan-soalan kritikal dan untuk menunjukkan bagaimana SLCA boleh digunakan untuk memaklumkan keputusan-keputusan di pelbagai peringkat masyarakat. Jadual 2: Langkah lanjut untuk membangunkan SLCA (Grieβhammer et al. 2006) 1. Melaksanakan kajian kes 2. Menetapkan satu senarai penunjuk sosial yang diterima secara umum 3. Mentakrif dan mencirikan penunjuk individu 4. Memeriksa dan memperbaikan pangkala data sedia ada untuk rantaian huluan 5. Bersetuju dengan satu cara menyediakan maklumat 6. Menghasilkan satu kod amalan Adalah dinasihatkan agar bila bermula dengan soalan-soalan yang besar, di mana walaupun penghampiran kasar boleh memberikan maklumat yang berguna. Makanan, tenaga, pengangkutan, dan perkumahan telah menunjukkan sebahagian besarnya menentukan footprint ekologi kita. Persembahan produk dalam sektor-sektor ini menyelesaikan keperluan asas kita, tetapi juga dalam ekonomi yang maju ia bersaing atas dasar psikologi, estetik, atau keinginan pengalaman (Anderson 2006). Kajian kes dalam sektor-sektor ini boleh meneroka definisi bagi unit berfungsi dan pemilihan sempadan sistem. Kajian retrospektif pada inovasi-inovasi teknologi terdahulu boleh memberi maklumat yang berguna pada inovasi yang gagal atau elemen-elemen utama sesuatu kod amalan (daripada inovasi yan g berjaya). Penerokaan kajian kes inovasi berstatus kontroversi, misalnya rekod-rekod digital perubatan, makanan GMO, atau nanoteknologi boleh mentaksir nilai SLCA untuk memaklumkan proses-proses keputusan inovasi.

7 Life Cycle Thinking 7 Gambaran keseluruhan yang lebih luas daripada kajian kes boleh dilengkapkan dengan lebih produktif dengan kajian yang lebih terperinci dalam penunjuk sosial. Hal ini berkemungkinan akan mendapatkan manfaat dari pendekatan bawah ke atas dan atas ke bawah yang dibincangkan di atas. Pendekatan bawah ke atas memberi tumpuan kepada keperluan pihak berkepentingan dan relevan kepada keputusan yang dalam pertimbangan. Pendekatan dari atas ke bawah memberi tumpuan kepada keperluan asas yang menetapkan beberapa peringkat prestasi minimum bagi piawaian melalui perjanjian kod amalan industri antarabangsa, dan lainlain lagi. Butir-butir bagaimana untuk menentukan dan mengukur setiap penunjuk, ketersediaan dan kualiti data yang perlu, hubungan inventori breasaskan proses, dan kesesuaian penunjuk untuk membuat keputusan pada pelbagai peringkat merupakan topik-topik menarik. Penggunaan proses data inventori biasa dan model-model menawarkan sinergi yang jelas dan akan memudahkan penggunakan pendekatan kitar hayat dalam membuat keputusan (Hunkeler 2006; Hunkeler dan Rebitzer Mengesahkan bahawa penunjuk sosial dapat dikaitkan dengan unit berfungsi melalui struktur data inventori kitar hayat yang sama akan menjadi sumbangan yang berharga. Pendekatan Hunkeler (2008) dalam menggunakan waktu bekerja setiap elemen inventori memperlihatkan bagaimana berkesan ekonomi pasaran meningkatkan kesejahteraan kita, dan dengan itu ia perlu dilanjutkan usaha pendekatan ini. Ia akan menjadi lebih menarik untuk meneroka implikasi tahap kemahiran yang berbeza dalam pekerjaan dan pengagihan manfaat ekonomi antara buruh dan modal, yang mana ia merupakan persoalan-persoalan penting dalam mewujudkan kehidupan lestari. Menggabungkan penunjuk dan pengajaran dari kajian kes untuk melakarkan kod amalan adalah matlamat utama. Kritikan terhadap kelas-kelas keputusan yang dicadangkan sebagai satu prinsip kod organisasi sangat mengalu-alukan cadangan skema yang lain. Penerokaan Pilihan Keputusan Penyuntingan yang disebut sebelum ini boleh membantu menghalusi definisi dan matlamat pengeluaran dan penggunaan lestari. Ia akan kelihatan bahawa kesan negatif yang tidak lestari merentasi kategori produk yang begitu banyak, misalnya bahan kimia toksik, adalah satu analisis yang berasaskan produk mungkin tidak dapat membantu. Dalam kes lain, produk yang dikaitkan dengan jelas kepada kerosakan, misalnya alkohol dan tembakau. Kertas kerja menilai kebergunaan SLCA dalam dasar awam akan menjadi sumbangan yang begitu berharga. Perlu diingatkan bahawa produk lestari tidak semestinya akan menghasilkan komuniti yang lestari juga. Sekiranya matlamat kita adalah keputusan yang dimaklumkan pada pelbagai peringkat masyarakat, ia akan menjadi perlu untuk menghubungkan perspektif global dan berasaskan bahaya rantaian produk kepada perspektif komuniti berasaskan risiko dan serantau. Impak spesifik dalam masyarakat akan bergantung kepada campuran tertentu rantaian produk yang mengalir melalui kawasan itu. Ia adalah di luar skop mana-mana syarikat tunggal untuk mempertimbangkan interaksi kompleks ini dalam pilihan rekabentuk produk mereka. Pada masa yang sama, syarikat akan berminat dalam mengesahkan bahawa inisiatif mereka sebenarnya menghasilkan faedah yang disasarkan. Seni bina data yang membenarkan perkongsian data yang cekap antara model keputusan bagi pelbagai skala akan membantu meningkatkan nilai SLCA kepada pembuat keputusan awam dan juga swasta. Penyelidikan dalam pengurusan rantaian bekalan atau perancangan wilayah mungkin memberi maklumat yang berguna.

8 Life Cycle Thinking 8 Senarai perbincangan di atas sudah tentu tidak lengkap. SLCA menawarkan satu landskap yang luas topik-topik penyelidikan yang berpotensi. Rumusan menjadi lebih baik sekiranya dapat memasukkan peringatan dari Hunkeler dan Rebitzer (2005) iaitu tambahan tahap kecanggihan, dan juga model-model baru, tidak seharus mengabaikan keperluan dan realiti membuat keputusan. Kita perlu pendekatan yang mudah tetapi tidak begitu mudah untuk mengimbas dunia yang kompleks dan memberi tumpuan kepada cabaran-cabaran yang terbaik akan menggerakkan kita ke arah model perniagaan yang lestari (Klopffer 2003). Mungkin langkah pertama yang berguna untuk mengenalpasti soalan-soalan yang penting dalam menjawab isu-isu dalam SLCA adalah menjelaskan apa yang kita tidak tahu bagi memudahkan kita menjawab soalan-soalan itu, dan mengiktiraf bahawa apa-apa penilaian lestari akan menjadi satu perjalanan dalam mempelajarinya. RUJUKAN Anderson V (2006) Turning economics inside out. Int J Green Econ 1 (1/2):11 22 Arrow KJ (1963) Social choice and individual values, 2nd edn. Yale University Press, New Haven, CT Dreyer LC, Hauschild MZ, Schierbeck J (2006) A framework for social life cycle impact assessment. Int J Life Cycle Assess 11(2):88-97 Grießhammer R, Benoît C, Dreyer LC, Flysjö A, Manhart A, Mazjin B `(2006) Feasibility study: integration of social aspects into LCA. Available at 10FA-4501-BF93-FB9AEAE4D163. Accessed 20 January 2009 Hauschild MZ, Dreyer LC, Joergensen A (2008) Assessing social impacts in a life cycle perspective lessons learned. CIRP Annals Manufacturing Technology 57:21 24 Hunkeler D (2006) Societal LCA methodology and case study. Int J Life Cycle Assess 11(6): Hunkeler D, Rebitzer G (2005) The future of life cycle assessment. Int J Life Cycle Assess 10(5): Hutchins MJ, Sutherland JW (2008) An exploration of measures of social sustainability and their application to supply chain decisions. J Clean Prod 16: Joergensen A, Le Bocq A, Nazarkina L, Hauschild MZ (2008) Methodologies for social life cycle assessment. Int J Life Cycle Assess 13(2): Klöpffer W (2003) Life-cycle based methods for sustainable product development. Int J Life Cycle Assess 8(3): Klöpffer W (2008) Life cycle sustainability assessment of products. Int J Life Cycle Assess 13(2):89 94 Lenzen M (2006) Uncertainty in impact and externality assessments: implications for decision-making. Int J Life Cycle Assess 11(3): Musters CJM, de Graaf HJ, ter Keurs WJ (1998) Defining socioenvironmental systems for sustainable development. Ecol Econ 26: Norris GA (2006) Social impacts in product life cycles: towards life cycle attribute assessment. Int J Life Cycle Assess 11(1): Reap J, Roman F, Duncan S, Bras B (2008a) A survey of unresolved problems in life cycle assessment. Part 1: goal and scope and inventory analysis. Int J Life Cycle Assess 13(4): Reap J, Roman F, Duncan S, Bras B (2008b) A survey of unresolved problems in life cycle assessment. Part 2: impact assessment and interpretation. Int J Life Cycle Assess 13(5): Rohracher H (2003) The role of users in the social shaping of environmental technologies. Innovation 16(2): Simon HA (1978) Rationality as a process and product of thought. Am Econ Rev 68(2):1 16 Tukker A, Jansen B (2006) Environmental impacts of products: a detailed review of studies. J Ind Ecol 10(3): TukkerA, Eder P, Suh S (2006) Environmental impacts of products: policy relevant information and data challenges. J Ind Ecol 10(3): Turner NJ, Gregory R, Brooks C, Failing L, Satterfield T (2008) From invisibility to transparency: identifying the implications. Ecol Soc 13(2), article 7. Available at WBCSD (2008) Sustainable consumption facts and trends: from a business perspective. World Business Council for Sustainable Development, Geneva, Switzerland

UNIVERSITI SAINS MALAYSIA. CIT562 Bioinformatics Computing [Perkomputeran Bioinformatik]

UNIVERSITI SAINS MALAYSIA. CIT562 Bioinformatics Computing [Perkomputeran Bioinformatik] UNIVERSITI SAINS MALAYSIA First Semester Examination 2015/2016 Academic Session December 2015/January 2016 CIT562 Bioinformatics Computing [Perkomputeran Bioinformatik] Duration : 2 hours [Masa : 2 jam]

More information

UNIVERSITI SAINS MALAYSIA. CCS511 Evolutionary Computing [Perkomputeran Berevolusi]

UNIVERSITI SAINS MALAYSIA. CCS511 Evolutionary Computing [Perkomputeran Berevolusi] UNIVERSITI SAINS MALAYSIA First Semester Examination 2014/2015 Academic Session December 2014/January 2015 CCS511 Evolutionary Computing [Perkomputeran Berevolusi] Duration : 2 hours [Masa : 2 jam] INSTRUCTIONS

More information

DEVELOPMENT OF PROCESS-BASED ENTROPY MEASUREMENT FRAMEWORK FOR ORGANIZATIONS MAHMOOD OLYAIY

DEVELOPMENT OF PROCESS-BASED ENTROPY MEASUREMENT FRAMEWORK FOR ORGANIZATIONS MAHMOOD OLYAIY DEVELOPMENT OF PROCESS-BASED ENTROPY MEASUREMENT FRAMEWORK FOR ORGANIZATIONS MAHMOOD OLYAIY A thesis submitted in fulfilment of the requirements for the award of the degree of Doctor of Philosophy (Management)

More information

INTEGRATED MALAYSIAN METEOROLOGICAL DATA ATMOSPHERIC DISPERSION SOFTWARE FOR AIR POLLUTANT DISPERSION SIMULATION

INTEGRATED MALAYSIAN METEOROLOGICAL DATA ATMOSPHERIC DISPERSION SOFTWARE FOR AIR POLLUTANT DISPERSION SIMULATION i INTEGRATED MALAYSIAN METEOROLOGICAL DATA ATMOSPHERIC DISPERSION SOFTWARE FOR AIR POLLUTANT DISPERSION SIMULATION UBAIDULLAH BIN SELAMAT UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA iii INTEGRATED MALAYSIAN METEOROLOGICAL

More information

MULTISTAGE ARTIFICIAL NEURAL NETWORK IN STRUCTURAL DAMAGE DETECTION GOH LYN DEE

MULTISTAGE ARTIFICIAL NEURAL NETWORK IN STRUCTURAL DAMAGE DETECTION GOH LYN DEE MULTISTAGE ARTIFICIAL NEURAL NETWORK IN STRUCTURAL DAMAGE DETECTION GOH LYN DEE A thesis submitted in fulfilment of the requirements for the award of the degree of Doctor of Philosophy (Civil Engineering)

More information

EFFECT OF ROCK MASS PROPERTIES ON SKIN FRICTION OF ROCK SOCKET. YUSLIZA BINTI ALIAS UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

EFFECT OF ROCK MASS PROPERTIES ON SKIN FRICTION OF ROCK SOCKET. YUSLIZA BINTI ALIAS UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA EFFECT OF ROCK MASS PROPERTIES ON SKIN FRICTION OF ROCK SOCKET. YUSLIZA BINTI ALIAS UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA EFFECT OF ROCK MASS PROPERTIES ON SKIN FRICTION OF ROCK SOCKET. YUSLIZA BINTI ALIAS A project

More information

COVRE OPTIMIZATION FOR IMAGE STEGANOGRAPHY BY USING IMAGE FEATURES ZAID NIDHAL KHUDHAIR

COVRE OPTIMIZATION FOR IMAGE STEGANOGRAPHY BY USING IMAGE FEATURES ZAID NIDHAL KHUDHAIR COVRE OPTIMIZATION FOR IMAGE STEGANOGRAPHY BY USING IMAGE FEATURES ZAID NIDHAL KHUDHAIR A dissertation submitted in partial fulfillment of the requirements for the award of the degree of Master of Science

More information

BAB 1 PENDAHULUAN. 1.1 Pengenalan

BAB 1 PENDAHULUAN. 1.1 Pengenalan 1 BAB 1 PENDAHULUAN 1.1 Pengenalan Penggunaan sistem teknologi maklumat dan GIS merupakan satu pendekatan terbaik bagi membantu proses perancangan bandar dilakukan lebih berkesan. Ini adalah berdasarkan

More information

ARTIFICIAL NEURAL NETWORK AND KALMAN FILTER APPROACHES BASED ON ARIMA FOR DAILY WIND SPEED FORECASTING OSAMAH BASHEER SHUKUR

ARTIFICIAL NEURAL NETWORK AND KALMAN FILTER APPROACHES BASED ON ARIMA FOR DAILY WIND SPEED FORECASTING OSAMAH BASHEER SHUKUR i ARTIFICIAL NEURAL NETWORK AND KALMAN FILTER APPROACHES BASED ON ARIMA FOR DAILY WIND SPEED FORECASTING OSAMAH BASHEER SHUKUR A thesis submitted in fulfilment of the requirements for the award of the

More information

Lima Tonggak Dlm Pengajaran & Pembelajaran Matematik. Five pillars in teaching and learning mathematics

Lima Tonggak Dlm Pengajaran & Pembelajaran Matematik. Five pillars in teaching and learning mathematics Lima Tonggak Dlm Pengajaran & Pembelajaran Matematik Five pillars in teaching and learning mathematics Lima Tonggak Dalam P&P Matematik 2 1. Penyelesaian Masalah Matematik 2. Komunikasi Matematik 3. Penaakulan

More information

SHADOW AND SKY COLOR RENDERING TECHNIQUE IN AUGMENTED REALITY ENVIRONMENTS HOSHANG KOLIVAND UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

SHADOW AND SKY COLOR RENDERING TECHNIQUE IN AUGMENTED REALITY ENVIRONMENTS HOSHANG KOLIVAND UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA SHADOW AND SKY COLOR RENDERING TECHNIQUE IN AUGMENTED REALITY ENVIRONMENTS HOSHANG KOLIVAND UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA To my wife who is the apple of my eyes iii iv ACKNOWLEDGEMENT My appreciation first

More information

UNIVERSITI SAINS MALAYSIA. CCS513 Computer Vision and Image Analysis [Penglihatan Komputer dan Analisis Imej]

UNIVERSITI SAINS MALAYSIA. CCS513 Computer Vision and Image Analysis [Penglihatan Komputer dan Analisis Imej] UNIVERSITI SAINS MALAYSIA First Semester Examination 2016/2017 Academic Session December 2016 / January 2017 CCS513 Computer Vision and Image Analysis [Penglihatan Komputer dan Analisis Imej] Duration

More information

A COMPUTATIONAL FLUID DYNAMIC FRAMEWORK FOR MODELING AND SIMULATION OF PROTON EXCHANGE MEMBRANE FUEL CELL HAMID KAZEMI ESFEH

A COMPUTATIONAL FLUID DYNAMIC FRAMEWORK FOR MODELING AND SIMULATION OF PROTON EXCHANGE MEMBRANE FUEL CELL HAMID KAZEMI ESFEH A COMPUTATIONAL FLUID DYNAMIC FRAMEWORK FOR MODELING AND SIMULATION OF PROTON EXCHANGE MEMBRANE FUEL CELL HAMID KAZEMI ESFEH A thesis submitted in fulfilment of the requirements for the award ofthe degree

More information

Jawab soalan mengikut arahan yang diberikan dalam setiap bahagian. Questions should be answered according to the instructions given in each section.

Jawab soalan mengikut arahan yang diberikan dalam setiap bahagian. Questions should be answered according to the instructions given in each section. UNIVERSITI MALAYA UNIVERSITY OF MALAYA PEPERIKSAAN IJAZAH SARJANA MUDA SAINS EXAMINATION FOR THE DEGREE OF BACHELOR OF SCIENCE PEPERIKSAAN IJAZAH SARJANA MUDA SAINS DENGAN PENDIDIKAN EXAMINATION FOR THE

More information

RUZIAH AHMAD BAHAGIAN PENGKATALOGAN PERPUSTAKAAN TUANKU BAINUN, UPSI

RUZIAH AHMAD BAHAGIAN PENGKATALOGAN PERPUSTAKAAN TUANKU BAINUN, UPSI RUZIAH AHMAD BAHAGIAN PENGKATALOGAN PERPUSTAKAAN TUANKU BAINUN, UPSI 1 Sistem pengelasan dalam ilmu Sains Perpustakaan adalah bertujuan: } Memberi kemudahan kepada pengguna mendapatkan bahan bacaan mengikut

More information

P U A N Z A I N A H B I N T I R U J I H A N ( P E N G A R A H, B A H A G I A N H U B U N G A N I N D U S T R I D A N K E B O L E H PA S A R A N ) P O

P U A N Z A I N A H B I N T I R U J I H A N ( P E N G A R A H, B A H A G I A N H U B U N G A N I N D U S T R I D A N K E B O L E H PA S A R A N ) P O & P U A N Z A I N A H B I N T I R U J I H A N ( P E N G A R A H, B A H A G I A N H U B U N G A N I N D U S T R I D A N K E B O L E H PA S A R A N ) P O L I T E K N I K S U L T A N S A L A H U D D I N A

More information

DYNAMIC SIMULATION OF COLUMNS CONSIDERING GEOMETRIC NONLINEARITY MOSTAFA MIRSHEKARI

DYNAMIC SIMULATION OF COLUMNS CONSIDERING GEOMETRIC NONLINEARITY MOSTAFA MIRSHEKARI DYNAMIC SIMULATION OF COLUMNS CONSIDERING GEOMETRIC NONLINEARITY MOSTAFA MIRSHEKARI A project report submitted in partial fulfillment of the requirements for the award of the degree of Master of Engineering

More information

MATHEMATICAL MODELING FOR TSUNAMI WAVES USING LATTICE BOLTZMANN METHOD SARA ZERGANI. UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIAi

MATHEMATICAL MODELING FOR TSUNAMI WAVES USING LATTICE BOLTZMANN METHOD SARA ZERGANI. UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIAi 1 MATHEMATICAL MODELING FOR TSUNAMI WAVES USING LATTICE BOLTZMANN METHOD SARA ZERGANI UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIAi ii MATHEMATICAL MODELING FOR TSUNAMI WAVES USING LATTICE BOLTZMANN METHOD SARA ZERGANI

More information

GARISPANDUAN BERKAITAN PENGECUALIAN CUKAI KE ATAS PEMBERIAN ATAU SUBSIDI (GRANT) DAN PENDAPATAN PIHAK BERKUASA BERKANUN

GARISPANDUAN BERKAITAN PENGECUALIAN CUKAI KE ATAS PEMBERIAN ATAU SUBSIDI (GRANT) DAN PENDAPATAN PIHAK BERKUASA BERKANUN LHDN.01/35/42/51/216-1 GARISPANDUAN BERKAITAN PENGECUALIAN CUKAI KE ATAS PEMBERIAN ATAU SUBSIDI (GRANT) DAN PENDAPATAN PIHAK BERKUASA BERKANUN -------------------------------------------------------------------------------------------------------

More information

UNIVERSITI SAINS MALAYSIA. Peperiksaan Semester Pertama Sidang Akademik 2000/01. September/Oktober EAL 534/4 Perancangan Dan Dasar Pengangkutan

UNIVERSITI SAINS MALAYSIA. Peperiksaan Semester Pertama Sidang Akademik 2000/01. September/Oktober EAL 534/4 Perancangan Dan Dasar Pengangkutan UNIVERSITI SAINS MALAYSIA Peperiksaan Semester Pertama Sidang Akademik 2000/01 September/Oktober 2000 EAL 534/4 Perancangan Dan Dasar Pengangkutan Masa : [ 3 jam ] Arahan Kepada Calon:- 1. Sila pastikan

More information

(Kertas soalan ini mengandungi 7 soalan dalam 8 halaman yang bercetak) (This question paper consists of 7 questions on 8 printed pages)

(Kertas soalan ini mengandungi 7 soalan dalam 8 halaman yang bercetak) (This question paper consists of 7 questions on 8 printed pages) UNIVERSITI MALAYA UNIVERSITY OF MALAYA PEPERIKSAAN IJAZAH SARJANA MUDA SAINS EXAMINATION FOR THE DEGREE OF BACHELOR OF SCIENCE SESI AKADEMIK 2016/2017 ACADEMIC SESSION 2016/2017 : SEMESTER I : SEMESTER

More information

ENHANCED COPY-PASTE IMAGE FORGERY DETECTION BASED ON ARCHIMEDEAN SPIRAL AND COARSE-TO-FINE APPROACH MOHAMMAD AKBARPOUR SEKEH

ENHANCED COPY-PASTE IMAGE FORGERY DETECTION BASED ON ARCHIMEDEAN SPIRAL AND COARSE-TO-FINE APPROACH MOHAMMAD AKBARPOUR SEKEH ENHANCED COPY-PASTE IMAGE FORGERY DETECTION BASED ON ARCHIMEDEAN SPIRAL AND COARSE-TO-FINE APPROACH MOHAMMAD AKBARPOUR SEKEH A thesis submitted in fulfilment of the requirement for the award of the degree

More information

UNIVERSITI SAINS MALAYSIA

UNIVERSITI SAINS MALAYSIA UNIVERSITI SAINS MALAYSIA First Semester Examination Academic Session 2011/2012 January 2012 EBS 201/3 Mineral Deposits [Mendapan Mineral] Duration : 3 hours [Masa : 3 jam] Please ensure that this examination

More information

MAT 222 Differential Equations II [Persamaan Pembezaan II]

MAT 222 Differential Equations II [Persamaan Pembezaan II] - 1 - UNIVERSITI SAINS MALAYSIA First Semester Examination 015/016 Academic Session December 015/January016 MAT Differential Equations II [Persamaan Pembezaan II] Duration : 3 hours [Masa : 3 jam] Please

More information

Bab 7 : Carian. proses untuk memeriksa satu atau serangkaian unsur untuk mendapatkan data yang dicari. Carian / gelintaran

Bab 7 : Carian. proses untuk memeriksa satu atau serangkaian unsur untuk mendapatkan data yang dicari. Carian / gelintaran Bab 7 : Carian Carian / gelintaran proses untuk memeriksa satu atau serangkaian unsur untuk mendapatkan data yang dicari proses untuk menentukan sama ada suatu unsur itu ahli kpd suatu set cubaan untuk

More information

A STUDY ON THE CHARACTERISTICS OF RAINFALL DATA AND ITS PARAMETER ESTIMATES JAYANTI A/P ARUMUGAM UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

A STUDY ON THE CHARACTERISTICS OF RAINFALL DATA AND ITS PARAMETER ESTIMATES JAYANTI A/P ARUMUGAM UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA A STUDY ON THE CHARACTERISTICS OF RAINFALL DATA AND ITS PARAMETER ESTIMATES JAYANTI A/P ARUMUGAM UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA A STUDY ON THE CHARACTERISTICS OF RAINFALL DATA AND ITS PARAMETER ESTIMATES

More information

HUBUNGAN JARINGAN ANTARA PERUSAHAAN KECIL DAN SEDERHANA INDUSTRI PELANCONGAN DI KAMPUNG CHERATING LAMA, PAHANG SUHAINI BINTI IBRAHIM

HUBUNGAN JARINGAN ANTARA PERUSAHAAN KECIL DAN SEDERHANA INDUSTRI PELANCONGAN DI KAMPUNG CHERATING LAMA, PAHANG SUHAINI BINTI IBRAHIM HUBUNGAN JARINGAN ANTARA PERUSAHAAN KECIL DAN SEDERHANA INDUSTRI PELANCONGAN DI KAMPUNG CHERATING LAMA, PAHANG SUHAINI BINTI IBRAHIM UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA HUBUNGAN JARINGAN ANTARA PERUSAHAAN KECIL

More information

INSTRUCTION: This section consists of FOUR (4) structured questions. Answer ALL questions.

INSTRUCTION: This section consists of FOUR (4) structured questions. Answer ALL questions. INSTRUCTION: This section consists of FOUR (4) structured questions. Answer ALL questions. ARAHAN: Bahagian ini mengandungi EMPAT (4) soalan berstruktur. Jawab semua soalan. QUESTION 1 SOALAN 1 (a) X is

More information

EME 451/3 Computational Fluid Dynamics Pengkomputeran Dinamik Bendalir

EME 451/3 Computational Fluid Dynamics Pengkomputeran Dinamik Bendalir -1- UNIVERSITI SAINS MALAYSIA First Semester Examination Academic Session 2010/2011 November 2010 EME 451/3 Computational Fluid Dynamics Pengkomputeran Dinamik Bendalir Duration : 2 hours Masa : 2 jam

More information

UNIVERSITI SAINS MALAYSIA. CPT244 Artificial Intelligence [Kecerdasan Buatan]

UNIVERSITI SAINS MALAYSIA. CPT244 Artificial Intelligence [Kecerdasan Buatan] UNIVERSITI SAINS MALAYSIA Second Semester Examination 2015/2016 Academic Session June 2016 CPT244 Artificial Intelligence [Kecerdasan Buatan] Duration : 2 hours [Masa : 2 jam] INSTRUCTIONS TO CANDIDATE:

More information

DENSITY FUNCTIONAL THEORY SIMULATION OF MAGNETISM DUE TO ATOMIC VACANCIES IN GRAPHENE USING SIESTA

DENSITY FUNCTIONAL THEORY SIMULATION OF MAGNETISM DUE TO ATOMIC VACANCIES IN GRAPHENE USING SIESTA DENSITY FUNCTIONAL THEORY SIMULATION OF MAGNETISM DUE TO ATOMIC VACANCIES IN GRAPHENE USING SIESTA NORSHILA BINTI JARKONI UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA DENSITY FUNCTIONAL THEORY SIMULATION OF MAGNETISM

More information

UNIVERSITI SAINS MALAYSIA. CCS511 Evolutionary Computing [Perkomputeran Berevolusi]

UNIVERSITI SAINS MALAYSIA. CCS511 Evolutionary Computing [Perkomputeran Berevolusi] UNIVERSITI SAINS MALAYSIA First Semester Examination 2015/2016 Academic Session December 2015/January 2016 CCS511 Evolutionary Computing [Perkomputeran Berevolusi] Duration : 2 hours [Masa : 2 jam] INSTRUCTIONS

More information

SUBMARINEPIPELINEROUTING ANDINSPECTION WITH GEOGRAPHICALINFORMATION SYSTEMTECHNOLOGY CHAI BENG CHUNG

SUBMARINEPIPELINEROUTING ANDINSPECTION WITH GEOGRAPHICALINFORMATION SYSTEMTECHNOLOGY CHAI BENG CHUNG SUBMARINEPIPELINEROUTING ANDINSPECTION WITH GEOGRAPHICALINFORMATION SYSTEMTECHNOLOGY CHAI BENG CHUNG A thesis submitted in fulfillment of the requirement for the award of Master of Science (Hydrography)

More information

EMH 451 Numerical Methods For Engineers [Kaedah Berangka Untuk Jurutera]

EMH 451 Numerical Methods For Engineers [Kaedah Berangka Untuk Jurutera] -1- [EMH 451/3] UNIVERSITI SAINS MALAYSIA First Semester Examination 2013/2014 Academic Session December 2013 / January 2014 EMH 451 Numerical Methods For Engineers [Kaedah Berangka Untuk Jurutera] Duration

More information

AHMED MOKHTAR ALBSHIR BUDIEA

AHMED MOKHTAR ALBSHIR BUDIEA LONG TERM PREDICTION OF PIPELINE CORROSION UNDER TROPICAL SEABED SEDIMENT AHMED MOKHTAR ALBSHIR BUDIEA A thesis submitted in fulfilment of the requirements for the award of the degree of Doctor of Philosophy

More information

KEPERLUAN MENINGKATKAN KEUPAYAAN MODAL INSAN DALAM GERAKAN KOPERASI MALAYSIA

KEPERLUAN MENINGKATKAN KEUPAYAAN MODAL INSAN DALAM GERAKAN KOPERASI MALAYSIA KEPERLUAN MENINGKATKAN KEUPAYAAN MODAL INSAN DALAM GERAKAN KOPERASI MALAYSIA Oleh: Ahmad Raji Yaakub Ketua Pegawai Operasi Irshad HR Consulting Sdn Bhd Your Solution Oriented HR Consulting Partner Agenda

More information

MORPHOLOGICAL, GENETIC AND BIOLOGICAL STUDIES OF RED PALM WEEVIL, Rhynchophorus spp. (COLEOPTERA: CURCULIONIDAE) IN TERENGGANU, MALAYSIA

MORPHOLOGICAL, GENETIC AND BIOLOGICAL STUDIES OF RED PALM WEEVIL, Rhynchophorus spp. (COLEOPTERA: CURCULIONIDAE) IN TERENGGANU, MALAYSIA 2014 MASTER OF SCIENCE 2016 MORPHOLOGICAL, GENETIC AND BIOLOGICAL STUDIES OF RED PALM WEEVIL, Rhynchophorus spp. (COLEOPTERA: CURCULIONIDAE) IN MASTER OF SCIENCE UNIVERSITI MALAYSIA TERENGGANU 2016 MORPHOLOGICAL,

More information

SYSTEM IDENTIFICATION MODEL AND PREDICTIVE FUNCTIONAL CONTROL OF AN ELECTRO-HYDRAULIC ACTUATOR SYSTEM NOOR HANIS IZZUDDIN BIN MAT LAZIM

SYSTEM IDENTIFICATION MODEL AND PREDICTIVE FUNCTIONAL CONTROL OF AN ELECTRO-HYDRAULIC ACTUATOR SYSTEM NOOR HANIS IZZUDDIN BIN MAT LAZIM iii SYSTEM IDENTIFICATION MODEL AND PREDICTIVE FUNCTIONAL CONTROL OF AN ELECTRO-HYDRAULIC ACTUATOR SYSTEM NOOR HANIS IZZUDDIN BIN MAT LAZIM A project report submitted in fulfilment of the requirements

More information

FRAGMENT REWEIGHTING IN LIGAND-BASED VIRTUAL SCREENING ALI AHMED ALFAKIABDALLA ABDELRAHIM

FRAGMENT REWEIGHTING IN LIGAND-BASED VIRTUAL SCREENING ALI AHMED ALFAKIABDALLA ABDELRAHIM i FRAGMENT REWEIGHTING IN LIGAND-BASED VIRTUAL SCREENING ALI AHMED ALFAKIABDALLA ABDELRAHIM A thesis submitted in fulfilment of the requirements for the award of the degree of Doctor of Philosophy (Computer

More information

Proses Pembuatan (Manufacturing Process)

Proses Pembuatan (Manufacturing Process) Proses Pembuatan (Manufacturing Process) SME2713/SMJ3703 ZULKEPLI MUHAMAD (Lecture VII) Aspek-Aspek Pembuatan PENGENALAN Untuk boleh dijual, barangan tersebut mestilah dapat berfungsi dengan baik, harga

More information

APLIKASI PERMAINAN PENELUSURAN POKOK (TREE TRAVERSAL) DALAM MATEMATIK DISKRET

APLIKASI PERMAINAN PENELUSURAN POKOK (TREE TRAVERSAL) DALAM MATEMATIK DISKRET APLIKASI PERMAINAN PENELUSURAN POKOK (TREE TRAVERSAL) DALAM MATEMATIK DISKRET Ruzzakiah Jenal Mohammad Anwar Bin Mohd Asri ABSTRAK Dalam permodenan era teknologi, pembelajaran secara digital merupakan

More information

PORTAL PENGURUSAN LATIHAN UKM (e-latihan)

PORTAL PENGURUSAN LATIHAN UKM (e-latihan) PORTAL PENGURUSAN LATIHAN UKM (e-latihan) NUR HANISAH ZAINAL SAIDAH SAAD Fakulti Teknologi & Sains Maklumat, Universiti Kebangsaan Malaysia ABSTRAK Perkhidmatan perundingan dan latihan sering dianjurkan

More information

OPTIMAL CONTROL BASED ON NONLINEAR CONJUGATE GRADIENT METHOD IN CARDIAC ELECTROPHYSIOLOGY NG KIN WEI UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

OPTIMAL CONTROL BASED ON NONLINEAR CONJUGATE GRADIENT METHOD IN CARDIAC ELECTROPHYSIOLOGY NG KIN WEI UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA OPTIMAL CONTROL BASED ON NONLINEAR CONJUGATE GRADIENT METHOD IN CARDIAC ELECTROPHYSIOLOGY NG KIN WEI UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA OPTIMAL CONTROL BASED ON NONLINEAR CONJUGATE GRADIENT METHOD IN CARDIAC

More information

TEORI KETUMPATAN BERFUNGSI

TEORI KETUMPATAN BERFUNGSI TEORI KETUMPATAN BERFUNGSI Oleh: Muhammad Zamir Bin Mohyedin 1 ABSTRAK Teori Ketumpatan Berfungsi (TKB) adalah kaedah pemodelan mekanik kuantum yang digunakan dalam bidang fizik dan kimia. Asas pada teori

More information

INDEX SELECTION ENGINE FOR SPATIAL DATABASE SYSTEM MARUTO MASSERIE SARDADI UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

INDEX SELECTION ENGINE FOR SPATIAL DATABASE SYSTEM MARUTO MASSERIE SARDADI UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA INDEX SELECTION ENGINE FOR SPATIAL DATABASE SYSTEM MARUTO MASSERIE SARDADI UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA INDEX SELECTION ENGINE FOR SPATIAL DATABASE SYSTEM MARUTO MASSERIE SARDADI A Thesis submitted in

More information

WIND TUNNEL TEST TO INVESTIGATE TRANSITION TO TURBULENCE ON WIND TURBINE AIRFOIL MAHDI HOZHABRI NAMIN UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

WIND TUNNEL TEST TO INVESTIGATE TRANSITION TO TURBULENCE ON WIND TURBINE AIRFOIL MAHDI HOZHABRI NAMIN UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA WIND TUNNEL TEST TO INVESTIGATE TRANSITION TO TURBULENCE ON WIND TURBINE AIRFOIL MAHDI HOZHABRI NAMIN UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA WIND TUNNEL TEST TO INVESTIGATE TRANSITION TO TURBULENCE ON WIND TURBINE

More information

POSITION CONTROL USING FUZZY-BASED CONTROLLER FOR PNEUMATIC-SERVO CYLINDER IN BALL AND BEAM APPLICATION MUHAMMAD ASYRAF BIN AZMAN

POSITION CONTROL USING FUZZY-BASED CONTROLLER FOR PNEUMATIC-SERVO CYLINDER IN BALL AND BEAM APPLICATION MUHAMMAD ASYRAF BIN AZMAN POSITION CONTROL USING FUZZY-BASED CONTROLLER FOR PNEUMATIC-SERVO CYLINDER IN BALL AND BEAM APPLICATION MUHAMMAD ASYRAF BIN AZMAN A thesis submitted in fulfilment of the requirements for the award of the

More information

(Kertas soalan ini mengandungi 3 soalan dalam 11 halaman yang bercetak) (This question paper consists of 3 questions on 11 printed pages)

(Kertas soalan ini mengandungi 3 soalan dalam 11 halaman yang bercetak) (This question paper consists of 3 questions on 11 printed pages) UNIVERSITI MALAYA UNIVERSITY OF MALAYA PEPERIKSAAN IJAZAH SARJANA MUDA SAINS EXAMINATION FOR THE DEGREE OF BACHELOR OF SCIENCE PEPERIKSAAN IJAZAH SARJANA MUDA SAINS DENGAN PENDIDIKAN EXAMINATION FOR THE

More information

SOLUBILITY MODEL OF PALM OIL EXTRACTION FROM PALM FRUIT USING SUB-CRITICAL R134a NUR SYUHADA BINTI ABD RAHMAN

SOLUBILITY MODEL OF PALM OIL EXTRACTION FROM PALM FRUIT USING SUB-CRITICAL R134a NUR SYUHADA BINTI ABD RAHMAN SOLUBILITY MODEL OF PALM OIL EXTRACTION FROM PALM FRUIT USING SUB-CRITICAL R134a NUR SYUHADA BINTI ABD RAHMAN JULY 2012 SOLUBILITY MODEL OF PALM OIL EXTRACTION FROM PALM FRUIT USING SUB-CRITICAL R134a

More information

JANGAN BUKA KERTAS SOALAN INI SEHINGGA DIBERITAHU

JANGAN BUKA KERTAS SOALAN INI SEHINGGA DIBERITAHU Nama :... NO. KAD PENGENALAN ANGKA GILIRAN Tingkatan:... - - BANK SOALAN BIOLOGI Kertas 3 1 Jam 30 Minit JANGAN BUKA KERTAS SOALAN INI SEHINGGA DIBERITAHU 1. 2. 3. 4. 5. 6. 1. Kertas soalan ini adalah

More information

Jawab soalan mengikut arahan yang diberikan dalam setiap bahagian. Questions should be answered according to the instructions given in each section.

Jawab soalan mengikut arahan yang diberikan dalam setiap bahagian. Questions should be answered according to the instructions given in each section. UNIVERSITI MALAYA UNIVERSITY OF MALAYA PEPERIKSAAN IJAZAH SARJANA MUDA SAINS EXAMINATION FOR THE DEGREE OF BACHELOR OF SCIENCE PEPERIKSAAN IJAZAH SARJANA MUDA SAINS DENGAN PENDIDIKAN EXAMINATION FOR THE

More information

ERODABLE DAM BREACHING PATTERNS DUE TO OVERTOPPING NOR AIN BINTI MAT LAZIN UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

ERODABLE DAM BREACHING PATTERNS DUE TO OVERTOPPING NOR AIN BINTI MAT LAZIN UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA ERODABLE DAM BREACHING PATTERNS DUE TO OVERTOPPING NOR AIN BINTI MAT LAZIN UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA ERODABLE DAM BREACHING PATTERNS DUE TO OVERTOPPING NOR AIN BINTI MAT LAZIN A thesis submitted in

More information

Section A [28 marks / markah] Answer all question Jawab semua soalan

Section A [28 marks / markah] Answer all question Jawab semua soalan Section A [28 marks / markah] Answer all question Jawab semua soalan 1. A student carries out an experiment to study the relationship between the velocity of trolley, v and the height of the trolley on

More information

MODELING AND SIMULATION OF BILAYER GRAPHENE NANORIBBON FIELD EFFECT TRANSISTOR SEYED MAHDI MOUSAVI UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

MODELING AND SIMULATION OF BILAYER GRAPHENE NANORIBBON FIELD EFFECT TRANSISTOR SEYED MAHDI MOUSAVI UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA MODELING AND SIMULATION OF BILAYER GRAPHENE NANORIBBON FIELD EFFECT TRANSISTOR SEYED MAHDI MOUSAVI UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA MODELING AND SIMULATION OF BILAYER GRAPHENE NANORIBBON FIELD EFFECT TRANSISTOR

More information

(Kertas ini mengandungi 5 soalan dalam 5 halaman yang dicetak) (This question paper consists of 5 questions on 5 printed pages)

(Kertas ini mengandungi 5 soalan dalam 5 halaman yang dicetak) (This question paper consists of 5 questions on 5 printed pages) UNIVERSITI MALAYA UNIVERSITY OF MALAYA PEPERIKSAAN IJAZAH SARJANA MUDA SAINS EXAMINATION FOR THE DEGREE OF BACHELOR OF SCIENCE SESI AKADEMIK 2013/2014 : SEMESTER 2 ACADEMIC SESSION 2013/2014 : SEMESTER

More information

EEM 423 KEJURUTERAAN KEBOLEHPERCAYAAN

EEM 423 KEJURUTERAAN KEBOLEHPERCAYAAN UNIVERSITI SAINS MALAYSIA Peperiksaan Semester Pertama Sidang Akademik 2010/2011 November 2010 EEM 423 KEJURUTERAAN KEBOLEHPERCAYAAN Masa : 3 jam ARAHAN KEPADA CALON: Sila pastikan bahawa kertas peperiksaan

More information

... [1 mark] pembolehubah bergerakbalas the responding variable. ... [1 mark] pembolehubah yang dimalarkan constant variable. ...

... [1 mark] pembolehubah bergerakbalas the responding variable. ... [1 mark] pembolehubah yang dimalarkan constant variable. ... Bahagian A Section A [28 marks] Jawab semua soalan dalam bahagian ini. Answer all questions in this section. 1. Satu eksperimen dijalankan menggunakan jangka masa detik untuk mengkaji hubungan di antara

More information

KOLEJ MULTIMEDIA JALAN GURNEY KIRI KUALA LUMPUR

KOLEJ MULTIMEDIA JALAN GURNEY KIRI KUALA LUMPUR KOLEJ MULTIMEDIA JALAN GURNEY KIRI 54100 KUALA LUMPUR NINE SEMESTER EXAMINATION, 2010/2011 SESSION DTES-E-F-3/07 MTH 2073 ENGINEERING MATHEMATICS III JILL NG TING YAW 22 FEBRUARY 2011 9.00 AM 12.00 pm

More information

CPT244 Artificial Intelligence [Kecerdasan Buatan]

CPT244 Artificial Intelligence [Kecerdasan Buatan] Second Semester Examination 2016/2017 Academic Session June 2017 CPT244 Artificial Intelligence [Kecerdasan Buatan] Duration : 2 hours [Masa : 2 jam] INSTRUCTIONS TO CANDIDATE: [ARAHAN KEPADA CALON:] Please

More information

COMPUTATIONAL STUDY OF PROTON TRANSFER IN RESTRICTED SULFONIC ACID FOR PROTON EXCHANGE MEMBRANE FUEL CELL SITI NADIAH BINTI MD AJEMAN

COMPUTATIONAL STUDY OF PROTON TRANSFER IN RESTRICTED SULFONIC ACID FOR PROTON EXCHANGE MEMBRANE FUEL CELL SITI NADIAH BINTI MD AJEMAN COMPUTATIONAL STUDY OF PROTON TRANSFER IN RESTRICTED SULFONIC ACID FOR PROTON EXCHANGE MEMBRANE FUEL CELL SITI NADIAH BINTI MD AJEMAN A dissertation submitted in partial fulfillment of the requirements

More information

INFLUENCE OF RAINFALL ON THE CAPACITY OF SINGLE CARRIAGEWAY IN MALAYSIA HASHIM MOHAMMED ALHASSAN

INFLUENCE OF RAINFALL ON THE CAPACITY OF SINGLE CARRIAGEWAY IN MALAYSIA HASHIM MOHAMMED ALHASSAN INFLUENCE OF RAINFALL ON THE CAPACITY OF SINGLE CARRIAGEWAY IN MALAYSIA HASHIM MOHAMMED ALHASSAN A thesis submitted in the fulfilment of the requirements for the award of the degree of Doctor of Philosophy

More information

MSG 356 Mathematical Programming [Pengaturcaraan Matematik]

MSG 356 Mathematical Programming [Pengaturcaraan Matematik] UNIVERSITI SAINS MALAYSIA Second Semester Examination 2011/2012 Academic Session June 2012 MSG 356 Mathematical Programming [Pengaturcaraan Matematik] Duration : 3 hours [Masa : 3 jam] Please check that

More information

Kertas soalan ini mengandungi dua bahagian, Bahagian A dan Bahagian B. This paper contains two sections, Section A and Section B.

Kertas soalan ini mengandungi dua bahagian, Bahagian A dan Bahagian B. This paper contains two sections, Section A and Section B. UNIVERSITI MALAYA UNIVERSITY OF MALAYA PEPERIKSAAN IJAZAH SARJANA MUDA SAINS EXAMINATION FOR THE DEGREE OF BACHELOR OF SCIENCE SESI AKADEMIK 2010/2011 : SEMESTER 1 ACADEMIC SESSION 2010/2011 : SEMESTER

More information

EME 411 Numerical Methods For Engineers [Kaedah Berangka Untuk Jurutera]

EME 411 Numerical Methods For Engineers [Kaedah Berangka Untuk Jurutera] -1- [EMH 451/3] UNIVERSITI SAINS MALAYSIA First Semester Examination 2014/2015Academic Session December 2014 / January 2015 EME 411 Numerical Methods For Engineers [Kaedah Berangka Untuk Jurutera] Duration

More information

Journal of Quality Measurement and Analysis JQMA 13(2) 2017, Jurnal Pengukuran Kualiti dan Analisis

Journal of Quality Measurement and Analysis JQMA 13(2) 2017, Jurnal Pengukuran Kualiti dan Analisis Journal of Quality Measurement and Analysis JQMA 13(2) 2017, 39-48 Jurnal Pengukuran Kualiti dan Analisis PENINGKATAN PRESTASI PROSES MENGGUNAKAN KAEDAH REKA BENTUK UJI KAJI DALAM INDUSTRI BAHAN KIMIA

More information

EAA211 Engineering Mathematics for Civil Engineers [Matematik Kejuruteraan untuk Jurutera Awam]

EAA211 Engineering Mathematics for Civil Engineers [Matematik Kejuruteraan untuk Jurutera Awam] UNIVERSITI SAINS MALAYSIA KSCP Examination 2016/2017 Academic Session August 2017 EAA211 Engineering Mathematics for Civil Engineers [Matematik Kejuruteraan untuk Jurutera Awam] Duration : 2 hours [Masa

More information

(Kertas ini mengandungi 5 soalan dalam 5 halaman yang dicetak) (This paper consists of 5 questions in 5 printed pages)

(Kertas ini mengandungi 5 soalan dalam 5 halaman yang dicetak) (This paper consists of 5 questions in 5 printed pages) UNIVERSITI MALAYA UNIVERSITY OF MALAYA PEPERIKSAAN IJAZAH SARJANA SAINS (MSc) KIMIA ANALISIS & ANALISIS BERALATAN EXAMINATION FOR THE DEGREE OF MASTER OF SCIENCE (MSc) IN ANALYTICAL CHEMISTRY & INSTRUMENTAL

More information

ULTIMATE STRENGTH ANALYSIS OF SHIPS PLATE DUE TO CORROSION ZULFAQIH BIN LAZIM

ULTIMATE STRENGTH ANALYSIS OF SHIPS PLATE DUE TO CORROSION ZULFAQIH BIN LAZIM i ULTIMATE STRENGTH ANALYSIS OF SHIPS PLATE DUE TO CORROSION ZULFAQIH BIN LAZIM A project report submitted in partial fulfillment of the requirement for the award of the degree of Master of Engineering

More information

ROOFTOP MAPPING AND INFORMATION SYSTEM FOR RAINWATER HARVESTING SURAYA BINTI SAMSUDIN UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

ROOFTOP MAPPING AND INFORMATION SYSTEM FOR RAINWATER HARVESTING SURAYA BINTI SAMSUDIN UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA ROOFTOP MAPPING AND INFORMATION SYSTEM FOR RAINWATER HARVESTING SURAYA BINTI SAMSUDIN UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA ROOFTOP MAPPING AND INFORMATION SYSTEM FOR RAINWATER HARVESTING SURAYA BINTI SAMSUDIN

More information

ESA461/2 Flight Stability and Control II [Kawalan dan Kestabilan Pesawat II]

ESA461/2 Flight Stability and Control II [Kawalan dan Kestabilan Pesawat II] -1- UNIVERSITI SAINS MALAYSIA First Semester Examination 2013/2014 Academic Session December 2013/January 2014 ESA461/2 Flight Stability and Control II [Kawalan dan Kestabilan Pesawat II] Duration : 2

More information

UNIVERSITI SAINS MALAYSIA. CPT115 Mathematical Methods for Computer Science [Kaedah Matematik bagi Sains Komputer]

UNIVERSITI SAINS MALAYSIA. CPT115 Mathematical Methods for Computer Science [Kaedah Matematik bagi Sains Komputer] UNIVERSITI SAINS MALAYSIA Second Semester Examination 2014/2015 Academic Session June 2015 CPT115 Mathematical Methods for Computer Science [Kaedah Matematik bagi Sains Komputer] Duration : 2 hours [Masa:

More information

UNIVERSITI SAINS MALAYSIA. Peperiksaan Semester Pertama Sidang Akademik 2004/2005. Oktober CPT102 - Struktur Diskret

UNIVERSITI SAINS MALAYSIA. Peperiksaan Semester Pertama Sidang Akademik 2004/2005. Oktober CPT102 - Struktur Diskret UNIVERSITI SAINS MALAYSIA Peperiksaan Semester Pertama Sidang Akademik 2004/2005 Oktober 2004 CPT102 - Struktur Diskret Masa : 3 jam ARAHAN KEPADA CALON : Sila pastikan bahawa kertas peperiksaan ini mengandungi

More information

REG 363 Site Investigation (Kajian Tapak)

REG 363 Site Investigation (Kajian Tapak) UNIVERSITI SAINS MALAYSIA First Semester Examination 2013/2014 Academic Session December 2013 / January 2014 REG 363 Site Investigation (Kajian Tapak) Duration : 3 hours (Masa: 3 jam) Please check that

More information

EVALUATION OF FUSION SCORE FOR FACE VERIFICATION SYSTEM REZA ARFA

EVALUATION OF FUSION SCORE FOR FACE VERIFICATION SYSTEM REZA ARFA EVALUATION OF FUSION SCORE FOR FACE VERIFICATION SYSTEM REZA ARFA A thesis submitted in fulfilment of the requirements for the award of the degree of Master of Engineering (Electrical) Faculty of Electrical

More information

SISTEM KAWALAN LAMPU BERDASARKAN ISYARAT GERAKAN PADA TELEFON PINTAR

SISTEM KAWALAN LAMPU BERDASARKAN ISYARAT GERAKAN PADA TELEFON PINTAR SISTEM KAWALAN LAMPU BERDASARKAN ISYARAT GERAKAN PADA TELEFON PINTAR MUHAMMAD FADHLI ARMAN EFENDI KHAIRUL AZMI ABU BAKAR Fakulti Teknologi & Sains Maklumat, Universiti Kebangsaan Malaysia ABSTRAK Seiring

More information

ISOLATION AND CHARACTERIZATION OF NANOCELLULOSE FROM EMPTY FRUIT BUNCH FIBER FOR NANOCOMPOSITE APPLICATION

ISOLATION AND CHARACTERIZATION OF NANOCELLULOSE FROM EMPTY FRUIT BUNCH FIBER FOR NANOCOMPOSITE APPLICATION ISOLATION AND CHARACTERIZATION OF NANOCELLULOSE FROM EMPTY FRUIT BUNCH FIBER FOR NANOCOMPOSITE APPLICATION NURUL SAADIAH BINTI LANI UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA ISOLATION AND CHARACTERIZATION OF NANOCELLULOSE

More information

SHAPE-BASED TWO DIMENSIONAL DESCRIPTOR FOR SEARCHING MOLECULAR DATABASE

SHAPE-BASED TWO DIMENSIONAL DESCRIPTOR FOR SEARCHING MOLECULAR DATABASE 1.2411.25! SHAPE-BASED TWO DIMENSIONAL DESCRIPTOR FOR SEARCHING MOLECULAR DATABASE HENTABLI HAMZA UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA I hereby declare that I have read this thesis and in my opinion this thesis

More information

AMPLIFICATION OF PARTIAL RICE FLORIGEN FROM MALAYSIAN UPLAND RICE CULTIVAR HITAM AND WAI ABDULRAHMAN MAHMOUD DOGARA UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

AMPLIFICATION OF PARTIAL RICE FLORIGEN FROM MALAYSIAN UPLAND RICE CULTIVAR HITAM AND WAI ABDULRAHMAN MAHMOUD DOGARA UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA AMPLIFICATION OF PARTIAL RICE FLORIGEN FROM MALAYSIAN UPLAND RICE CULTIVAR HITAM AND WAI ABDULRAHMAN MAHMOUD DOGARA UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA AMPLIFICATION OF PARTIAL RICE FLORIGEN FROM MALAYSIAN UPLAND

More information

(Kertas soalan ini mengandungi 7 soalan dalam 8 halaman yang bercetak) (This question paper consists of 7 questions on 8 printed pages)

(Kertas soalan ini mengandungi 7 soalan dalam 8 halaman yang bercetak) (This question paper consists of 7 questions on 8 printed pages) UNIVERSITI MALAYA UNIVERSITY OF MALAYA PEPERIKSAAN IJAZAH SARJANA MUDA SAINS EXAMINATION FOR THE DEGREE OF BACHELOR OF SCIENCE SESI AKADEMIK 2016/2017 ACADEMIC SESSION 2016/2017 : SEMESTER I : SEMESTER

More information

UNIVERSITI SAINS MALAYSIA EEE 354 SISTEM KAWALAN DIGIT

UNIVERSITI SAINS MALAYSIA EEE 354 SISTEM KAWALAN DIGIT UNIVERSITI SAINS MALAYSIA Peperiksaan Semester Kedua Sidang Akademik 2010/2011 April/Mei 2011 EEE 354 SISTEM KAWALAN DIGIT Masa : 3 Jam Sila pastikan bahawa kertas peperiksaan ini mengandungi SEPULUH muka

More information

NEW SOL-GEL SILICA-BASED HYBRID MATERIALS AND THEIR APPLICATIONS IN THE ANALYSIS OF ORGANOPHOSPHORUS PESTICIDES IN VARIOUS MATRICES

NEW SOL-GEL SILICA-BASED HYBRID MATERIALS AND THEIR APPLICATIONS IN THE ANALYSIS OF ORGANOPHOSPHORUS PESTICIDES IN VARIOUS MATRICES NEW SOL-GEL SILICA-BASED HYBRID MATERIALS AND THEIR APPLICATIONS IN THE ANALYSIS OF ORGANOPHOSPHORUS PESTICIDES IN VARIOUS MATRICES WAN NORFAZILAH BINTI WAN ISMAIL A thesis submitted in fulfilment of the

More information

SMK KHIR JOHARI SG SUMUN PEPERIKSAAN PERCUBAAN SPM 2018 TINGKATAN 5

SMK KHIR JOHARI SG SUMUN PEPERIKSAAN PERCUBAAN SPM 2018 TINGKATAN 5 SMK KHIR JOHARI 36300 SG SUMUN PEPERIKSAAN PERCUBAAN SPM 2018 TINGKATAN 5 Section A Bahagian A [28 marks] [28 markah] Answer all questions in this section. Jawab semua soalan dalam bahagian ini. 01) A

More information

Nadirah Mohamad a*, Norazah Yusof a,b, Mohd Shahizan Othman a, Shaffika Mohd Suhaimi a

Nadirah Mohamad a*, Norazah Yusof a,b, Mohd Shahizan Othman a, Shaffika Mohd Suhaimi a Full paper Sains Humanika Analisis Interaksi Pengikut Terpinggir dalam Forum Perbincangan e- Pembelajaran Nadirah Mohamad a*, Norazah Yusof a,b, Mohd Shahizan Othman a, Shaffika Mohd Suhaimi a a Faculty

More information

ESA 367/2 Flight Stability & Control I Kestabilan & Kawalan Penerbangan I

ESA 367/2 Flight Stability & Control I Kestabilan & Kawalan Penerbangan I -1- [ESA367] UNIVERSITI SAINS MALAYSIA Second Semester Examination 2010/2011 Academic Session April/May 2011 ESA 367/2 Flight Stability & Control I Kestabilan & Kawalan Penerbangan I Duration : 2 hours

More information

ROCK SHAFT RESISTANCE OF BORED PILES SOCKETED INTO DECOMPOSED MALAYSIA GRANITE RAJA SHAHROM NIZAM SHAH BIN RAJA SHOIB UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

ROCK SHAFT RESISTANCE OF BORED PILES SOCKETED INTO DECOMPOSED MALAYSIA GRANITE RAJA SHAHROM NIZAM SHAH BIN RAJA SHOIB UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA ROCK SHAFT RESISTANCE OF BORED PILES SOCKETED INTO DECOMPOSED MALAYSIA GRANITE RAJA SHAHROM NIZAM SHAH BIN RAJA SHOIB UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA ROCK SHAFT RESISTANCE OF BORED PILES SOCKETED INTO DECOMPOSED

More information

APLIKASI MUDAH ALIH PENGURUSAN MENJEJAK PESAKIT DI JABATAN KECEMASAN PPUKM

APLIKASI MUDAH ALIH PENGURUSAN MENJEJAK PESAKIT DI JABATAN KECEMASAN PPUKM APLIKASI MUDAH ALIH PENGURUSAN MENJEJAK PESAKIT DI JABATAN KECEMASAN PPUKM FATIN AFIFA KASIM MASRI AYOB Fakulti Teknologi & Sains Maklumat, Universiti Kebangsaan Malaysia ABSTRAK Aplikasi Pengurusan Menjejak

More information

EMH 211 Thermodynamics [Termodinamik]

EMH 211 Thermodynamics [Termodinamik] UNIVERSITI SAINS MALAYSIA First Semester Examination Academic Session 2015/2016 December 2015 / January 2016 EMH 211 Thermodynamics [Termodinamik] Duration : 3 hours Masa : 3 jam Please check that this

More information

ONLINE LOCATION DETERMINATION OF SWITCHED CAPACITOR BANK IN DISTRIBUTION SYSTEM AHMED JAMAL NOORI AL-ANI

ONLINE LOCATION DETERMINATION OF SWITCHED CAPACITOR BANK IN DISTRIBUTION SYSTEM AHMED JAMAL NOORI AL-ANI ONLINE LOCATION DETERMINATION OF SWITCHED CAPACITOR BANK IN DISTRIBUTION SYSTEM AHMED JAMAL NOORI AL-ANI A project report submitted in partial fulfilment of the requirements for the award of the degree

More information

SCES2250 : SPEKTROSKOPI MOLEKUL & INTERPRETASI MOLECULAR SPECTROSCOPY INTERPRETATION

SCES2250 : SPEKTROSKOPI MOLEKUL & INTERPRETASI MOLECULAR SPECTROSCOPY INTERPRETATION UNIVERSITI MALAYA UNIVERSITY OF MALAYA PEPERIKSAAN IJAZAH SARJANA MUDA SAINS EXAMINATION FOR THE DEGREE OF BACHELOR OF SCIENCE SESI AKADEMIK 2009/2010 : SEMESTER 1 ACADEMIC SESSION 2009/2010 : SEMESTER

More information

EMH 451/3 Numerical Methods For Engineers Kaedah Berangka Untuk Jurutera

EMH 451/3 Numerical Methods For Engineers Kaedah Berangka Untuk Jurutera -1- UNIVERSITI SAINS MALAYSIA First Semester Examination Academic Session 010/011 November 010 EMH 451/3 Numerical Methods For Engineers Kaedah Berangka Untuk Jurutera Duration : hours Masa : jam INSTRUCTIONS

More information

UNIVERSITI SAINS MALAYSIA

UNIVERSITI SAINS MALAYSIA -1- [EUM 114/3] UNIVERSITI SAINS MALAYSIA Second Semester Examination 2015/2016 Academic Session June 2016 EUM 114/3 KALKULUS KEJURUTERAAN LANJUTAN [ADVANED ENGINEERING ALULUS] Duration : 3 hours [Masa

More information

MAT 111 Linear Algebra [Aljabar Linear]

MAT 111 Linear Algebra [Aljabar Linear] UNIVERSITI SAINS MALAYSIA Second Semester Examination 0/0 Academic Session June 0 MAT Linear Algebra [Aljabar Linear] Duration : hours [Masa : jam] Please check that this examination paper consists of

More information

Arahan : Jawab semua soalan. Instructions: Answer all questions.

Arahan : Jawab semua soalan. Instructions: Answer all questions. . Arahan : Jawab semua soalan. Instructions: Answer all questions. 1 In Diagram 1, set B shows the images of certain elements of set A. State the type of relation between set A and set B. Using the function

More information

INSTRUCTION: This section consists of SIX (6) structured questions. Answer FOUR (4) questions only.

INSTRUCTION: This section consists of SIX (6) structured questions. Answer FOUR (4) questions only. INSTRUCTION: This section consists of SIX (6) structured questions. Answer FOUR (4) questions only. ARAHAN : Bahagian ini mengandungi ENAM (6) soalan struktur. Jawab EMPAT (4) soalan sahaja. QUESTION 1

More information

GALERI INTERAKTIF MUDAH ALIH BERASASKAN AUGMENTASI REALITI

GALERI INTERAKTIF MUDAH ALIH BERASASKAN AUGMENTASI REALITI GALERI INTERAKTIF MUDAH ALIH BERASASKAN AUGMENTASI REALITI AIMI ZAHIRAH ABD HALIM LAM MENG CHUN Fakulti Teknologi & Sains Maklumat, Universiti Kebangsaan Malaysia ABSTRAK Dalam menuju era globalisasi tanpa

More information

KOT 222 Organic Chemistry II [Kimia Organik II]

KOT 222 Organic Chemistry II [Kimia Organik II] UNIVERSITI SAINS MALAYSIA Peperiksaan Kursus Semasa Cuti Panjang Sidang Akademik 2008/2009 June 2009 KOT 222 Organic Chemistry II [Kimia Organik II] Duration : 3 hours [Masa : 3 jam] Please check that

More information

APLIKASI PEMPROSESAN IMEJ MENGGUNAKAN SCILAB

APLIKASI PEMPROSESAN IMEJ MENGGUNAKAN SCILAB APLIKASI PEMPROSESAN IMEJ MENGGUNAKAN SCILAB NOOR SHAZREEN ASHIQIN SHAFAWI MOHAMMAD KHATIM HASAN Fakulti Teknologi & Sains Maklumat, Universiti Kebangsaan Malaysia ABSTRAK Pembangunan aplikasi pemprosesan

More information

UNIVERSITI PUTRA MALAYSIA

UNIVERSITI PUTRA MALAYSIA UNIVERSITI PUTRA MALAYSIA SOME CONDITIONS OF THE SECOND-ORDER SPATIAL UNILATERAL AUTOREGRESSIVE MOVING AVERAGE MODEL AND MODEL PARAMETERS ESTIMATION FOR DATA WITH MISSING OBSERVATIONS SAIDATULNISA BINTI

More information

17. Power, P = energy. 1. a = v - u. 2. v 2 = u 2 + 2as. 3. s = ut + ½ at Power, P = IV Kuasa. 4. momentum = mv. 5. F = ma 19.

17. Power, P = energy. 1. a = v - u. 2. v 2 = u 2 + 2as. 3. s = ut + ½ at Power, P = IV Kuasa. 4. momentum = mv. 5. F = ma 19. The following information may be useful. The symbols have their usual meaning. Maklumat berikut mungkin berfaedah. Simbol-simbol mempunyai makna yang biasa. 1. a = v - u t 17. Power, P = energy time 2.

More information

SIMULASI MASALAH GENETIK MENGGUNAKAN SCILAB

SIMULASI MASALAH GENETIK MENGGUNAKAN SCILAB SIMULASI MASALAH GENETIK MENGGUNAKAN SCILAB NORFARHANA MOHD SHARIFF MOHAMMAD KHATIM HASAN Fakulti Teknologi & Sains Maklumat, Universiti Kebangsaan Malaysia ABSTRAK Sistem simulasi masalah genetik membolehkan

More information